Nieuwsbrief 905: Hagel en vuur

Onder de titel De Gemeenschap: Herontdekt modernisme is vanaf komend weekend in het Museum van het Boek (alias, of vulgo, Meermanno) een tentoonstelling gewijd aan tijdschrift en uitgeverij De Gemeenschap. Bij uitgeverij Uit het Lood verscheen een nieuw boek over dit onderwerp.

En hier is een doorsnee van wat wij van uitgeverij De Gemeenschap kunnen leveren: Bordewijk, Slauerhoff, Marsman, niet de minsten! En de fraaie vormgeving en tastzame papiersoorten zijn niet van de lucht.

1. BORDEWIJK, F. Blokken. Utrecht, De Gemeenschap, 1931. Ingenaaid met stofomslag (omslagontwerp A.M. Oosterbaan). 112 p. 1e druk. Omslag op rug en randen wat gevlekt.
Verkocht
* Met op de eerste (blanco) pagina een ex-librisstempel van J.W.A. Oosterbaan, wellicht een familielid van de ontwerper.

2. HELMAN, Albert Mijn aap schreit. Utrecht, De Gemeenschap, 1928. Ingenaaid. 72 p. Gedrukt in een oplage van 95 genummerde exemplaren. Reclame op de achterkant. 1e druk. Rug wat verbruind.
Verkocht
* Eén van de 25 Romeins genummerde extra luxe-exemplaren, gedrukt op Van Gelder. Het colofon van deze uitgave verkeert in innerlijke tegenstrijd: ‘vijf en twintig exemplaren op van Gelder-papier genummerd van X-XXV’. Kordate typografie.
Curieus: het boek Oost-Azië (zie nr. 17 e.v. in deze nieuwsbrief) wordt in de advertentie achterop toegeschreven aan ene ‘J. Ravenhoff’!

3. HELMAN, Albert Mijn aap schreit. Utrecht, De Gemeenschap, (1928). Ingenaaid. 72 p. 1e druk. Met exlibris van Ate Zuithoff, een van de Schippers van de Blauwe Schuit.
€ 15
* Kordate typografie. Curieus: het boek Oost-Azië (zie nr. 17 e.v. in deze nieuwsbrief) wordt in de advertentie achterop toegeschreven aan ene ‘J. Ravenhoff’!

4. HELMAN, Albert Wij en de litteratuur. Utrecht, De Gemeenschap, 1931. Tweekleurig linnen met stofomslag. 108 p. 1e druk. Omslag wat vlekkig, naam in potlood voorin. Wat roest.
€ 20
* Mooi uitgevoerd boek met zijn felgeel-zwarte band en moderne typografie door A.M. Oosterbaan. Omslag en titelpagina in blauw en zwart op wit. Vier toespraken over literatuur, o.a. ‘Schrijver worden? (Voor kinderen)’.

5. (HELMAN, Albert). BEATRIJS VAN NAZARETH Seven manieren van minne. In Nieuwnederlandsch overgebracht door Albert Helman. [Utrecht], De Gemeenschap, 1928. Linnen met goudopdruk. 48 p. Met een titelhoutsnede en zeven initialen van Jozef Cantré. Gedrukt in blauw, rood en zwart in 525 exemplaren volgens de typografie van Charles NYPELS. 1e druk. Rug dof, verder keurig.
€ 20
* Rondborstige, fraaie Nypels-uitgave, gedrukt op zwaar getint papier met een aangenaam ruige structuur. Van Laar 59.

6. KUYLE, Albert De Bries. (Met een houtsnede op de band en een titelvignet door Jozef CANTRÉ). Utrecht, De Gemeenschap, 1929. Halflinnen. 80 p. Gedrukt in rood en zwart door Charles Nypels. 1e druk.
Verkocht
* De Wingerd I. Van Laar 90.

7. KUYLE, Albert De Bries. (Met een houtsnede op het omslag en een titelvignet door Jozef CANTRÉ). Utrecht, De Gemeenschap, 1929. Ingenaaid met flappen. 80 p. Gedrukt in rood en zwart door Charles Nypels. 1e druk.
€ 15
* De Wingerd I. Van Laar 90.

