Old and Rare (1490-1850)

NIEUWE AANWINSTEN = NEW = NOUVEAU  1-22

1. AFSTANDSWIJZER NEDERLAND 1773 Nieuwe geographische en historische atlas van de Zeven Vereengde Nederlandsche Provintiën bestaande inde vyftig nieuwe accurate kaarten. (Maar niet heus). Amsterdam, Hendrik de Leth, [1773]. 21 x 9 cm. Half kalfsleer. Gegraveerde, uitslaande titelpagina, (52) p. beschrijving van provincies en plaatsen. Alle kaarten zijn netjes uitgesneden en ontbreken hier dus! Gevolgd door een uitklapbare afstandswijzer (totale afmeting 21 x 38 cm), handgekleurd, die de afstanden in uren gaans aangeeft tussen een veertigtal Nederlandse plaatsen en 36 + 3 steden in de omgeving van de Nederlanden. Zo was het 98 uren gaans van Amsterdam naar Parijs en 22 uur van Franeker naar Harderwijk. Band wat versleten. Curieus!
€ 50
* Distance indicator of the Netherlands and surrounding towns: a remnant of an original 1773 Dutch pocket atlas, but without the maps. Still, a curious book! Poor condition…

2. LAUCEK, Martin Zlatá Báně, To gest, Nábožné Modlitby a Pisně. Které gak Gwercy a Sstelari (…). Bratislava, Frantisek Augustyn Patzko, 1776. Ganzleder (modern). (24), 134 S. Am Ende: Poznamenani a wyswetleni nekterých Slow a Gmén banskych a hawirstych. Guter Zustand.
€ 90
* ‘Goldener Kuppel’. Einige Gebete für den Segen der Mine und der Steinhauer. Auf Tsjechisch. Martin Lautschek (1732-1802), war ein slowakischer evangelischer Priester, Übersetzer und religiöser Schriftsteller.

3. NIEUWJAARSWENS Nieuw Jaars Wens Aan Mijn Seer Veel Ge-eerde Neef En Nigt. Fraai gekalligrafeerde nieuwjaarswens van ‘WEds Onderdanige Dienaar En Neef Jan Smits’, gedateerd 1/1 1782. 41 x 32,5 cm. Op een vel papier met geëtste en handgekleurde sierrand met bijbelse taferelen (de Bergrede, de doop in de Jordaan, de intocht in Jerusalem en het Laatste Avondmaal), aangevuld met cornucopia’s en sierkrullen. Rechtsboven: ‘No. 30’. De kalligraaf heeft zich eveneens niet onbetuigd gelaten wat de sierkrullen betreft. Achterkant blanco. Tweemaal gevouwen. Klein gaatje in het midden. Papierranden iets verbruind.
€ 95
* Uitstekend voorbeeld van de vaderlandsche traditie om familieleden een mooie grote nieuwjaarswens te schenken. Helaas worden de Neef En Nigt niet met hun naam aangesproken, wordt er geen plaats genoemd, en Jan Smits is een heel gewone naam. Niettemin: Gods Rijke Zegeningen daald op uw Waarde neer Gelijke een Soete douceur. (Op de foto ziet u de onderste helft van het blad).

4. (REMONSTRANTEN). BORS, Ian Iansen Copye Des Briefs, van den ouden ende grysen Ian Iansen Bors, Voor desen gewesene Kercken-dienaer in t’ Remonstrants ghevoelen tot Leyder-dorp, geduyrende wel volle 39. Jaeren, ende nu nochtans daer over van de zelve zijne lieve Ghemeente af-ghesettet ende in Ballinckschap buyten s’Lants sich onthoudende. Gheschreven Aen de Edele Moghende Heeren de Ghecommitteerde Heeren Staten des Lants Hollant ende West-vrieslant. Tot Weder-roupinghe zijner Onder-teyckeninghe op den 24. October, 1619. Zonder plaats of uitgever, 1619. Vroeg 20e-eeuws omslagje. (8) p. 1e druk. Het pamflet zelf is in goede staat. Het onbedrukte omslag (niet het oude pamflet) met stempels, o.a. ‘KB verwijderd’. Op het pamflet zijn enkele nummertjes geschreven.
€ 70
* Missive van de bejaarde predikant via zijn notaris Adriaen Paets aan de Staten van Holland, een verzoek om weer in zijn ambt hersteld te worden. Knuttel 2968.

5. BOSCH, Pieter van den De Eerste Notaris hier toe versogt, zal, behoorlijk geadsisteerd, uit Naam, ende van wege van my ondergeschreeve Pieter van den Bosch, Leeraar der Remonstranten binnen deese Stad, zich vervoegen aan den Persoon of Woonstede van Johannes Le Francq van Berkhey, Medecinae Doctor (…). Leiden, eigen beheer, 1775. Een blad, tweezijdig bedrukt. In druk gesigneerd door Isaac Etienne Luzac, ‘openbaar Notaris bij den Hove van Holland’. Gevouwen en iets ingescheurd. Roestig en met kreukjes.
€ 35
* Notariële eis van de Leidse predikant Pieter van den Bosch aan Joannes Le Francq van Berkhey tot herroeping van diens toeschrijving aan hem van de kritische Dank-betuiging aan den Nederlandschen dichter Jan de Kruyff. ‘Copie geminuteert op een Zegel van twaalf Stuyvers’.

6. CICERO, Marcus Tullius Epistolarum ad Atticum libri XVI. Eiusdem epistolarum ad Q. fratrem, libri III. Incerti Auctoris epistola ad Octavium, non est enim Ciceronis. T. Pomponius Attici vita, per Cornelium Nepotem. Ex emendatione D. Lambini. (1579). Venice, no publisher mentioned, 1579. Marbled and polished calf (17th-18th century) with four ribs and title on the spine. (4), 744, (4) p. Beautiful wood-carved printer’s mark. Binding somewhat worn, the ropes are visible in the joints. On the back a cup has left a stain in earlier centuries. A few 18th- or 19th-century numbers refer to old libraries. Name of a former owner on the title in pale red ink (‘Lohier’). In the same colour ink, all pages, from 1-744, are provided with neatly drawn frames that separate the text block from the comments and the surrounding white areas and headers! Paper slightly browned at the beginning and end. Here and there a wormhole in the margin.
€ 350
* Letters from Cicero to his friend and publisher Titus Pomponius Atticus, with the biography of Cicero by Atticus, edited by the French scholar Dionysius Lambinus (Denys Lambin, 1520-1572), in a typographical gem.
The printer’s mark without indication of a publisher, but with the motto ‘Concordia’, refers to a temporary collaboration of publishers.

