Nieuwsbrief 1058: Gelijck een zee

Gelijck een zee met vele vissen, maar ook een zee met vele stormen, een zee die in je oogjes prikt en die je met onderstromen weg kan grissen. Of gewoon-gewoon zout, water, vloed, eb…: achttiende-eeuwse sensatie, maar ook meel en papier, droger en onpoëtischer kan haast niet, geen zee zo droog… Een zee van verzet, een zee van liefde tot in de dood. Dat ook.

1. ACHTERBERG, Gerrit ‘Meel’ en ‘Papier’ Oorspronkelijke typoscripten. Twee bladen. 17,2 x 14,6 cm. Niet gesigneerd.
€ 150
* Deze typoscripten zijn in de wetenschappelijke editie van Achterbergs gedichten terug te vinden in de Lijst van documentaire bronnen als H-23 (al klopt het daar genoemde formaat niet), indertijd berustend bij R. Tummers in Haarlem.

2. (ANECDOTES). BERTOUX, Guillaume Anecdotes espagnoles et portugaises, depuis l’origine de la nation jusqu’à nos jours. Tome I. Espagne jusqu’à 1493. Parijs, Vincent, 1773. Gepolijst en gemarmerd kalfsleer, rijkvergulde rug met vijf ribben en twee rugschildjes. Sneden blauw-witgestippeld. Gemarmerde schutbladen. VIII, 648 p. Diverse vignetten en initialen. 1e druk. Rond rug wat versleten, evenals de hoekjes en het voorschutblad, verder in nette conditie. Laat 19e-eeuws plakzegeltje van de jezuïetenbibliotheek behorende bij de Theresia van Avila-kerk in Den Haag.
€ 80
* De nummers 2-6 van deze nieuwsbrief vormen een incomplete serie. Dit is een los deel van een serie chronologische geschiedenisboeken, samengesteld door verschillende compilators, in dit geval Bertoux. Opsomming per jaar van gebeurtenissen vanaf de Gotische koningen van Spanje tot aan het katholieke koningspaar Ferdinand en Isabella, die de eenwording van Spanje inluidden – ruwweg van 493 AD tot 1493. Achteraan een catalogus van boeken die bij uitgever Vincent werden aangeboden (3 pag.). De Anecdotes-serie staat er niet bij.

3. (ANECDOTES). CONTANT D’ORVILLE, André Guillaume Anecdotes germaniques, depuis l’an de la fondation de Rome 648, et avant l’ère Chrétienne 106, jusqu’à nos jours. Parijs, Vincent, 1769. Gepolijst en gemarmerd kalfsleer, rijkvergulde rug met vijf ribben en een rugschildje. Sneden blauw-witgestippeld. Gemarmerde schutbladen. (IV), 732 p. Diverse vignetten en initialen. 1e druk. Rond rug wat versleten, evenals de hoekjes en het voorschutblad. Laat 19e-eeuws plakzegel van de jezuïetenbibliotheek behorende bij de Theresia van Avila-kerk in Den Haag. Papier deels verbruind, enkele kleine scheurtjes, achterin watervlekjes. Achterin een prijsje: ‘5 tt/ 2:10’ = 5 delen voor twee gulden, tien stuivers.
€ 100
* Zelfstandig deel van een uitgebreide serie chronologische geschiedenisboeken, samengesteld door verschillende compilators. D’Orville (ca. 1730-1800) was theaterschrijver en acteur, en compilator in zijn verloren uurtjes. Dit informatieve boek is een chronologische opsomming van gebeurtenissen in het Duitse rijk vanaf het jaar 106 v.Chr. via Arminius en de Romeinse tijd, Karel de Grote en de Duitse keizers tot aan keizer Frans I; 1748 is het laatst opgenomen jaar. Gevolgd door een register van 30 p. en vijf pagina’s uitgeversreclame met uitgebreide beschrijvingen van slechts vier boeken te algemenen nutte: de Messias van Klopstock, een woordenboek over seks en liefde, een handboek voor praktische chirurgie en een reisgids voor Frankrijk.

De nummers 2-6 in deze nieuwsbrief vormen geen complete serie, want de Anecdotes van Afrika, Arabië, Oost-Azië, Amerika en Groot-Brittannië ontbreken alsmede die van Frankrijk en Scandinavië. Maar het is een mooi, samenhangend begin.
Wie in de eerste drie uur na verzending van de nieuwsbrief belangstelling toont voor de zes delen samen, krijgt ze thuisgestuurd voor 499 euro totaal.

4. (ANECDOTES). LA CROIX de CASTRIES, Jean François de Anecdotes des Républiques auxquelles on a joint la Savoie, la Hongrie, et la Bohême. Première partie, comprenant Gènes & la Corse, Venise & Malthe, & la Suisse. – Seconde partie, comprenant la Flandre & la Hollande, la Savoye, la Hongrie & la Bohème. Parijs, Vincent, 1771. Gepolijst en gemarmerd kalfsleer, rijkvergulde rug met vijf ribben en een rugschildje. Sneden rood. Gemarmerde schutbladen. (VIII), 288, 298, 218; 322, 116, 154, 208 p. Diverse vignetten en initialen. 1e druk. Rond rug wat versleten, vooral deel 2, terwijl bij het eerste deel het rugschildje is verdwenen en het deelnummer afgesleten. Hoekjes en randen versleten, laatste schutblad van deel 1 gekreukt. Laat 19e-eeuws plakzegel van de jezuïetenbibliotheek behorende bij de Theresia van Avila-kerk in Den Haag. Tekstpapier netjes.
€ 200
* Compleet in twee delen, onderdeel van een uitgebreide serie chronologische geschiedenisboeken, samengesteld door verschillende compilators; dit is het werk van La Croix de Castries. Met een register voor de twee delen van ruim 60 p. Inhoudelijk uit geografisch verspreide brokken samengesteld, maar wel interessante brokken, waarin de republieken van de vroegmoderne tijd over het wereldtoneel paraderen – onder meer de trotse Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden van het jaar 35 tot 1734, zij aan zij met la Flandre, in de ‘Anecdotes Hollandoises et Belgiques’.

