Nieuwsbrief 1098: Jacob Israël de Haan 1924-2024

Juni 2024 is De Haan-maand. Aan deze schrijnende schrijver, die vermoord werd in Jeruzalem op 30 juni 1924, zijn allerlei activiteiten gewijd – enkele zijn al geweest, maar andere komen nog. U vindt ze op de voorbeeldige en indrukwekkende website aan De Haan gewijd, https://jacobisraeldehaan.nl/. Er zijn een paar tentoonstellingen en lezingen, in Amsterdam maar ook in Groningen.

Wij houden van Jacob Israël de Haan en laten dat op onze eigen manier zien. Een kleine tien jaar geleden hadden we een heel bijzondere collectie waar we een catalogus van hebben gemaakt (die we bij de bestellingen uit deze lijst voegen, zolang de kleine voorraad strekt), maar dit is ook best mooi.

Modern bibliofiel

1. HAAN, Jacob Israël de Portretten. Een jongen met één Oog. Utrecht, Hugin & Munin, 1998. Cahiersteek. (12) p. Met de hand gezet uit de Gravure 2 en gedrukt in een oplage van 110 [= 111] exemplaren. Kreukje.
€ 60
* 90 exemplaren zonder omslag op Zerkall-Bütten waren bestemd voor De Grote Nederlandse Letterproef, 16 exemplaren op Van Gelder werden van een omslag voorzien en 5 exemplaren op Gampi Vellum eveneens. Dit is éen van de 16 exemplaren op Van Gelder. H&M 11.

2. HAAN, Jacob Israël de Engelsch aardewerk. Hoogeveen, De Breukenpers, [1998]. Twee vouwbladen. Met de hand gezet uit de Old Style en gedrukt door Pim Witteveen in groen en zwart in een beperkte oplage.
€ 16
* Bijdrage aan de Grote Nederlandse Letterproef.

3. HAAN, Jacob Israël de Twee Fijne Fragmenten. Zonder plaats, (Nederlandsche Vereeniging voor Druk- en Boekkunst, 1995). Cahiersteek. (4) p. Gezet uit de Haarlemmer en gedrukt door de Avalon Pers op Shanti Tripti in een beperkte oplage. 1e druk.
€ 18
* Prozastukjes over Haarlem. Met omslag van schitterend Japans papier met stukjes plant erin. Thomassen 47.

4. HAAN, Jacob Israël de Aan… Nijmegen, Martien Frijns, 1993. 10 x 21 cm (oblong). Eénzijdig bedrukte kaart, in bruine inkt.
Verkocht
* Kwatrijn, verschenen ‘als roofdruk, gedrukt door Martien Frijns in de Gill op Hahnemühle’ voor het huwelijk van Stephanie Vermeulen en Han Rouwenhorst (die de kaart beiden gesigneerd hebben).

5. HAAN, Jacob Israël de Herfst. Zonder plaats, Nederlandsche Vereeniging voor Druk- en Boekkunst, [2002]. Plano in omslag. Met de hand gezet uit de smalle Bembo en gedrukt op Zerkall in een beperkte oplage.
€ 15
* Leverbaar in groen gehamerd of blauw omslag. Helaas is die vrolijke club, de Nederlandsche Vereeniging voor Druk- en Boekkunst, niet meer actief.

6. HAAN, Jacob Israël de Ondergangen van de zon. (Bezorgd door Maurits Verhoeff). Zutphen, De Lange Afstand, 1994. Vouwblad. Met de hand gezet uit de Erasmus en gedrukt op Hahnemühle in een oplage van 80 exemplaren.
€ 15
* Jaarwisselingsgeschenk 1993/1994.

7. HAAN, Jacob Israël de Onrust. (Kwatrijn van De Haan met originele ets van Peter Yvon de Vries). Amsterdam, De Lange Afstand, 1981. 4 p. zwaar etspapier in grijs omslag genaaid. Gedrukt in 50 genummerde en door de kunstenaar gesigneerde exemplaren ter gelegenheid van de honderdste gedenkdag van de geboorte van de auteur. Van de voorkant van het omslag is een stukje afgescheurd, de achterkant licht beschadigd.
Verkocht
* Sereen portret naar de bekende foto met het kalotje. Niet te verwarren met de biografie van De Haan door Jan Fontijn, die genoemd is naar ditzelfde geresigneerde gedicht.

Nagekomen

7 a. HAAN, Jacob Israël de Verzen van Jezus. Met een naschrift van Jaap Meijer. 26 x 18 cm. Bedum, Exponent, 1985. Ingenaaid met omslag. (20) p. Met de hand gezet uit de Bodoni en gedrukt op Antiek Vergé Ossekop door Menno Wielinga in een oplage van 180 genummerde exemplaren.
€ 20
* Forse, baksteenrode bibliofiele uitgave van deze uiterst merkwaardige poëzie, met een strijdbaar nawoord van uitgever Jaap Meijer, die hiermee een andere, bruskerende kant van de dichter Jacob Israël de Haan wilde tonen.
Edities en associaties

8. HAAN, Jacob Israël de In Russische gevangenissen. Amsterdam, MGGL, [1913]. Halflinnen (bandontwerp A.C. Berlage). (6), 170 p. 1e druk. Bandje iets gevlekt.
Verkocht
* Exemplaar met decoratiefhandgeschreven, gesigneerde Sinterklaasopdracht van Giza Ritschl op het schutblad: ‘Een/ geschenk/ van Giza Ritschl/ aan/ Martha Cramer/ En, om niet te vergeten het/ lieve… Vol verwachting klopt/ mijn hart../ Amsterdam 5 December 1913’. De Haan was een groot bewonderaar van de poëzie van de Hongaarse dichteres Giza Ritschl (1869-1942).