7. CLEMENS, Herman Gideon De geestelyke waaksaamheid tot mydinge van sorgeloosheid en ontvliedinge van de Oordeelen op den dag des Heeren, uit Luk. XXI. 34-36. Voorgestelt in een afscheidreeden van de Gemeinte van Tholen, op den 4. Mey 1738. En de rust van Jehovah, de Oorspronk van alle Zegeningen voor zyn Kerk. Uit 2 Kron. VI. 41. In een Intreed-Reeden by de Gemeinte van ’s Hertogenbosch, beschreeven op den 18. Mey 1738. ‘s-Hertogenbosch, Hendrik Palier, 1738. 32; 32 p. Rugje met linnen en plakband verstevigd. Vroeg 20e-eeuwse stempels van ‘Oud Archief Noordbrabant’.
€ 75
* De afscheidsrede gaat voornamelijk over de zonde van dronkenschap. In de Bossche Encyclopedie kunnen we het een en ander lezen over de predikant Clemens (1701-1772), die kennelijk niet over zich liet lopen.

8. NAPOLEON BONAPARTE Biographie des contemporains. Parijs, Jules Lefebvre et Cie, 1830. 15 x 10 cm. Origineel bedrukt omslag. (4), 212 p. Met frontispice en één afbeelding. Herdruk. Rug overplakt. Wat verfomfaaid en gevlekt.
€ 30
* Uit de verzameling van Wim Zaal.

9. OVERGESCHREVEN PAMFLET De geheimen der Nieuwe Verlichters ontmaskerd. Door een gewezen medelid van hetzelve. ‘Rotterdam, H. van der Sprong, 1821.’ 26 x 20 cm. Losse gelinieerde blocnotebladen tussen twee strokartonnen bladen, met linten gesloten en met getypt titeletiket. De tekst van het gedrukte pamflet is getrouw met vulpen overgeschreven, wellicht in 1920-1950. Voorop o.a. ‘Pamflet Knuttel 25075′.
€ 30
* Wat een werk: een complete brochure (over religieuze zaken) van 32 pagina’s overschrijven. Het handschrift is heel netjes.

10. ROUSTAN Rekening voor een gouden ketting en een gouden oorhanger. Met de handtekening van Rustan, ‘de gewezen Mamelouck van Keizer Napoleon I’. 18,0 x 18,5 cm. Originele nota voor 190 frank met briefhoofd ‘Rustan, Marchand Fabricant l’Orfèvreris, Joailleries, Bijouteries’, met het adres ‘Palais-Royal No. 169, Galerie de Valois, Paris’. Met tekst van een tweetal employés, en daaronder de signatuur ‘Rustan’. Bijschrift door een later familielid, jhr. J. de Rovere van Breugel (1867-1937), ca. 1900: ‘NB. de gewezen mamelouck van Keizer Napoleon I’.
Op de achterkant geadresseerd aan ‘Monsieur Drover (= De Rovere)/ hotel Brittanique/ rue Louis le Grand No. 4’ en nog enkele notities ‘Rustan fr 190/ 17 Sept Parijs’.
€ 750
* ‘Jai reçu de Monsieur Drover le montant (…)’, met de datum Paris le 17 7me 1824′. Waarschijnlijk is alleen de handtekening door Rustan zelf gezet. Op de map staat ‘gekregen van mijne grootmoeder A.M. de Rovere van Breugel’. Roustan of Rustam (1781-1845), geboren in het toen Georgische Tbilisi, was soldaat in de lichte ruiterij van mamelouks, een Egyptisch legercorps van tot slaaf gemaakte Georgiërs. Roustan fungeerde van 1799-1814 als lijfwacht van Napoleon maar maakte zich van hem los in 1814. Door indrukwekkende portretschilderijen van de exotische militair en publicaties over hem verwierf hij een legendarische status. Na 1815 zou hij als kleine rentenier verder hebben geleefd, maar blijkbaar heeft Roustan ook als juwelier gewerkt. Deze rekening van 190 frank, waar we een ruiltje zien van een gouden ketting tegen een duurdere ketting en een oorbel voor Jan de Rovere van Breugel (1757-1829) en zijn dochter Anna Maria, is kennelijk van het begin af aan als een interessante curiositeit gezien. Voor dit bedrag kon je in 1824 ook 58 gram goud kopen, om een idee van het bedrag te geven.
In de familie Van Breugel was het verzamelen van handschriften een uit de achttiende eeuw daterende familietraditie, die voor zover bekend eindigde met de laatste J. de Rovere van Breugel, in 1937 kinderloos overleden.

11. SALTZMANN, Christian Gotthilf (= SALZMANN) Aanleiding tot eene verstandige opvoeding van opvoeders. Uit het Hoogduitsch vertaald. Haarlem, François Bohn, 1806. Ingenaaid met contemporain marmertje als omslag. 200 p. Niet afgesneden. 1e druk. Omslag wat versleten. Naam op titelpagina (‘P. Veen’). Vroeg-19e-eeuwse prijs op binnenkant omslag (f 1:5:-).
€ 85
* Eerste Nederlandse vertaling van het ‘Ameisenbuchlein’, het Mierenboekje, zoals de herdruk uit 1906 ook zou heten.

12. SCHILLER, Friedrich von Gedichte. Erster und zweiter Theil. (So komplett). Leipzig, Siegfried Lebrecht Crusius, 1807-1808. Alte Halbledereinbände. (4), VI, 336; (4), X 390 S. Mit zwei verschiedenen Kupfer nach Schnorr von Carolsfeld. Dritte von neuem durchgesehene Ausgaben. Teil 1 mit Beschädigung im Einband. Berieben. In Tl. I der handgeschriebener Name ‘Mennes’ zweimal.
€ 35
* Frühe Ausgabe.

13. SCHILLER, Friedrich von Kabale und Liebe, ein bürgerliches Trauerspiel in fünf Aufzügen. Neue Original-Auflage. Mannheim, C. F. Schwan u. G. C. Götz, 1802. Alter Halbleineneinband. (6), 167, (1) S. Rücken etwas berieben. Die zwei Titelseiten haben beide ein wenig Papierverlust. Gebrauchsexemplar mit Flecken und kleine Eselsohren.
€ 25
* Frühe Ausgabe. Mit Reihentitel ‘Trauerspiele von Friedrich Schiller’. 1 Seite Verlagsanzeigen: ‘Bei Verlegern dieses sind auch folgende anerkannt gute Stücke zu haben’.

