Nieuwsbrief 808: Oscar Fabrès

Oscar Fabrès, een uit Chili afkomstige tekenaar, was in Nederland populair in de jaren 30. Maar van tijd tot tijd komt zijn naam terug, zoals in 2012 toen bij het eerste eeuwfeest van hotel Schiller karikatuurportretten van de hand van Fabrès op zolder werden aangetroffen. De in 1894 in Santiago geboren Fabrès, zoon van een kunstschilder, was na een aantal jaren van verveling als Chileens ministerieel ambtenaar naar Frankrijk vertrokken. Daar bracht hij bij voorkeur de tijd door in het café en het circus, en wist zich in leven te houden met de verkoop van straatportretten en andere tekeningen.

Fabrès was een grote, opvallende man die gemakkelijk het humoristische hart van een groep kon vormen. Meestal vormt hij ook het middelpunt van zijn tekeningen, als klein kereltje of lange slungel met een zwarte haardos en een klein hoedje op. In Parijs trok hij op met zijn jongere broer Antonio, schrijver en journalist. Maar in 1930 verhuisde hij naar Nederland, en het zou me niets verbazen als het de liefde was die hem naar Amsterdam trok. In elk geval trouwde hij er spoedig met Alice (eigenlijk Alida) Overduin, dochter van de huisarts van Wieringerwaard en van Christine Overduin-Kaan, alias Oma (1862-1950).

Net als in Parijs werkte Fabrès in Amsterdam voor allerlei kranten en tijdschriften waar hij series en rubrieken in vulde, en hij reisde naar allerlei verre oorden voor getekende reisverslagen – bijvoorbeeld een cruise door de Middellandse Zee voor de Stoomvaart Maatschappij Nederland of naar de Molukken. Verder tekende hij reclameboekjes, net zoals Jo Spier dat in die jaren deed. Mild-humoristische tekeningen waren in die tijd erg in trek.

Bij het rommelen van de donder in het oosten werden Oscar en Alice onrustig en in 1940 vertrokken ze overzee, naar New York. Samen maakten ze er een paar kinderboeken, vol Holland-nostalgie. Na een redelijk succesvolle carrière overleed Oscar Fabrès in 1960; Alice in 1972.
Een deel van de boeken en tekeningen die wij hier aanbieden is door Oscar vanuit Amerika naar zijn schoonmoeder en/ of in Nederland verblijvende echtgenote gestuurd; de meeste zijn hun persoonlijk bezit geweest.

1. FABRÈS, Oscar 8 ansichtkaarten voor Hotel de l’Europe, Restaurant Excelsior. Met afbeeldingen van humoristische tekeningen in kleuren. Keerzijde als briefkaart. 10 x 15 cm. Circa 1939. Onbeschreven.
€ 60
* Grappige kaarten met interpretaties van gerechten, de gastvrijheid en het restaurant.

2. FABRÈS, Oscar 2 ansichtkaarten voor Hotel Hamdorff, Laren (1939). Met afbeeldingen van humoristische tekeningen in kleuren. Keerzijde als briefkaart. 10 x 15 cm.
€ 20
* In pen gedateerd ‘Mei 1939’, wellicht door Alice, de echtgenote van Oscar Fabrès.

3. FABRÈS, Oscar 3 ansichtkaarten voor Grand Hotel Gooiland, Hilversum (1939). Met afbeeldingen van humoristische tekeningen in kleuren. Keerzijde als briefkaart. 10 x 15 cm.
€ 35
* Complete set. Een kaart (waarop een benevelde Napoleon op een pyramide is afgebeeld, met bijschrift ‘du haut de cette pyramide quarante mille hors-d’oeuvres vous contemplent’) in pen gedateerd, waarschijnlijk door Alice Fabrès: ‘Mei 1939’. Afkomstig uit het archief van de familie Fabrès.

