Nieuwsbrief 575: De Literaire Loodgieters

De Koninklijke Bibliotheek is het onlangs gelukt om het volledige fonds van De Literaire Loodgieters in huis te halen. Conservator Paul van Capelleveen schrijft erover in een KB-blog. Ook op Artistiek Bureau worden de speelse uitgaven van De Literaire Loodgieters besproken.

De hernieuwde belangstelling voor een van de leukste privé-uitgeverijen van de jaren ’80 deed ons besluiten deze nieuwsbrief te maken. Het is beslist geen reprise van nieuwsbrief 514: nu kunnen we liefst 28 (van de 50) DLL-uitgaven aanbieden. Sommige boekjes zijn voor de gelegenheid zeer vriendelijk geprijsd.

Speciale aandacht vragen wij voor de fantastische drukproeven van Beertje Bombazijn (1981). De werkwijze van Ewald Spieker, die op 15 oktober 1981 aan deze enorme drukklus begon, kan niet beter in beeld gebracht worden.

Met ‘DLL [nummer]’ in de noot van de beschrijving wordt verwezen naar de derde druk van Bibliografie van de uitgaven van De Literaire Loodgieters. Samengesteld door Rupi Broth (1986).

1. BOMANS, Godfried Brief aan Opland. (Amsterdam, De Literaire Loodgieters, 1984). 16,0 x 11,4 cm. Vier bladen plus één blad fotokopie in bedrukte envelop. Met de hand gezet en gedrukt in een oplage van 20 exemplaren. 1e druk.
€ 195
* Geestige brief uit 1964 van Bomans aan de cartoonist over de bekende kleurenpen, ‘maar ik wor gek van al die knipjes en ze schieten ook telkens terug’. De drukkers wilden deze in vier kleuren geschreven brief in 4-kleurendruk vervaardigen, ‘hetgeen door technische problemen helaas niet mogelijk bleek te zijn’. De brief is nu in viervoud aanwezig: compleet in zwart gedrukt, deels in zwart gedrukt, in vier kleuren gedrukt en als zwart-wit fotokopie. Zeer geslaagde poging tot het maken van een origineel uitgaafje, van de letterlijke tekstweergave tot en met de met naam en adres van Bomans bedrukte, met poststempel ‘Amsterdam 19 XI 64’. Het colofon werd gedrukt op de binnenkant van de envelop.
DLL 43.

2. CARMIGGELT, S. (als:) Ds. J. HANEBRAYER Stadsleed. Een handvol verzen. (Oldenzaal, Drukkerij Brouwer, 1952 [= Amsterdam, De Literaire Loodgieters, 1983]). 24,9 x 17,4 cm. Cahiersteek. (24) p. ‘Typografische adviezen L.J. Swaanswijk’. Met de hand gezet uit de Volta Mager en gedrukt geel, wit, groen en zwart op zes soorten papier in een oplage van 500 [= 32] gesigneerde exemplaren ten behoeve van de leden van het Carmiggeltgenootschap. 1e druk.
€ 195
* Zes humoristische gedichten van deze predikant uit Scherpenzeel, met een Ten geleide van dezelfde, die zich een dwerg noemt ‘naast reuzen als Joost van den Vondel en Anthonie Donker’. Kleurrijke, speelse uitgave.
Bijgevoegd: Getypte brief van De Literaire Loodgieters, d.d. 14 februari 1983, ter begeleiding van deze uitgave.
DLL 14.

3. CARMIGGELT, S. (als:) Karel BRALLEPUT Sonnet. (Amsterdam, De Literaire Loodgieters, 1982). 18,2 x 12,7 cm. Ingenaaid met flappen. (8) p. Met de hand gezet en gedrukt in een oplage van 15 gesigneerde exemplaren. 1e druk.
€ 150
* Eerder verschenen in De Groene Amsterdammer (2 november 1946) en volgens de auteur ‘ten onrechte aan de vergetelheid ontrukt’.
DLL 10.

4. (CARMIGGELT, S.) Bewijs van goed gedrag. [Amsterdam, De Literaire Loodgieters, 1982]. 15,4 x 11,3 cm. Plano. Met de hand gezet en gedrukt [in een oplage van 30 exemplaren].
€ 25
* ‘Uitgereikt aan wegens het met goed gevolg doorstaan van de Carmiggeltvriendenbijeenkomst op 16 januari 1982 te Amsterdam. Tevens geeft dit bewijs recht op aankoop van 1 ex. van het door Ewald Spieker vervaardigde “Illegale helden” door S. Carmiggelt tegen de prijs van fl 50’.
DLL 9.