14. SCHILLER, Friedrich von Gedenkmedaille zum 100. Geburtstag von Friedrich von Schiller (1759–1805). Aus Weißmetall („Brittannia-Metall“). 1859. 37 mm. Vorderseite: Porträtbüste nach rechts mit der Inschrift „Friedrich v. Schiller“ und den Namen der Gestalter Martin Sebald und Gottfried Drentwett. Rückseite: Ansicht des Mannheimer Nationaltheaters auf vertieftem, poliertem Hintergrund mit der Inschrift: “Nimm auch Grüsse von uns! Dies Haus der Musen ist Deines/ seit ihm Dein Erstlingswerk ewige Weihe verlieh.” Schöne Patina. Minimale Gebrauchsspuren.
€ 35
* Rasiermesserscharfe Münze aus dem bemerkenswert leichten, zinnähnlichen Metall, das im 19. Jahrhundert beliebt war.

15. SMET, Cornelis Heylige en roemweêrdige persoonen, de welke in de zes eerste eeuwen bezonderlyk medegewerkt hebben om de Roomsche Catholyke religie, in geheel Nederland, uyt-te-breyden, vast-te-stellen en te bewaeren, als ook de vyanden en de vervolgers der zelve religie. St. Nicolaes, A.-L. Rukaert-van Beesen, 1826. één band. Met register. Twee delen in Half kalfsleer met gemarmerde platten. (8), IV, 294; (4), 298 p. Herdruk. Oude bibliotheekstempels uit Alverna en Verdon. Mooi.
€ 45
* Smakelijk geschreven heiligenlevens en dezelve van christenvervolgers en afgodendienaars.

16. STEUP, H.C. Handgeschreven brief in het Duits aan muziekuitgever B. Schott, gedateerd Amsterdam 15 februari 1812. Eén blad dun geschept papier (22 x 16 cm), tot een brief gevouwen van 8 x 13 cm. 28 regels. Met rood stempel ‘118/ Amsterdam’ en rood lakzegel. Zeer goede staat.
€ 85
* Uitvoerige brief, redelijk goed leesbaar (maar niet helemaal door mij gelezen), over het leveren van muziekbladen en titelbladen, met prijzen in Nederlandse guldens (b.v. f 56.38). Bernhard Schott stichtte in 1770 een muziekuitgeverij, die nog steeds bestaat. Bernhard was zelf in 1809 overleden, maar het bedrijf werd onder de naam ‘B. Schott & Söhne’ voortgezet. Ook worden de muziekuitgevers Breitkopf & Härtel en Hofmeister genoemd.
Hendrik Coenraad Steup (1778-1827) was een muziekuitgever en componist, geboren in Duitsland, die sinds 1801 in Amsterdam woonde en als Nederlands componist geldt. Hij zette teksten van o.a. Staring, Tollens en Spandaw op muziek. Er zijn ook brieven van Staring aan Steup bewaard. Daarnaast handelde Steup in piano’s. Zijn bedrijf werd voortgezet door zijn weduwe en zijn zoon tot 1867.

SODOMY PERSECUTIONS 1730 A.O.

1. 1730. (SODOMY PERSECUTIONS). INDAGINGEN Alle de copyen van indagingen, als mede alle de gedichten op de tegenwoordige tyd toepasselyk. (&) Vervolg op alle de copyen van indagingen, alsmede alle de gedichten op de tegenwoordige tyd toepasselyk. No place or publisher (c.1731). Two volumes in one binding. Vellum. 170, (6 blanks), 154 (incl. 3 p. register), one blank in between after p. 78. Binding a bit worn, tiny piece of flyleaf missing. Bookplate of writer and collector Gerrit Komrij.
€ 2250
* The title literally: ‘All the copies of the summonses, as well as all the poems applied to the time of the present day. (&) Continuation of (same)’. Very rare, unusual publication of the names of the men who had indulged in the ‘shameful sin of sodomy’, with charges and sentences sorted by place: Amsterdam, Utrecht, but also Groningen, Voorburg, Zutphen, and many other towns. Long, moralistic poems about this ‘disgusting’, ‘notorious atrocity’ lace the book. Approximately 400 men faced prosecution between 1730 and 1732, with 100 receiving death sentences. Many managed to evade the horrific punishments by fleeing their homes or by committing suicide.
There are several versions of this rare book, sometimes consisting of merged impressions, not all the same – pointing to a significant rush to catch up with current events during publishing. This volume counts 60 pages more than the De La Faille book that we also have for sale, nr. 20 in our catalogue 89. More details about this book in our catalogue.

2. 1730. SODOMY SPECTACLE Schouw-tooneel soo der geëxecuteerde als ingedaagde over de verfoeielijke Misdaad van sodomie tot waarschouwinge der goede en afschrik der booze geopent in de voornaemste Steeden van Hollandt en Over-yssel &c. No place or publisher, 1730. 31 x 20 cm. Two volumes in one binding. Contemporary half roan. 84; 78 p. (last blank missing). 1st edition. Cut rather short. Binding worn. Some pages loose, edges browned.
€ 2000
* ‘Spectacle of both the executed and the accused for the abominable Crime of sodomy, opened in the principal Cities of Holland and Over-yssel, etc., as a warning to the good and a deterrent to the evil.’ Summonses, verdicts, long lists of culprits, followed by 42 thundering poems, this large-format book was designed to spread dread and terror with its headlines set in large capital letters. Most of the sodomites ended horribly tortured and killed as if their soul had to be excised from earth and from memory: burnt to ashes, or ‘after being hung taken to the coast by cart, and there thrown into the sea with 50 pounds of weight on the body and 50 pounds on the legs’. Some managed to flee before they could be apprehended; then all their possessions and money were to be confiscated, and they were banished forever on pain of execution. That is probably often a sentence to beggary in a foreign country, language unknown.
In general, no details about the person in question or their crime were given, only their name and occupation – with a few exceptions. The last cases mentioned in the Schouwtooneel were the 24 victims of De Mepsche’s rage in Groningen and Emanuel Valk, the vicar of Vianen who hanged himself in prison. In impotent anger because Valk had managed to escape his punishment, the court ordered that his corpse was to be dragged ‘on a wickerwork through the city, with his head on the stones along the street, dragged to a barge, to be thrown further into the sea above Brielle.’
The poems, though uniform in tendency, are interesting to study. The first one, four full pages written by one ‘J.V.H.’, explain how the sudden persecution of sodomites fits into the 1720s and 1730s. How many calamities has our free country suffered by God’s severe hand! How often has the country been seen devastated by raging storms and floods? How many a person has not been plunged into the grave, during the past ten years, by an unusual punishment? The death of the cattle declared to us for years that an unknown abomination was in vogue. Mad thunders, lightnings and hot fevers, that was God’s punishment for some people’s sanctimoniousness, coupled with unnatural sexuality: sodomy. At least, that was what man in the early 18th century believed, in the times witches were still hunted.

