Nieuwsbrief 1109: Krulebol

Een gemengde vruchtensalade van de vrolijke soort om de maand augustus mee af te sluiten. Het leukst is die telefoongids. Maar we hebben ook stof om over na te denken, voelt u de maanden al gaan en gewaart u ook geen dageraad? Was het nu Tzschichhold of toch Tszchichholdt? Zijn de rijmen ruize, de schimmen schoon, en hebt u ook een krulebol?

1. (BALKT, H.H. ter). SPLINTER. Jac. (Uitnodiging voor de uitreiking van de Karel de Groteprijs aan H.H. ter Balkt op 18 februari 1997). 50 x 70 cm, bijeengevouwen tot een handzaam geheel van 25 x 17,5 cm. in bijbehorende envelop. Gedrukt in geel en groen. Met los bijgevoegde antwoordkaart en routebeschrijving. Enkele kleine vlekjes.
Verkocht
* Bijzonder vormgegeven geheel! Met gesigneerd opdrachtje van de ontwerper in potlood en, los bijgevoegd, een handgeschreven briefje: ‘van die uitnodiging zijn er nog maar een paar exemplaren dus wees er zuinig op’.

2. (BERBICE). H. FAGEL, [Henry] BATHURST & A.W.C. DE NAGELL In den Naam der Allerheiligste en Onverdeelbare Drieeenigheid. Zijne Majesteit de Koning der Nederlanden en Zijne Majesteit de Koning van het Vereenigd Koningrijk van Groot-Brittannien en Ierland / In the Name of the Most Holy and Individed Trinity. His Majesty the King of the Netherlands and His Majesty the King of the United Kingdom of Great Britain and Ireland. Kopij / Copy. (Met betrekking tot de Colonie de Berbice). Den Haag, 16 oktober 1815. Drie in elkaar gevouwen bladen. 12 p. In twee kolommen gedrukt, de linker in het Nederlands, de rechter in het Engels. Vage vlek in het midden, wat stoffig hier en daar, enige randkreukjes. Wat potloodstreepjes en uitgegumde notities zichtbaar.
€ 200
* Tekst van het verdrag tussen koning Willem I en koning George III over de koloniën Berbice, Demerarij en Essequebo, die in Brits Guyana zouden opgaan, nu Guyana. De Britten waren in feite al de baas na een aantal veroveringen in het eind van de 18e eeuw, maar plantage-eigenaren waren in meerderheid uit Nederland afkomstig. In dit verdrag worden hun rechten geregeld.
Hendrik Fagel was de Nederlandse ambassadeur in Londen, Henry Bathurst was Secretary for War and the Colonies en Anne W.C. van Nagell van Ampsen de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken.

3. BERENDES, Dick Collectie van 15 efemere drukwerken. (Sint Pancras, Dick Berendes-typografiek), ca. 2000-2022. Verschillende formaten. Nieuwjaarswensen, uitnodigingen, een krantenartikel, zelfgedrukte kleine affiches. Uitstekende conditie.
€ 45
* Gevarieerde, kleurrijke kunstwerken waar steeds de letter in het centrum speelt. Poëzie van o.a. J.C. Bloem, Jozef Eijkmans, Gijs Elzinga, Adriaan Morriën en Paul Rodenko.

4. (BERLAGE, H.P.). H.P. BREMMER Een inleiding tot het zien van beeldende kunst. Amsterdam, W. Versluys, 1906. Linnen. 224 p. Met (veelal) uitklapbare fotografische afbeeldingen. 1e druk. Rug beschadigd, band wat gevlekt. Papier in het begin van het boek roestig.
Verkocht
* Deze ‘Inleiding’ had sterke invloed op de kunstmagnate Hélène Kröller-Müller. Dit exemplaar is voorin voorzien van het opwindende exlibris van Berlage en draagt op het vliegende schutblad zijn naam en adres in potlood: ‘H.P. Berlage/ Violenweg/ den Haag’: het adres van het huis dat hij in 1914 voor zichzelf ontworpen had: Violenweg 14 dat nog altijd in het Haagse wijkje Wittebrug te bewonderen valt. Berlage werkte nauw met Bremmer samen bij zijn werk voor Hélène Kröller-Müller.