8. KUYLE, Albert / Joep NICOLAS Seinen. Een bundel verzen. Utrecht-Nijmegen, Dekker & Van de Vegt-Van Leeuwen, 1924. Halflinnen. 60 p. Met vijf originele houtsneden (+ één op de band) van Joep NICOLAS. Gedrukt door A.A.M. Stols in rood, blauw en zwart in een oplage van 360 genummerde exemplaren. Debuut. 1e druk. Omslag deels verbruind.
€ 125
* Dit is een van 10 Romeins genummerde exemplaren, gedrukt op Haesbeek de Luxe, op naam van Gerard Panhuysen, jeugdig medewerker aan De Gemeenschap. Gesigneerd door Kuyle en Nicolas. Van Dijk 20.

9. MARSMAN, H. Paradise regained. Utrecht, De Gemeenschap, 1927. Ingenaaid. 88 p. Oplage 325 genummerde exemplaren. 1e druk. Matig exemplaar: boekblok los in beschadigd omslag, naam op schutblad: Miep van ’t Hoff-Kools.
€ 30
* Miep van ’t Hoff-Kools was de vrouw voor wie J.W.F. Werumeus Buning in 1931 zijn gezin verliet. Zij overleed op 9 mei 1945, waarna Jan van Krimpen in 50 exemplaren als in memoriam een gedicht, Grafschrift van Buning, prachtig liet drukken bij de firma Enschede. (Dat overigens bij ons leverbaar is voor € 120).
Bijgevoegd uit andere collecties:
Hendrik MARSMAN: Porta Nigra. De Gemeenschap, 1935. Met exlibris van Ate Zuithoff (een Schipper van de Blauwe Schuit).
Albert HELMAN: Hart zonder land. De Gemeenschap, 1929. Typografie Charles Nypels. Met 26 illustraties van Charles Eyck. Omslag in tweeën, geplakt en gevlekt.
Albert HELMAN: Zuid-Zuid West. De Gemeenschap, 1926. Omslag los en beschadigd, nogal roestig, inscriptie voorin.
En:
Harrie KAPTEIJNS: De Gemeenschap 1925-1941. Utrecht, Amboboeken, 1964. Voorin de handtekening van Gerard Panhuijsen, Gemeenschap-medewerker van het eerste uur.
Harry SCHOLTEN: Aspecten van het tijdschrift De Gemeenschap. Baarn, Amboboeken, 1978. Met inliggende recensie door Ad. J. Odijk.
De Gemeenschap, het meinummer van 1936.

10. MARSMAN, H. Paradise regained. (Met opdracht). Utrecht, De Gemeenschap, 1930. Ingenaaid met stofomslag (ontwerp Otto van Rees). (88) p. 3e druk. Omslag gehavend: rug ontbreekt, aan randen gescheurd en deels verkleurd.
€ 120
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op het schutblad: ‘voor Henk Wiegersma/ den Schilder./ van Marsman’. Wiegersma en Marsman publiceerden beiden in het tijdschrift De Gemeenschap; de schilder was er nota bene bij gekomen dankzij Otto van Rees!

11. MARSMAN, H. Porta nigra. Utrecht, De Gemeenschap, 1934. Ingenaaid. 64 p. 1e druk. Omslag deels verkleurd.
€ 15

12. MARSMAN, H. De vijf vingers. (Met illustraties door Henri JONAS en een omslagvignet door Jozef CANTRÉ). (Utrecht), De Gemeenschap, 1929. Halflinnen. 56 p. 1e druk.
Verkocht
* Gezet uit de Cochin-letter, prachtig typografisch verzorgd door Charles Nypels. Van Laar 92.