3. 1731. (SODOMY PERSECUTIONS). BYLER, Hendrik Carolus van Helsche boosheit of Grouwelyke zonde van sodomie, in haar afschouwelykheit, en welverdiende straffe uit goddelyke, en menschelyke schriften tot een spiegel voor het tegenwoordige, en toekomende geslagte opentlyk ten toon gestelt. Groningen, Jacobus Sipkes, 1731. Full calf. 60, 256 p. Title printed in red and black. 1st edition. Spine damaged, edges worn. With name of former owner: ‘P.D. Koopman 1870’.
€ 750
* Literally ‘Infernal evil or horrible sin of sodomy, in its horror, and well-deserved punishment from divine, and human scriptures openly displayed as a mirror to the present and future generations’. Henricus Carolinus van Byler was minister for the villages of Faan, Niekerk and others in the rural northern part of the Netherlands, where grietman (judge and lord) Rudolf de Mepsche was relentlessly prosecuting sodomites and others falsely accused of this sin. We don’t know who was the first to take up the scourge, but probably Byler and de Mepsche mutually excited each other to punish the enemies of God and themselves with horrible penalties.
In 1741 a second edition was published. The text is identical, even the errata have not been used to enhance the book.

 

4. 1772. (SODOMY SCANDAL). SWIETEN, Johan Fredrik van De Juichende Gevangenis van Johan Fredrik van Swieten, Burger en Inwoner der Stad’ Rotterdam, en Lidmaat der Hervormde Kerk’ aldaar: door hemzelf’ in het licht gegeven. Rotterdam, Joost vander Laan, 1772. Contemporary marbled wrappers. 30 p. Signed by the publisher. 1st edition. Some brown staining splashes (like tea). Traces of use.
€ 450
* ‘The Jubilant Prison of Johan Fredrik van Swieten, Citizen and Inhabitant of the City of Rotterdam, and Member of the Reformed Church there: given into the light by himself’.
J.F. van Swieten, an esteemed baker in Rotterdam, was accused and soon acquitted of committing homosexual acts, commonly titled sodomy at the time: he had proven his innocence, citing numerous Bible passages. Rare (1 copy in the libraries, only UB Utrecht). See also the satirical answer to it, (Anonymous:) Krouwzel, voor de Jeukende Eerzucht van Johan Fredrik van Swieten (1772), currently also offered by us.

5. 1772. (SWIETEN, Johan Fredrik van) Krouwzel, voor de Jeukende Eerzucht van Johan Fredrik van Swieten: De Verlichtste Lidmaat; Getrouwste der Adelborsten; Manhaftigste der Burgeren; Wichtigste der Bakkeren; en Tweede Erasmus, der Stad Rotterdam. Dienende tot Antwoord op zyn Werkje genaamt, de Juichende Gevangenis. [Rotterdam], no publisher, [1772]. No wrappers. 20 p. Loose and a bit creased, partly browned.
€ 650
* ‘Scratching, for the Itching Ambition of Johan Fredrik van Swieten: The Most Enlightened Member; Most Faithful of the Midshipmen; Most Manly of the Citizens; Most Important of the Bakers; and Second Erasmus, of the City of Rotterdam. Serving as an Answer to his Work called, the Jubilant Prison.’
J.F. van Swieten, an esteemed baker in Rotterdam, was accused and soon acquitted of committing homosexual acts, commonly titled sodomy at the time: he had proven his innocence in a pamphlet, titled De juichende gevangenis, or in English: ‘The Jubilant Prison of Johan Fredrik van Swieten, Citizen and Inhabitant of the City of Rotterdam, and Member of the Reformed Church there’, citing numerous Bible passages. This is an anonymous, satirical pamphlet, a long rhyming poem, directed against Van Swieten. The ‘Krouwzel’ pokes fun at Van Swieten’s jubilant, biblical thunder and satirizes his self-righteousness. This pamphlet is virtually unknown (no copies in the libraries), the text not published elsewhere.
An advertisement for this libellous publication appeared in several Dutch newspapers in the days before Christmas 1772.

6. 1730. (SODOMY PERSECUTIONS). BEELS, L. Sodoms Zonde en Straffe of Streng Wraakrecht over Vervloekte Boosheidt, en Loths Vrouw, verandert in een Zoutpilaar. Amsterdam, A. Wor and Erve G. Onder de Linden, 1730. Modern artificial leather-backed boards. (24),154, (12) p. Title printed in red and black and with a small engraving. With an useful register. 1st edition. Some stains in the preliminaries, otherwise fine.
€ 450
* ‘Sodom’s Sin and Punishment or Severe Vengeance for Cursed Wickedness, and Lot’s Wife, turned into a Pillar of Salt’. Leonard Beels (1674-1756), a minister in Amsterdam, describes extensively and in great detail the disasters that happened in Genesis XIX, including the role of salt, of sulphur, of fire, interpreting sodomy as a crime inciting God’s anger. Beels also mentions famous Roman Catholic sodomites, stringing a row of popes. He compares the way God shows this with other disasters like the St. Elizabeth’s Flood of 1421, when a large part of Holland was destroyed by a flood. This happened during a time that the people of Holland were ‘zeer dartel en broodtdronken’, ‘very frisky and boisterous’.

---

1. ALGEMEEN HANDELSBLAD Algemeen Handelsblad, 18 september 1848 (2e Editie, Zondag-avond). Met Bijblad tot de Zondags-Editie. Amsterdam, Gebroeders Diederichs, 1848. 47 x 30 cm. 4 p. Verbruind en wat versleten, wat slijtsporen, scheurtjes. Met de twee verplichte dagbladzegelstempels.
€ 20
* Met uitvoerig overzicht (deel II) van de Stedelijke Tentoonstelling van Schilder- en andere Kunstwerken te Amsterdam. Beoordeling van meer dan 100 schilderijen! Ook met een schaakrubriek.