9. HAAN, Jacob Israël de Jerusalem. (Met opdracht van Johanna de Haan-van Maarseveen). Amsterdam, Querido, 1921. Verguld groen linnen. 128 p. Gedrukt in paars en zwart. 1e druk. Rugje verbleekt. Door knipsels zijn de schutbladen voor- en achterin verbruind.
Verkocht
* Met een handgeschreven, gesigneerde opdracht van Johanna de Haan-van Maarseveen, de echtgenote van de auteur, op het eerste blad ‘aan G.M. Valken/ van/ Jo de Haan-van Maarseveen’. Gerarda Maria Valken (geb. 1878) was een Amsterdamse onderwijzeres, schoonzus van P.C. Molhuysen, de directeur van de Koninklijke Bibliotheek. Litteraire Luxe-reeks. Feuilletons van De Haan over zijn leven in Palestina.

10. HAAN, Jacob Israël de Joodsch Heldenlied. Overdruk uit het Augustus-nummer van De Beweging, 1917. Amsterdam, W. Versluys, 1917. Origineel omslag. Geniet. 8 p.
€ 65
* Gedichten die niemand zonder pijn kan lezen. Zeldzame, apart gepagineerde overdruk van deze cyclus met speciaal gedrukt rood omslag.

11. HAAN, Jacob Israël de Het Joodsche lied. Amsterdam, W. Versluys, 5676 (1915). Ingenaaid. 236 p. 1e druk. Wat roest, naaisel iets los. Naam en datum voorin.
€ 45
* Met op de eerste pagina de handtekening van Huub Jans (1914-2006), die rond 1950 een belangrijk voorman van het C.O.C. was, de Nederlandse homo-emancipatievereniging. Dit exemplaar bevat typografische aanwijzingen in potlood voor de Van Oorschot-editie uit 1952.

12. HAAN, Jacob Israël de Het Joodsche lied. Tweede boek. Amsterdam, Maatschappij voor Goede en Goedkoope Lectuur, 1921. Gedecoreerd linnen (bandontwerp Ph. van Praag). 160 p. 1e druk.
Gratis bij een bestelling

13. HAAN, Jacob Israël de Kanalje. Deventer, G.J. Lankkamp, [1904]. Garenloos (geniete katernen gelijmd, als uitgegeven). 72 p. Niet afgesneden. 1e druk. Rug wat versleten, aan de randen iets verkleurd en beschadigd, wat roest, maar een acceptabel exemplaar (mét origineel omslag) van een zeer kwetsbaar en uiterst zeldzaam werkje.
€ 325
* ‘Van de schrijver van Pijpelijntjes’. Gevoelige schetsen over de onderkant van de samenleving, deels eerder gepubliceerd in het Zondagsblad van Het Volk.

14. HAAN, Jacob Israël de ‘Kleine Beschrijvingen / Nerveuze Vertellingen / De Lijster / Macht en Recht’ (in complete jaargang Levensrecht, 1907). P. 31-36 [&] 105-113 [&] 254 [&] 342-347 in: Levensrecht. Maandschrift ter gedachtenverbreiding, jaargang 3 (1907). Amsterdam, C.L. Petersen, 1907. In verguld linnen band. 468 p. Geïllustreerd.
€ 65
* Vier bijdragen van formaat in de eennalaatste jaargang van dit anarchistische literair-culturele tijdschrift. Ook met bijdragen van onder anderen Carry van Bruggen (‘De Meesters’), F. Domela Nieuwenhuis, Felix Ortt, Joh. Schmidt (‘Van Kunst en Parasitisme II. Pijpelijntjes door Jacob de Haan’) en Daan van der Zee. Een wat meer gevlekt exemplaar met beschadigde rug kost 50 euro.

15. HAAN, Jacob Israël de Kwatrijnen. Amsterdam, P.N. van Kampen en Zoon, 1924. Verguld linnen. (4), 188 p. Niet afgesneden. 1e druk. Knip uit eerste schutblad, verder goed.
€ 40
* Dit ontroerende meesterwerk verscheen slechts enkele dagen voor de moord op dichter Jacob Israël de Haan door een fanatieke zionist.

16. HAAN, Jacob Israël de Kwatrijnen. Amsterdam, P.N. van Kampen en Zoon, 1924. Ingenaaid. (4), 188 p. Niet afgesneden. 1e druk. Teer omslag met lichte slijtage. Een aantal gedichten is met potlood aangekruist.
€ 25

17. HAAN, Jacob Israël de Libertijnsche liederen. Amsterdam, Van Kampen, 1914. Linnen met titel in goud. (4), 100 p. 1e druk. Rug verschoten. Exlibris verwijderd. Mooi strak exemplaar.
€ 25
* Vier langere gedichten, twee naar thema’s van de romans van Georges Eekhoud: Les libertins d’Anvers en Escal-Vigor. Ook twee gedichten met motieven die aan de oude Grieken en hun vanzelfsprekende homoliefde ontleend zijn: ‘Sophocles en de jonge slaaf’ en de schone dood van de dichter Pindarus in de armen van zijn geliefde.