13. MARSMAN, H. De vijf vingers. (Met illustraties door Henri JONAS en een omslagvignet door Jozef CANTRÉ). (Utrecht), De Gemeenschap, 1929. Ingenaaid. 56 p. 1e druk. Naam en datum voorin (M. Valentijns, 1930).
Verkocht

14. REVIS, M. (ps. van Willem Visser) Gelakte hersens. Ford’s leven. Ford’s auto’s. Utrecht, De Gemeenschap, [1936]. Origineel gedecoreerd linnen met opgeplakte fotomontage. 172 p. 1e druk. Iets geschaafd. Buitenste bladen van het boekblok verbruind, en met een stempel van een klooster in Geleen.
€ 150
* Met het indrukwekkende Nieuwe-Zakelijkheid-bandontwerp van A.W. Oosterbaan, een kunstenaar die goed op Piet Zwart heeft gelet. Zeer schaars boek over Henry Ford en zijn fabrieken.

15. REVIS, M. 8.100.000 m³ zand. Utrecht, De Gemeenschap, 1932. Ingenaaid (ontwerp A.M. Oosterbaan). 80 p. 1e druk. Rugje wat verbruind, naam op Franse titel, maar een keurig exemplaar.
€ 45
* Eén van de belangrijkste voorbeelden van Nieuwe Zakelijkheid in de Nederlandse literatuur, met een prachtig foto-omslag van A.M. Oosterbaan. Met op de flappen reclame voor Helman en Marsman (met portretjes) en Blokken van Bordewijk, ‘een der meest curieuze en interessante boeken die onze litteratuur in den laatsten tijd heeft opgeleverd’.

16. RITTER jr., Dr. P.H. De Apologie van den misdadiger. (Met houtsnede op het omslag en de titelpagina door Jozef Cantré en drie illustraties door Charles Eijck). [Utrecht, De Gemeenschap, 1928]. Ingenaaid met flappen. (32) p. Gedrukt door Charles Nypels in groen en zwart in een oplage van 150 genummerde exemplaren. 1e druk. Rug iets donker, kreukje, maar een goed exemplaar.
€ 35
* Experimentele novelle over een misdadiger, fraai geïllustreerd. De Dom-serie I. Van Laar 48.

17. SLAUERHOFF, J. (Als:) John RAVENSWOOD Oost-Azië. (Luxe-exemplaar). [Utrecht], De Gemeenschap, 1928. Linnen (blauw linnen met zilveren en gele opdruk). 56 p. 1e druk. Gedrukt door Nypels in rood, zwart en grijsblauw op getint gevergeerd Bührmann in een oplage van 800 genummerde exemplaren. 1e druk. Mooi exemplaar met complete rugbelettering.
€ 300
* Dit is nummer XXV van de 25 exemplaren die niet in de handel kwamen. Van Laar 72.

18. SLAUERHOFF, J. (Als:) John RAVENSWOOD Oost-Azië. [Utrecht], De Gemeenschap, 1928. Ingenaaid. 56 p. Gedrukt door Nypels in rood, zwart en grijsblauw op getint gevergeerd Bührmann in een oplage van 800 genummerde exemplaren. 1e druk. Zeer fraai, onopengesneden, maar ongenummerd exemplaar.
€ 95
* Exemplaar met geel in de landkaart (Van Laar 72: ‘Ook exx bekend met geel in de landkaart op de titelpagina’). Van Laar 72.

19. SLAUERHOFF, J. (Als:) John RAVENSWOOD Oost-Azië. [Utrecht], De Gemeenschap, 1928. Linnen (blauw linnen met zilveren en gele opdruk). 56 p. 1e druk. Gedrukt door Nypels in rood, zwart en grijsblauw op getint gevergeerd Bührmann in een oplage van 800 genummerde exemplaren. 1e druk. Naam op schutblad. Kop en voet van de rug miniem rafelig, rugbelettering licht gesleten, maar een prima exemplaar.
€ 165
* Vrij zeldzaam in linnen: de exemplaren in linnen die wij tegenkwamen waren steeds met de hand voorzien van een nummer onder de honderd, wat ons voorzichtig doet concluderen dat er slechts honderd exemplaren werden gebonden. Van Laar 72.

