Nieuwsbrief 1090: Bram de Does (een zyxabet)

Op weg naar de vrijheid gaan we ook het alfabet maar eens omgooien. Al onze nieuwsbrieven beginnen maar met de A of het vanzelf spreekt. Andere letters komen er bekaaid af, we gaan ze nu ontkaaien en vangen aan met zo’n mooie slangvormige S.

Bram de Does (1934-2015) werkte dertig jaar als typograaf en letterontwerper voor Drukkerij Enschedé in Haarlem waar hij het Van Krimpen-elixir dronk. Hij had ook een eigen private press: de Spectatorpers.

Uit alles blijkt dat hij een groot kunstenaar en vakman was met een heftige drang tot perfectie. Zoals hieronder bij Ariosto staat: hij leed aan ‘grafische verliefdheid’. Dat geldt voor meer lezers van deze pagina’s, maar hij bezat een groot talent, smaak, kennis en een enorme werkkracht. Monnikenwerk bracht de esthetiek en lichte elegantie voort die zijn werk steeds kenmerkt.

1. (SUB SIGNO LIBELLI). BÜCH, Boudewijn, Gerrit KOMRIJ, Hans WARREN e.a. In vriendschap opgedragen aan Ger Kleis. Tien jaar Sub Signo Libelli 8 augustus 1984. Halfmarokijn (Binderij Phoenix; rug als vrijwel altijd verschoten). Gedrukt door elf verschillende drukkers in een oplage van 52 genummerde exemplaren.
€ 475
* De samenwerking van 12 belangrijke drukkers, 11 belangrijke dichters en Binderij Phoenix leidde tot dit prachtboek.
1. Kees Winkler, Vliegvakantie. Gedrukt in goud, groen, blauw en zwart door de Avalon Pers. 2. H.G. Liebentrau, A portrait of the poet in blue shorts. Gedrukt door Ernst W. Boissevain. 3. Hans Warren, De bezoeker. Gedrukt in rood en zwart door In de Bonnefant. 4. Frédéric Bastet, Vijf vingers. Gedrukt door Huib van Krimpen. 5. Judith Herzberg, Rooster. Gedrukt door Jaap Meijer. 6. Boudewijn Büch, Aan Ger Kleis. Magic moments. Gedrukt door Ser J.L. Prop. 7. Kees Ouwens, Eens. Gedrukt door De Slof-pers. 8. Paul van Capelleveen, Het jongetje. Gedrukt in paars en zwart door Paul Snijders. (Het drukkersmerk PS werd speciaal voor de gelegenheid in hout gegraveerd door Pam G. Rueter). 9. Willem van Toorn, Zuilichem, 7 augustus 1671. Gedrukt in rood en zwart door Leo Vos. 10. Alfred Aubrey, Ex Tenebris. Op een etsplaat geschreven door Karina Meister en gedrukt door Peter Yvon de Vries. 11. Gerrit Komrij, Jong. Gedrukt in blauw en zwart door Pim Witteveen.
Voorwerk en colofon werden gedrukt door Bram de Does.
Dit is éen van de 26 luxe-exemplaren die door Phoenix in een fraaie halfmarokijnen band werden gezet.

2. (SUB SIGNO LIBELLI). BÜCH, Boudewijn, Gerrit KOMRIJ, Hans WARREN e.a. In vriendschap opgedragen aan Ger Kleis. Tien jaar Sub Signo Libelli 8 augustus 1984. Vouwbladen in linnen overslagmap (Binderij Phoenix). Gedrukt door elf verschillende drukkers in een oplage van 52 genummerde exemplaren.
€ 375
* De samenwerking van 12 belangrijke drukkers, 11 belangrijke dichters en Binderij Phoenix leidde tot dit prachtboek.
1. Kees Winkler, Vliegvakantie. Gedrukt in goud, groen, blauw en zwart door de Avalon Pers. 2. H.G. Liebentrau, A portrait of the poet in blue shorts. Gedrukt door Ernst W. Boissevain. 3. Hans Warren, De bezoeker. Gedrukt in rood en zwart door In de Bonnefant. 4. Frédéric Bastet, Vijf vingers. Gedrukt door Huib van Krimpen. 5. Judith Herzberg, Rooster. Gedrukt door Jaap Meijer. 6. Boudewijn Büch, Aan Ger Kleis. Magic moments. Gedrukt door Ser J.L. Prop. 7. Kees Ouwens, Eens. Gedrukt door De Slof-pers. 8. Paul van Capelleveen, Het jongetje. Gedrukt in paars en zwart door Paul Snijders. (Het drukkersmerk PS werd speciaal voor de gelegenheid in hout gegraveerd door Pam G. Rueter). 9. Willem van Toorn, Zuilichem, 7 augustus 1671. Gedrukt in rood en zwart door Leo Vos. 10. Alfred Aubrey, Ex Tenebris. Op een etsplaat geschreven door Karina Meister en gedrukt door Peter Yvon de Vries. 11. Gerrit Komrij, Jong. Gedrukt in blauw en zwart door Pim Witteveen.
Voorwerk en colofon werden gedrukt door Bram de Does. DIDM 3.