5. BOMANS, Godfried Op reis rond de wereld en op Rottumerplaat. Amsterdam-Brussel, Elsevier, 1972. Garenloos. 160 p. 1e druk. Netjes.
Verkocht
* Op de Franse titel gesigneerd door Angèle Manteau, literair directeur bij Elsevier en door haar gedateerd ’19 april 1972′. Daaronder schreef Pietsie Bomans onderaan: ‘van Angèle Manteau/ 1e exemplaar/ 19-4-’72’. Haar handschrift lijkt sprekend op dat van haar echtgenoot, die in december 1971 was overleden.
Inliggend een folder met het aanbod van Bomans’ ‘Nieuwe paperback-uitgaven’ uit dezelfde periode.

6. BOMANS, Godfried Weet je, hoe bijen geboren worden? [oorspronkelijk handschrift] – 1971. Origineel handschrift van Godfried Bomans in balpen met enkele doorhalingen en correcties. 27,5 x 21,7 cm. Elf door Bomans genummerde, eenzijdig beschreven bladen, bijeengehouden door drie nietjes aan de linkerzijde. Op eigen briefpapier (‘Godfried J.A. Bomans/ Parkweg 10, Bloemendaal/ Telefoon 0 2500-63777/ Gironummer 278524’). Niet gesigneerd.
Verkocht
* Een origineel (werk)handschrift van Bomans met correcties en verbeteringen, dat kom je niet iedere dag tegen! Handschrift en typoscript hebben gediend als kopij voor de pas in 1981 (dus postuum) bij Amsterdam Boek verschenen en door Cornelis van Velsen geïllustreerde uitgave van dit voor kinderen geschreven verhaal. Hoogstwaarschijnlijk schreef Bomans het verhaal dus in 1971, zijn sterfjaar.
Bijgevoegd: dezelfde tekst in doorslag van typoscript. Elf bladen, bijeengehouden door een nietje linksboven. Met op het eerste blad een sticker ‘Internationaal/ Literatuur Bureau/ Hein Kohn/ Koninginneweg 2 A/ Hilversum – Holland’. Dit bureau werd in 1951 opgericht door Hein Kohn en bestaat nog steeds, nu voortgezet door zijn kleindochter.
Voorts: nog een doorslag van het typoscript, maar een andere versie. Elf bladen, bijeengehouden door een nietje linksboven. Ook met op het eerste blad een sticker van het internationaal Literatuur Bureau.
En: een kleurenfotokopie van het omslag van de uiteindelijke uitgave.

7. BÜCH, Boudewijn Het androgyn in ska. Figuren. (Luxe-exemplaar). [Amsterdam], Sub Signo Libelli, 1982. Kunstleer. (2), 30 p. Met de hand gezet uit de Gill sans serif en gedrukt in zilver en zwart in een oplage van 75 genummerde exemplaren. 1e druk. De onredelijk besmettelijke band is deels wat verkleurd en heeft een paar krasjes op de achterzijde.
Verkocht
* ‘ik zal een lied oprichten/ dat poëtisch androgyn is’. Zo begint deze bundel ‘figuren’ zoals de ondertitel luidt, verzen ontstaan tussen 1979 en 1982 in Nederland en de Republiek Malta. Boek en band in gelijkaardige modernistische vormgeving van polyhistor-drukker Ger Kleis en veelzijdig boekbinder David Simaleavich. Dit is een van de 32 luxe-exemplaren, door zijn boekbinderij Phoenix gebonden in leer-imiterend wit, zacht plastic(!!!), dat echter niet goed tegen de tand des tijds bestand is – blijkt steeds meer. Breugelmans 83.

8. CAMPERT, Remco Fabeltjes vertellen. Illustraties van F. ten Harmsen van der Beek. (Gesigneerd). Amsterdam, Rap, 1979. 14 x 11 cm. Karton. 5e druk. Tabaksgeur.
Verkocht
* Gesigneerd door Remco Campert met ‘Arnhem/ 21-3-1989’ erbij.

9. CANTER, Bernard Dramatische werken van Bernard Canter. Medea. De bron der jeugd. De gijzelaars. Amersfoort, Valkhoff, 1913. Linnen. 336 p. 1e druk. Rug wat verkleurd, achterop rode vlek, verder mooi en fris.
Verkocht
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de titelpagina: ‘Den weledgeb. Heere J.A. van Daalen,/ hoogachtend en erkentelijk/ Bernard Canter/ R’dam, 2 Dec. ’21’.