2. ALMANAK 1846 Van Zwaamen’s en Thompson’s Koopman’s kantoor- en zak-almanak voor ’t Jaar onzes Heere Jesu Christi 1846, Aanwyzende de jaarmarkten, kermissen, paarde- beeste- en leermarkten, reken- en schouw, het varen der beurtschepen en trekschuiten van en naar verschillende plaatsen. Als mede de maans- op- en ondergang, eclipsen, watergety, enz. enz. Rotterdam, Erve Mulders, 1846. 13 x 7,5 cm. Groen perkament met sluitklep. 104 p., deels met wit doorschoten en met 38 onbedrukte p. achteraan meegebonden. Met enkele titelhoutsneden en een in hout gesneden dubbelblad-kaart van Zeeland (tussen Hellevoetsluis en Sluis). Perkament nog behoorlijk stevig, wat gevlekt, scheur in kartonnen achterplat binnenin het boek, wat gebruikssporen, maar heel degelijk.
€ 40
* Met enkele inscripties, voorin ‘Katoen voor een Jakje f 2…’ en achterin een handgeschreven opsomming van voor- en nazaten van Jan Willem Varossieau (1820-1885), van de in 1792 te Waalwijk geboren Jan Johan Varossieau tot en met de acht kinderen van Jan Willem. De laatste aantekening betreft een overlijden in 1911.

3 a. AMSTERDAM Acte betreffende de verkoop van een huis aan de Binnen Brouwersstraat oostzijde door de vertegenwoordiger van Anna Donker, wed. Jochem Blank aan Geertrui Hiessink-Moonis ten overstaan van schepenen Abraham Muyssart en Franc van der Goes, 9 mei 1776. Gevouwen blad schaapsperkament van 28 x 32 cm, met linten maar zonder zegels, aan de vleeskant beschreven in duidelijk handschrift. 25 regels + rekening. Met gedateerd zegel in blindstempel van 6 gulden.
€ 250
* Het huis was (met achterhuis en erf) gelegen tussen de Haarlemmerstraat (Haarlemmerdijk) en Brouwersgracht. Ook informatie hierover op Open Archieven.

b. AMSTERDAM Memorie van papieren en bewijzen van eigendom voor een huis aan de Haarlemmerdijk tussen de Binnen Brouwersstraat en de Korte Prinsengracht, 1782-1819. Gevouwen blad papier van 32 x 20 cm, 3 pagina’s dichtbeschreven in vrij duidelijk handschrift. Wat verbruind en versleten.
€ 65
* Met betrekking tot het testament van Jan de Wit, die een aantal erfgenamen had, geheten Ten Houten, Reurop, Eberlijn of Van Waalwijk. Nog vele andere namen.

c. AMSTERDAM Notariëel afschrift (1740) van een overeenkomst uit 1699 met betrekking tot de nalatenschap van Simon van Nieuwpoort en zijn weduwe Elisabeth Bastiaans de Jong, bestaande uit o.a. huizen aan de Tuinstraat-Prinsengracht en Rozenstraat. 8 bladen papier van 32 x 21 cm, bijeengehouden met cahiersteek, waarvan 5 beschreven in duidelijk handschrift door E. Haverkamp. De notaris van het jaar 1699 was David Doornik. Naamsvariatie: Simon van Nipoort. Een Amsterdams burger van die naam komt in het begrafenisregister voor bij 27 april 1699, ‘uit de Nieuwe Vijzelstraat tussen de Keizersgracht en de Kerkstraat’ (Open Archieven, herspeld).
€ 150

d. AMSTERDAM Twee formulieren voor aankondiging van een huwelijk te Amsterdam (1755 en 1791). Resp. van Joseph Johannes Schoonevelt en Anna Cosman, 1755, en Martinus Joachim Schoonevelt en Wilhelmina Maria Dewit, 1791. Beide paren verklaarden zich ‘als zynde onvermogende’. Met gedrukt wapen van Amsterdam en handtekeningen van de betrokkenen.
€ 100

e. AMSTERDAM Overeenkomst huurcedullen gedateerd 1842 tussen verhuurder J.C. Naber en huurder E. Schröder van een huis aan de Oudezijds Voorburgwal vlakbij de Barberstraat voor 550 gulden per jaar. Met verlengingen tot 1874. 12 p. papier van 30 x 21 cm, ingevuld en beschreven in duidelijk handschrift met handtekeningen. Geleidelijke huurverhoging tot 700 gulden per jaar.
€ 75

4. AMSTERDAMSCHE COURANT Amsterdamsche Courant, 8 september 1848 (Derde Uitgifte). Amsterdam, Amsterdamsche Courant, 1848. 47 x 36 cm. 4 p. Verbruind en wat versleten, wat slijtsporen, scheurtjes. Met de twee verplichte dagbladzegelstempels.
€ 25
* Wapenstilstand in Sleeswijk-Holstein. Met overzicht (deel II) van de Amsterdamsche Tentoonstellng van Schilder- en andere Kunstwerken te Amsterdam, waarbij o.a. Bosboom, Tétar van Elven en Kruseman genoemd worden. Scheepstijdingen en advertenties.

5 a. (ANECDOTES). BERTOUX, Guillaume Anecdotes espagnoles et portugaises, depuis l’origine de la nation jusqu’à nos jours. Tome I. Espagne jusqu’à 1493. Parijs, Vincent, 1773. Gepolijst en gemarmerd kalfsleer, rijkvergulde rug met vijf ribben en twee rugschildjes. Sneden blauw-witgestippeld. Gemarmerde schutbladen. VIII, 648 p. Diverse vignetten en initialen. 1e druk. Rond rug wat versleten, evenals de hoekjes en het voorschutblad, verder in nette conditie. Laat 19e-eeuws plakzegeltje van de jezuïetenbibliotheek behorende bij de Theresia van Avila-kerk in Den Haag.
€ 80
* Los deel van een serie chronologische geschiedenisboeken, samengesteld door verschillende compilators, in dit geval Bertoux. Opsomming per jaar van gebeurtenissen vanaf de Gotische koningen van Spanje tot aan het katholieke koningspaar Ferdinand en Isabella, die de eenwording van Spanje inluidden. Achteraan een catalogus van boeken die bij uitgever Vincent werden aangeboden (3 pag.). De Anecdotes-serie staat er niet bij.

