Nieuwsbrief 578: P.A. Daum

De journalist P.A. Daum vertrok in 1879 naar Nederlands-Indië. Daar richtte hij het Bataviaasch Nieuwsblad op, een dagblad voor Indische Nederlanders. Onder het pseudoniem Maurits schreef Daum voor zijn krant verschillende feuilletons, die later in boekvorm werden uitgegeven.

In deze nieuwsbrief vindt u enkele van Daums Indische romans, die tot zijn allerbeste werk worden gerekend. Deze boeken zijn zonder uitzondering zeldzaam. Sommige exemplaren in dit lijstje zijn recentelijk van nieuwe, luxe lederen banden voorzien door een van de oudste boekbinderijen in Utrecht.

P.A. Daum (1850-1898) werd door tijdgenoten beschouwd als een meester in het beschrijven van de zeden en gebruiken van zijn omgeving. In zijn romans is een insider aan het woord, die weet waarover hij het heeft en die de Europese samenleving in Nederlands-Indië van binnenuit kent.

Bij het verschijnen van het derde en laatste deel van zijn Verzamelde romans in 1998 prees Kester Freriks de filmische kwaliteiten van Daums oeuvre:

‘Zijn heldere stijl is een verademing bij de woordenpraal van tijdgenoten. Zijn romans laten zich lezen als filmscenario’s.’

1. DAUM, P.A. Oneffen paden. Drie novellen. Den Haag, D.A. Thieme, 1876. Gedecoreerd linnen. (4), 206 p. 1e druk. Zeer goed exemplaar in originele band.
€ 150
* Bevat drie novellen: ‘Fortuinwisselingen’, ‘Carrière gemaakt’ en ‘Koorn onder het kaf’. Later door Daum beschouwd als ‘prulwerk’.

2. DAUM, P.A. Oneffen paden. Drie novellen. Den Haag, D.A. Thieme, 1876. Eenvoudig halflinnen. (2), 206 p. 1e druk. In matige staat: band versleten, boekblok en band kieren, eerste vier pagina’s ruw gerepareerd, vlekkig.
€ 25

3. DAUM, P.A. (als:) MAURITS Uit de suiker in de tabak. Tweede door den Schrijver herziene druk. Batavia, G. Kolff & Co., 1899. Verguld zwart heelmarokijn (F.H. Danner, 1997). (8), 340 p. Niet afgesneden. Met portret van de auteur als frontispice. 2e, herziene druk. Pagina’s soms wat gekreukt, hier en daar aangezet met Japans papier.
€ 275
* Debuut van Daum, dat wordt beschouwd als de eerste naturalistische roman in de Nederlandse letteren. Deze tweede (= laatste door de auteur geautoriseerde) druk is tamelijk zeldzaam. Het boek is vrij recent van een keurige nieuwe band voorzien.

4. DAUM, P.A. (als:) MAURITS Goena-goena. Oorspronkelijke roman. Leiden, A.W. Sijthoff, [1895]. Verguld donkerbruin heelmarokijn (F.H. Danner, 2001). (4), 222 p. 2e, herziene druk. Vage afdruk van bibliotheekstempel op titelpagina en p. 1. Enkele vlekjes in het binnenwerk.
€ 175
* Daums bekendste en meest gelezen roman, over een jonge weduwe die middels de ‘stille kracht’ een man probeert te veroveren. Het boek is vrij recent van een keurige nieuwe band voorzien.

5. DAUM, P.A. Goena-goena. Met voorwoord van E. du Perron. (Met vertaling der Maleische woorden en uitdrukkingen). Amsterdam, Wereldbibliotheek, 1936. Gedecoreerd linnen (bandontwerp Tine Baanders). 304 p. 2e [= 3e] druk. Zeer fris exemplaar. Exlibris binnenzijde voorplat.
€ 18

6. DAUM, P.A. “Waarom de Minister Keuchenius viel”. (Een stem uit Indië). Batavia, G. Kolff & Co., 1889 [= 1890]. Ingenaaid, los in nieuw omslag met titeletiket. 16 p. 1e druk. Eerste pagina los, aan de rand aangevezeld met Japans papier en met vage afdruk van bibliotheekstempel.
€ 90
* Zeldzame overdruk van Daums artikel over de afgetreden minister van Koloniën uit Bataviaasch Nieuwsblad van 5 februari 1890. Gedrukt in Indië was deze brochure bestemd voor lezers in Nederland.