10. CARMIGGELT, Simon, & Frits van der MOLEN & Eppo DOEVE 2 x 70. Frits van der Molen-zeven gedichten. Eppo Doeve-zeven tekeningen. Amsterdam, Art Editions & Productions, 1978. 33 x 24 cm. Groot portfolio met zeven omslagen van getint Velasques-papier met elk zeven gedichten plus een illustratie op zwaar wit Rivespapier, voorafgegaan door een idem met inliggend de inleiding van Carmiggelt in facsimile van het handschrift (3 pagina’s) plus het colofon. Gedrukt in 140 genummerde exemplaren + enkele H.C. voor de medewerkers. Enkele kleine vlekjes op de buitenkant.
€ 75
* Intieme, toegankelijke poëzie met mooi gereproduceerde gewassen pentekeningen. Dit is een van de H.C.-exemplaren, gesigneerd door Van der Molen en Doeve, plus een handgeschreven, apart gesigneerde opdracht van Doeve aan ‘Willem [Zaal]’: ‘als jij zegt dat/ Frits en ik in samenwerking/ een aardig bladerboek/ tot stand gebracht hebben/ dan ben ik daar zeer/ gelukkig mee’. Ook met een handgeschreven en geparafeerde verbetering in een gedicht door Van der Molen.

11. CHARIVARIUS Ruize-rijmen. Haarlem, Tjeenk Willink, [1926]. Gedecoreerd linnen. 268 p. 3e druk. Iets versleten aan de rug. Aan de binnenkant gerepareerd.
€ 45
* Dé verzamelbundel van de verzen van Charivarius, die wekelijks in het opinieweekblad De Groene Amsterdammer verschenen. Vaak over taal en over allerlei Hollandse gewoonten en nieuwigheden (zoals voetbal), maar ook met bittere commentaren over de Eerste Wereldoorlog. Met een opdracht van Charivarius (pseudoniem van Gerard Nolst Trenité) onder zijn tweede achternaam ‘Trenité’ aan Jack Pfersich, gedateerd 22-10-’27. Achterin is een origineel pasfotootje van de schrijver geplakt met daaronder geschreven de dag van zijn overlijden. Ook met enkele typoscripten van gedichten van Charivarius, het eerste ‘Aan J. Pfersich’, ‘Voor ’t moois dat ik ontvangen heb/ veel dank. Hierbij mijn tolk./ Volg Naso’s goden, en herschep/ Prins Albert in een wolk.’ Het tweede is ook gericht aan Pfersich: ‘De Japansche meisjes’. Een los typoscript ligt erbij, ‘Kleengedicht van kleengedachte’, een knipsel, een prospectus en een getypte brief van ‘Chariv’ op de achterkant van een brief uit 1941 aan Charivarius. Daaronder een notitie in potlood van Pfersich, die tekenleraar was aan het Haarlemse Stedelijk Gymnasium en net als Charivarius zeer actief in het amateurtoneel in die stad.
Een aardig, persoonlijk geheel!

12. COUPERUS, Louis Langs lijnen van geleidelijkheid. Amsterdam, Veen, [1900]. Gedecoreerd linnen (ontwerp J.G. van Caspel). (4), 240; (4), 216 p. Niet afgesneden. 1e druk. Rug wat verkleurd, platten iets verbruind en gevlekt. Achterkneep gerepareerd en boekblok opnieuw geplakt. Modern exlibris. Stempel van een vorige eigenaar op de titelpagina: ‘F.N. Barfoed’.
€ 140
* Vrolijke Jugendstilbandtekening in bruingeel en paars op roomwit (het boek is ook met oranje en paars bekend). VV 202,1. Collectie-Veen 1.1. Matla 14b.
Het eigenaarsstempel verwijst naar de uit een Deens-Amsterdamse zakenfamilie afkomstige Fred Barfoed (1890-1941), van wie Thérèse Schwartze een markant portret heeft geschilderd. Hij woonde in huis met Lizzy Ansingh en Marie Hartsuiker en bezat een kostbare verzameling boeken over Amsterdam en Joffersschilderijen.

13. COUPERUS, Louis Nippon. Den Haag, Leopold, 1925. Ingenaaid. VIII, 224 p. Geïllustreerd met foto’s gedrukt op glanspapier. 1e druk. Rug met leesvouwen en heel lichte slijtage, zo te zien enigzins geplakt..
€ 150
* Verslag van de reis van het echtpaar Couperus door Japan (en China), gepubliceerd in 1922-1923 in tijdschriftvorm en na het overlijden van de schrijver in deze boekvorm. Zeer kwetsbaar in ingenaaide vorm, en toch in zeer goede staat. VV 326,3. Matla 42.II c (omslag met schreefletters).
Een ‘gewoon’ exemplaar in linnen is te koop voor 50 euro.