18. HAAN, Jacob Israël de Liederen. Amsterdam, P.N. van Kampen & Zoon, 1917. Ingenaaid. (4), 144 p. 1e druk. Omslag verbruind. Met handtekening en exlibris van de eroticaverzamelaar Bob Luza. Wat roest.
€ 20
* Met de afdelingen ‘Tijdzangen’, ‘Aan Russische vrienden’, ‘Aan vele vrienden’ en ‘Liederen’. In die laatste afdeling onder andere de lange gedichten ‘Aan Oscar Wilde’ en ‘Reading Gaol’.

19. HAAN, Jacob Israël de ‘Met twee geitjes naar den emir Abdoellah’ en ‘Gelukkige avond bij de emir’. Twee dagboekfragmenten van Jacob Israël de Haan uit 1923 over visites bij emir Abdoellah van Transjordanië in Elseviers Weekblad van 25 augustus en 8 september 1951. Met toelichting van ‘Lecq’ alias Kees Lekkerkerker. 60 x 35 cm. Twee complete, volumineuze kranten. Geïllustreerd. In goede staat.
€ 25
* Jacob Israël de Haan stond op goede voet met emir Abdoellah van (Trans)Jordanië en deelde met hem hetzelfde doodslot: beiden werden om politieke redenen vermoord, De Haan in 1924, Abdoellah in 1951.

20. HAAN, Jacob Israël de Een nieuw Carthago. Den Haag, (J. van Krimpen), 1919. Verguld heelmarokijn met brede gouden bekadering, ook op de inslagen, en gemarmerde schutbladen, origineel omslag meegebonden. Met klein stempeltje ‘Elias P. van B. rel.’ op de eerste blanco pagina. 44 p. Kop verguld. Gedrukt op Haesbeek in rood en zwart onder typografische leiding van J. van Krimpen in een oplage van 220 exemplaren. 1e druk. Enkele kleine plekjes, maar een prachtige, plechtige band met magnifieke inhoud.
€ 475
* Buitengewoon fraai en luxueus gebonden door Elias P. van Bommel. Lang gedicht, bestaande uit 236 kwatrijnen, zwoel over de kloeke mannen van Antwerpen, geïnspireerd door de romans La nouvelle Carthage en Les Libertins d’Anvers van Georges Eekhoud. Een boek uit de eerste serie privé-uitgaven van Jan van Krimpen, die bekend staat als Pre-Palladium. Nog enigszins romantisch versierd, met een getekende titelpagina en een lettrine in helderrood. Niet zo strak als Van Krimpen dat later placht te doen.

21. HAAN, Jacob Israël de Een nieuw Carthago. (Den Haag, J. van Krimpen, 1919). Ingenaaid. (4), 44 p. Gedrukt op Haesbeek in rood en zwart onder typografische leiding van J. van Krimpen in een oplage van 220 exemplaren. 1e druk. Omslag gevlekt en aan de randen beschadigd, maar verder een goed exemplaar van een teer boek.
Verkocht

22. HAAN, Jacob Israël de Op den Bloemendag van het Joodsch-Nationaal Fonds. Overdruk uit het Juni-nummer van De Beweging, 1916. Amsterdam, W. Versluys, 1916. Origineel omslag. Geniet. 4 p. Beetje roest.
Verkocht
* Zeldzame, apart gepagineerde overdruk met speciaal gedrukt bloedrood omslag. Een lang mijmerend gedicht van smart over de Wereldoorlog, en van hoop op een Land van verlangen: ‘Uw Dichters trekken u als Daders voor’.

23. HAAN, Jacob Israël de Open brief aan P.L. Tak. Amsterdam, Jacq. van Cleef, 1905. Ingenaaid. 28 p. 1e druk. Rug overplakt met sellotape. Randen brokkelig. Omslag verkleurd en gekreukt. Kwetsbaar, maar compleet met het originele omslag.
€ 400
* Met deze hoogst zeldzaam geworden brochure verdedigde Jacob Israël de Haan zich tegen zijn ontslag als medewerker van de krant Het Volk door hoofdredacteur Tak, en tegen de vernederingen die zijn deel waren na de publicatie van zijn roemruchte roman Pijpelijntjes. Dit exemplaar heeft voorin het opvallende art-nouveau-exlibris van de literator Victor van Vriesland – een kennis van De Haan – en diens kenmerkende planknummer in potlood op de titel. Achterop reclame voor de tweede druk van Pijpelijntjes!