5. CARMIGGELT, S. Het buitenlands overzicht. [Amsterdam], (De Literaire Loodgieters, 1985). 20,9 x 12,8 cm. Cahiersteek. (8) p. Met de hand gezet en gedrukt in oranje in een oplage van 20 exemplaren. 2e druk (1e druk verscheen in een oplage van ‘één exemplaar, speciaal gedrukt voor Henk Visser te Haarlem’).
€ 150
* Dit exemplaar is gesigneerd door de auteur onder het colofon.
DLL 46.

6. (CARMIGGELT, S.) Carmiggelt Bulletin 9. (Hilversum, Carmiggelt-kring [= Amsterdam, De Literaire Loodgieters], 1983). 21,2 x 15,0 cm. Geniet. 12 p. Geïllustreerd. Vervaardigd in fotokopie [in een oplage van 57 exemplaren].
€ 25
* De laatste bijdragen zijn ondertekend door ‘De Commissie van Toezicht’, Ruud Broens en Pierre Roth: over een in het concurrerende Carmiggelt-blad Speciaal voor ons gestarte en meteen gestaakte prijsvraagserie, die vanaf heden in het Carmiggelt Bulletin wordt voortgezet. De jury zou bestaan uit Jan Terlouw, W.F. Hermans en Simon Carmiggelt.
Deze aflevering van het lijfblad van de Carmiggeltkring is geheel fake: een practical joke van de Carmiggelt-liefhebbende Loodgieters, die de verzamelwoede op de hak namen.
DLL 13.

7. (CARMIGGELT, S.) Carmiggelt Bulletin 11. Laatste nummer. Laatste nummer […] Laatste nummer. (Hilversum, Carmiggelt-kring [= Amsterdam, De Literaire Loodgieters, 1984]. 21,0 x 14,8 cm. Geniet. (4) p. Vervaardigd in fotokopie [in een oplage van 20 exemplaren].
€ 20
* Laatste aflevering van het clubblad van de niet-bestaande Carmiggelt-kring. Bestaat enkel uit een verklaring van het bestuur. ‘Het gaat u allen verder goed’.
DLL 41.

8. CARMIGGELT, S. De Directie. [Amsterdam], (De Literaire Loodgieters, 1985). 20,9 x 12,9 cm. Cahiersteek. (10) p. Met de hand gezet en gedrukt in roze voor de bezoekers van de Carmiggeltvriendenbijeenkomst op 12 januari 1985 in een oplage van 33 exemplaren (‘de gereserveerde, doch niet op tijd opgeeiste exemplaren, werden vernietigd’). 1e druk.
€ 95
* Dit exemplaar is gesigneerd door de auteur onder het colofon.
Bijgevoegd: Met de hand gezette en in roze gedrukte tegoedbon, uitgereikt aan bezoekers van de Carmiggeltbijeenkomst, goed voor een speciale uitgave van De Literaire Loodgieters. Echter: ‘Deze bon is niet overdraagbaar’.
DLL 44-45.

9. (CARMIGGELT, S.) ooit ‘ns carmiggelt ontmoet? en…, beviel ‘t? (Amsterdam, De Literaire Loodgieters, 1981). 14,9 x 10,5 cm. Briefkaart van spiegelkarton. [Gedrukt in een oplage van 150 exemplaren].
€ 25
* Eén van de 41 luxe-exemplaren van dit curiosum, gesigneerd door Carmiggelt en gedrukt op aan de beeldzijde spiegelend karton, onder het motto ‘deze spiegel wordt u voorgehouden door de literaire loodgieters’.
DLL 8.

10. (CARMIGGELT, S.) Tegoedbon. [Amsterdam, De Literaire Loodgieters, 1985]. 14,3 x 20,9 cm. Met de hand gezet en gedrukt in roze [in een oplage van 60 exemplaren, ‘waarvan 15 ex. werden vernietigd’].
€ 5
* Deze waardebon voor een speciale uitgave van De Literaire Loodgieters werd uitgereikt aan bezoekers van de Carmiggeltbijeenkomst op 12 januari 1985. Echter: ‘Inzendingen ontvangen na 15 februari 1985 worden niet meer gehonoreerd. Deze bon is niet overdraagbaar’.
DLL 44.

11. CARMIGGELT, S. Trouwen. Amsterdam, De Literaire Loodgieters, 1983. 21,0 x 14,8 cm. Geniet. (8) p. Vervaardigd in een oplage van 10 genummerde exemplaren. 1e druk.
€ 75
* Een Kronkel uit 1971, herdrukt ter gelegenheid van het huwelijk van Jolanda de Vries en Pierre Roth op 10 september 2013. Een verlate DLL-uitgave. Paul van Capelleveen: ‘Wat is dit? Een koekje van eigen deeg? Een gietertje van eigen lood?’