5 b. (ANECDOTES). CONTANT D’ORVILLE, André Guillaume Anecdotes germaniques, depuis l’an de la fondation de Rome 648, et avant l’ère Chrétienne 106, jusqu’à nos jours. Parijs, Vincent, 1769. Gepolijst en gemarmerd kalfsleer, rijkvergulde rug met vijf ribben en een rugschildje. Sneden blauw-witgestippeld. Gemarmerde schutbladen. (IV), 732 p. Diverse vignetten en initialen. 1e druk. Rond rug wat versleten, evenals de hoekjes en het voorschutblad. Laat 19e-eeuws plakzegel van de jezuïetenbibliotheek behorende bij de Theresia van Avila-kerk in Den Haag. Papier deels verbruind, enkele kleine scheurtjes, achterin watervlekjes. Achterin een prijsje: ‘5 tt/ 2:10′
€ 100
* Zelfstandig deel van een uitgebreide serie chronologische geschiedenisboeken, samengesteld door verschillende compilators. D’Orville (ca. 1730-1800) was theaterschrijver en acteur, en compilator in verloren uurtjes. Dit informatieve boek is een chronologische opsomming van gebeurtenissen in het Duitse rijk vanaf het jaar 106 v.Chr. via Arminius en de Romeinse tijd, Karel de Grote en de Duitse keizers tot aan keizer Frans I; 1748 is het laatst opgenomen jaar. Gevolgd door een register van 30 p. en vijf pagina’s uitgeversreclame met uitgebreide beschrijvingen van slechts vier boeken te algemenen nutte: de Messias van Klopstock, een woordenboek over seks en liefde, een handboek voor praktische chirurgie en een reisgids voor Frankrijk. == Deutsche Geschichte in chronologischer Übersicht.

5 c. (ANECDOTES). LA CROIX de CASTRIES, Jean François de Anecdotes des Républiques auxquelles on a joint la Savoie, la Hongrie, et la Bohême. Première partie, comprenant Gènes & la Corse, Venise & Malthe, & la Suisse. – Seconde partie, comprenant la Flandre & la Hollande, la Savoye, la Hongrie & la Bohème. Parijs, Vincent, 1771. Gepolijst en gemarmerd kalfsleer, rijkvergulde rug met vijf ribben en een rugschildje. Sneden rood. Gemarmerde schutbladen. (VIII), 288, 298, 218; 322, 116, 154, 208 p. Diverse vignetten en initialen. 1e druk. Rond rug wat versleten, vooral deel 2, terwijl bij het eerste deel het rugschildje is verdwenen en het deelnummer afgesleten. Hoekjes en randen versleten, laatste schutblad van deel 1 gekreukt. Laat 19e-eeuws plakzegel van de jezuïetenbibliotheek behorende bij de Theresia van Avila-kerk in Den Haag. Tekstpapier netjes.
€ 200
* Compleet in twee delen, onderdeel van een uitgebreide serie chronologische geschiedenisboeken, samengesteld door verschillende compilators; dit is het werk van La Croix de Castries. Met een register voor de twee delen van ruim 60 p. Inhoudelijk uit brokken samengesteld, maar wel interessante brokken, waarin de republieken van de vroegmoderne tijd over het wereldtoneel paraderen – onder meer de trotse Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden van het jaar 35 tot 1734, zij aan zij met la Flandre, in de Anecdotes Hollandoises et Belgiques.
Dit is geen complete serie, want de Anecdotes van Afrika, Arabië, Oost-Azië, Amerika en Groot-Brittannië ontbreken alsmede die van Frankrijk en Scandinavië. Maar het is een mooi, samenhangend begin.
Wie in de eerste drie uur na verzending van de nieuwsbrief belangstelling toont voor de zes delen samen, mag ze ontvangen voor 500 euro totaal.

5 d. (ANECDOTES). LA CROIX de CASTRIES, Jean François de Anecdotes Italiennes depuis la destruction de l’Empire Romain en Occident jusqu’à nos jours (= Odoacer – François Sforza, 476-1535). Parijs, Vincent, 1769. Gepolijst en gemarmerd kalfsleer, rijkvergulde rug met vijf ribben en een rugschildje. Sneden blauw-witgestippeld. Gemarmerde schutbladen. (IV), 354, 458 p. Diverse vignetten en initialen. 1e druk. Rond rug wat versleten, evenals de hoekjes en het voorschutblad. Laat 19e-eeuws plakzegel van de jezuïetenbibliotheek behorende bij de Theresia van Avila-kerk in Den Haag. Handtekening van Wim Zaal. Hier en daar ietwat verbruind. Achterin een prijs(?): ‘5 tt/ 2:10’, ofwel 5 delen (‘tomes’) voor f. 2 en 10 stuivers.
€ 100
* Zelfstandig deel van een uitgebreide serie chronologische geschiedenisboeken, samengesteld door verschillende compilators; dit zou het werk zijn van La Croix de Castries. Met een register voor de twee delen. Dit informatieve boek is een opsomming van gebeurtenissen in Italië vanaf het jaar 476, toen de Germaan Odoacer de laatste Romeinse keizer afzette, tot 1535, de dood van Francesco Sforza. De rest van de geschiedenis van Italië is opgenomen in Anecdotes des Republiques, waarin de verschillende Italiaanse staten achtereenvolgens zijn opgenomen. == Italian history in a chronological overview.

5 e. (ANECDOTES). LA CROIX, Jean-François de Anecdotes orientales. Tome II. Rois de Perse, Moguls & Sultans Turcs de la famille Ottomane. Parijs, Vincent, 1773. Gepolijst en gemarmerd kalfsleer, rijkvergulde rug met vijf ribben en twee rugschildjes. Sneden rood. Gemarmerde schutbladen. (2), 820 p. Diverse vignetten en initialen. 1e druk. Rond rug wat versleten, evenals de hoekjes en het voorschutblad, verder in nette conditie. 19e-eeuws plakzegel van de jezuïetenbibliotheek behorende bij de Theresia van Avila-kerk in Den Haag. Achterin een prijs of een nummertje: ’10 st’?
€ 150
* Al is het een deel 2, dit is een zelfstandig deel van een uitgebreide serie chronologische geschiedenisboeken, samengesteld door verschillende compilators. Dit informatieve boek is een chronologische opsomming van gebeurtenissen vanaf de 15e eeuw in de wereldrijken Perzië, India en Turkije. == Chronological overview of Safavid Iran, Mogul India and Ottoman Turkey.

6. ANTWERPEN KIPDORP Handgeschreven contract betreffende een huis op de hoek van de Paddegracht (Prinsesstraat) en Kipdorp tussen families Stillart, Hoefnagels en Witdoeck, 1821. Proces-verbaal voor een notaris in een handgeschreven, verticaal gevouwen document met in totaal 22 bladzijden papier. Goede staat. Met legesstempels van 25 en 75 c. Zeer leesbaar handschrift in goede staat.
€ 100
* Ook veel andere namen van participanten, o.a. Brack, De Buck, Carpentier, Charliers, Hendrickx, Hoefnagels en Van der Stappen. Studieobject!