20. SLAUERHOFF, J. (Als:) John RAVENSWOOD Oost-Azië. (Luxe-exemplaar). [Utrecht], De Gemeenschap, 1928. Ingenaaid. 56 p. 1e druk. Gedrukt door Nypels in rood, zwart en grijsblauw in een oplage van 800 genummerde exemplaren. 1e druk. Vochtvlekje op rug.
€ 250
* Ongenummerd luxe-exemplaar, gedrukt op Pannekoek in plaats van op getint gevergeerd Bührmann. Uit de bibliotheek van Fernand Lodewick, met zijn naam op het voorste schutblad en zijn exlibris op de Franse titel. Exemplaar met geel in de landkaart. Van Laar 72.

21. SLAUERHOFF, J. (Als:) John RAVENSWOOD Oost-Azië. (Luxe-exemplaar). [Utrecht], De Gemeenschap, 1928. Ingenaaid (blind omslag). In verguld halfperkamenten overslagdoos overtrokken met turkoois papier (Binderij Phoenix). 56 p. 1e druk. Gedrukt door Nypels in rood, zwart en grijsblauw in een oplage van 800 genummerde exemplaren. 1e druk.
€ 350
* Dit is nummer X van de 25 Romeins genummerde exemplaren die niet in de handel kwamen. Dit luxe-exemplaar is gedrukt op Pannekoek in plaats van op getint gevergeerd Bührmann. Op het blinde omslag staat de contemporaine aantekening (in een ons onbekend handschrift): ‘J. Slauerhoff/ OostAzië/ binden, met perkamenten rug’. Exemplaar met geel in de landkaart (zie voor een vergelijking hieronder). Van Laar 72.

22. SLAUERHOFF, J. (Als:) John RAVENSWOOD Oost-Azië. [Utrecht], De Gemeenschap, 1928. Ingenaaid. 56 p. Gedrukt door Nypels in rood, zwart en grijsblauw op getint gevergeerd Bührmann in een oplage van 800 genummerde exemplaren. 1e druk. Rug licht beschadigd.
€ 45
* Van Laar 72.

23. SLAUERHOFF, J. (Als:) John RAVENSWOOD Oost-Azië. [Utrecht], De Gemeenschap, 1928. Halfmarokijn met sierpapieren platten (compleet omslag achterin meegebonden) in eenvoudig kartonnen foedraal. 56 p. Gedrukt door Nypels in rood, zwart en grijsblauw op gevergeerd getint Bührmann in een oplage van 800 genummerde exemplaren. 1e druk. Rechterbovenhoek enigszins verbruind.
€ 150
* Aantrekkelijke, subtiele boekbindersband, het donkerbruine marokijn stemmig in zwart bedrukt, de platten overtrokken met vooroorlogs ogend zwart-bruin sierpapier. Van Laar 72.

24. SLAUERHOFF, J. (Als:) John RAVENSWOOD / Charles NYPELS Oost-Azië. [Utrecht], De Gemeenschap, 1928. Ingenaaid. 56 p. Gedrukt door Nypels in rood, zwart en grijsblauw op getint gevergeerd Bührmann in een oplage van 800 genummerde exemplaren. 1e druk. Bibliotheeksticker op voorzijde omslag, twee bibliotheekstempels op voorste schutblad. Gaaf exemplaar.
€ 100
* Ongenummerd exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de drukker onder het colofon: ‘voor/ Pater O. Huf S.J./ C. Nypels’. Van Laar 72.

25. STEEN, Eric van der Gemengde berichten. Utrecht, De Gemeenschap, 1932. Ingenaaid met omslag (omslagontwerp A.M. Oosterbaan). 40 p. 1e druk. Iets roest. Exlibris A.J. (Ate) Zuithoff op p. (1), vermoedelijk een eigen ontwerp.
Verkocht
* Schitterend modern omslag van Oosterbaan, die ook de advertenties (o.a. voor F. Bordewijk, Albert Helman, H. Marsman en M. Revis) vormgaf. Gedichten en poëtische prozaschetsen, vaak grappig.