5. (ANECDOTES). LA CROIX de CASTRIES, Jean François de Anecdotes Italiennes depuis la destruction de l’Empire Romain en Occident jusqu’à nos jours (= van Odoacer tot Francesco Sforza, 476-1535). Parijs, Vincent, 1769. Gepolijst en gemarmerd kalfsleer, rijkvergulde rug met vijf ribben en een rugschildje. Sneden blauw-witgestippeld. Gemarmerde schutbladen. (IV), 354, 458 p. Diverse vignetten en initialen. 1e druk. Rond rug wat versleten, evenals de hoekjes en het voorschutblad. Laat 19e-eeuws plakzegel van de jezuïetenbibliotheek behorende bij de Theresia van Avila-kerk in Den Haag. Handtekening voorin. Hier en daar ietwat verbruind. Achterin een prijs(?): ‘5 tt/ 2:10’, ofwel 5 delen (‘tomes’) voor 2 guldens en 10 stuivers.
€ 100
* Zelfstandig deel van een uitgebreide serie chronologische geschiedenisboeken, samengesteld door verschillende compilators; dit zou het werk zijn van La Croix de Castries. Met een register voor de twee delen. Dit informatieve boek is een opsomming van gebeurtenissen in Italië vanaf het jaar 476, toen de Germaan Odoacer de laatste Romeinse keizer afzette, tot 1535, de dood van Francesco Sforza. De rest van de geschiedenis van Italië is opgenomen in Anecdotes des Republiques (zie vorige nummer), waarin de verschillende Italiaanse staten achtereenvolgens zijn opgenomen.

6. (ANECDOTES). LA CROIX de CASTRIES, Jean-François de Anecdotes orientales. Tome II. Rois de Perse, Moguls & Sultans Turcs de la famille Ottomane. Parijs, Vincent, 1773. Gepolijst en gemarmerd kalfsleer, rijkvergulde rug met vijf ribben en twee rugschildjes. Sneden rood. Gemarmerde schutbladen. (2), 820 p. Diverse vignetten en initialen. 1e druk. Rond rug wat versleten, evenals de hoekjes en het voorschutblad, verder in nette conditie. 19e-eeuws plakzegel van de jezuïetenbibliotheek behorende bij de Theresia van Avila-kerk in Den Haag. Achterin een prijs: ’10 st’.
€ 150
* Al is het een deel 2, dit is een zelfstandig deel van een uitgebreide serie chronologische geschiedenisboeken, samengesteld door verschillende compilators. Dit informatieve boek is een opsomming per jaar van gebeurtenissen vanaf de 15e eeuw in de wereldrijken Perzië, India en Turkije.

7. (ARETHUSA PERS). George HERBERT Good Friday. With three etchings by Jaroslav Vodrázka. Baarn, Arethusa Pers Herber Blokland, 1983. Oblong. 13 x 12 cm. Halfmarokijn met zilveren belettering. (16) p. Met de hand gezet uit de Minister antiqua en gedrukt op Van Gelder Velouwe door Henk van Otterloo (Green Escape Press) in bruin en zwart in een oplage van 50 genummerde exemplaren.
€ 100
* Eén van de waarschijnlijk slechts enkele luxe-exemplaren in halfmarokijn. Arethusa 41.

8. BARNARD, Benno Sulamiet. Met tekeningen van Auksé Ieva Balciúnaíté. Wildert, De Carbolineum Pers, 2004. Ingenaaid met stofomslag. In geïllustreerd foedraal. Met de hand gezet uit de Cochin en gedrukt op Gampi in een oplage van 75 door de auteur gesigneerde exemplaren. 1e druk. Wat roest voor- en achterin (inherent aan het gebruikte papier).
Verkocht
* Lange monoloog van een Vlaams soldaat in de Eerste Wereldoorlog. Ook de tekeningen van de Litouwse kunstenares werden op de handpers gedrukt. DCP 125.

9. (BERLAGE, H.P.). CHURCHILL, Winston The Inside of the Cup. With Illustrations by Howard Giles. New York, The Macmillan Company, 1913. Linnen. (8), 514, (6) p. Herdruk. Rug iets verbleekt. Gelezen exemplaar in goede conditie.
Verkocht
* Met op binnenzijde voorplat het in paarsbruin gedrukte, fraaie exlibris van H.P. Berlage, wellicht door hemzelf ontworpen. Deze roman die het letterlijk opvatten van bijbelteksten tot thema maakt is niet geschreven door de latere Britse minister-president, maar door de gelijknamige Amerikaanse succesauteur Winston Churchill (1871-1947), en ook dit boek was een bestseller, hier heeft u om precies te zijn de tiende druk, een half jaar na de eerste boekpublicatie.

10. BOURCE, J.H.L. Gedichtjes voor kinderen. Met plaatjes. Amsterdam, G. Theo. Bom, (op het omslag: J. Vlieger), 1854. Ingenaaid. (4), 96 p. Met 6 getinte litho’s. 1e druk. Niet opengesneden. Behoudens enkele randvouwtjes en kleine scheurtjes een zeer mooi, ongelezen exemplaar.
€ 25
* Lieflijk kinderboekje, maar de plaatjes behelzen louter somberheid: ‘Het gebroken popje’, ‘Bij moeders Sterfbed’, ‘Loontje komt om zijn boontje’ (sic). Johannes Hendricus Leonardus Bource (Antwerpen 1824-Rotterdam 1876) was heel- en vroedmeester te Rilland (Zeeland), later o.m. Rotterdam, en kennelijk een sociaal bewogen man. Hij was de broer van de in de negentiende eeuw bekende Antwerpse schilder Henri Bource. Deze merkwaardige advertentie vonden we in de Middelburgsche Courant.