7. ARDES, Pieter/ Diderick van HOOGENDORP Appendix, ofte naerder kort berigt. Om dan den verstandigen leser door een Naerder Kort Berigt te vertoonen, het calumnieus en valsch voorgheven van den Rentmeester Diderick van Hoogendorp, en de verdre Domestijcken van Zijn Hoogheyt, soo by mondelinge discoursen als Geschriften uytgebraeckt, tegens de apologie by Mr. Pieter Ardes, tot Justificatie van zijne Administratie als Tresorier en Rentmeester Ghenerael van Zijn Hoogheyt den Heere Prince van Oranjen, &c. gedaen, ende uytgegeven. Zonder plaats of uitgever, [1679]. Genaaid met blauw omslagje. 24 p. Deels watervlekkig.
€ 65
* Wie de dader was van de greep in de kas van Willem III, de prins van Oranje. Niet in Knuttel, maar vgl. met 11686.

8. BARTHÉLÉMY, Jean Jacques Reize van den jongen Anacharsis door Griekenland. Uit het Fransch van den Abt Barthelemij door M. Stuart. (Only vol. 10: tables). Amsterdam, Johannes Allart, 1801. 22 x 14 cm. 10 vols. Leather-backed old boards, no title. (6), 390 p. 1st edition in Dutch. Numbered old ticket on spine. Very good condition.
€ 35
* Register and useful historical tables of the Dutch translation of the famous French historical novel, Voyage du jeune Anacharsis en Grèce dans le milieu de quatrième siècle avant l’ère vulgaire (1788). The fictitious travels of a young Scythian around Classical Greece.

9. (BEMMEL en DOORNENBURG). Jan de BEIJER Collectie van negen gravures van de dorpen Bemmel en Doornenburg in de Betuwe (1742), tezamen in 5 lijsten achter glas. De prenten zijn afkomstig uit ‘Het verheerlykt Nederland of Kabinet van hedendaagsche gezigten’, tussen 1745 en 1774 uitgegeven door Isaak Tirion. Enkele duplicaten.
€ 95
* De prenten werden getekend door Jan de Beijer (1703-1780) in 1742 en op de plaat gezet door Hendrik Spilman en ‘S.F.’. Vraag naar detailfoto’s.

10. BERTIUS, Petrus, & Jacobus ARMINIUS Twee dispvtatien: de eene D. Petri Bertii, van de ketterije Pelagij ende Coelestij. de andere D. Iacobi Arminii, van des menschen vrije-willekeur en hare crachten. Wt den Latijne overgheset. ‘s-Graven-Haghe, Hillebrant Iacobsz., 1609. Vroeg 20e-eeuws omslagje. (40) p. Op de titelpagina, p. (12) en achteraan een identieke houtsnede met vrouwenkop tussen twee cornucopiae. 1e druk. Het pamflet zelf is in goede staat. Het onbedrukte omslag (niet het oude pamflet) met stempels. Op het pamflet is met bruine inkt ‘806’ geschreven en met rode inkt (oudtijds) heel klein ‘dap. Arm:’.
€ 125
* Twee ‘rekkelijke’ artikelen over de betekenis van het Pelagianisme van de predikant Jacobus Arminius en de kartograaf annex theoloog Petrius Bertius, voorafgegaan door een uitvoerige uiteenzetting van de vertaler uit het Latijn, die de verschillen benadrukte tussen de theologie van de vijfde-eeuwse ketter Pelagius en de door de ‘preciezen’ als ketter beschouwde ‘rekkelijke’ predikant Jacobus Arminius (1559-1609). Knuttel 1646. Tiele 806.

11. BOWES, Ann Testament op perkament, gedateerd 1 januari 1735. Perkament. 39 x 46 cm met klein uitvouwblad. Gevouwen en gesigneerd. Prima staat.
€ 150
* Dit is het testament van Ann Bowes (geboren omstreeks 1675), een weduwe, zuster van Martin Bowes uit Bury St. Edmunds en een tante van Ann, de vrouw van Philip Broke, en haar twee zussen Elizabeth en Isabella. Deze vier: Ann, Philip, Elizabeth en Isabella, zijn allemaal samen door Thomas Bardwell geschilderd op één beroemd familieschilderij.
“I Ann Bowes of Bury St. Edmunds in the County of Suffolk” vermaakte ongeveer 300 pond (= zo’n 50.000 huidige ponden) aan enkele leden van de familie en verschillende bedienden, maar het grootste deel van haar omvangrijke erfenis aan haar drie nichtjes Ann, Elizabeth en Isabella.

12. CAFMEYER, Petrus de Historie van het Alderheiligste Sacrament van Mirakel. In deze nieuwe Druk merkelyk verbetert en vermeerdert door verscheide bewyzen, proeven, en naauwkeurige omstandigheden tot heden nooit in’t ligt gebragt. Brussel, Theodorus Crajenschot, 1770. 17 x 11 cm. Half kalfsleer met gemarmerde platten. (24), 160 p. Met 20 prenten (van 21?). Goedkope herdruk van een meerdelige uitgave uit 1720. Wat slijtage aan de band. Diverse notities in potlood.
€ 95
* Over het wonder van een heilige hostie die gered was van ontheiliging in 1370, gekoppeld aan hostievernietiging in de periode van de Beeldenstorm, eind zestiende eeuw. Met beeldende prenten van de gruwelen en een afbeelding van een munt.

13. CATHARINA VAN SIENA Dialogo della serafica vergine, et sposa di Christo S. Catherina da Siena diviso in quattro trattati. Nel quale profondissimamente si tratta della providenza di Dio. Et un breve compendio della sua vita, & canonizatione sotto il pontificato di Papa Pio II. Et nel fine se narra il suo felice transito. Venice, Giacomo Sarzina, 1611. Vellum with title ticket. (32), 652 p. Woodcut: the Descent from the Cross on p. (8). With a Renaissance capital and various decorative edges made of typesetting material. In Italian. Reprint. Spine a bit dirty, the naked woman in Sarzini’s emblematic printer’s mark was partly crossed out with old ink. With some handwritten 17th century notes and underlining, but otherwise a very neat copy.
€ 295
* Dialogue of the Divine Providence of Catherine of Siena, preceded by an introductory letter and her canonization by Pope Pius II (1461), and followed by some contemporary texts by friends of Catherine. This is a typographically beautiful Renaissance book, largely set in a beautiful italic type. Possibly from the library of Emile Erens. , otherwise from that of Frans Erens.