4. FABRÈS, Oscar Almadén Vineyards. Los Gatos, CA, Almadén Vineyards, 1948. 30 x 23 cm. Geniet. 8 p. incl. omslag. Met 20 kleurenillustraties van Oscar Fabrès. Keurige conditie.
Verkocht
* Reclame-uitgave met als altijd inventieve, vrolijke en kleurrijke illustraties van Fabrès. De plaatsnaam Los Gatos (=de katten) zie je terug in de tekening op het voorblad. Intussen is Los Gatos opgeslokt door de stad San Jose en werd het een onderdeel van Silicon Valley, zodat de wijngaard Almadén naar meer landelijke oorden moest verhuizen.

5. FABRÈS, Oscar Aux Indes Néerlandaises. (Full leather). [Amsterdam, P.N. van Kampen, 1933]. 25 x 20 cm. Bewerkt heelleer. 40 p. Geïllustreerd. 1e druk. Schutbladen verbruind.
Verkocht
* Dit is niet de speciale luxe-uitgave (100 exemplaren) met handgekleurde platen, maar een (mogelijk uniek) exemplaar gebonden in leer, waarop de grote omslagprent van Fabrès (de auteur tekenend, gezeten in een palm) in reliëfdruk op het voorplat is aangebracht. Tevens een vignet in dezelfde uitvoerig achterop (de tekenaar met zijn onafscheidelijke hoedje beeldt zichzelf uit als slapende papegaai, gezeten op een vulpen).

6. FABRÈS, Oscar Une Croisière dans la Mediterranée avec la Stoomvaart Maatschappij “Nederland” croquée par O. Fabrès. [Amsterdam], Stoomvaart Maatschappij Nederland, [1932]. 25 x 22 cm. Ingenaaid met koord. 36 p. Met 30 tekeningen in kleuren van Oscar Fabrès. Bijschriften in vier talen: Nederlands, Frans, Duits en Engels. Omslag wat gevlekt, rug versleten, scheurtje in rechterkant omslag en eerste pagina’s.
Verkocht
* Bijzonder exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van Fabrès aan zijn schoonmoeder: ‘Hommage à/ Oma/ bien affectueusement/ (handtekening)/ Paris. 15.11.32’. Humoristisch verslag van een cruise door de Middellandse Zee met het S.S. Marnix van St. Aldegonde. Vooral over Egypte en andere Arabische landen.

7. FABRÈS, Oscar Eine Erholungsreise nach dem Mittelmeer mit der Dampfschiffahrts-Gesellschaft “Nederland” skizziert von O. Fabrès. [Amsterdam], Stoomvaart Maatschappij Nederland, (ca. 1935). 25 x 22 cm. Genaaid met koord. 36 p. Met illustraties in kleuren en tekst naar handschrift van Oscar Fabrès. 1e druk. Keurige conditie.
Verkocht
* Dit boek was bestemd voor Duitstalige deelnemers aan de cruises van de Stoomvaart Maatschappij Nederland over de Middellandse Zee.

8. FABRÈS, Oscar Frank Schoonmaker Selection. Collectie wijndrukwerk. In door Fabrès met de hand beschreven enveloppe. Circa 1949. Vijf bladen (31 x 23 cm) tekenpapier waarop 12 wijnetiketten in kleuren geplakt zijn en twee zwartwit-advertentiepagina’s met geïllustreerde advertenties. Deze laatste zijn wat gebobbeld en gevlekt. Met grote, geelbruine enveloppe (25 x 33 cm), in pen geadresseerd door Fabrès aan zijn echtgenote en schoonmoeder in het Noord-Hollandse Laren. Met handgeschreven afzender en twee Amerikaanse postzegels (3 en 15 cents), en bijbehorende stempels (gedateerd 27 juli 1949).
€ 100
* De twaalf wijnetiketten verwijzen allemaal naar Frank Schoonmaker (1905-1976), een schrijver over wijn en reizen die veel heeft gedaan aan het in de markt zetten van Amerikaanse wijn. De twee advertenties verwijzen naar ‘American Champagne’ van Almadén en van Korbel. De etiketten van Fabrès werden nog gebruikt in de jaren zeventig, meer dan tien jaar na zijn overlijden. Maar dit zijn heel vroege voorbeelden, verzonden aan Oma en wellicht bedoeld voor een plakboek.