11. BOUTENS, P.C. Platoons Drinkgelag. Vertaling en bewerking door P.C. Boutens. Zonder plaats, eigen beheer, (1901). 30 x 21 cm. Origineel soepel heelperkament met rugtitel in goud en groene linten. (6), 82 p. Gedrukt door de firma Kooyker in Leiden op Hollands papier van Van Gelder & Zonen in een oplage van 40 genummerde exemplaren. Met modern kartonnen foedraal. 1e druk. Enige slijtage op de rug. Enkele kleine vlekken op het perkament. Voorin én achterin het heraldisch exlibris van Jhr. Henri de Brauw met Grieks motto ‘Panta en agapè’. Met de handgeschreven naam ‘H. de Brauw’. Schutbladen deels verbruind, enkele vlekjes in de tekstpagina’s.
Verkocht
* Dit is nummer 1 van de veertig! De eerste Plato-vertaling van de jonge classicus en dichter, en tevens zijn eerste bibliofiele uitgave in eigen beheer.
Zie voor méér over bibliofiele verzamelaar jhr. Henri de Brauw (1879-1941) nummer 43 in deze nieuwsbrief.

12. BRAND, Adolf Der Eigene. Ein Buch für Kunst und männliche Kultur. Vol. 6, 1906. Charlottenburg (Berlin), Kunstverlag Brand & Linke, 1906. Origineel verguld gedecoreerd linnen (ontwerp Karl Poths). (8), 192, (8) p. Gedrukt op verschillende papiersoorten in 3000 exemplaren. Geïllustreerd. Met 12 ingeplakte kunstafbeeldingen op zwaar papier, elk beschermd met een vloeiblad. Genummerd exemplaar. 1e druk. Kleine schaafplekjes op de zijkant, verder in zeer goede staat.
Verkocht
* ’s Werelds eerste homoblad (het bestond van 1896-1932) in zijn enige betaalbare jaargang, de zesde – uiterst zeldzaam, en prachtig uitgevoerd. Deze jaargang werd – vanwege Brands voortdurende moeilijkheden met de Duitse overheid en met langtenige geestelijken – niet gepubliceerd in maandelijkse nummers, maar als een compleet, luxueus uitgevoerd jaarboek gepresenteerd.
Schilderijen, tekeningen en foto’s (sommige door Adolf Brand zelf gemaakt, waaronder een mogelijk zelfportret) illustreren dit prachtige Jugendstilboek. Ook zien we veel hellenistische en renaissancebeelden. Met tekstbijdragen van (natuurlijk) Adolf Brand, maar ook van de eigentijdse schrijvers Georges Eekhoud, Hans Bethge, Peter Hamecher, Peter Hille, Otto Kiefer, Bill Forster en Konrad Linke, en met teksten van onder anderen Plautus, Lord Alfred Douglas, Michelangelo en over Herman Bang – alles in het Duits.
Elke tekstbladzijde is voorzien van een sierrand met steunkleur, en verder zijn er talloze romantische illustraties en vignetten, en niet te vergeten acht gracieus vormgegeven advertentiepagina’s aan het eind. Een fijn tactiel Jugendstilboek met het stevige reliëf van de boekband en de verschillende gladde en borstelige papiersoorten.
Dit exemplaar is (zoals vaak) niet genummerd, maar wel voorzien van een handtekening en een stempel: Matth.(?) Merzenich.

13. BÜCH, Boudewijn Poëtische typografie. [Geesbrug], (Sub Signo Libelli, 1984). Cahiersteek. (4) p. Met de hand gezet en gedrukt door Ger Kleis in groen en zwart in een oplage van 50 exemplaren. 1e druk.
Verkocht
* Geesbrugger Bijdragen 5. Breugelmans 114 a.

14. BÜCH, Boudewijn Poëtische typografie. [Geesbrug], (Sub Signo Libelli, 1984). Vouwblad. Met de hand gezet en gedrukt door Ger Kleis in groen en zwart in een oplage van 50 exemplaren. 1e druk.
Verkocht
* De oplage werd gedrukt op diverse soorten papier. Deze variant, gedrukt op ruig lichtblauw papier vervaardigd uit de spijkerbroeken van H.G. Liebentrau en zijn geliefde Ron Ramsay, zagen wij niet eerder. Dit papier zou later verwerkt worden in de band van Liebentraus Uitweg (Breugelmans 123).
Frans Mouws schrijft: ‘Er is één exemplaar bekend dat gedrukt is op een gevouwen blad papier dat genaakt werd van blauw spijkerbroeken-stof’ (Frans Mouws, Boudewijn Maria Ignatius Büch. Een overzicht van zijn werk, Soesterberg 2003). Volgens onze informatie zijn het er een paar. Geesbrugger Bijdragen 5. Breugelmans 114 b.

15. (CARBOLINEUM PERS, De) De liefde is gelijck een zee. 48 onbekende drank- en liefdesliederen uit de achttiende eeuw. (Met 36 kleurenhoutsneden van Isabelle Vandenabeele). Kalmthout, De Carbolineum pers, 2012. Heelperkament met stofomslag. In foedraal. (2), 174 p. Met de hand gezet uit de Goudy Village en gedrukt in rood en zwart op Hahnemühle Kanzler in een oplage van 50 op de pers genummerde en door de kunstenaar gesigneerde exemplaren. Enkele vlekjes op het papieren foedraal.
Verkocht
* Dit is éen van de 19 op naam gedrukte exemplaren. Boris Rousseeuw over deze uitgave: ‘Naar mijn eigen smaak het mooiste boek ooit van De Carbolineum Pers!’ DCP 177.