3. STÄHLIN, Jakob von Originalanekdoten von Peter den Grossen. Aus dem Munde angesehener Personen zu Moskau und Petersburg vernommen und der Vergessenheit entrissen von. Utrecht, Stichting De Roos, (1997). Linnen. 116 p. Typografie Guus Ros. Gezet uit de Trinité 2 van Bram de Does en gedrukt door Jan de Jong in blauw op Pordenone in een oplage van 175 genummerde exemplaren. Fraai exemplaar.
€ 20
* Typografie Guus Ros, boekband Geert van Daal. Leeflang 150.

4. ROSSETTI, Dante Gabriel Hand and Soul. Maastricht, The Halcyon Press / A.A.M. Stols, 1928. 17 x 13 cm. Linnen met titeletiket. Kop verguld. Onafgesneden. (2), 44 p. Gedrukt in een oplage van 361 genummerde exemplaren. Schutbladen wat verbruind. Keurig.
Verkocht
* Dit boek is gezet uit de letter waarover Ernst Braches het boek The Steadfast Soldier maakte, nr. 3, 4 en 5 in onze aan Bram de Does gewijde nieuwsbrief 1062. Ongenummerd exemplaar, een van de 325 exemplaren op Van Gelder Zonen. Fraaie initialen in rood door Jan van Krimpen. Gedrukt met een letter die destijds werd toegeschreven aan de vijftiende-eeuwse drukker Peter Schöffer. The Halcyon Press 3. Van Dijk 126.

5. NIEMATZ, Max Cedrus Tintamariana. (Met twee houtgravures (waarvan éen gesigneerd ) van Bertil Schmüll) (Aartswoud, Bram de Does), [ca. 1993]. Leporello in omslag. Met de hand gezet uit de Romanée en gedrukt op Misumi door Bram de Does in een oplage van 80 genummerde exemplaren. Paar vlekjes op het omslag.
€ 50
* ‘Wind van de noordkaap tussen/ de wervels, lig ik in het/ zwartste zwembroekje des doods/ beenwit te zijn onder een ceder.’ Slechts éen exemplaar in Worldcat: Zeeuwse bibliotheek.

6. NABOKOV, Vladimir Carrousel. Laughter and Dreams. Painted Wood. The Russian Song. Introductory note by Dmitri Nabokov. Aartswoud, Spectatorpers, 1987. 18,5 x 11,5 cm. Karton (Erik Schots). 32 p. Met de hand gezet uit de Romanée en gedrukt op Zerkall door Bram de Does in een oplage van 150 genummerde exemplaren. 2e druk. Band iets verkleurd.
€ 175
* Eén van de 40 Romeins genummerde exemplaren die werden gebonden door Erik Schots. Teksten uit 1923, die sindsdien niet meer herdrukt waren. Zowel de oorspronkelijke als de herziene sierletters van de Romanée komen in dit prachtige kleinood voor.
De teksten van Nabokov waren al gedrukt toen Bram de Does de uitvoerige toelichting van Dmitri Nabokov binnenkreeg, enig kind en literair executeur van zijn vader. Hij besloot om twee aparte uitgaven te maken, één op groter formaat met de inleiding, en een in oblongformaat, buiten de handel, zonder toelichting.
Het betreft drie luchthartige korte teksten, twee onder pseudoniem geschreven, voor een cabaretgroep van Russische emigranten, Karrusel geheten.

7. NABOKOV, Vladimir Carrousel. Laughter and Dreams. Painted Wood. The Russian Song. Introductory note by Dmitri Nabokov. Aartswoud, Spectatorpers, 1987. 18 x 11 cm. Ingenaaid met stofomslag. 32 p. Met de hand gezet uit de Romanée en gedrukt op Zerkall door Bram de Does in een oplage van 150 genummerde exemplaren. 2e druk.
€ 125
* Luchthartige teksten geschreven voor Russisch emigrantentheater uit 1923, die sindsdien niet meer herdrukt waren. Zowel de oorspronkelijke als de herziene sierletters bij de Romanée komen in dit prachtige kleinood voor.

8. NABOKOV, Vladimir Carrousel. Laughter and Dreams. Painted Wood. The Russian Song. Introductory note by Dmitri Nabokov. Aartswoud, Spectatorpers, 1987. 18 x 11 cm. Ingenaaid met stofomslag. 32 p. Met de hand gezet uit de Romanée en gedrukt op Zerkall door Bram de Does in een oplage van 150 genummerde exemplaren. 2e druk.
€ 150
* H.C.-exemplaar, met los bijgevoegd prospectus, waarop De Does schreef: ‘Dit is het enige boekje dat nog leverbaar is. Er zijn alleen nog een paar ingenaaide exemplaren. Hartelijk dank voor de Carlina pers drukken/ Bram de Does’. Teksten uit 1923, die sindsdien niet meer herdrukt waren. Zowel de oorspronkelijke als de herziene sierletters bij de Romanée komen in dit prachtige kleinood voor.