12. CARMIGGELT, S. Wat vind ik er nou zelf van. Amsterdam, Drukwerkplaats Ewald Spieker [= De Literaire Loodgieters], 1980. 15,0 x 11,0 cm. Geniet met door Carmiggelt handgeschreven omslag. (28) p. Met de hand gezet uit de Mercator en gedrukt door Pierre Roth en Ruud Broens in een oplage van 20 genummerde exemplaren (‘en bovendien enkele op naam’). 1e druk.
€ 250
* Dit is nummer 1 van de oplage. Zestien toelichtingen op eigen werk, gevat in een zeer charmant en zeldzaam boekje.
DLL 2.

13. (DE LITERAIRE LOODGIETERS) Annette Assendelft keramiek. [Amsterdam, De Literaire Loodgieters, 1985]. 21,0 x 14,8 cm. Kaart van grijs ribbelkarton. Met de hand gezet en gedrukt in blauw en lichtgroen [in een oplage van 50 exemplaren].
€ 15
* Uitnodiging voor de expositie van keramiek van Assendelft, gehouden van 1 tot en met 31 juli in het S.B.K. te Haarlem.
DLL 47.

14. (DE LITERAIRE LOODGIETERS) (Antwoordkaart). [Amsterdam], De Literaire Loodgieters, [1984]. 10,3 x 15,2 cm. Plano in envelop. [Vervaardigd in een oplage van 29 exemplaren].
gratis bij een bestelling
* Wat ironische antwoordkaart: ‘Zoals U zult begrijpen is het voor ons onmogelijk al onze cliënten op de hoogte te houden van onze nieuwe uitgaven’.
DLL 40.

15. (DE LITERAIRE LOODGIETERS) Bibliografie van de uitgaven van De Literaire Loodgieters. Samengesteld door Rupi Broth [= Ruud Broens]. Amsterdam, (De Literaire Loodgieters), 1983. 21,0 x 14,8 cm. Geniet. 16 p. Vervaardigd in fotokopie in een oplage van 14 genummerde exemplaren. 1e druk.
€ 50
* Van Willem Frederik Hermans’ schrijfmachineverzameling (1980) tot en met Portret van een Carmiggelt-fan (1983).

16. (DE LITERAIRE LOODGIETERS) Bibliografie van de uitgaven van De Literaire Loodgieters. Samengesteld door Rupi Broth [= Ruud Broens]. Amsterdam, (De Literaire Loodgieters), 1984. 21,0 x 14,8 cm. Geniet. 20 p. Vervaardigd in fotokopie in een oplage van 15 genummerde exemplaren. 2e, uitgebreide druk.
€ 50
* Van Willem Frederik Hermans’ schrijfmachineverzameling (1980) tot en met Gerrit Komrij, Per boot van Venetië naar Padua (1983).

17. (DE LITERAIRE LOODGIETERS) Bibliografie van de uitgaven van De Literaire Loodgieters. Samengesteld door Rupi Broth [= Ruud Broens]. Amsterdam, (De Literaire Loodgieters), 1986. 20,8 x 14,6 cm. Geniet. 24 p. Vervaardigd in fotokopie in een oplage van 16 genummerde exemplaren. 3e, uitgebreide druk.
€ 30
* Van Willem Frederik Hermans’ schrijfmachineverzameling (1980) tot en met Sal Santen, Cipier (1986).

18. (DE LITERAIRE LOODGIETERS) De Literaire Loodgieters wensen u een voorspoedig 1983 in 10 ex. [Amsterdam], De Literaire Loodgieters, [1982]. 29,7 x 5,5 cm. Met de hand gezet en gedrukt in blauw [in een oplage van 10 exemplaren]. 1e druk.
€ 45
* Dit is een archiefexemplaar van deze nieuwjaarswens. Interessant: een Literaire Loodgieter heeft op de achterzijde de namen genoteerd van de gelukkigen die deze nieuwjaarswens mochten ontvangen.

19. GESTEL, Aafje van Dankvers aan de gasten op zolder. (Amsterdam, De Literaire Loodgieters, 1987). 21,0 x 9,3 cm. Tweemaal gevouwen blad. Met de hand gezet en gedrukt [in een oplage van 21 exemplaren]. 1e druk.
€ 45
* Sobere uitgave ter gelegenheid van de Carmiggeltvriendenbijeenkomst op 25 april 1987 te Utrecht.
Niet in DLL (deze uitgave verscheen na juni 1986).