24. HAAN, Jacob Israël de Pathologieën. De ondergangen van Johan van Vere de With. Met eene voorrede van Georges Eekhoud [die uit het Frans vertaald werd door De Haan]. Rotterdam, Meindert Boogaerdt jun., 1908. Ingenaaid. XVI, 320 p. Portret. Met een kort woord vooraf van de auteur. 1e druk. Omslag gerestaureerd: de bovenrand is aangezet met papier met dezelfde kleur als de verbruinde bovenkant. De omslagtekening komt heel goed uit. Rug verbleekt. Wat schuingelezen.
€ 175
* Goed exemplaar van deze onovertroffen decadentistische roman met homoseksueel-sadomasochistische inslag, die nog meer studie verdient (en eindelijk in het Duits en het Engels vertaald is!). Het voorwoord van Eekhoud zet de roman op zijn plaats als een bijdrage aan de emancipatie van homoseksualiteit, door modern wetenschappelijk onderzoek te berde te brengen, zoals dat van Moll en Krafft-Ebing. In het kader van de moderne bellettrie noemt hij Oscar Wilde, die ‘veroordeeld werd tot eene afschuwelijke straf, wegens daden, waardoor niemands vrijheid ook maar in het minst was geschaad. Daden, die in geen enkel opzicht minderwaardig waren, en waarmede hij zeker niemand had benadeeld van dat stel goede menschjes, die als zijne beschuldigers optraden.’ De Franstalige Vlaming Eekhoud noemt dan Wilde’s Franse verdedigers Mirbeau, Fouqier, Adam, Regnier en Rebell. In de periode rond 1908, het jaar waarin dit boek verscheen, werd ook gewerkt aan het opzetten van een Franse afdeling van het WhK van Magnus Hirschfeld (uiteindelijk vergeefs). In 1909 kwam het luxueuze op homo’s gerichte tijdschrift Akademos van de grond, waar Eekhoud enthousiast aan bijdroeg. Pathologieën staat daarmee ook als monument in een internationale beweging.
De maker van het spannende omslag is helaas altijd anoniem gebleven.

25. HAAN, Jacob Israël de Pathologieën. De ondergangen van Johan van Vere de With. Met eene voorrede van Georges Eekhoud [die uit het Frans vertaald werd door De Haan]. Rotterdam, Meindert Boogaerdt jun., 1908. Ingenaaid. XVI, 320 p. Portret. Met een kort woord vooraf van de auteur. 1e druk. Matig exemplaar: voor- en achteromslag liggen los (alleen bij elkaar gehouden door kristalpapier), aan de achterkant ontbreekt een hap. Verbruind. Rug versleten en gebroken. Naaisel ietwat los. Aantekeningen in potlood (in de Kollewijnse ‘Vereenvoudigde spelling’) bij enkele pagina’s.
€ 100
* Dit exemplaar heeft aantekeningen in potlood (in de Kollewijnse ‘Vereenvoudigde spelling’), ondertekend door ‘G.J.’, die naar mijn idee dateren uit ca. 1908-1930: ‘Geen “perversion”maar “inversion”, dat is omkering’. Ook zijn de termen sadisme en masochisme in de marge toegevoegd, en zet G.J. tegenover de Oostenrijkse ‘vrijheer’ Krafft-Ebing de Berlijnse geleerde Magnus Hirschfeld ‘die de ware chemies-physiologiese oorzaken belicht’.

26. (HAAN, Jacob Israël de). COENRAADS, Ed. ‘Over “Pathologieën”‘. Pag. 487-496 in: Levensrecht. Maandschrift ter gedachtenverbreiding, jaargang 4, aflevering 11 (november 1908). Amsterdam, Craft & Co., 1908. Ingenaaid. Pag. 449-496. Niet afgesneden. Mooi omslag.
€ 45
* Opvallend positieve, uitvoerige bespreking van De Haans roman. ‘Van de ouwere broer “Pijpelijntjes” heeft het veel goeds en slechts, en wel in de eerste plaats, dat het vooral – ja, haast alleen – bizondere en zeer eigen kunst geeft in de fragmenten van vriendschap, liefde, en de daardoor gewekte psychologiese stemmingen’. Eduard Coenraads heette eigenlijk Pieter Endt (1883-1936). Hij vertaalde Nietzsche, trad op als chansonnier en werd later directeur van de Wereldbibliotheek.

27. HAAN, Jacob Israël de (als:) Jacob de HAAN Pijpelijntjes. (Het leven van Cor Koning en Felix Deelman). Amsterdam, Jacq. van Cleef, 1904. Halflinnen met opgeplakt origineel vooromslag. 228 p. 2e druk. Eenvoudig herbonden met rugtitel.
€ 250
* De eerste druk van de in de Amsterdamse Pijp spelende kaleidoscopische roman Pijpelijntjes verscheen in juni 1904. De arts en schrijver A. Aletrino, aan wie deze openlijk homo-erotische roman in druk werd opgedragen, herkende zichzelf in één van de twee hoofdpersonen van het boek (‘Sam’, Aletrino’s bijnaam). Hij kocht de gehele voorraad op en vernietigde deze. Slechts enkele exemplaren ontsprongen de dans. Maar al in oktober 1904 publiceerde De Haan een compleet herschreven versie van Pijpelijntjes. De namen van de hoofdpersonen waren veranderd en de stijl is geheel anders… met veel puntjes… maar toch een zeer charmant boek, dat in sommige opzichten nog openlijker en directer is dan de eerste druk – en haast net zo zeldzaam. Bovendien had De Haan de opdracht aan Aletrino vervangen door tegenover de titelpagina uitdagend het bekende schendgedicht van Catullus tegen zijn critici te plaatsen, ‘Pedicabo ego vos et irrumabo’. Op de achterkant van het omslag staat reclame voor andere boeken van uitgever Van Cleef.