9. FABRÈS, Oscar Hommage à Oma. 30 Mai 1931. (Originele kleurentekening in inkt, waterverf en potlood. Gesigneerd ‘O Fabrès’). Gevouwen vel zwaar en luxe schrijfpapier, p. 2-4 blanco. 18,5 x 15,0 cm. Klein vouwtje.
€ 150
* Fabrès en zijn vrouw laten de blij verraste ‘Oma’ een mantelpak zien met etiket ‘Pach/ Texstraat/ 29’. Gekleurd in roze, groen, geel en grijs, en met deels zichtbare ondertekening in potlood. Christina Overduin-Kaan (1862-1950), de moeder van Oscars echtgenote Alice Overduin, vierde die dag haar 69e verjaardag. Op Den Texstraat 29 was de kleermakerij van Eliazer Pach gevestigd, die in 1942 in Auschwitz werd vermoord. (Bovenaan deze nieuwsbrief ziet u Oscar, Oma en Alice uit deze tekening)

10. FABRÈS, Oscar Java-China-Japan Lijn. Sketches by O. Fabrès. [Amsterdam], Java-China-Japan Lijn, 1934. Geniet. 20 p. Met 13 tekeningen in kleuren van Oscar Fabrès. Teksten in het Frans en het Engels. Wit omslag wat grauw.
Verkocht
* Grappige reclametekeningen voor deze belangrijke pakketvaartlijn, prachtige beelden van een voorbije tijd, die een beetje aan Kuifje in China doen denken. Voorin een Engels citaat van Fabrès.

11. FABRÈS, Oscar De Molukken bekeken door den bril van O. Fabrès = How the French cartoonist Mr. O. Fabrès sees the Molucca’s = Comment M. O. Fabrès voit les Moluques. [Batavia], KPM (Koninklijke Paketvaart Maatschappij), 1933. Oblong 11 x 16 cm. Afscheurboekje. Origineel omslag met overstekende randjes. 6 p. tekst + 12 ansichtkaarten in kleuren, waarvan één zelfportret van de kunstenaar, en 11 afscheurbare ansichten met toelichting op velletjes vloeipapier. 1e druk. Kleine vlekjes op omslag, enkele kreukjes. Compleet.
Verkocht
* Humoristische impressies van een reis door de Molukken. Met inleiding van de kunstenaar. Compleet, onbeschadigd, een amusant tijdsbeeld. (Zie ook het volgende nummer)

12. FABRÈS, Oscar Molukken-reis door Oscar Fabrès. Plakboek met krantenknipsels uit het Nieuws van den Dag voor Nederl.-Indië. Halflinnen met gemarmerde platten. 35 x 29 cm. Met 10 geïllustreerde afleveringen van Fabrès, geknipt uit het Nieuws van den Dag voor Nederl.-Indië, voorjaar 1933. Achteraan bijgevoegd is ‘Kerstfeest op Java’, een geïllustreerde bijdrage aan het kerstnummer van de Java-bode van 1932.
Verkocht
* De tekeningen van de Molukkenreis werden in een boek verzameld (nr. 11 in deze lijst), maar de (vrij uitvoerige) teksten van Fabrès niet. Blijkens een inliggende brief uit 1933 is dit album afkomstig van Fabrès zelf.

13. FABRÈS, Oscar Naar Indië via Kalker. Geïllustreerd door Fabrès. [Amsterdam], Kalker, [1938]. Geniet. 20 p. incl. omslag Met 17 tekeningen in kleuren en drie pagina’s prijslijst naar het handschrift van Oscar Fabrès. Wat nietjesroest, verder goed.
Verkocht
* Buitengewoon fraaie en originele handelscatalogus, die beslist de hoofdprijs zou winnen in een wedstrijd voor reclameboekjes. Ook een prachtig tijdsbeeld uit de tijd dat er nog tropische gebiedsdelen waren waar tropenkostuums werden gedragen. De tijd van sokophouders (95 cent per paar) en kamerjaponnen voor heren.