14. COUPERUS, Louis Schimmen van schoonheid. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, 1912. Ingenaaid met ribbelig papier. 236, (8) p. Achterin uitgeversadvertenties (voor Josef Cohen, L.E., Top Naeff, Rosegger e.d.). Niet afgesneden. 1e druk. Rug verbruind en met een scheur van 5 cm. Randen van het omslag brokkelig, kleine vlekjes. Met op de voorkant en op p. 1 een stempel ‘Ter Recensie’. Exlibris van een Couperusverzamelaar voorin. Het katern uitgeversadvertenties is opvallend roestgespikkeld.
€ 125
* Uiterst zeldzaam in de ingenaaide versie. VV 270,2 (aan de vlekken te zien is het ditzelfde exemplaar!), Collectie Veen 1.2, Matla 29aa. Een exemplaar van Schimmen van schoonheid in linnen, in zeer matige staat, is te koop voor 20 euro.

15. (DAAL, Geert van). MÉRODE, Willem de Ganymedes. Een gedicht. Met vijf (= 6) houtsneden van Johan Dijkstra. (In goede conditie, gesigneerd. Met schitterende overslagdoos van Geert van DAAL). (Amsterdam, De Gulden Ster, 1924). Ingenaaid, op Chinese blokboekwijze met raffia gebonden. 30 p. Gedrukt in een oplage van 125 genummerde en door de dichter en de kunstenaar gesigneerde exemplaren. 1e druk. Goed exemplaar.
€ 950
* Ongewone, hartstochtelijke dichtbundel met zijn expressionistische houtsneden en zijn gedistingeerde luxe uiterlijk. Een kwetsbaar boek dat niet vaak in zo goede staat is.
Dit exemplaar is ondergebracht in een speciaal voor dit boek eigenhandig gemaakte overslagdoos van GEERT VAN DAAL met marokijnen rug en voorrand en bijpassende platten van gebatikt papier en rugtitel. Het batikpapier is iets verbleekt. Deukje.
Handboekbinder, vergulder en bibliofiel Geert van Daal overleed op 5 augustus 2024, drieëntachtig jaar oud. Wij zullen hem missen!
We hebben twee exemplaren van Ganymedes zonder overslagdoos, prachtige boeken! Afhankelijk van de staat kosten ze 495 en 600 euro.

16. DOORNE, Koos van Verboden stad. Gedichten. Oostende, De Golfslag, 1938 [= Santpoort, Aldert Witte, 1944]. Karton met tekening van Theo Bitter. 16 p. 1e druk. Wat verbruind.
Verkocht
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht: ‘Voor Joek Bouman-/ Eringa, ter herinnering/ aan onze kennismaking./ KoosvanDoorne/ Bedum’. Ook met verschillende correcties in potlood door de auteur. Oplage 175 exemplaren. Clandestiene uitgave: De Jong 205.

17. ELZINGA, Gijs Voel de maanden gaan. [Sint-Pancras], Dick Berendes-typografiek, 2016. 21 x 21 cm. Omslag van geïllustreerd Zaans Bord. 15 gevouwen bladen als blokboek gebonden met koperen pinnen. Twaalf haikoes van Elzinga met letterprenten van Berendes. Tekst gezet uit de Gill en het geheel gedrukt in 20 genummerde exemplaren, gesigneerd door Berendes. 1e druk.
€ 40
* Bewerkelijk, heel bijzonder boek met sfeervolle prenten.