28. HAAN, Jacob Israël de Rechtskundige significa en hare toepassing op de begrippen: “aansprakelijk, verantwoordelijk, toerekeningsvatbaar”. Academisch proefschrift ter verkrijging van den graad van doctor in de rechtswetenschap aan de Universiteit van Amsterdam. Amsterdam, W. Versluys, 1916. Ingenaaid. (8), 274, (6) p. 1e druk. Met de stellingen. Omslag beschadigd en los.
€ 160
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de Franse titel: ‘I. Prins van Jacob/ Israël de Haan’. Mr. Izak Prins (1887-1968) was jurist en publicist. In 1916 organiseerde hij de tentoonstelling Het Verdwijnend Amsterdamsch Ghetto in Beeld, waarna De Haan het gedicht ‘Een Joodsche Tentoonstelling’ schreef, in druk aan Prins opgedragen. In 1919 bezorgde Prins de handelsuitgave van Rechtskundige significa.

29. HAAN, Jacob Israël de Rechtskundige significa en hare toepassing op de begrippen: “aansprakelijk, verantwoordelijk, toerekeningsvatbaar”. Academisch proefschrift ter verkrijging van den graad van doctor in de rechtswetenschap aan de Universiteit van Amsterdam. Amsterdam, W. Versluys, 1916. Ingenaaid. (8), 274 p. Niet opengesneden. 1e druk. Zonder de stellingen. Rug licht beschadigd, wat onvermijdelijke slijtage. Overigens goed.
€ 50
* Dissertatie van De Haan, met een voorwoordje: ‘Maar een dank, waarvoor ik geen woorden weet, ben ik U verschuldigd, Frederik van Eeden, mijn Meester, mijn Vriend. Ik weet, dat gij geene openlijke betuigingen van dank begeert. Mijn bede: “Moge ik U niet onwaardig zijn”.’ In het vijfde en laatste hoofdstuk levert De Haan veel kritiek op de geschriften van Aletrino.

30. HAAN, Jacob Israël de Rechtskundige significa en hare toepassing op de begrippen: “aansprakelijk, verantwoordelijk, toerekeningsvatbaar”. Academisch proefschrift ter verkrijging van den graad van doctor in de rechtswetenschap aan de Universiteit van Amsterdam. Amsterdam, W. Versluys, 1916. Herbonden in linnen met titel in goud op voorplat, origineel omslag (beschadigd) meegebonden. (8), 276 p. 1e druk. Met notities, strepen en aantekeningen in inkt, potlood en paars kleurpotlood.
€ 750
* Zeer bijzonder exemplaar waarin de aantekeningen van buitengewoon hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam L.E.J. Brouwer zijn overgenomen door Jacob Israël de Haan zelf! Op de eerste pagina schreef De Haan: ‘(Met de aantekeningen overgenomen uit het exemplaar van Prof. Brouwer, 1917)’. Brouwer, die bij de promotie opponeerde, deze dissertatie heeft gerecenseerd en daarna bevriend werd met De Haan, had in zijn exemplaar uitvoerige aantekeningen gemaakt: op maar liefst 66 pagina’s in dit boek staan handgeschreven teksten (soms uitvoerige), terwijl er 19 pagina’s alleen voorzien zijn van strepen, vraagtekens, ‘Zeer goed!’, ‘hm!’.
Enkele voorbeelden:
‘Het boek is al te logisch, een beetje zooals dat bij krankzinnigen voorkomt.’
‘jargon heeft alleen de bedoeling óf een nieuw begrip van de coterie te vestigen, of het coteriebewustzijn te steunen’
‘wat zijn er toch een hoop “voortreffelijke” mannen!’
‘goed dat Dr. A[letrino] pas dood is’
[De Haan:] ‘Eene vraag in zuivere, logische woorden heeft de waarde van een antwoord.’ [Brouwer:] ‘ha! waarom niet van een goede sigaar?’
Een uitzonderlijk studie-object!

31. HAAN, Jacob Israël de ‘Regenende Morgen [&] Herfst’. P. 385-386 in: Ontwaking, jaargang 5, aflevering 10 (november 1905). Antwerpen, Ontwaking, 1905. Ingenaaid. P. 337-392.
€ 20
* Twee gedichten.

32. HAAN, Jacob Israël de Tijdzangen. Overdruk uit het September-nummer van De Beweging, 1915. Amsterdam, W. Versluys, 1915. Origineel omslag. Geniet. 8 p. Net en onbeschadigd.
€ 75
* Lezenswaardige gedichten. Zeldzame, apart gepagineerde overdruk van deze gedichten met speciaal gedrukt rood omslag.

33. HAAN, Jacob Israël de Twee afleveringen van De Haans feuilleton, van 5 en 8 januari 1919, in de vorm van originele krantenknipsels. In een envelop met opschrift ‘afscheid Jacob Israel de Haan’. 1919. 13,0 x 18,7 cm. Tweemaal gevouwen.
€ 35
* Twee belangrijke afleveringen van De Haans feuilleton, van 5 en 8 januari 1919, waarvan één per post verstuurd was door A.C. van den Broek (1864-1945) aan de jurist en filosoof Clara Wichmann (1885-1922), met notities over doorzending. In de column van 8 januari 1919 blikt De Haan terug op zijn leven en zegt hij zijn lezers vaarwel.