20. HERMANS (inl.), W.F. Willem Frederik Hermans’ schrijfmachineverzameling. (Met een voorwoord van W.F. Hermans). Amsterdam, Drukhuis [= De Literaire Loodgieters], 1980. 23,1 x 15,7 cm. Cahiersteek. (32) p. Met de hand gezet uit vele lettercorpsen en gedrukt in een oplage van slechts 20 genummerde exemplaren (‘en bovendien nog enkele op naam’). 1e druk. Achterzijde omslag deels verbruind.
€ 950
* Speelse uitgave, geheel in de geest van Hermans. Het boekje is het resultaat van een cursus zetten en drukken onder leiding van Ewald Spieker, in 1980 met succes gevolgd door Jan Joosten, Pierre Roth en Peter van Wanrooij. De tekst is een opsomming van de diverse soorten schrijfmachines uit de collectie van W.F. Hermans.
Dit exemplaar is gedrukt op naam van een van De Literaire Loodgieters.
DLL 1.

21. HERMANS, W.F. (als:) Sita van de WISSEL Beertje Bombazijn. (Met een ‘woordje vooraf’ door Dick Hosselaar [= W.F. Hermans]). Amsterdam, De Literaire Loodgieters, 1981. 15,0 x 15,0 cm. Leporello. In nieuw, gezeefdrukt linnen overslagdoosje. (11) p. Met de hand gezet en gedrukt op karton in een oplage van ‘maximaal 50 [= (volgens DLL:) 43 of (volgens JS:) 49] exemplaren’. 1e druk.
€ 950
* Prachtig ‘kinderboek’ van Hermans, uitgelicht uit de iets eerder verschenen roman Uit talloos veel miljoenen, gedrukt en gebonden in de Drukwerkplaats Ewald Spieker, naar typografie van Pierre Roth en met indrukwekkende typografische illustraties van Lionel Prent [= Ewald Spieker]. Deze uitgave haalde zelfs de kranten. NRC schreef dat het boekje niet te koop was: ‘Spieker spreekt van een goed uitgevoerde grap. Roth is afgelopen weekend dertig exemplaren naar W.F. Hermans in Parijs gaan brengen’.
Dit archiefexemplaar telt helaas 11 van de 12 vierkante pagina’s (ontbrekende pagina wordt in kleurenkopie geleverd).
DLL 7. JS 367.

22. HERMANS, W.F. (als:) Sita van de WISSEL Drukproef van Beertje Bombazijn. Amsterdam, De Literaire Loodgieters, 1981. 39,5 x 36,0 / 27,8 x 39,5 / 20,0 x 27,8 cm. Zesendertig bladen. Alle in potlood benoemd en gedateerd. Met de hand gezet en gedrukt op karton. 1e druk.
€ 2500
* Fantastische, omvangrijke drukproef waarmee de totstandkoming van de leukste DLL-uitgave van dag tot dag, van inktlaag op inktlaag, te volgen is. Op elk kartonnen blad is door Spieker geschreven welke drukgang het betreft en op welke datum deze werd voltooid. Zo kwam de eerste drukgang van Beertje Bombazijn gereed op 15 oktober 1981 en de zesentwintigste op 18 november 1981. In deze proef zijn bijna alle van de totaal meer dan 40 drukgangen te bestuderen. Het laatste kartonnen blad is met stift beschreven ‘proefvel niet gesteld’ en heeft vele drukgangen door elkaar.
Zie DLL 7. JS 367.

23. HERMANS, W.F. (als:) Sita van de WISSEL Drukproef van Beertje Bombazijn. Amsterdam, De Literaire Loodgieters, 1981. 39,5 x 36,0 / 27,8 x 39,5 cm. Negen bladen. Alle in potlood gesigneerd ‘Ewald Spieker 81’; eerste blad met handgeschreven opdracht ‘voor Pierre [Roth]’. Met de hand gezet en gedrukt op karton. 1e druk.
€ 1500
* Volledige, nog niet afgesneden of uitgestanste drukproef van de leukste en kleurrijkste DLL-uitgave. Op 8 van de 9 kartonnen bladen is tweemaal hetzelfde gedrukt, waaruit kan worden opgemaakt dat er twee boekjes uit een complete set bladen werden gefabriceerd.
Zie DLL 7. JS 367.