18. (HERTOGENBOSCH, ‘s) / Joseph HAYDN Programma der feesten, te geven ter gelegenheid van de viering van het 700jarig bestaan der stad ‘s-Hertogenbosch. 17-23 juli 1885. ‘s-Hertogenbosch, C.N. Teulings, 1885. Geniet. 20, (38), (28) p. Niet afgesneden. Met mooie advertenties achterin, waaronder één (van Handelsdrukkerij Teulings) in kleuren. 1e druk. Bruine vlekjes voorop (afdruk van wijnglas), naam voorin met datum 1969.
€ 35
* Uitvoering van Die Jahreszeiten van Haydn met complete bezetting van koor en orkest én met de gehele tekst in het Duits. Met uitvoerig programma en heel veel advertenties, waarvoor de drukker alles (maar dan ook alles) uit zijn letterkasten bij elkaar heeft gezocht om iedereen zo veel mogelijk een ander lettertype te geven.
De in rood en zwart op blauwgrijs gedrukte omslag is aan de voorkant versierd met een historiserende tekening, aan de achterkant met een leerzame advertentie annex prijslijst van boekbinderij C. Nederveen: waar een halflinnen octavo boekband voor 80 cent te leveren was, kostte een kalfsleren band 3,80 gulden en een boekband van heelmarokijn f. 4,75. Het werkloon voor het in de band zetten kostte 35 cent en de kop vergulden veertig cent.
Nog even geduld, dan bestaat ‘s-Hertogenbosch 850 jaar, en kan er weer een nieuwe brochure gemaakt worden!

19. HOPKINS, Gerald Manley Zes Sonnetten II. Ingeleid en vertaald door Frans van de Wiel. Vught, Zolderpers, 2001. Ingenaaid met stofomslag. 32 p. Met de hand gezet uit de Spectrum en gedrukt op Fabriano disegno 5 grana fina in een oplage van 80 exemplaren. Omslag deels fors verkleurd met aan de achterkant de ‘schaduw’ van een boekenrek.
€ 25
* ‘Henry Purcell’, ‘Felix Randal’, ‘Doodaas-troosting’, ‘(Geen “ergst”), ‘(Ik waak, en ik gewaar geen dageraad)’, ‘Geduld’. Tweetalige uitgave.

20. (JONG, Frans de) Telefoongids voor Amsterdam. Amsterdam, De Bijenkorf, ca. 1960. 20 x 14 cm. Geniet met flappen. 16 p. 1e druk. Zeer gaaf.
€ 375
* Tamelijk waanzinnige, immens geestige interne gids voor het telefoneren bij De Bijenkorf, waar Frans de Jong (1921-2010) van 1956-1963 de leiding had over de huisdrukkerij. De voorkant van het boekje reproduceert een officiële telefoongids, maar het binnenwerk bevat teksten over hoe men moet telefoneren (‘laat uw telefoon niet meer dan driemaal rinkelen/ noem eerst de naam van uw afdeling [zeg geen “hallo”]’, ‘vermijd de uitdrukking “moet u eens luisteren” dat doet de ander al’, ‘het woordje “hoor” is te vriendschappelijk om tegen onze klanten te gebruiken’). Deels afgedrukt op pijnlijk rood getint papier, en voorzien van allerlei grappige tekeningetjes en fotootjes van medewerkers.
Het lijkt onwaarschijnlijk dat zo’n speels boekje, een telefoongids zonder telefoonnummers, echt gebruikt is bij de Amsterdamse Bijenkorf. Het is dan ook niet te vinden in de NCC’s, Picarta’s en Worldcats van dit zonnestelsel. Met inliggend briefje geschreven door een familielid van Frans de Jong.

21. LAUDY, Thomas Der Mönch von Salzburg (kalligrafie). (Weesp, eigen beheer, 1988). Cahiersteek. (8) p. Gedrukt door het Grafisch bedrijf van de Rijksuniversiteit Utrecht in een oplage van 50 exemplaren.
Verkocht
* Overdruk van kalligrafisch manuscript nummer 118 van de hand van Thomas Laudy. Voorzien van een met de hand gekalligrafeerd, tienregelig colofon door Laudy, met een initiaal en een ornamentje in roodbruin.

22. LUXOR THEATER HAARLEM Gedenkboek aangeboden ter gelegenheid van het 25 jarig jubileum van den heer B.C. Hartman als bioscoop-exploitant en het 12½ jarig bestaan van het Luxor Theater, Groote Houtstraat 139-141. Haarlem, SerBuHo, (1933). Geniet. 52 p.
Verkocht
* Met bijdragen van vele Haarlemse en niet-Haarlemse grootheden, zoals Kees Pruis, de burgemeester, journalisten en anderen. Historische foto’s van de vroegste bioscoopzalen, van filmacteurs en andere betrokkenen (b.v. scenarioschrijver Adam Haag). En natuurlijk het feestprogramma met de nieuwste film van Laurel en Hardy. Alles ter ere van filmpionier Barend Hartman (1886-1947), die ook het Imperial-theater in Leiden bestierde. 1 in de NCC: Noord-Hollands Archief.