34. HAAN, Jacob Israël de Verzamelde gedichten. (Bezorgd door K. Lekkerkerker). Amsterdam, Van Oorschot, 1952. Twee delen. Linnen met stofomslagen. 416; 496 p. 1e druk. Heel lichte randschade aan het omslag.
Verkocht
* Het blijft een schitterende dundrukuitgave.

35. HAAN, Jacob Israël de Verzamelde Gedichten. Deel II. (Bezorgd door K. Lekkerkerker). Amsterdam, Van Oorschot, 1952. Linnen. 496 p. 1e druk. Band (on)behoorlijk bevlekt.
€ 45
* Uit de bibliotheek van Ernst Groenevelt (1887-1955), die eerst vrijetijdsdichter was, van 1916-1924 een eigen literair tijdschrift had (Het Getij), en daarna journalist werd. Deze De Haan-adept, anno 1946 een van de C.O.C.-voormannen van het eerste uur, schreef op het achterste schutblad een geëxalteerd gelegenheidskwatrijn: ‘O Geest van Jacob Israel de Haan,/ wat zweeft gij af-en-aan;/ O, neem bezit van een te baren jongens-lijf/ en schrijf opnieuw, o, schrijf!/ Ernst Groenevelt/ Zomernacht 1-2 Juli 1952./ Den Haag’.

36. HAAN, Jacob Israël de ‘Zwervers-Schetsjes (uit het dagboek van eenen zwerver)’. Pag. 281-288 in: Ontwaking, jaargang 6, aflevering 8 (oogst 1906). Antwerpen, Ontwaking, 1906. Ingenaaid. Pag. 281-320.
€ 20
* Prozaschets.

37. HAAN, Jacob Israël de ‘Deux histoires’. Pag. 413-426 in: Europe. Revue mensuelle, jaargang 2, aflevering 24 (15 december 1924). Parijs, F. Rieder & Co., 1924. Ingenaaid. 128 p. + 24 p. advertenties. Net exemplaar.
€ 20
* ‘Hamame se marie’ en ‘Nous achetons un petit âne’, gekozen uit de bundel Jeruzalem (1924). Twee prozaschetsen vertaald door Betty Colin, en met een toelichting door Eugène de Bock: ‘Dans ses chants libertins, comme dans ses chants juifs, il se révèle poète extrêmement sensible, tout en étant très réservé et parfaitement conscient.’ Jacob Israël de Haan in een Frans tijdschrift dat uitkijkt over heel Europa.

38. HAAN, Jacob Israël de ‘Fijne Fragmenten’. P. 27-29 in: De XXe Eeuw. Maandschrift voor Letteren, Kunst, Wetenschap en Politiek, jaargang 13, aflevering 4 (april 1907). Amsterdam, Scheltema en Holkema’s Boekhandel, 1907. Ingenaaid. 124 + 8 p. advertenties.
€ 15
* Twee prozaschetsen. Ook in dit nummer: ‘Beatrijs’ van Boutens.

39. HAAN, Jacob Israël de 26 bijdragen aan Het Volk. Zondagsblad (jaargang 3, 2e helft, t/m jaargang 5, 1e helft). In: Het Volk. Zondagsblad, jaargang 3-5 (3 januari 1904-30 december 1906). Amsterdam, Sociaal-Democratische Arbeiderspartij, 1904-1906. In ca. 150 losse afleveringen. Gevouwen. Geïllustreerd. Niet opengesneden. 1e drukken. De kwetsbare bladen zijn aan de randen brokkelig, maar meest in goede staat.
€ 190
* ‘Groote Ruiten [&] Advocaten-streek [&] Blindemannetje [&] Horloge Hollandsche ambachten. Fabriekskinderen [&] De gestolen bloemen [&] Hollandsche ambachten. De Diamantbewerkers [&] De gestolen bloemen II [&] Hollandsche ambachten. De glasblazers [&] De gestolen bloemen III [&] Boeven [&] Praatjes met plaatjes. Voor kleine kameraadjes [&] Hollandsche ambachten. Loodwerkers [&] Oogstlied [&] Verhuizen [&] Vervloekte liefdadigheid [&] Op een Meidag [&] Een lastig meisje [&] Hollandsche ambachten. De caissonini [&] Hollandsche ambachten. Fabrieksvrouw [&] Koppige bootsman [&] Hollandsche ambachten. Visschers [&] Fabrieksmeid [&] Revolutie [&] Revolutie-bloed [&] Brieven [&] Blinde partijgenoot’ (januari-juni 1904).

Op de afbeelding ziet u drie van de acht bladzijden van één nummer als voorbeeld, dat van 10 april 1904. De voorplaat van Albert Hahn, een kinderbijdrage ‘Oogstlied’ en het eind van het korte verhaal ‘Verhuizen’ van Jacob de Haan.

Tientallen bijdragen van ‘J.d.H.’ alias ‘Jacob de Haan’, poëzie en proza, in de rubrieken ‘Van en Voor Kinderen’ en ‘Schetsjes’, aan welke stroom in de loop van 1905 een einde kwam. In originele verschijningsvorm, als losse afleveringen, komt dit periodiek maar zelden voor. Met talloze andere interessante bijdragen, onder andere de onovertroffen spotprenten van Albert Hahn. Dit is geschiedenis, heet opgediend!