7. DAUM, P.A. (als:) MAURITS [In en uit ’s lands dienst:] De Van der Linden’s c.s. Oorspronkelijke roman. (&) L. van Velton-van der Linden. Oorspronkelijke roman. (&) H. van Brakel. Ing. B.O.W. Oorspronkelijke roman. (&) Indische menschen in Holland. Oorspronkelijke roman. Leiden, A.W. Sijthoff, [1889-1890]. Vier delen. Contemporain halflinnen (uniform gebonden). (4), 164; (4), 238; (4), 272; (4), 290 p. [Gedrukt in een oplage van 600 exemplaren]. 1e (enkel Indische menschen in Holland) en 2e drukken. Banden minimaal gesleten.
€ 750
* Zeldzame complete set van Daums romancyclus In en uit ’s lands dienst, waarin ook allerlei geruchtmakende affaires (juwelenroof, kindontvoering) en bekende personen uit die tijd zijn verwerkt.
Van de eerste drie delen verschenen eerst ‘premiedrukken’, uitsluitend bestemd voor abonnees van het Bataviaasch Nieuwsblad – heden nergens meer te vinden (Termorshuizen over H. van Brakel, Ing. B.O.W.: ‘ikzelf heb nooit een exemplaar in handen gehad’). Deze tweede drukken zijn in niet geringer mate een uitdaging voor de verzamelaar.

8. DAUM, P.A. (als:) MAURITS “Ups” en “Downs” in het Indische leven. Goedkoope uitgave. Batavia/ Amsterdam, G. Kolff & Co./ Loman & Funke, 1893. Verguld donkerrood heelmarokijn (F.H. Danner, 1997). IV, 298 p. [3e druk]. Hoekjes van titelpagina aangevezeld met Japans papier.
€ 200
* Rijkdom en verval in Indië. Het boek is vrij recent van een keurige nieuwe band voorzien.

9. DAUM, P.A. (als:) MAURITS Aboe Bakar. Indische roman. Batavia/ ‘s-Gravenhage, G. Kolff & Co./ Loman & Funke, [1894]. Twee delen in een band. Contemporain halflinnen (beide titelpagina’s en inhoudsopgaven meegebonden). VIII (= 6), 220; VIII (= 4), 216 p. 1e of 2e druk (niet na te gaan, doch tekst identiek).
€ 350
* Daums laatste roman, waar critici zich geen raad mee wisten. De hoofdpersoon brengt zijn jeugd door in Nederland, wordt teruggeroepen naar Indië, bekeert zich tot de islam (inclusief bedevaart naar Mekka), maakt fortuin en wordt – tot slot – vergiftigd door zijn eerste vrouw.
Fascinerend om te lezen door de bril van het heden.

10. DAUM, P.A. Verzamelde romans. I-III. (Bezorgd en van commentaar voorzien door Gerard Termorshuizen). Amsterdam, Nijgh & Van Ditmar, 1997-1998. Linnen met stofomslag (ontwerp Wigger Bierma). 664; 756; 1032 p. 1e drukken. Prachtset.
€ 85

11. (DAUM, P.A.). TERMORSHUIZEN, Gerard P.A. Daum. Journalist en romancier van tempo doeloe. Amsterdam, Nijgh & Van Ditmar, 1988. Linnen met stofomslag en leeslint. 640 p. Geïllustreerd. 1e druk. Fraai exemplaar, afgezien van het omslag dat op de rug ietwat gebobbeld is.
€ 18
* Dé biografie.