16. COCTEAU, Jean Handgeschreven brief aan ‘Cher monsieur’. 22,5 x 18 cm. Eén blad uit een cahier gescheurd, gevergeerd, gelinieerd papier. Alleen recto. Gesigneerd ‘Jean Cocteau’ en gedateerd ‘Le Lavandou/ Var/ 15 juillet 1922’. 16 regels tekst. Tweemaal gevouwen, twee vlekjes aan de linkerzijde.
€ 350
* Cocteau was ziek en dankt geadresseerde voor diens boek, dat hij via (Pascal) Pia gekregen heeft en waar Cocteau blijkbaar in voorkomt: ‘Vous etes notre agriculteur. On voit comme dans une ruche de verre le travail des abeilles. Mais pourqoui donc avez vous supprimé une phrase qui m’isolait ce qui m’enchante toujours’. In een op zijn kant geschreven postscriptum komt Arthur Rimbaud om de hoek kijken: ‘Votre phrase sur mon goût des columes “est oracle” dirait Rimbaud’.

17. (COPPÉE, François). Paul VERLAINE  François Coppée. (Met een portret in kleur door Emile Cohl). Paris, Vanier, [1885]. 29,2 x 19,9 cm. Vouwblad. 1e druk. Vlek in rechterbovenhoek (doorgeslagen naar het binnenwerk), bovenzijde iets rafelig, exlibrisstempel onderaan achterblad.
€ 95
* Tekst van Paul Verlaine (in eerste druk), karikatuur van Emile Cohl.
Bijgevoegd: François COPPÉE, Gedrukt visitekaartje met inscriptie van de schrijver. ‘François Coppée/ de l’Académie Française/ 12 rue Oudinot (VIIe)’. Met enkele woorden in handschrift: ‘Merci de tout coeur./ Cordialement (…)’. Geparafeerd ‘F.C.’. Te dateren tussen 1884 en 1908.
François Coppée (1842-1908), man vol innerlijke tegenspraak, maakte deel uit van de dichtersgroep der Parnassiens. In het in 1936 ontdekte Album Zutique komt zowel werk van Rimbaud als Coppée voor. De poëzie van Rimbaud uit de bundel parodieert in een aantal gevallen specifieke gedichten van Coppée.

18. COUPERUS, Louis Herakles. (Op de band foutief gespeld ‘Herackles’). Amsterdam, Veen, [1913]. Twee delen. Linnen met opgeplakte originele omslagen van de ingenaaide versie [ontwerp R.N. Roland Holst], vóór- en achterzijde, niet de ruggen. (4), 248; (4), 228 p. Afgesneden. 1e druk. Omslagen hebben hier en daar een kleine beschadiging.
€ 90
* De eerste versie met foutieve titel ‘Herackles’ op het omslag en eigenmachtige toevoeging van de uitgever ‘Roman in twee deelen’ op de titelpagina – waarover Couperus Veen in een feuilleton kapittelde, wél over de ondertitel en het symbolistische bandontwerp, maar curieus genoeg niet over de flagrante spelfout. De ingenaaide versie is hoogst zeldzaam, ook in deze opgeplakte vorm. VV 280,3. Collectie Veen 1.2.

19. COUPERUS, Louis Hoe een roman geschreven wordt. Deventer, Stads- of Athenaeumbibliotheek, 1984. Ingenaaid. (2), 10 p. Gedrukt in een oplage van 125 genummerde exemplaren.
€ 22
* Uitgave ter gelegenheid van de overdracht van de Couperusverzameling van mevrouw W.M.S. Pitlo-Van Rooyen aan de bibliotheek.

20. (COUPERUS, Louis). R. BREUGELMANS en Harry G.M. PRICK Zeer kleine Couperologie voor Frédéric Bastet. (Variant). (Sub Signo Libelli), 1986. Ingenaaid met omslag. 12 p. Met de hand gezet en gedrukt in paars en zwart in een oplage van 28 genummerde exemplaren.
€ 140
* Ongenummerde variant van de ‘gewone’ editie: ingenaaid in een blauw omslag in plaats van lichtbruin.
Bevat twee artikelen over Couperus: een niet getitelde bijdrage van R. Breugelmans en het artikel ‘Een vermeend caricatuurportret van Louis Couperus’ van Harry G.M. Prick. Gedrukt ter gelegenheid van de zestigste verjaardag van F. Bastet. Breugelmans 155. Pippel/Voskuil 103.

21. DAISNE e.a., Johan Klaverendrie. (Vanaf 1943: Klaverdrie). Tweemaandelijksch schrift voor poëzie. 1938-1947. 29 afleveringen. Enkele gebruikssporen.
€ 30
* Aanvankelijk onder redactie van Johan Daisne, Marcel Coole en Luc van Brabant. Later werd Coole vervangen door Pierre Dubois. Jrg. 1, afl. 6, jrg. 2; afl. 2 en 5; jrg 3, afl. 4-5; jrg. 5, afl. 3-6; jrg. 5, afl. 1-6; jrg. 6, afl. 1-2 en 4-6; jrg. 7, afl. 1-2; jrg. 9, afl. 2-3 en 5-6; jrg. 10, afl. 1-5.
Bijgevoegd: Jan Schepens, Merendree of De kermis van de Vlaamsche poëzie. Teekeningen door Eugeen Hermans. ‘Extra uitgaaf van Klaverdrie September 1945’. 16 p. Lang gedicht waarin zo ongeveer alle dichters uit die tijd worden opgevoerd.