40. HAAN, Jacob Israël de Negen bijdragen in proza aan Het Volk. Zondagsblad, jaargang 3 (3 juli 1904-25 juni 1905). Pagina 118 [&] 190 [&] 219-220 [&] 230 [&] 259-260 [&] 262 [&] 270 [&] 363-364 [&] 387-388 in: Het Volk. Zondagsblad, jaargang 3 (3 juli 1904-25 juni 1905). Amsterdam, Sociaal-Democratische Arbeiderspartij, 1904-1905. In halflinnen band. 420 p. Geïllustreerd. 1e druk. Mooi exemplaar met gemarmerde sneden.
€ 50
* Een rei van bijdragen van ‘J.d.H.’ alias ‘Jacob de Haan’, poëzie en proza, aan welke stroom in de loop van 1905 een einde kwam: ‘Hollandsche ambachten. De caissonini [&] Hollandsche ambachten. Fabrieksvrouw [&] Koppige bootsman [&] Hollandsche ambachten. Visschers [&] Fabrieksmeid [&] Revolutie [&] Revolutie-bloed [&] Brieven [&] Blinde partijgenoot’. De laatste bijdrage staat in het nummer van 28 mei 1905.

41. GRESHOFF (samenst.), J. Het Jaar der Dichters. Muzenalmanak voor 1911. Samengesteld door J. Greshoff. Den Haag, Luctor et Emergo, 1910. Perkaline (gescheurd en beschadigd). 180 p. Geïllustreerd. 1e druk.
€ 25
* Met twee gedichten van De Haan: ‘Aan den heiligen Thomas van Aquino, Doctor Angelicus’ en ‘Sabbath’. Bevat verder bijdragen van o.a. Bloem, Boutens, Van Eyck, Gossaert, Greshoff, Van der Leeuw, Loeb, Van Nijlen, A. Roland Holst en Schürmann. Achterin (zie afb.) een advertentie voor J. Brunt & Zoon, de boekhandel van de vader van Nini en Aty Brunt, het ‘huis in de Gortstraat’ waarover Nini een ontroerende autobiografie schreef.

42. GRESHOFF (samenst.), J. Het Jaar der Dichters. Muzenalmanak voor 1915. Samengesteld door J. Greshoff. Amsterdam, Van Looy, 1914. Losse katernen in omslag. 144 (= 86, zie verderop) p. Omslag, typografie en prachtige initialen van Jan van Krimpen. Onafgesneden. Gezet uit de Hollandsche Mediæval van S.H. de Roos. 1e druk.
Incompleet exemplaar: enkele katernen (pagina 9-56) ontbreken. Maar het lange gedicht van De Haan, ‘Tot de volken’ prijkt prachtig op p. 68-75.
€ 45
* Eén van de 15 Romeins genummerde luxe-exemplaren, gedrukt op Haesbeek-Hollandsch van G.H. Bührmann. Dit is nummer ii, op naam gedrukt voor C. Mensink. Deze bekende almanak – met werk van o.a. Bloem, De Haan, Van der Leeuw, Van Nijlen en Roland Holst – in zijn meest begeerlijke uitvoering en tevens het eerste boek volledig ontworpen door Jan van Krimpen, maar incompleet. Een poor man’s luxe Van Krimpen.
‘Tot de volken’ is een gedicht geschreven onder het lijden van de Wereldoorlog: ‘Laat ons Land los: Rusland, ruw land, wat zijt gij?’. Ook het werk van de andere dichters is de moeite van het lezen waard: Aart van der Leeuw, Dante in vertaling van Nico van Suchtelen, François Pauwels zelfs.

Nagekomen

42 a. HAAN, Jacob Israël de Palestine 1921. Présentation, traduction du néerlandais et annotations par Nathan Weinstock. Paris-Montréal, L’Harmattan, 1997. Collection Comprendre le Moyen-Orient. Softcover. 128 p. Met een landkaartje. 1e druk. Als nieuw.
€ 20
* Vertaling in het Frans van de nieuwsbrieven van De Haan bij zijn bezoek aan het zuiden van Palestina in januari 1921.

Over De Haan

43. (HAAN, Jacob Israël de). BRUGGEN, Carry van Om de kinderen. Rotterdam, Nijgh & Van Ditmar’s Uitgevers-Mij, 1918. Linnen. 416 p. 1e druk. Band zoals altijd dof en wat roestig.
€ 100
* Op de titelpagina de handtekening van Carry van Bruggens beroemde broer Jacob Israël de Haan! Psychologische roman over echtscheiding (de schrijfster was in 1917 van haar man Kees van Bruggen gescheiden). Met een opvallende passage over twee homoseksuele jongens (p. 366-375).

44. (HAAN, Jacob Israël de). DIJK, A.J. van Mr Jacob Israel de Haan. [Amsterdam, Holland, 1927]. Ingenaaid met blanco omslag. p. 119-170. 1e druk.
€ 20
* Overdruk uit M.J. Leendertse, Christelijk letterkundige studiën.

45. (HAAN, Jacob Israël de) ‘Op 1 Juni 1952 werd te Amsterdam opgericht een Genootschap Jacob Israël de Haan’. Stencil. 27,7 x 21,7 cm.
€ 15
* Rondschrijven van het eerste De Haan-genootschap, waarin de doelen worden omschreven, de contributies worden vermeld en een jaarlijks ‘eenvoudig boekwerkje’ in het vooruitzicht wordt gesteld. Met (‘hier afknippen’) ongebruikte aanmeldstrook.