(Nummer 7 en 9)

9. NABOKOV, Vladimir Carrousel. Three texts by Vladimir Nabokov. Aartswoud, Spectatorpers, 1987. Oblong. 9,8 x 13,7 cm. Karton (Erik Schots). 32 p. Met de hand gezet uit de Romanée en gedrukt door Bram de Does in een oplage van 100 genummerde exemplaren. 1e druk.
€ 175
* Eén van de 40 Romeins genummerde exemplaren op Caractère-papier. H.C.-exemplaar, met onder het colofon: ‘Beste wensen voor 1990/ Bram de Does’. Teksten uit 1923, die sindsdien niet meer herdrukt waren. Zowel de oorspronkelijke als de herziene sierletters bij de Romanée komen in dit prachtige kleinood voor.

10. NABOKOV, Vladimir Carrousel. Three texts by Vladimir Nabokov. Aartswoud, Spectatorpers, 1987. Oblong. 9.8 x 13.7 cm. Original boards (Erik Schots). 32 p. Hand-set from the Romanée and printed by Bram de Does in an edition of 100 numbered copies. 1st edition.
€ 175
* One of the 40 numbered Roman copies on Caractère paper. Texts from 1923, reprinted for the first time. Both the original and the revised decorative letters of the Romanée appear in this exquisite bibliophile gem.

11. MOORE, Marianne Poetry. (Aartswoud), [Spectatorpers], (1988). Oblong. Vouwblad. Met de hand gezet (met Kaba-ornamenten in bruin en groen) en gedrukt in een ongetwijfeld beperkte oplage.
€ 30
* ‘Gedrukt te Aartswoud voor Constance van den Hil, Mathieu Lommen, Nora en Bram de Does. Koppermaandag 1988’.

12. (MINCO, Marga). VOETEN, Jessica Marga Minco & Het bittere kruid 1957-1987. Een kleine documentaire. (Amsterdam, Bert Bakker, 1987). Ingenaaid (door Binderij Phoenix). 40 p. Met de hand gezet uit de Romanée en gedrukt door Bram de Does in twee kleuren op Zerkall vergé in een oplage van slechts 24 exemplaren. 1e druk.
€ 175
* Met handgeschreven opdracht van de drukker onder het colofon: ‘Drukproef voor Will van Krimpen/ 23-10-1987’.
Bijgevoegd: de ‘gewone’ uitgave van deze titel, verschenen als jaarwisselingsgeschenk van Bert Bakker in een oplage van 550 exemplaren.

13. MANN, Thomas Tristan. Eine Novelle. Amsterdam, Phoenix Editions, 1983. 25 x 16 cm. Karton (stijfselpapier; Binderij Phoenix). 66 p. Gezet uit de Trinité en gedrukt in een oplage van 125 genummerde exemplaren. Geheel in het Duits. Redactie G.A. von Winter. Typografie Karina Meister. Frontispice: een blad uit de originele partituur van Tristan und Isolde. Gedrukt in 125 genummerde exemplaren. Dit is een van de 90 op Zerkall Bütten-Werkdruckpapier. Klein vlekje op het rugetiket, verder een mooi exemplaar.
Verkocht
* Genummerd exemplaar, maar het nummer (63) is keurig doorgestreept!Eerste toepassing van de Trinité roman wide 3 van Bram de Does. Typografisch verzorgd door Karina Meister, gezet bij Enschedé, gedrukt door Jan de Jong en gebonden door Binderij Phoenix.

14. (LEEFLANG, Chris) Omzien in dankbaarheid. Interview van Thomas Rap met Chris Leeflang voor de Vara Radio, over De Roos, Broese, CPNB en andere aspecten van zijn leven op 31 augustus 1983. Zonder plaats of uitgever, (1984). Ingenaaid. 20 p. Gedrukt in een oplage van 250 genummerde en door Leeflang gesigneerde exemplaren.
€ 15
* Uitgave ter gelegenheid van de tachtigste verjaardag van Leeflang. Mooi door Bram de Does vormgegeven boekje, gezet uit de Trinité.

15. LEEFLANG, Chris Honderdvijfentwintig Rozen. Een vleugje geschiedenis, wat belevenissen en overpeinzingen door Chr. Leeflang bij het verschijnen van de 125ste uitgave van de Stichting De Roos. (Utrecht, Stichting De Roos,) 1983. Ingenaaid. 48 p. Typografie Bram de Does. Gedrukt in een oplage van 175 genummerde exemplaren en een aantal ongenummerde exemplaren.
€ 15
* Leuk boek vol herinneringen, o.a. aan Carel Gerretson (Geerten Gossaert) en M.C. Escher. Mooi, genummerd exemplaar.

16. KRIMPEN, Jan van A letter to Philip Hofer on certain problems connected with the mechanical cutting of punches. A facsimile reproduction with an introduction and commentary by John Dreyfus. (Presentexemplaar van Huib van Krimpen). Cambridge, MA-Boston, Harvard College Library-David Godine, 1972. 26 x 18 cm. Tweekleurig karton (met monogram naar ontwerp van J. van Krimpen in goud) met stofomslag. 104 p. Gezet uit de Spectrum en gedrukt door Joh. Enschedé & Zonen in zwart en paars op lichtblauw papier dat speciaal voor dit boek is gemaakt door de fa. Schut te Heelsum, in een oplage van 2000 exemplaren. Typografie Bram de Does en S.L. Hartz. Omslag wat verkleurd en niet helemaal vlekkeloos.
Verkocht
* Present-exemplaar met ingeplakte presentatiekaart, in drie kleuren bedrukt, in druk getekend door David R. Godine met het jaar 1971. Uit de boeken van Huib van Krimpen.