23. (NOORDZIJ, Gerrit). OORSCHOT, G.A. van Winter Tirade. Afl. 240-241 (november-december 1978). (176) p.
Verkocht
* Bevat bijdragen van o.a. A. Alberts, Jeroen Brouwers, Herman de Coninck en Gerrit Krol.
Met los bijgevoegd een handgeschreven briefje van Van Oorschot aan ‘Waarde heer N[oordzij]’. Op de achterkant van een dekblad Balmoral sigaren (!). Eén blad, alleen recto. 12 regels tekst. Een begeleidend briefje bij deze aflevering van Tirade, waarvoor Noordzij typografie en omslag ontwierp. ‘Hierbij 2 ex Tirade. Ik hoop dat u uw werk mooi zult vinden. Wìj vinden het mooi’. Voorts over de wintersluiting van de uitgeverij en ‘Stuurt u Hermans naar Thieme?’

24. PERK, Jacques Ik hep een krulebol. Een brief van 31 december 1866. (Met een verantwoording door R. Breugelmans). [Utrecht], Sub Signo Libelli, (1984). Halflinnen [Erik Schots]. (16) p. De brief van Perk werd in facsimile van het handschrift afgedrukt. Gedrukt in blauw en zwart in een oplage van 68 [= 67] genummerde exemplaren. 1e druk.
€ 65
* Brief geschreven door de nog maar zeven jaar oude dichter in de dop! Eén van de 35 gebonden exemplaren. Breugelmans 119.

25. PERK, Jacques Ik hep een krulebol. Een brief van 31 december 1866. (Met een verantwoording door R. Breugelmans). Sub Signo Libelli, (1984). Ingenaaid met omslag. (16) p. De brief van Perk werd in facsimile van het handschrift afgedrukt. Met de hand gezet en gedrukt in blauw en zwart in een oplage van 68 [= 67] genummerde exemplaren. 1e druk. Omslag deels iets verbleekt.
€ 30
* Brief geschreven door de nog maar zeven jaar oude dichter in de dop. Breugelmans 119.

26. PILLECYN, Filip de Monsieur Hawarden. (Met tekeningen van Jan Kuiper). (Utrecht), Stichting De Roos, (1992). Linnen. Band en typografie Jan Kuiper. 68 p. Gedrukt in een oplage van 175 genummerde exemplaren.
€ 25
* ‘Een vingerspits gaat angstig over de kleine zachte streep. Het doet geen pijn en toch houdt zij den adem in.’
De novelle uit 1935 is stil en gevoelig, en pas opnieuw uitgebracht. Maar dit boek mag er ook zijn. Leeflang 143.

27. REVE, Gerard De avonden. Een winterverhaal. Facsimile-uitgave van het manuscript en typoscript. Amsterdam, De Bezige Bij, 2001. Losbladig in linnen overslagdoos. Gedrukt in een oplage van 250 genummerde en door de auteur gesigneerde exemplaren. Twee kleine vlekjes op bovenzijde overslagdoos.
Verkocht
* Vijftigste druk en jubileumeditie van hét boek van Gerard Reve. Bevat tevens het door Marjo Eijgenraam geschreven Niet onopgemerkt gebleven. Het manuscript van De Avonden. Een Winterverhaal van Gerard Reve als ingenaaid katern.

28. (REVE, Gerard). (NOORDZIJ, Gerrit) Reve Tirade. (Themanummer Tirade). Tirade, nr. 289 (nov./dec. 1983). Ingenaaid. (144) p.
€ 25
* Met inliggend een handgeschreven brief van Tiraderedacteur H.F. Cohen aan Gerrit Noordzij, die verantwoordelijk was voor typografie en omslag van Tirade. Op briefpapier van Tirade. Eén blad, alleen recto. Gesigneerd en gedateerd ‘Den Haag, 8-12-’83’. Zes regels tekst. Cohen vindt het omslag van dit Reve nummer zeer geslaagd. ‘Èn gewoon mooi, èn de aandacht trekkend met ogenschijnlijk zeer simpele middelen, die in werkelijkheid juist de moeilijkste zijn’.