22. (DAISNE (vert.), Johan). Hans LEIP Lili Marleen. Houten, Green Escape Press, 2002. Cahiersteek. (12) p. Met de hand gezet en gedrukt in blauw en zwart in een oplage van 35 exemplaren.
€ 40
* Deze vertaling door Daisne komt uit diens roman Hoe schoon was mijn school (1961) en werd voor het eerst afzonderlijk gedrukt in de maand dat de vertaler 90 zou zijn geworden. Fijn uitgaafje.

23. DAISNE, Johan Dieter, of wanneer de wapens weigeren. Een magisch-realistisch sprookje. Houten, Green Escape Press, 1983. 25 x 17 cm. Cahiersteek. 16 p. Met de hand gezet uit de Garamont en gedrukt in blauw en zwart in een oplage van 45 op de pers genummerde exemplaren.
€ 65
* Eén van de 14 exemplaren op Japans papier.

24. DAISNE, Johan Drie eindejaars gedichten. Baarn, Arethusa Pers, (1987). Cahiersteek. (8) p. Gedrukt door de Clipeus Pers in een oplage van 150 exemplaren.
€ 15
* Jaarwisselingsgeschenk 1987/1988.

25. DAISNE, Johan Herbergzaam. (Met een gesigneerde en genummerde kleurenlitho van Karel Benes). (Baarn, Arethusa Pers, 1983). Cahiersteek. (8) p. Gedrukt door de Green Escape Press in een oplage van 125 (= 200) exemplaren.
€ 25
* Kerstwens: warm gedicht met kleurig lithografisch frontispice van de Tsjechische kunstenaar (geb. 1932). Arethusa 47.

26. DAISNE, Johan Herbergzaam. (Met een gesigneerde en genummerde kleurenlitho van Karel Benes). [Houten], (Green Escape Press, 1983). Met de hand gezet en gedrukt door Henk van Otterloo.
€ 20
* Van Otterloo drukte 125 exemplaren in boekjesvorm voor de Arethusa Pers. Dit is éen van de [75] exemplaren met eigen imprint, verzonden als kerstwens, gesigneerd door de drukker. Warm gedicht met kleurige lithografisch illustratie.

27. DAISNE, Johan Johan Daisne 2.9.1912 – 9.8.1978. In memoriam. (Met een illustratie van J.H. Moesman). (Houten, Green Escape Press, 1978). Leporello. Met de hand gezet en gedrukt in blauw en rood een oplage van 75 exemplaren.
Verkocht
* Bevat een gedicht van Johan Daisne, ‘De Boot’, en een Franse vertaling ervan door Henry Fagne, een Duitse vertaling door Paul Wimmer en een bschouwing over Daisne door de drukker, Henk van Otterloo. J.H. Moesman tekende een roos voor de voorzijde van het omslag.

28. FAUST, Leo Nieuwe gids van Parijs. (Parijs in tien dagen). Amsterdam, Meulenhoff, 1931. Linnen met stofomslag. 176 p. Achterin reclame voor Parijse hotels. Met de bijbehorende uitklapkaart. 5e druk. Omslag gescheurd en beschadigd.
Verkocht
* Schaarse reisgids van een Nederlandse journalist (1878-1974) die tussen de Wereldoorlogen een restaurant in Parijs uitbaatte, ‘Chez Leo Faust. Restaurant Hollandais’ (rue Pigalle 36) waar onder anderen Mondriaan en Piet Zwart een bijdrage hadden geleverd aan de geheel eigen binnensfeer, en men boerenkool en Geldersche worst kon verorberen.

29. KRAUSS, Friedrich S. (red.) Anthropophyteia. Jahrbücher für ethnologische, folkloristische und kulturgeschichtliche Sexualforschungen. X. Band. 1913. (Aan het eind meegebonden:) Erotische Zauberwahnprozesse zu Berlin im Jahre 1913. Beiträge zur Geschichte der Anthropophyteia-Studien in Deutschland. Nach der Gerichtakten dargestellt von Dr. Friedrich S. Krauss. Leipzig, Ethnologischer Verlag, 1913. 26 x 19 cm. Donkerrood (privé?)linnen. (2), 416, 76 p. Schutbladen bebloemd. Sneden groen. Geïllustreerd. 1e druk. Wat slijtplekjes aan de band, maar netjes.
€ 75
* De laatste jaargang van de nog altijd waardevolle en interessante cultuurgeschiedenisserie Anthropophyteia, een Grieks woord dat letterlijk mensengroei, menswording betekent. Vol met geweldige wetenschappelijke artikelen over seksuologie en skatologie bij allerlei volkeren, vooral uit het in 1913 nog enorme Oostenrijkse keizerrijk, maar ook India, Ethiopië, de Salomonseilanden en een kort stukje over België (‘In ’t fleschken pissen. Ein vlämisches Volksspiel’). Ook met nuttige boekbesprekingen. Prachtwerk uit de tijd dat de Duitse en Oostenrijkse wetenschap nog tot voorbeeld kon strekken – maar de strafzaak die aan het eind van het jaarboek is toegevoegd betreft een verbod van Anthropophyteia zelf.

30. KROONSTEENTJES Collectie van 40 boekjes en boeken. Den Haag, Reliëf- en Handelsdrukkerij De Kroon, 1981- 1995. 40 delen. Nummer 8 tot en met 47, soms in de originele verpakking of envelop (geadresseerd aan Huib van Krimpen).
€ 250
* ‘Kroonsteentjes is een serie kleine uitgaven van BV Reliëf en Handelsdrukkerij De Kroon Den Haag, die bedoeld zijn om als zodanig het contact tussen de relaties en de drukkerij te vergemakkelijken. Vier maal per jaar kan een drukwerkje tegemoet worden gezien. Samen zullen zij, naar wij verwachten, een gevarieerd beeld geven van onze druktechnische mogelijkheden’.
De grafische vormgeving was in handen van grafisch ontwerper en kunstenaar Hans Hartzheim. Teksten zijn veelal van de hand van dichter en publicist Johan van Nieuwenhuizen, maar er zijn ook boekjes van bijvoorbeeld Simon Carmiggelt, Max Croiset, Edgar Allan P0e en Jan Terlouw (een verhaal, afgedrukt op een kaartspel in doosje). De oplagen variëren van 300 tot 400 exemplaren. Het formaat van de uitgaven is over het algemeen (zeer) klein, met uitzondering van Kroonsteen(tje) 25: een uitgave van 42 x 30 cm, gezet uit de Trinité Roman Wide 3 van Bram de Does, met los bijgevoegd een zakje met enkele losse loden letters, ‘ter herinnering aan het ‘loden-lettertijdperk’.