14. FABRÈS, Oscar Originele kleurentekening. Gevergeerd dun schrijfpapier. 26,5 x 18,0 cm. Tweemaal horizontaal gevouwen en iets gekreukt.
€ 125
* Zelfportret: Fabrès staat op een wolkenkrabber in het panorama van New York en laat een duif los met een brief, waarop staat ‘To Oma from Alice and Oscar’ in de richting van een molen aan de andere kant van de oceaan. Onderaan staat ‘New York/ 30 May/ 1946’. Gekleurd in grijs, blauw, groen, geel en rood. Christina Overduin-Kaan (1862-1950), de moeder van Oscars echtgenote Alice Overduin, vierde die dag haar 84e verjaardag.

15. FABRÈS, Oscar Originele tekening. Dun schrijfpapier. 25,2 x 20,3 cm. Horizontaal gevouwen, op de vouw wat vergeeld.
€ 90
* Combinatie van vier expressieve schetsen, waarin zoals gewoonlijk de kunstenaar zelf het middelpunt is. Bovenaan staat het woord ‘This’, bovendien is op een van de schetsen de Amerikaanse vlag te zien, dus dateert dit blad waarschijnlijk uit de periode 1940-1960.

16. FABRÈS, Oscar Scheveningen. Licht, lucht, zon. Seizoen 1939. Den Haag, Exploitatiemaatschappij Scheveningen, 1939. 22 x 16 cm. Geniet. 24 p. Geheel geïllustreerd door Oscar Fabrès. 1e druk. Aantekening in balpen voorop. Wat nietjesroest, verder mooi.
Verkocht
* Vrolijk vormgegeven informatieboekje over het badseizoen in Scheveningen met reclame voor restaurants en hotels, en uitgebreid over de concerten in de Kurzaal, met 39 fotootjes van musici als Ernest Ansermet, Mengelberg, Bartok, Hindemith, Cortot, Gieseking, Smeterlin, Rubinstein, Richard Tauber en Jo Vincent.

17. FABRÈS, Oscar Un voyage à Java. Notes et croquis par O. Fabrès. [Amsterdam], Stoomvaart Maatschappij Nederland, [1935]. Geniet. 44 p. Met tekeningen in zwartwit van Oscar Fabrès. Franstalig. 1e druk. Heel lichte gebruikssporen.
Verkocht
* Humoristische tekeningen en geschreven indrukken van de reis naar Java, via Algiers, Villefranche, Genua, Port-Said, Colombo, Sabang, Medan, Singapore, Batavia en Bali, alles met het M.S. Marnix van St. Aldegonde. Veel aandacht voor Egypte, waar Fabrès kennelijk een penchant voor had.

18. FABRÈS, Oscar Wine List. The Shamrock, Houston, Texas. (Tekeningen voor de wijnkaart). Houston, The Shamrock Hotel, 1949. 34 x 22 cm. Origineel groen omslag met gouden letters. 16 p. Met 8 kleurentekeningen van Oscar Fabrès. Heel lichte slijtage aan de randjes.
Verkocht
* 8 humoristische eet- en drinktekeningen waar nu eens geen enkel zelfportret in voorkomt. Dit legendarische luxehotel (met 1100 kamers en een zwembad van 50 bij 45 meter) opende in 1949 zijn deuren. In 1987 werd het afgebroken. Deze mooie wijnkaart dateert uit het eerste jaar.

19. FABRÈS, Oscar Kwik and Kwak. With a Preface by Hendrik Willem van Loon. New York, Crown Publishers, 1942. 25 x 20 cm. Halflinnen met stofomslag. (48) p. Met Engelse tekst en tekeningen in kleuren van Oscar Fabrès. Omslag deels versleten, boekband (met identieke omslagtekening) met kleine slijtplekjes. Achterop reclame voor War Bonds: ‘Who were the first to Buy War Bonds? Kwik & Kwak’.
Verkocht
* Met handgeschreven opdracht van Oscar Fabrès en zijn vrouw Alice: ‘Voor onze lieve Chrisje/ New York/ xi.45’. De inleiding vertelt over de oorlogsvlucht van Fabrès naar Amerika. En dat is ook waar het boek over gaat, het eendenpaar Kwik en Kwak vlucht voor de inval van gemene groene eenden die alles kapot maken.