26. VRIES, Theun de Westersche nachten. [Utrecht], De Gemeenschap, 1930. Ingenaaid. 56 p. 1e druk. Niet opengesneden. Laatste schutblad verbruind (door krantenknipsel).
Verkocht
* Eén van de 25 Romeins genummerde en gesigneerde luxe-exemplaren, gedrukt op geschept papier van Van Gelder. Het boekblok is niet afgesneden, zoals bij de gewone exemplaren, waardoor het een paar centimeter groter is en het fraaie omslag overstekende randen heeft. Bekroond met de Domprijs voor Poëzie 1930. Van Laar 124.

27. VRIES, Theun de Westersche nachten. [Utrecht], De Gemeenschap, 1930. Ingenaaid. 56 p. 1e druk. Naam voorin van de fotografe Marianne Dommisse. Net exemplaar.
€ 15
* Bekroond met de Domprijs voor Poëzie 1930. Van Laar 124.

28. WICHMAN, Erich, Willem NIEUWENHUIS, H. MARSMAN, Jan ENGELMAN e.a. Hagel en vuur. De jongeren en de politiek. Utrecht, De Gemeenschap, [1930]. Geniet. 40 p. 1e druk. Enkele kleine vlekjes, maar een goed exemplaar – van een gewoonlijk in brokkelige toestand overgeleverd pamflet.
€ 45
* Fel politiek pamflet, opgebouwd uit allerlei teksten (Nieuwenhuis, Knuvelder, Kuyle) en bellettrie van Wichman (‘…Aan schimmeldraad en spinrag hangt gij boven d’afgrond…’), Van Duinkerken, Wijdeveld en Marsman (‘liever onkruid dan klimplant. Vooruit!’). (Moderne parallellen niet uitgesloten). Overwegend afkomstig uit de polemische rubriek ”Hagel” van het tijdschrift De Gemeenschap, en veelal gericht tegen de Roomsch-Katholieke Staatspartij van Nolens. Expressieve typografie. Voorop portretjes van Mussolini, Nolens en Lenin.

29. (WIEGMAN, Matthieu). GHÉON, Henri Genesius. Hollandsch van Willem Nieuwenhuis. Met een schets van Mathieu Wiegman en foto’s van de eerste opvoering onder leiding van Eduard Verkade. Utrecht, De Gemeenschap, [1927]. 22 x 19 cm. Ingenaaid. 152 p. Gedrukt in rood en zwart. Met afbeelding van het affiche van de eerste opvoering in december 1926, schets van Albert van Dalsum door Wiegman en foto’s op kunstdrukpapier. 1e druk. Wat roest. Een notitie in pen voorop en één in potlood in het boek.
€ 15
* Dit toneelstuk speelt tijdens de christenvervolgingen van keizer Diocletianus.

30. GEMEENSCHAP, De Collectie van 15 nummers. Utrecht, 1928-1937. Nette exemplaren met originele omslagen. Alleen is van het oktobernummer 1936 het omslag gevlekt, van het januarinummer van 1933 het rugje gescheurd en daardoor het omslag bijna los, en van het novembernummer van 1934 het omslag (van Zadkine) gevlekt.
4e jaargang nr. 3/4, 5, 8/9, 10, 11 en 12 (1928).
6e jaargang nr. 8 en 13/14 (1930).
8e jaargang nr. 3 (1932).
9e jaargang nr. 1 (1933).
10e jaargang nr. 11 (1934).
12e jaargang nr. 5, 6 en 10 (1936).
13e jaargang nr. 6 (1937).
€ 100
* Fraaie collectie met bijdragen van belangrijke beeldende en schrijvende kunstenaars.

31. GEMEENSCHAP, De Collectie van 10 nummers. (+ De Nieuwe Gemeenschap, 2 nummers). Utrecht, 1928-1936. Vrij nette exemplaren met originele omslagen, enkele wat meer gevlekt.
4e jaargang nr. 3/4, 10 en 11 (1928).
6e jaargang nr. 11/12 (1930).
7e jaargang nr. 10 en 11/12 (1931).
10e jaargang nr. 4, 5 en 6 (1934).
12e jaargang nr. 5 (1936).
€ 75
* Bijgevoegd: De Nieuwe Gemeenschap, 1e jaargang nr. 1 en 11 (1934), beide met mooi omslag. Nr. 1 met felle notities in potlood.