Bijgevoegd:
– Johan van Nieuwenhuizen (red.), Karakter. Vormgeving en foto’s Hans Hartzheim. (Uitgave die het kunnen van Drukkerij de Kroon laat zien, met reliëfdruk, uitgestanste vormen, etc.)
– Expositie Kroonsteentjes. Uitgave ter gelegenheid van 25 Kroonsteentjes. (1987).
– Hans Hartzheim, Het landschap van het zelf. Enkele gedachten en belevenissen uit de wereld van het creatieve. Oplage 200 genummerde exemplaren.
– Rouwkaart voor Hans Hartzheim (1927-1996).

31. NEDERLAND VOOR PORTUGEZEN Como se deve visitar a Holanda. Den Haag, Escritorio Nacional de Turismo, [1938?]. Geniet met kanariegeel, geïllustreerd omslag. 64 p. Geheel in het Portugees. Geïllustreerd in zwartwit met veel foto’s. Netjes.
Verkocht
* Met 5 foto’s van oude en moderne bezienswaardigheden, toelichting, kaart, dienstregelingen en korte beschrijvingen. Schaarse, aantrekkelijke en vrolijke reisgids voor Portugezen, voor het eerst uitgekomen in 1930. Deze is in enkele opzichten bijgewerkt.

32. NEDERLANDSCH-INDIË Twee onderscheidingen, getekend door twee gouverneurs-generaal (1906 en 1913).
1. Document vanwege de Gouverneur-Generaal van Nederlandsch Indië, gedrukt bij het Topografisch Bureau Batavia voor de verlening van het Ereteken voor belangrijke krijgsbedrijven, in dit geval het ‘eereteeken met de gesp Djambi 1901-1904’ bestemd voor 1e luitenant F.J.J. Feirabend (1876-1966). Gedateerd Buitenzorg 15 januari 1906 met de handtekening van (A.C.D.) de Graeff, Gouvernementssecretaris, en van 1926-1931 gouverneur-generaal van Nederlandsch-Indië. 35 x 22 cm. 4 p. glanspapier, aan een zijde bedrukt met een paarsbruin kader bestaande uit het Nederlandse wapen (door leeuwen en campagnenamen geflankeerd) en militaire voorwerpen in een palmenlandschap, waar een rijwiel, een kanon en een mitrailleur het sterkst naar voren treden. Met drie horizontale vouwen. Zijscheurtje en wat slijtage.
2. Document vanwege de Gouverneur-Generaal van Nederlandsch Indië voor de verlening van het onderscheidingsteken voor langdurige Nederlandse dienst als officier met het cijfer XV voor dezelfde officier, inmiddels kapitein der infanterie. Gedateerd Buitenzorg 29 november 1913 met de handtekening van gouverneur-generaal (A.W.F.) Idenburg. 40 x 29 cm. Eén blad zwaar papier, eenzijdig bedrukt met een bladerkader en belettering in zwart. Naam gekalligrafeerd. Tweemaal gevouwen en wat gekreukt.
Verkocht
* Deze twee documenten belichten in het persoonlijke een fase in de geschiedenis van Nederland als 19e-eeuwse imperialistische staat: de militaire campagne van de Nederlandse koloniale overheid tegen het sultanaat Djambi (nu Jambi) dat strategisch gelegen was aan de Straat Malakka – culminerend tot een formele machtsovername in 1904, waarna de exploitatie van de olievelden ter hand kon worden genomen.

33. RIMBAUD, Arthur Le bateau ivre. Amsterdam, (Vijf Ponden Pers), 1942. Cahiersteek. (2), 10 p. Gezet uit de letter Fleischman en gedrukt door Enschedé op Hollands van Van Gelder in een oplage van 50 exemplaren. Wat verbleekt.
Verkocht
* Wat een schoonheid, dit boek uitgegeven door de clandestiene Vijf Ponden Pers (een sardonische verwijzing naar het maximale papiergewicht dat door de bezetter was toegestaan voor onofficieel drukwerk). Wytze G. Hellinga koos en redigeerde de tekst, voor de Typographie Pure was Jan van Krimpen verantwoordelijk. Hij gebruikte een achttiende-eeuwse letter die men niet zo vaak ziet, van de uit Neurenberg afkomstige letterontwerper J.M. Fleischman, die een kwart eeuw voor de firma Enschedé werkte. De Jong 697. Petitfils I, 36.

34. RIMBAUD, Arthur Deux Poèmes. (Proefexemplaar zonder de houtgravures). [Maastricht, A.A.M. Stols], 1932. Halfperkament met op het voorplat het originele titeletiket geplakt. (32) p. Gedrukt in een oplage van 30 exemplaren, dit exemplaar op Barcham Green.
€ 275
*  Uitgegeven op instigatie en op kosten van de fanatieke boekenverzamelaar jhr. Emile van der Borch van Verwolde. Het betreft de gedichten ‘Orgie Parisienne’ en ‘Le bateau ivre’. Dit is wellicht een proefexemplaar: de vijf originele houtgravures van John Buckland Wright ontbreken. Deux Poèmes is nooit officieel gebonden uitgebracht. Dit boek heeft geen rugtitel – de band lijkt speciaal voor dit exemplaar gemaakt en is iets minder professioneel dan men zou verwachten. ‘En trente exemplaires/ aux frais d’un amateur’. Van Dijk 290. Reid A8 (‘and some copies without the wood-engravings’). Petitfils I, 29.