17. KRIMPEN, Jan van A letter to Philip Hofer on certain problems connected with the mechanical cutting of punches. A facsimile reproduction with an introduction and commentary by John Dreyfus. (Presentexemplaar van Huib van Krimpen). Cambridge, MA-Boston, Harvard College Library-David Godine, 1972. 26 x 18 cm. Tweekleurig karton (met monogram naar ontwerp van J. van Krimpen in goud) met stofomslag. 104 p. Gezet uit de Spectrum en gedrukt door Joh. Enschedé & Zonen in zwart en paars op lichtblauw papier dat speciaal voor dit boek is gemaakt door de fa. Schut te Heelsum, in een oplage van 2000 exemplaren. Typografie Bram de Does en S.L. Hartz. Omslag wat verkleurd en niet helemaal vlekkeloos.
Verkocht
* Uit de bibliotheek van Gerrit Noordzij, die zijn naam op het voorste schutblad schreef, met het jaartal ‘1973’.
Bijgevoegd: computeruitdraai van een artikel van Noordzij over deze uitgave, ‘Exegese. Commentaar op de brief aan Hofer’. Drie eenzijdig geprinte bladen. Met enkele handgeschreven correcties, een originele illustratie (de letter ‘m’) en twee toegevoegde, handgeschreven regels.

18. HARTZHEIM, Hans De grote meester en de tienduizend loden lettertjes. (Den Haag, Reliëf- en handelsdrukkerij De Kroon), 1987. 42 x 30 cm. Cahiersteek in bedrukt cellofaan omslag. Typografie en illustraties van Hans Hartzheim. Fotografisch gezet uit de Trinité Roman Wide 3 van Bram de Does en gedrukt op 220 grams Conqueror Bond vergé on een oplage van 300 exemplaren.
Verkocht
* ‘Kroonsteentjes is een serie kleine uitgaven van BV Reliëf en Handelsdrukkerij De Kroon Den Haag, die bedoeld zijn om als zodanig het contact tussen de relaties en de drukkerij te vergemakkelijken. Vier maal per jaar kan een drukwerkje tegemoet worden gezien. Samen zullen zij, naar wij verwachten, een gevarieerd beeld geven van onze druktechnische mogelijkheden’. (In dit geval een nogal groot ‘drukwerkje’).
Bijgevoegd: Begeleidend schrijven met toelichting en informatie.
En: bedrukt postzegelzakje met vijf loden letters,”als herinnering aan het ‘loden-lettertijdperk'”.
Kroonsteentjes 25.

19. HARTZ, S.L. Essays. (Met handgeschreven opdracht van Bram de Does en Sem Hartz). Aartswoud/ Amsterdam, Spectator Pers/ Serif Pers/ Klein Kapitaal, 1992. Karton. 48 p. Gezet uit o.a. de Emergo en met de hand gedrukt door Bram de Does in een oplage van 510 exemplaren. 1e druk.
€ 100
* Exemplaar met hartelijke opdrachten onder het colofon: ‘voor Piet Jacobs/ met dank/ 28.1.1992/ Bram de Does’ en ‘een dankbare/ SemHartz’. Jacobs was een van de opvolgers van dit illustere tweetal bij Enschedé, die de traditie van letter graveren en gieten wist voort te zetten en de traditie bewaarde. Ook is hij (nog altijd) een respectabele margedrukker.
Kernachtige, messcherpe en nog altijd zeer leesbare juweeltjes over onder anderen De Roos en Van Krimpen, en een overzicht van de letters die Hartz heeft ontworpen (onder meer de Juliana, met een speciaal voor deze editie ontzuurde en ingeplakte pagina uit een pocket).

20. HARTZ, S.L. Essays. (Gesigneerd door vier betrokkenen). Aartswoud/ Amsterdam, Spectator Pers/ Serif Pers/ Klein Kapitaal, 1992. Karton. 48 p. Gezet uit o.a. de Emergo en met de hand gedrukt door Bram de Does in een oplage van 510 exemplaren. 1e druk.
€ 100
* Exemplaar dat door vier betrokkenen werd gesigneerd onder het colofon: Bram de Does, Erik Schots, Mathieu Lommen en Sem Hartz. De laatste schreef er nog bij: ‘Uit een gezamelijk/ verleden’.
Kernachtige, haarscherpe en nog altijd zeer leesbare juweeltjes over onder anderen De Roos en Van Krimpen, en een overzicht van de letters die Hartz heeft ontworpen (onder meer de Juliana, met een speciaal voor deze editie ontzuurde pagina uit een pocket).