29. SCHELTER & GIESECKE, Schriftgiesserei Koralle. (Letterproef). Leipzig, J.G. Schelter & Giesecke, (ca. 1937-1939). 30 x 21 cm. Leporello van 8 p., gedrukt in paarsblauw, felrood en zwart, met daarin een geniete letterproef (8 p.) met een groot aantal varianten: van de ‘Ganz breite zarte Koralle’ tot de ‘Breite fette Koralle-Schrägschrift’. Met een zilverkleurig etiketje van het 120-jarig bestaan van de lettergieterij uit 1939.
€ 75
* De Koralle is een schreefloze letter die geïntroduceerd werd in 1913 en die in 1938 nog modern en tijdloos oogt. De voorbeeldadvertenties op de leporello zijn in het Duits en Engels (Amerikaans), maar ook in het Noors en Zweeds. De elegante Nederlandstalige advertentie daarboven loopt toch het meest in het oog.

30. THELEN, Albert Vigoleis Die Insel des zweiten Gesichts. München, Deutscher Taschenbuch Verlag, 1970. Twee delen (omslagtekening Celestino Piatti) in plastic schuifhoesje. 932 p. (doorlopend genummerd). Onverkorte heruitgave. Lichte gebruikssporen.
Verkocht
* Krachtdadige, fantastische handgeschreven opdracht van de auteur, geschreven in brede blauwe letters die zich uitstrekken over alle vier de blanco binnenkanten van de omslagen, aan zijn collega Lou Lichtveld (Albert Helman): ‘Für Lou diese Ausgabe von letzter, doch mir längst noch nicht ange/storbener Hand, womit es seine Weile haben möge (…) Vigo x/ 19/20 XI . 1971’. Met Lichtveld onderhield Thelen sinds 1934 een innige vriendschap.

31. TSCHICHOLD, Jan Over de hedendaagse typografie. Vertaald door Huib van Krimpen. Amsterdam, (De Posthoorn), 1994. 17,5 x 10,5 cm. Halfleder met platten van stijfselpapier. 24 p. Gedrukt in een oplage van 200 exemplaren. 1e druk.
Verkocht
* Eén van de enkele luxe-exemplaren, gebonden in halfleer. Nieuwjaarsgeschenk voor 1994 van De Posthoorn, de monumentale neogotische Cuyperskerk aan de Haarlemmerstraat, die in dat jaar in gebruik werd genomen voor de uitvoering van moderne koormuziek. De tekst van Tschichold dateert van 1957.

32. TSCHICHOLD, Jan Over de hedendaagse typografie. Vertaald door Huib van Krimpen. Amsterdam, (De Posthoorn), 1994. 17,5 x 10,5 cm. Cahiersteek én geniet in omslag. 24; 8, 8 p. Gedrukt in een oplage van 200 exemplaren. 1e druk.
€ 25
* Nieuwjaarsgeschenk voor 1994 van De Posthoorn, de monumentale neogotische Cuyperskerk aan de Haarlemmerstraat, die in dat jaar in gebruik werd genomen voor de uitvoering van moderne koormuziek. De tekst van Tschichold dateert van 1957.
Exemplaar mét de bijbehorende bijlage: de eerste pagina’s van het boekje, gezet uit de letter Minion (waarbij niet alle regels van Jan Tschichold in acht werden genomen) en diezelfde pagina’s gezet uit de schreefloze Frutiger.
Een exemplaar zonder de bijlage is te koop voor 15 euro.

33. (TSCHICHOLD, Jan). LUIDL, Philipp J.T. Johannes Tzschichhold, Iwan Tschichold, Jan Tschichold. Eine Jahresgabe der Typographischen Gesellschaft, München. Zusammengestellt und herausgegeben von Philipp Luidl. München, Typographische Gesellschaft, 1976. Linnen met stofomslag. 96 p. Geïllustreerd. In een meegebonden mapje achterin zitten drie reproducties in kleur van brieven van Tschichold aan El Lissitzky (jaren 20). 1e druk. Het omslag heeft wat kreukjes aan de randen.
Verkocht
* Bijzonder leuk boekje, waarin Edith, de weduwe van Jan Tschichold (1902-1974) het stroomlijnen van diens naam, eigenlijk Johannes Tzschichhold, uit de doeken doet – maar ook (door Max Caflisch) een gedetailleerd inkijkje wordt gegeven in het ontstaan van de verfijning van een titelpagina door middel van opeenvolgende drukproeven, schitterend gereproduceerd. En dan heb ik het nog niet eens over de bijdragen van Alfred Andersch en Max Frisch (‘Jan Tschichold als Nachbar’), en het slot, een vertaling van een tekstfragment van Paul Valéry door ‘J.T’.’.
Dit exemplaar van het boek is een tastbaar wonder, want voorin heeft de eerste eigenaar zijn naam gekalligrafeerd: ‘Gerrit Noordzij / februari 1977’. Er ligt een veertienregelige brief in van de samensteller Philipp Luidl, helemaal uit het begin van zijn vriendschap met Noordzij: ‘Ihr Brief hat mich sehr gefreut. Ihre kritische Distanz zu “höheren” Persönlichkeiten mach mir Spass.’ Hij zou graag een tentoonstelling over Noordzij maken. En die heeft nog wat gekrabbeld op de brief: penoefeningen van het Duitse woord Herrn.
Maar het mooiste is het volgende inlegsel: een deel van een envelop met handgeschreven motto ‘Een pakje van Jan Tschichold’ boven het door Tschichold zelf geschreven adres van Noordzij (met poststempel 1970). Drie handschrijvers in één boek: de samensteller, de onconventionele Nederlandse letterman én het onderwerp, wereldwijd een van de belangrijkste typografen, met zijn driedubbelovergehaalde naam.