35. SCHIDROWITZ, Leo (red.) Sittengeschichte des Lasters. Die Kulturepochen und ihre Leidenschaften. Wenen-Leipzig, Verlag für Kulturforschung, 1927. 24 x 15 cm. Half groen kalfsleer met twee rugschildjes en hoeken, met verticaal gestreepte lila platten. 320 p. Rijk geïllustreerd. 1e druk. Rug verbleekt. Enkele krasjes op voor- en achterplat.
€ 75
* Dit is een van de 100 exemplaren die volgens het colofon in halfleer werden gebonden. Het Duitse woord ‘Laster’ betekent ‘ondeugd’ en dit boek bevat dan ook artikelen over verslavingen en massahysteries zoals heksenjacht, flagellantisme, drugs (ook nicotine) en allerlei seksuele fetisjismen, maar ook twee stukken van Magnus Hirschfeld en zijn assistent Richard Linsert over antieke en moderne homoseksualiteit. Zeer fraai geïllustreerd, vooral met reproducties van grafiek in zwartwit en kleur. Ondanks de geringe feilen een prachtig en zeer interessant boek.

36. SPEENHOFF, J.H. Honderd tien Krekelzangen. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, [1918]. 21 x 10 cm. Ingenaaid. (4), 172 p. Omslag aan rug en randen wat versleten.
€ 25
* Met speciaal omslag, waarop ‘Den Haag-Amsterdam, M. Tokkie Jr.’ gedrukt is. Tokkie was in de periode tussen de wereldoorlogen een bekend Joods boekhandels- en veilinghuis. In Amsterdam was het de opvolger van C.L. van Langenhuysen op de plaats waar nu Athenaeum Boekhandel zit. In Den Haag was Tokkie onder meer gevestigd op Noordeinde 146.

37. STEIN, J.A.W. von Dobbelmann. 2 eeuwen ervaring op zeepgebied! [Nijmegen], Dobbelmann, [1931]. 17,5 x 11,5 cm. Geniet. Reclameboekje gedrukt in blauw, grijs en zwart. 12 p. Alle pagina’s geïllustreerd. Ontwerp J.A.W. von Stein. Vaag bruin vlekje voorop, verder mooi en gaaf.
Verkocht
* Strak, elegant ontwerp van Von Stein (1896-1965). Modern om te zien, inhoudelijk duidelijk van een tijd die voorbij is. Dit reclameboekje voor Cocos-Rozenzeep haalt onder meer de bekende actrice Julia de Gruyter aan, die een zwart meisje speelde in het toneelstuk Blanke Ballast: ‘Avond aan avond moest zij haar lichaam bruin schminken…’. Alleen de ‘co-co-ro-so’ van Dobbelmann maakte haar huid weer blank en zacht. Dezelfde zeep gold als ‘echte mannenzeep’ vanwege de grote hoeveelheid schuim. Achterin reclame voor een van de plaatjesboeken die door Dobbelmann werden uitgegeven, De groote Indische Cultures, dat dateert van februari 1931 – deze schone moet uit hetzelfde jaar zijn.

38. TEPPER, Nanne De kunst is mijn slagveld. Brieven 1993-2001. Samengesteld en ingeleid door Nick ter Wal. Amsterdam/ Antwerpen, Atlas Contact, 2016. Linnen met stofomslag en leeslint. 752 p. 1e druk.
Verkocht

39. VERNAL Verzen voor een vriend. (Met drie drogenaaldetsen door Jan Bons.) [Amsterdam, Jan Bons], 1945. Ingenaaid met omslag. (20) p. Gedrukt op groenachtig getint Barcham Green in 75 exemplaren. Vaag wit vlekje voorop.
€ 100
* ‘Wat telt een mens waar ’t gaat om een partij?/ Wat bleef er van bescheiden waarden,/ Als een verwantschap tussen jou en mij?’. Gedichten gericht tot een door de nazi’s geëxecuteerde. Aantrekkelijke illegale uitgave. De Jong 857.

Het pseudoniem Vernal is bij mijn weten nog niet opgelost, maar laten we een poging wagen:
Het boek is opgedragen ‘aan Tom en Yara’, hetgeen mij met enig gegoogle leidt tot de jonge tekenaar en gitarist Tom Koreman en zijn vrouw Cécile Wainschtok, haar verzetsnaam was Yara. Zij maakten deel uit van de groep rond Gerrit van der Veen en zijn beiden in 1943 vanwege hun verzetsactiviteiten door de nazi’s vermoord. Koreman wordt herdacht in het illegale blad De vrije kunstenaar van 15 november 1943. Jan Bons werkte samen met Van der Veen.

Op een forum van de Oorlogsgravenstichting deelt iemand mee dat een aantal verwante gedichten in handschrift, die op Geheugen van Nederland te zien zijn, het werk zijn van de schrijfster en componiste Martha Belinfante-Dekker (1900-1989) – en dat is dus degene die voor dit boek het pseudoniem Vernal heeft aangenomen.

40. VROOMHEID Missel des sept sacrements. Turnhout, Brepols, kort na 1905. 12,5 x 9 cm. Benen boekband in versleten, origineel doosje, van binnen zacht bekleed. (4), 508 p. Alle sneden verguld. Iedere bladzijde in versierd kader (ca. 20 variaties). Voorin een gedrukte benedictie van kardinaal Merry del Val, gedateerd 26 december 1905. Kleine vlekjes voorop het boek. Heel lichte gebruikssporen.
€ 45
* Vrome rooms-katholieke boekjes uit België en Frankrijk, als dit, vergenoegden zich in een bekleding met een sierlijke, rijkvergulde of glad-glimmende boekband. Er zijn veel varianten, dit is een heel aardige.