21. HARTZ, S.L. Essays. Aartswoud/ Amsterdam, Spectator Pers/ Serif Pers/ Klein Kapitaal, 1992. Karton. 48 p. Gezet uit o.a. de Emergo en met de hand gedrukt door Bram de Does in een oplage van 510 exemplaren. 1e druk.
€ 45
* Kernachtige, messcherpe en nog altijd zeer leesbare juweeltjes over onder anderen De Roos en Van Krimpen, en een overzicht van de letters die Hartz heeft ontworpen (onder meer de Juliana. Speciaal voor deze uitgave werd een pagina uit een pocket ontzuurd om er veilig ingeplakt te worden).
Een verbruind exemplaar is te bekomen voor 30 euro.

22. HARTZ, S.L. Essays. (1/35 luxe-exemplaren). Aartswoud/ Amsterdam, Spectator Pers/ Serif Pers/ Klein Kapitaal, 1992. Verguld halfperkament. 48 p. Gezet uit o.a. de Emergo en met de hand gedrukt door Bram de Does in een oplage van 510 exemplaren. 1e druk.
€ 275
* Dit is éen van de 35 door De Does genummerde luxe-exemplaren die door Erik Schots in halfperkament werden gebonden.
Kernachtige, haarscherpe en nog altijd zeer leesbare juweeltjes over onder anderen De Roos en Van Krimpen, en een overzicht van de letters die Hartz heeft ontworpen (onder meer de Juliana, met een speciaal voor deze editie ontzuurde en ingeplakte pagina uit een pocket).

23. HANLO, Jan Acht gedichten – in het engels. Haarlem, Houtpers, 1986. Ingenaaid met omslag. 16 p. Gezet door Niek Smaal en gedrukt door Bram de Does in een oplage van 175 genummerde exemplaren. 1e druk.
€ 20

24. HADRIANUS JUNIUS Batavia (fragment). (Met een vertaling door A. van der Linde). (Spectatorpers, 2007). Vouwblad, garenloos geplakt in omslag. Met de hand gezet uit diverse letters en Kaba-ornamenten en gedrukt in groen, rood en zwart door Bram de Does in een oplage van 165 exemplaren.
€ 35
* Uitgave ter gelegenheid van de Laurens Janszoon Costerprijs 2007, die in dat jaar werd toegekend aan Bram de Does.
Bijgevoegd: (Bubb KUYPER en Nop MAAS (red.)). Bram de Does. Laurens Janszoon Costerprijs 2007. Haarlem, Stichting Laurens Janszoon Coster, 2007. Ingenaaid. 56 p. Geïllustreerd. 1e druk.
* Bevat bijdragen van o.a. Just Enschedé, Frans A. Janssen, Jan de Jong en Niek Smaal.
En: Uitnodiging voor de uitreiking van de Laurens Janszoon Costerprijs aan Bram de Does.

25. GROENENDAAL, Paul 33 gedichten. Leiden/ Aartswoud, eigen beheer/ Spectatorpers, 1994. Ingenaaid met een omslag van handgemaakt Nepalees papier (Erik Schots). 52 p. Met de hand gezet uit de Romanée en gedrukt door Bram de Does op Zerkall vergé in een oplage van 100 door de auteur genummerde en gesigneerde exemplaren. 1e druk. Minieme kreukjes in eerste pagina’s.
€ 35
* Dit exemplaar is niet genummerd of gesigneerd. 33 gedichten, typografisch prachtig verzorgd door Bram de Does.

26. GOINGA, Hannie van Alom te bekomen: Veranderingen in de boekdistributie in de Republiek 1720-1800. Amsterdam, De Buitenkant, 1999. Linnen met stofomslag. 408 p. Geïllustreerd. Typografie Chang Chi Lan-Ying. Gezet uit de TEFF Lexicon I van Bram de Does. 1e druk. Mooi.
Verkocht
* Bewonderenswaardig boek in uiterst fraaie typografie.

27. GERLACH, Eva Kooi. (Met een Aantekening door Gert Jan Hemmink). Amstelveen, AMO, 1987. Ingenaaid met omslag van Zaans bord, vervaardigd uit spijkerbroeken. (2), 18 p. Met de hand gezet uit de Romanée en gedrukt door Bram de Does in een oplage van 40 door de auteur genummerde en gesigneerde exemplaren. 1e druk. Omslag langs randen licht verkleurd (als altijd).
€ 60
* Eén van de 30 Arabisch genummerde, op Immortal Fire gedrukte exemplaren. Vijf gedichten over dieren, van pad tot leeuw. AMO 40.

28. GERHARDT, Ida Anamnèsis. Amsterdam, Athenaeum-Polak & Van Gennep, 1998. Smal formaat. Linnen. 24 p. Gezet uit de Trinité no. 2 en gedrukt in blauw en zwart. 1e druk.
€ 15
* Fantastische teksten van Gerhardt: exploratie van de motor van poëzie. De prachtige vormgeving van boek en band zijn van Anneke Germers. Jaarwisselingsgeschenk.