46. (HAAN, Jacob Israël de). EYCK, P.N. van In memoriam Jacob Israël de Haan. [Amsterdam], Genootschap Jacob Israël de Haan, 1953. 20,9 x 12,9 cm. Dubbelgeslagen vouwblad. Naar aanwijzingen van Theo Helwig met de hand gezet uit de Romanée en gedrukt door drukkerij A.N.D.O. te Den Haag [in een oplage van 150 exemplaren]. 1e druk. Deels iets verbruind en niet helemaal vlak.
€ 25
* Sereen gedicht van twaalf regels: ‘de enige olie die geen vlam verteert’.

47. (HAAN, Jacob Israël de). GOMPERS, Joseph ‘Mr. Jacob Israël De Haan (Bij zijn vertrek naar Palestina)’. Pag. 768 in: Eigen Haard. Geïllustreerd Familieweekblad, jaargang 44 (1918). Amsterdam, N.V. Het Tijdschrift “Eigen Haard”, 1918. In rijk gedecoreerde en vergulde linnen band. VIII, 864 p. Rijk geïllustreerd.
€ 50
* ‘Jacob Israël de Haan, het ga U wèl! Vergeet niet, dat Gij velen in Holland achterlaat, die U steeds met bewondering en liefdevollen eerbied zullen gedenken’. Verder een echt leuk en interessant tijdschrift van 106 jaar geleden. Weegt wel een paar kilo.

48. LEKKERKERKER, K. ‘Jacob Israël de Haan’. Pag. 12-13 in De Joodse Wachter. Veertiendaags orgaan van de Nederlandse Zionistenbond. 26 September 1951. Amsterdam 1951. 30 x 23 cm. Geniet. 24 p. Geïllustreerd. 1e druk. Poststempel aan de voorkant.
€ 15
* Ook met vertalingen van David Koker, een artikel van Siegfried E. van Praag en een artikel over de pasverschenen Verzamelde Gedichten van Jacob Israël de Haan.

Aanhangsel

49. EEKHOUD, Georges Escal-Vigor Paris, Mercure de France, 1930. Ingenaaid. 252 p. Niet afgesneden. 11e duizend. Rug verkleurd. Goedkoop papier verbruind en wat brokkelig.
€ 15
* De roman die De Haan verdichtte tot het gelijknamige gedicht ‘Escal-Vigor’ in Libertijnsche liederen. De eerste druk dateert uit 1899.

50. DASKAM, Josephine De Gedenkschriften van een Baby. Vrij uit het Amerikaansch door Tante Lize. Amsterdam, Jacq. van Cleef, 1905. Ingenaaid. (8), 248 p. Geïllustreerd (door Fanny Y. Cory). 1e druk. Mooi exemplaar van een kwetsbaar boek.
€ 25
* Gepubliceerd door de uitgever van Pijpelijntjes van Jacob Israël de Haan, met achterop reclame voor andere uitgaven van Van Cleef: van Thorn Prikker, O’Rell en Montégut (zie nr. 53 in deze lijst), maar helaas niet van De Haan. Deze vermakelijke roman is geschreven door de Amerikaanse feministe Josephine Daskam Bacon (1876-1951). Haast al de hoofdpersonen in haar ruim veertig boeken zijn vrouwen. Ook dit boek bestaat voor een groot deel uit gesprekken tussen vrouwen, al of niet over de baby in kwestie. Deze uitgave volgt het in 1904 verschenen origineel (Memoirs of a Baby) op de voet, inclusief de vele grappige grotere en kleinere tekeningen in de tekst. Tante Lize is het pseudoniem van kinderboekenschrijfster Anna Christina Elizabeth Dopheide-Witte (1869-1951).

51. MONTÉGUT, Maurice De Ridders der IJzeren Zwaarden. Vertaling C. Kabbedijk. Amsterdam, Jacq. van Cleef, 1905. Linnen. (4), 336 p. 1e druk. Rug iets verschoten.
€ 25
* Deze roman speelt in het revolutionaire Frankrijk van 1790-1795. Een zeldzame vertaling uit het fonds van de uitgever van Pijpelijntjes. Uitgeverij Van Cleef staakte omstreeks 1910 zijn activiteiten. Mogelijk is een restant van de oplage overgenomen door D. Bolle, wiens bandstempel op het jugendstil-voorplat staat. (Achterop een blindstempel van de Haagse boekbinderij H. van Rijmenam).

52. FOERSTER, Fr.W. Levenswandel. Een boek voor jonge menschen. Vertaald door Titia van der Tuuk. Met een inleiding van Dr. H.L. Oort. Zwolle, J. Ploegsma, [1913]. Linnen. (8), 296 p. 4e druk. Band iets vaal.
€ 25
* Opmerkelijk: de boekband is versierd met de paarse jugendstilroos die de eerste en tweede band van De Haans Pathologieën siert! Foerster was een in Berlijn geboren pedagoog (1869-1966) die zich verzette tegen de Pruisische opvoeding, omdat die in zijn ogen tot oorlogen moest leiden. Daardoor werd hij in Duitsland vervolgd, en moest hij zijn leven hoofdzakelijk in Zwitserland en de VS doorbrengen.