24. (KOMRIJ (vert.), Gerrit). GEORGE, Stefan Mein kind kam heim. Cotopolis [= Amsterdam], (De Literaire Loodgieters), in het huidige jaar (= 1984). 25,0 x 15,3 cm. Twee losse vouwbladen. (8) p. Met de hand gezet en gedrukt in een oplage van slechts 3 exemplaren (‘waarvan één voor Kees en Barbara van Kooten, één voor Gerrit Komrij en Charles Hofman en één voor de Literaire Loodgieters’). 1e druk.
€ 750
* Gelegenheidsuitgave ter gelegenheid van de 43e verjaardag van Kees van Kooten op 10 augustus 1984. Het gedicht van George wordt gevolgd door de vertalingen van Stephen Spender en Gerrit Komrij (‘hier voor het eerste gepubliceerd’!). Dit niet genaaide exemplaar is in het colofon bestempeld ‘PROEF’.
Deze uitgave is zo onbereikbaar dat elke George-, Komrij- of Van Kooten-verzamelaar zich met een proef-exemplaar gelukkig zou moeten prijzen.
DLL 42.

25. (KOMRIJ, Gerrit) Toegangsbewijs voor Komrij’s Het chemisch huwelijk gespeeld door Globe onder regie van Gerardjan Rijnders. [Amsterdam], L.L. (= De Literaire Loodgieters), 1982. 9,5 x 12,5 cm. Plano. Met de hand gezet en gedrukt in blauw en wit [in een oplage van 100 exemplaren].
€ 50
* Entreekaartje voor de première van dit toneelstuk in de Amsterdamse Stadsschouwburg. De in wit gedrukte illustratie (een knoop) is van de hand van Charles Hofman. Op dit archiefexemplaar, als zodanig in potlood gemerkt, is het plaatsnummer niet ingevuld.
DLL 11.

26. MALSEN, Willem van De blauwe plek. Amsterdam, Drukwerkplaats Ewald Spieker [= De Literaire Loodgieters], 1981. 21,9 x 15,6 cm. Karton met omslag van Tyneham Oil Painting Paper waarop een originele kleurfoto van een tekening van Willem van Malsen. (22) p. Met de hand gezet en gedrukt in blauw in een oplage van 25 genummerde exemplaren (‘waarvan enkele op naam’). 1e druk.
€ 120
* Dit is het enige HS-exemplaar, als zodanig door Roth genummerd in het colofon, met in plaats van een originele aquarel een originele foto op het omslag. Eerste omvangrijke tekstuitgave van deze pers. Eerder verschenen in het tijdschrift Kunst in Utrecht.
DLL 4.

27. MEYLING, Christine Portret van een Carmiggelt-fan. (Lelystad, Komitee ter Viering “Hans Frankfurther 35 jaar Carmiggelt-fan” [= Amsterdam, De Literaire Loodgieters], 1983). 20,6 x 14,7 cm. Geniet. (16) p. ‘Vervaardigd op de persen van Elsevier’ in een oplage van 125 [= 17] exemplaren. 1e druk.
€ 35
* Over de verzamelwoede van de wonderlijke zakenman P. Hans Frankfurther. Eerder verschenen in Vrij Nederland (3 juni 1967).
DLL 16.

28. (REVE, Gerard). PLOMP, Hans Onder de douche bij Gerard. (Amsterdam, De Literaire Loodgieters, 1985). 14,8 x 11,5 cm. Acht vouwbladen. (12) p. Met de hand gezet en gedrukt in oranje in een oplage van 20 exemplaren.
€ 220
* Proef van een in geen enkele bibliografie te vinden, waarschijnlijk nooit verschenen uitgave. Dit schunnige verhaal verscheen eerder in Playboy van november 1983. De ‘Gerard’ in de titel is uiteraard Gerard Reve, die volgens het verhaal ‘twintig maal per dag moest klaarkomen’.
Niet in DLL.

29. SANTEN, Sal “Brief-fragmenten”. (Amsterdam, De Literaire Loodgieters, 1981). 31,5 x 21,8 cm. Halflinnen met handgeschreven titeletiket. (32) p. Met de hand gezet en gedrukt ‘door Ada, Pierre en Ruud’ in een oplage van 20 genummerde exemplaren (‘plus enkele op naam’). 1e druk.
€ 145
* Dit exemplaar is op naam gedrukt voor Annette Assendelft. Alleen de op naam gedrukte exemplaren werden ‘luxe gebonden’: de band heeft (opzettelijk) de uitstraling van een archiefmap. Het titeletiket werd door de auteur met de hand geschreven. Elk van de drie brief-fragmenten is gesigneerd door de auteur.
DLL 5.

30. SANTEN, Sal Cipier. Amsterdam, “Jongens met de Rot(h)naam” [= De Literaire Loodgieters], 1986. Vouwblad. Met de hand gezet en gedrukt in een oplage van 10 exemplaren. 1e druk.
€ 75
* Dit exemplaar is bestempeld ‘PROEF’. Gedicht.
DLL 48.