29. (ENSCHEDÉ) Adieu Lettergieterij Enschedé. Het einde van een bijna 250-jarig bestaan alfabetisch betreurd door 26 medewerkers: de oprichter, vormgevers, de laatste stempelsnijders, directeuren, stagiairs, letterontwerpers, chefs en andere betrokkenen. Aartswoud, Spectatorpers, 1993. Ingenaaid. (40) p. Met de hand gezet uit de Emergo en Open Rosart Initialen en gedrukt door Bram de Does in bruin en zwart in een oplage van 90 exemplaren. Gebrocheerd door Bram de Does. 1e druk.
Verkocht
* Bloedmooi vormgegeven boek over het einde van de lettergieterij, waarin betrokkenen herinneringen ophalen: onder anderen Bram de Does, Henk Drost, drie leden van de familie Enschedé, Sem Hartz, Piet Jacobs, Gerard Unger en Pieter Wetselaar.

30. (ENSCHEDÉ) Adieu Lettergieterij Enschedé. Het einde van een bijna 250-jarig bestaan alfabetisch betreurd door 26 medewerkers: de oprichter, vormgevers, de laate stempelsnijders, directeuren, stagiairs, letterontwerpers, chefs en andere betrokkenen. Aartswoud, Spectatorpers, 1993. Ingenaaid. (40) p. Met de hand gezet uit de Emergo en Open Rosart Initialen en gedrukt door Bram de Does in bruin en zwart in een oplage van 90 exemplaren. Gebrocheerd door Bram de Does. 1e druk.
Verkocht
* Eén van de 32 op naam gedrukte exemplaren voor de auteurs. Bloedmooi vormgegeven boek over het einde van de lettergieterij, waarin betrokkenen herinneringen ophalen: onder anderen Bram de Does, Henk Drost, drie leden van de familie Enschedé, Sem Hartz, Piet Jacobs, Gerard Unger en Pieter Wetselaar.

31. EKKART, Rudolf E.O., en Huib van KRIMPEN Roswitha Quadflieg. 1973 Raamin Presse 1983. Haarlem, Joh. Enschedé en Zonen, (1984). Ingenaaid. 48 p. Geïllustreerd. Boekverzorging Bram de Does. Enkele minimale vlekjes op voorplat.
€ 20
* Boek over de boekkunstenaar Roswitha Quadflieg en haar hoogst verfijnde Duitse bibliofiele pers, de Raamin Presse.

32. (DOES, Bram de). Mathieu LOMMEN (red.) Bram de Does. Letterontwerper & typograaf. Typographer & type designer. Amsterdam, De Buitenkant, 2003. Karton. 256 p. Geïllustreerd. 1e druk.
€ 35
* Inventieve typografie. Tweetalig. == Bilingual.

33. (DOES, Bram de). LOMMEN, Mathieu Bram de Does. Catalogus bij de tentoonstelling van zijn letterontwerpen, grafische ontwerpen & ornamentiek. Amsterdam, Universiteitsbibliotheek, 1999. Ingenaaid met stofomslag. 28 p. Geïllustreerd.
€ 25

34. (DOES, Bram de). LETTERGIETERIJ JOH. ENSCHEDÉ & ZONEN Spectrum, Romulus, Lutetia, Romanee, Open Kapitalen, Bembo, Perpetua, Times, Baskerville, Bodoni, Falstaff, Cheops, Gill, Spartan, Marina, Bavo, Houtsnee. Haarlem, Lettergieterij Joh. Enschedé & Zonen, [c. 1959]. 29 x 14 cm. Original folding wrappers (Ingres paper). 96 p. Richly illustrated. 1st edition. Blue wrappers partly a bit discolored.
€ 35
* This rather vertical typefounder’s catalog was fantastically designed by Bram de Does, one of his early works. Lane-Lommen 80.

35. DOES, Bram de, en Adolf LOOS De Does & Loos. Kaba ornamenten. Ornament en misdaad. Antwerpen, Het Gonst, (2013). Ingenaaid met stofomslag in foedraal. (36) p. Met de hand gezet uit de Gill en gedrukt door Dick Wessels op Zerkall Litho in vier kleuren in een oplage van slechts 30 genummerde exemplaren. Gesigneerd door Wessels.
€ 100
* Opstel van de Oostenrijkse architect Adolf Loos, geheel versierd met structuren, opgebouwd uit De Does’ Kaba-ornament. Beeldschoon.

36. DOES, Bram de Romanée en Trinité. Historisch origineel en systematisch slordig. Amsterdam/ Aartswoud, De Buitenkant/ Spectatorpers, 1991. Karton, overtrokken met een halve eeuw oud register marbré, bedrukt met Kaba ornamenten (Binderij Van Waarden). Gedrukt op Zerkall in een oplage van 530 exemplaren (zie noot). 1e druk. Rug licht verbruind.
€ 60
* Exemplaar met handgeschreven opdracht van de auteur-drukker: ‘voor Harry Sierman/ 1.6.91/ Bram de Does’.
Het tekstgedeelte werd met de hand gezet uit de Romanée en gedrukt door Bram de Does, de Trinitévoorbeelden werden in offset gedrukt door Jan de Jong.