34. VASALIS, M., Ida GERHARDT & Judith HERZBERG Vijf gedichten op evenzoveel nieuwjaarswensen uit de periode 2004-2014. Sint Pancras, Martha & Dick Berendes, 2003-2014. Verschillende formaten. Kaarten met op de drukpers gecomponeerde illustraties.
€ 35
* Drie gedichten van Vasalis, één van Gerhardt en een van Herzberg.

35. VESTDIJK, S. Barioni en Peter. Utrecht, Stichting De Roos, 1974. Linnen. 84 p. Typografie en tekeningen van Mart Kempers. Gezet uit de Bembo en gedrukt door Thieme op Hahnemühle in een oplage van 175 genummerde exemplaren. Kopsnede iets gevlekt.
€ 30
* Eersteklas droogkomisch-psychologische kattenhorror met dito illustraties. Leeflang 99.

36. VISSER, Cees Buiten perken. (Typografiek van Dick BERENDES). [Sint Pancras, Dick Berendes], 2012. Cahiersteek. 24 p. Typografische illustraties op halfdoorzichtig papier. Gezet uit (o.a.) de Garamont en gedrukt in 100 genummerde exemplaren. 1e druk. Mooi exemplaar.
€ 20
* Deze poëzie zwaait soms uit de verte naar Achterberg. Een mooi onconventioneel boekje.

37. VISSER, Cees Verstild. (Typografiek van Dick BERENDES). [Sint Pancras, Dick Berendes], 2005. Cahiersteek. 16 p. Vrolijke, kleurige typografische illustraties. Gezet uit de Perpetua en gedrukt in 150 genummerde exemplaren. 1e druk.
€ 18
* Gave eenheid van poëzie en boekversiering.

38. (WINKLER PRINS, A.). BRINK, Jan ten ‘Aan V. Winkler Prins op 19 Mei 1897′. Met de hand geschreven door Anthony Winkler Prins voorin het boek: Uit Nederland’s Letterschat. Comische en humoristische fragmenten verzameld en van eene inleiding voorzien. Amsterdam, Jan Leendertz & Zoon, 1893. Twee delen in één band. Verguld linnen. 220; 264 p. 1e druk. Iets schuingelezen, maar een mooi boek.
Verkocht
* Omvangrijke verzameling van Nederlandse poëzie en prozafragmenten uit de periode 1600-1880. Maar een leuk associatie-exemplaar, met een handgeschreven verjaarsgedicht (16 regels) van Anthony Winkler Prins (1817-1908), ja, dé Winkler Prins, bestemd voor zijn zoon Vincent voor diens 34ste verjaardag op 19 mei 1897!

U weet het wellicht nog: klik op de plaatjes en zij zullen groter worden.

Inmiddels zijn we ons, zeker in gedachte, aan het voorbereiden op de jaarlijkse antiquarenbeurs in Amsterdam, of voluit in het Internationaals Amsterdam International Book Fair 2024. Dit jaar wordt zij gehouden op zaterdag 19 en zondag 20 oktober in de Passenger Terminal Amsterdam, Piet Heinkade 27 aan het IJ, een iconisch modern gebouw waar de beurs vroeger ook was. Deze beurs is groter en mooier dan in vorige jaren.

(Fragment uit nummer 20, van Frans de Jong)