41. WASCH, Karel Handgeschreven brief aan Eduard Elias. Op papier met gedrukt briefhoofd van de Stichting Nationaal Glasmuseum, gedateerd ‘5 Aug 1963’. Hij dankt ‘Zeer geachte Heer Elias’ hartelijk voor zijn spontane reactie en zendt hem een ‘juist door ons uitgegeven boekje’. ‘Het was een aardige gewaarwording zelf eens aan de “andere kant” te kunnen kijken’.
€ 25
* Karel Wasch was langdurig directiesecretaris van de Glasfabriek Leerdam, en directeur van het Glasmuseum aldaar. Hij publiceerde tussen 1915 en 1940 poëzie en proza, vaak in de vorm van dialogen, maar ook romans zoals De Salon-Salomé waarmee hij zich in de Nederlandse decadentie plaatste. Eduard Elias (1900-1967) was columnist voor onder andere Elsevier en Het Vaderland.

42. WASCH, Karel – Henri de BRAUW Twee handgeschreven brieven van Wasch aan Jhr. Henri de Brauw, een concept-antwoord van de laatste en een nummer van het literaire maandblad Het Getij.
1. Brief gedateerd ‘Dordrecht 31 Dec 1917’. 10 r. Wasch (1886-1967) betuigt zijn dank voor het geschenk van de bibliofiele jonkheer Henri de Brauw (1879-1941), een mooi vouwbeen.
2. Brief gedateerd ‘Dordt 7 Maart 1918′. 30 r. Wasch dankt zeer hartelijk voor de toegezonden koek en schrijft, graag eens kennis te komen maken met De Brauw – ’s avonds, omdat zijn werk hem overdag in beslag neemt. Wasch’ echtgenote R. Wasch-Swaab voegt er nog enkele vergelijkbare regels aan toe.
3. Uitvoerige conceptbrief van Henri de Brauw aan Karel Wasch, gedateerd ‘Zeebosch, Domburg 15 Mei 1917’. ‘Zeebosch’ is het buitenhuisje, in de Noorse jugenstil-drakenstijl gebouwd, dat De Brauw in Domburg bezat. 42 r. met veel doorhalingen. Gedetailleerde reactie op de poëzie van Wasch, die De Brauw deels in handschrift, deels in de vorm van overdrukken had ontvangen. ‘Boutens heb ik in de mooiste uitgaven compleet. Uw “Aanvaarding” (Gids, Mei ’16) was het eerste gedicht dat ik van U las, en ’t ontroerde mijn geest en gemoed op eene wijze, als Boutens dit mij ook vermag te doen’.
4. Los nummer van het tijdschrift Het Getij van april 1918, waarin zijn opgenomen gedichten van Karel Wasch (met potloodstreepjes), maar ook proza van Marie Schmitz, Ernst Groenevelt en Herman van den Bergh (over Grashalmen van Walt Whitman). De opmerkelijke vormgeving van en de (dieren)vignetten in dit tijdschrift zijn van Roline Wichers Wierdsma (1891-1970).
€ 80
* Zie voor een van Henri de Brauws ‘mooiste uitgaven’ van Boutens nummer 11 in deze nieuwsbrief.

43. WASCH, Karel, & Andries COPIER, H.P. BERLAGE e.a. 50 jaar Glasindustrie. Gedenkboek uitgegeven ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan der N.V. Glasfabriek “Leerdam” voorheen Jeekel Mijnssen & Co te Leerdam. Rotterdam, Brusse, 1928. 25 x 19 cm. Ingenaaid. 136 p. Met frontispice in linosnede van Andries Copier en 55 p. illustraties op kunstdrukpapier aan het eind. Gedrukt in rood en zwart in 2000 exemplaren. 1e druk. Iets schuingelezen, heel lichte gebruikssporen.
€ 125
* Opstellen van Wasch, Berlage en Copier met een voorwoord van directeur Cochius. Omslagversiering A.C. Strasser-Berlage (dochter van de architect). Afbeeldingen van glas ontworpen door o.a. De Bazel, Berlage, Copier, Lebeau, De Lorm en Zwart. Buitengewoon fraai verzorgd boek uit het bezit van M.H. Werkman (de broer van), die als recensent in de Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant schreef dat de glasindustrie ‘een nationaal bezit en een nationalen trots is’. Cat. Brusse 636.

44. ZAAL, Wim Pleidooi voor gehangenen. Onze achttiende en negentiende-eeuwse letteren. (Roermond, Wim Zaal, 1959). Geniet. 8 p. Oplage 10 genummerde exemplaren. 1e druk.
€ 50
* Ongenummerd exemplaar. Tegen het ridiculiseren van de oudere poëzie.

45. ZINGENDE ZAAG Bilderdijkkist. 2006. Boekjes, vouwbladen, plano’s, een zakje kruiden en een porseleinen schoteltje met daarop een sterk vergrote afbeelding van het rechteroog van de dichter, alles gevat in een houten kist met draaibaar deksel dat eruitziet als des dichters grafzerk – en die van zijn gade. Met drukwerk van de Avalon Pers, De Houtpers, de Mercator Press en de Uitvreter. Vervaardigd in een oplage van 500 exemplaren.
€ 50
* Magnifiek stuntwerk ter gelegenheid van de 250e geboortedag en de 175e sterfdag van de dichter. Zingende Zaag 35.

>%%%%%%%%%&&&%%%%%%%%%<

U kunt de plaatjes vergroten door erop te klikken / If you click on the pictures, they will enlarge