37. DOES, Bram de Kaba-ornament. [Amsterdam], (De Buitenkant, 2005). Ingenaaid. (16) p. Gezet uit de Trinité 2 en gedrukt in een oplage van 500 exemplaren.
€ 15
* Voorproefje van de monumentale uitgave over het Kaba-ornament. Koppermaandaguitgave, aangeboden door Uitgeverij De Buitenkant, Zetterij Chang Chi Lan-Ying, Offsetdrukkerij Jan de Jong en Bram de Does. Varianten van het door Bram de Does ontworpen grafisch ornament in kleuren, met ontwerptekeningen, feestelijk voorafgetrompetterd met een sonnet van Jan Kal.

38. DOES, Bram de Trinité 1,2,3. Bussigny/ Lausanne, Asa, 1982. Geniet. 24 p.
€ 20
* Letterproef van de door Bram de Does ontworpen Trinité. Drietalige uitgave. Zie Lane-Lommen 184.
Bijgevoegd: Trinité: een nieuw lettertype. Eén blad gevergeerd papier. (Overdruk uit JEZ-pers afl. 6, 1982, Personeelsblad van Joh. Enschedé en Zonen).

39. DOES, Bram de Kaba ornament. Deel I. Vorm. Orvelte, Spectatorpers, 2002. Karton overtrokken met handgevormd Nepalees papier met rugetiket en blinddruk op voorplat (Erik Schots). 56 p. Met de hand gezet uit de Schefferletter en met Kaba-ornamenten en gedrukt door Bram de Does op Zerkall in een oplage van 175 genummerde exemplaren. 1e druk.
Verkocht
* Bijgevoegd: handgedrukt prospectus.

40. (DOES, Bram de) Hommage aan Bram de Does. (Met 22 vriendenboekjes). (Haarlem, Lojen Deur Pers (coördinatie), 2007). Lichtblauw linnen overslagdoos met zilveren belettering (Erik Schots).
€ 100
* Prachtige, rijk gevulde vriendendoos, verschenen ter gelegenheid van de toekenning van de Laurens Janszoon Costerprijs 2007 aan drukker, typograaf en wereldberoemde letterontwerper Bram de Does. De Does (1934-2015) werkte dertig jaar als typograaf voor Drukkerij Enschedé in Haarlem. Hij ontwierp twee nieuwe drukletters, de Trinité en de Lexicon en had ook een eigen private press: de Spectatorpers. DIDM 28.
De doos bevat werk van 22 private-pressdrukkers (en een apart colofon met inhoudsopgave): voor het merendeel geheel met de hand vervaardigde, bibliofiele (ingenieuze) vouwbladen of boekjes, waarin – dat was de opdracht – uitsluitend gebruik is gemaakt van typografische ornamenten. De linnen doos met belettering in zilver en zwart werd met de hand gemaakt door de professionele boekbinder Erik Schots. In totaal werden er 175 exemplaren vervaardigd.
Deze doos bevat werk van Alex Barbaix, Peter Bekker (Koekanger Handpers), Jaap Binsbergen (Tussen Haakjes), Peter Duijff (De Eierland Pers), Saskia Eggink, Karel Gildemacher (De Hynsteblom), Martijn van de Griendt (Boekdrukatelier Het Y), Lodewijk de Groot (Cicero), Elze ter Harkel (De Vier Seizoenen), Piet Jacobs (Priegelpers), Dick Jalink (Kalamos Pers), Jan de Jong (De Buitenkant), Jan Keijser (Avalon Pers), Bubb Kuyper (Lojen Deur Pers), Rob Over de Linden (Ovira Linda), Hans Rombouts (Augustijn Pers), Ewald Spieker, Kees Thomassen (De Uitvreter), Doortje de Vries (Eikeldoorpers), Toon Wegner (Pro-Graph Pers), Pauline van Wensveen (Vette Venus Pers) en Johan de Zoete (The Rather Obscure Press).
Bijgevoegd: (Bubb KUYPER en Nop MAAS (red.)). Bram de Does. Laurens Janszoon Costerprijs 2007. Haarlem, Stichting Laurens Janszoon Coster, 2007. Ingenaaid. 56 p. Geïllustreerd. 1e druk.
* Bevat bijdragen van o.a. Just Enschedé, Frans A. Janssen, Jan de Jong en Niek Smaal.

41. DOES, Bram de Trinité & Lexicon. The typefaces designed by Bram de Does. Orvelte/ Amsterdam, Spectatorpers/ De Buitenkant, 1993. Karton. Oplage 750 exemplaren. 120 p. 1e druk.
€ 50
* Degelijke en zeer precieze uitgave over de totstandkoming van de twee lettertypes met veel details, onder meer over de technische ontwikkeling tussen de jaren van Trinité (rond 1980) en die van Lexicon (rond 1990). Het is een heel persoonlijk boek waarin de auteur zichzelf niet spaart, maar uitvoerig zijn beweegredenen en bijbehorende karaktertrekken belicht.

42. DOES, Bram de Koppermaandaguitgave met Kaba-ornamenten. Amsterdam, De Buitenkant, 2016. Uitvouwblad op dun papier (43 x 30 cm) en kaart met toelichting.
€ 20
* Koppermaandaguitgave 2016, ter herinnering aan Bram de Does (1934-2015).