20. FABRÈS, Oscar Kwik and Kwak. With a Preface by Hendrik Willem van Loon. New York, Crown Publishers, 1942. 25 x 20 cm. Halflinnen. (48) p. Met Engelse tekst en tekeningen in kleuren van Oscar Fabrès. Band wat vlekkig, met kleine slijtplekjes op de hoeken. Laatste schutblad dichtgeplakt.
Verkocht
* Zonder opdracht, zonder stofomslag.

21. FABRÈS, Oscar Little Oscar comes to New York. New York, Richard R. Smith, 1940. Geïllustreerd karton. 46 p. Met zwartwit-tekeningen van Oscar Fabrès. 1e druk. Rugje ontbreekt. Pagina 3/4 is uitgesneden. Met stempel van Het Hollandsche Uitgevershuis in Amsterdam, met handtekening van M.L. de Graaf en prijsaanduiding. Wat verkleuring en slijtage.
Verkocht
* Fabrès over zijn avontuurlijke komst naar Amerika en zijn queeste in de uitgeverswereld. Brekelijk, maar briljant! Archiefexemplaar van een kleine Nederlandse uitgever. Dit boek is niet in Nederland uitgebracht.

22. FABRÈS, Oscar Oscar Fabrès ontdekt Amsterdam. Plakboek met verschillende krantenknipsels. Halflinnen met gemarmerde platten. 33 x 21 cm. Met 8 paginagrote en 3 kleine tekeningen van Fabrès, geknipt uit het Algemeen Handelsblad, ca. 1930-1934. Ook met een aantal niet gerelateerde knipsels, deels grappige dieren, deels uit de krant geknipte tekeningen van Jo Spier.
€ 25
* In het Algemeen Handelsblad publiceerde Fabrès begin jaren 30 zijn serie ‘Oscar Fabrès ontdekt Amsterdam’. Album voor eigen gebruik met enkele notities in pen, kennelijk in het handschrift van Alice Fabrès.

23. FABRÈS, Oscar, & Alice FABRÈS Anne and Maryke. Holidays in Holland. Philadelphia-Toronto, John C. Winston Co., 1947. 26 x 21 cm. Linnen met stofomslag. 96 p. Tekeningen van Oscar Fabrès. 1e druk. Omslag wat vlekjes en slijtage op de tere plekken, op de achterkant een grote inktvlek. Ook het boek heeft een paar bruine vlekjes.
€ 60
* Met opdracht in handschrift van beide auteurs: ‘Voor Chrisje/ van/ Alice en Oscar/ New York 11 April/ 1947.’ Een autobiografisch kinderboek vol heimwee van Alice (eigenlijk Alida) Fabrès-Overduin (1889-1972), die met haar echtgenoot in 1940 naar Amerika gevlucht was. Met haar zuster Anna (1887-1937) groeide ze op in het Noord-Hollandse dorpje Wieringerwaard, waar haar vader dorpsdokter was. Inliggend een doorslag van een overgetypte brief van de schilder Langston Moffett, die vol lof is over het boek. De vlek achterop duidt op een gevalletje-omgevallen inktpot, maar je kunt er ook een gezicht in silhouet in herkennen. Op de binnen-achterflap van het stofomslag staan de portretten van Alice en Oscar.

24. FABRÈS, Oscar, & Alice FABRÈS Anne and Maryke. Holidays in Holland. Philadelphia-Toronto, John C. Winston Co., 1947. 26 x 21 cm. Gedecoreerd linnen. 96 p. Tekeningen van Oscar Fabrès. 1e druk. Op het schutblad exlibris van Helen C.L. Veder. Met voorin geschreven ‘Gekregen van de/ schrijfster/ April 1971′. Achterin zijn de foto’s van de auteurs uit het stofomslag ingeplakt.
€ 25
* Inliggend een doorslag van een overgetypte brief van de schilder Langston Moffett, die vol lof is over het boek. Aandoenlijk gedecoreerde schutbladen.