43. DOES, Bram de Kaba-ornament. Experimenten met een typografisch ornamentje en zijn spiegelbeeld in vignetten, randen en partonen, door Bram de Does. Experiments with a typographical ornament and its mirror image in vignettes, borders and patterns, by Bram de Does. Amsterdam, De Buitenkant, 2006. Karton. 504 p. Zeer rijk geïllustreerd. 1e druk.
Verkocht
* Tweetalige editie.

44. (DOES, Bram de) Nieuwe letters. Een documentaire over leven en werk van Bram de Does en actuele Nederlandse letterontwerpen en typografie. [Woudrichem], Coraline Korevaar, [2003]. 10,2 x 7,2 cm. Cahiersteek. Gezet uit de Trinité Roman Wide 2 8,5/11 en geprint in een oplage van slechts 25 exemplaren.
€ 65
* ‘Een kleinood voor de leden van de stichting ‘Nieuwe letters’ van Otto de Fijter & Coraline Korevaar’. Geprint, maar een mooi boekje!

45. DOES, Bram de Kaba-structuren. Structuren, patronen en figuren met één ornamentje en zijn spiegelbeeld in twee drukkleuren. Orvelte/ Amsterdam, Spectatorpers/ De Buitenkant, 2011. Karton. 160 p. Gedrukt in een oplage van 225 exemplaren. Met prospectus.
€ 90
* Bantammerreeks 9.

46. DOES, Bram de Prospectus voor het tijdschrift ‘De Spectator’. Amsterdam, April 1961. 38 x 26,5 cm. Plano. Met de hand gezet en gedrukt in rood en zwart. Horizontaal gevouwen.
Verkocht
* Toen Bram de Does een paar jaar bij Enschedé werkte vatte hij, zesentwintig jaar oud, het plan op om met zijn schoolvriend Gerard van Beusekom een eigen tijdschrift te beginnen, De Spectator geheten. Er werd een plechtig ogend prospectus gedrukt met een uitvoerige beginselverklaring en aandachtspunten als ‘Revival van de Jugendstil?’, ‘Aspecten van de humor’ en ‘Zweden’, maar van het tijdschrift zelf is niet éen aflevering verschenen. Wel is de naam van het tijdschrift bewaard gebleven in de Spectatorpers!
De Spectator zou geen advertenties opnemen, de inkomsten zouden uitsluitend bestaan uit abonnementsgelden. Er was dan ook een geniale manier bedacht om kosten te besparen: ‘Wat de technische kant betreft zal dit lukken doordat de redactie in staat is het blad zelf te zetten en te drukken. Het zetten geschiedt met de hand uit de Romanée’.

47. (DOES, Bram de) Toon 80. Orvelte, Spectatorpers, z.j. (2006?). 40 x 30 cm. Planodruk. Eenmaal gevouwen. Met de hand gezet en gedrukt in een ongetwijfeld zeer beperkte oplage.
Verkocht
* Gelegenheidsuitgave. Kabaornamenten rondom een tekst: ‘Toon kleurrijk vormvast ambachtelijk’ (etc.). Het betreft hier vermoedelijk de kunstenaar Toon Wegner (1926-2010). Wegner was afkomstig uit het Haagse, maar na een nogal internationale carrière sinds 1969 werkzaam in Orvelte, waar hij een goed uitgerust grafisch atelier had.

48. (DOES, Bram de) Zes originele kleurenfoto’s van de presentatie van ‘Fleischmann on punchcutting’. 1994.
Verkocht
* Editeur Frans A. Janssen krijgt het eerste exemplaar overhandigd door Bram de Does. We zien op de foto’s (eenvoudige kiekjes) verder onder meer Huib van Krimpen en Nol Sanders.

49. (DOES, Bram de) De kunstprijzen Amsterdam 1991. Amsterdam, Stichting Amsterdams Fonds voor de Kunst, 1991. Ingenaaid. 48 p.
€ 15
* De H.N. Werkmanprijs werd in 1991 toegekend aan Bram de Does.

50. CAFLISCH, Max Lexicon, eine umfassende, viel versprechende Schriftfamilie. (Zaltbommel), The Enschedé Font Foundry, 2001. 30 x 23 cm. Garenloos. 12 p. Geïllustreerd.
Verkocht
* Mooi geïllustreerde en uitvoerig toegelichte uitgave over deze nieuwe letter, die gebruikt werd voor de Van Dale en voor de NRC.

51. ARIOSTO, Ludovico Orlando Furioso. Eerste zang in de vertaling van Ike Cialona. Utrecht, Stichting De Roos, 1994. 17,5 x 9,5 cm. Karton. (4), 90 p. Typografie Bram de Does. Met de hand gezet uit de Romanée en gedrukt door Bram de Does in rood en zwart op een Victoria degelpers op Zerkall in een oplage van 175 genummerde exemplaren. Vaag vlekje voorop.
€ 40
* Ongenummerd exemplaar. Verfijnde typografie voortkomend uit ‘grafische verliefdheid’ van boekverzorger Bram de Does, een formulering uit het juryrapport van de 50 Best Verzorgde Boeken van 1994. Leeflang 145.