14. CATS, Jacob Ouderdom, Buyten Leven, en Hof Gedachten. Op Nieuws vermeerderd met des Auteurs Tachtig Jarig Leven en Bedenkingen op Zorgvliet. (Amsterdam, Erven Abraham van der Putt, ca. 1778). 18 x 11 x 6 cm. Perkament. Ca. 650 p. Niet afgesneden. Met illustraties. Herdruk. Perkament wat verbruind en gevlekt. Opnieuw in de band gezet met veel latere schutbladen (Van Gelder). Wat versleten, vooral de randen van de eerste pagina’s. Gegraveerde titel ontbreekt.
€ 50
* Verzameling van Cats’ bekende werken voor het gewone volk.

15. 1727. CHRIST, Johann Friedrich Historia legis Scatiniae. Antiquorum codicum testimoniis emendandis illustrandis passim distincta. Halle, Johannes Christophorus Krebs, 1727. Without wrappers. 28 p. In Latin. 1st edition. Number written on title. Paper browned.
€ 200
* Homosexuality and Roman Law, a dissertation. ‘The History of Scatinian Law. Illustrating and rectifying the various evidences from ancient codices’. A detailed examination of the name, history, and substance of the Lex Scatinia (or Scantinia), a Roman law meant to punish sexual contact between men and freeborn boys. The text of the law (from around 225 BC) has not survived, but there are several references to it, including Juvenal’s poetry. Early modern authors saw the Scatinia as the Roman equivalent to sodomy laws, but now there are more nuanced views on this.

16. CICERO, Marcus Tullius Epistolarum ad Atticum libri XVI. Eiusdem epistolarum ad Q. fratrem, libri III. Incerti Auctoris epistola ad Octavium, non est enim Ciceronis. T. Pomponius Attici vita, per Cornelium Nepotem. Ex emendatione D. Lambini. (1579). Venetië, geen uitgever genoemd, 1579. Gemarmerd en gepolijst kalfsleer (17e-18e eeuw) met vier ribben en rugtitel. (4), 744, (4) p. Fraai houtgesneden drukkersmerk. Band wat versleten, in de knepen zijn de touwen zichtbaar. Achterop heeft in vroeger eeuwen een beker een vlek achtergelaten. Enkele 18e- of 19e-eeuwse nummertjes verwijzen naar oude bibliotheken. Naam van een vroeger eigenaar op titel in bleekrode inkt (‘Lohier’). In dezelfde kleur inkt zijn alle bladzijden, van 1-744, voorzien van netjes getrokken kaders die het tekstblok van de commentaren en de omgevende witte partijen en kopregels scheiden! Papier aan begin en eind iets verbruind. Hier en daar een wormgangetje in de marge.
€ 375
* Brieven van Cicero aan zijn vriend en uitgever Titus Pomponius Atticus, met de biografie van Cicero door Atticus, in de redactie van de Franse geleerde Dionysius Lambinus (Denys Lambin, 1520-1572), in een typografisch juweeltje.
Het drukkersmerk zonder aanduiding van een uitgever, maar met als motto ‘Concordia’ verwijst naar een tijdelijke samenwerking van uitgevers.

17. ESPAGNE, Jean d’ Alle de Vernuftige en Geleerde Werken van den Heer Johan d’Espagne, Bevattende Volgeestige en Mergh-rijke Gedagten over verscheide stoffen, zoo des Ouden als N. Testaments. Mitsgaders een noodige Voorreden door Johannes d’Outrein in zyn leven Phil. Doct. en Dienaar des H. Evangeliums. Amsterdam, Pieter Aldewereldt, 1733. Perkament. 774, (44) p. Gecorrigeerde, uitgebreide en geannoteerde druk. Boekband wat versleten en verkleurd, vooral op de rug. De typografische en de gegraveerde titel ontbreken en zijn vervangen door een ingeplakte, contemporaine in rood en zwart getekende titel! Het boekblok is gebroken tussen p. 8 en 9 en ligt op die plaats 3 cm. open. Maar de tekst is verder compleet.
€ 95
* Toelichting op de Bijbel en zijn schijnbare ongerijmdheden, waartoe ook verschillende bekende vertalingen (Nederlandse, Engelse en Franse) vergeleken worden. Jean d’Espagne (1591-1659) was Waals predikant in respectievelijk Grave, Orange, Den Haag en Londen. De teksten van de auteur worden vergezeld van toelichtende commentaren, waardoor dit een vlot leesbaar en interessant boek is geworden. De eerste versie van deze Nederlandse vertaling verscheen in 1702; dit is de derde en laatste druk. Met 94 bladzijden van verschillende inleidingen, voorredenen, aanprijzingen in poëzie (‘Jeukt ymands ziel, om sijn verstand te slijpen/ In’t onderzoek van Godgeleerde blâan (…) Dien wijs ik op de veeder van d’Espagne’ en lofdichten in verschillende talen (waaronder een epigram op D’Espagne in het Grieks).

18. FLORIAN, Jean-Pierre Claris de Estelle. Uit het Fransch. Amsterdam, Johannes Allart, 1790. 13 x 8 cm. Halfleer. (32), 190 p. Titelgravure van Reinier Vinkeles. 1e druk. Wat versleten en verbruind.
€ 25
* Schaarse Nederlandse vertaling, die nog verscheen tijdens het korte leven van de auteur (1755-1794).

19. FLORIAN, Jean-Pierre Claris de Théâtre de Florian. Tome 1 et 2. Paris, A.A. Renouard, 1820. Complet en 2 vols. 14 x 9 cm. In-16 plein veau marbré. (4), 244; (4), 248 p. Avec des gravures gentils. Bords un peu usés.
€ 25

20. FRANCQ VAN BERKHEY, Joannes Le Verklaaring van de Zinnebeeldige Eeuwprint, op den Staatelyken Vierdag, van het Tweehonderdjaarige Eeuwgetyde der Oprichtinge van Hollands Hooge School, binnen de stad Leyden. Zonder plaats of uitgever, 1775. Gevouwen vel (39 x 27 cm) met watermerk ‘D&C Blauw’. Vage kreukjes.
€ 45

21. GÉBEL, C. Tafereel eener ontvlugting van drie Scheveningsche visschers, met een bootje uit Engeland naar Holland, in Januarij van den jare 1781. Den Haag, J.P. Beekman, 1831. Karton. (14), 34 p. Met staalgravure van J.C. Bendorp naar J.C. Schotel op de titelpagina. 1e druk. Band aan de randen wat brekelijk, rugje versleten, iets gevlekt. Met achterin de naam van fotografe Marianne Dommisse.
€ 40
* Dichtwerk over de barre tocht van drie Scheveningers die Engelse gevangenschap ontvluchtten. Met dramatische titelprent van de beroemde zeeschilder Schotel.

22. GELLERT, C.F. Brieven, benevens eene verhandeling over den goeden smaak in het schrijven van brieven. Utrecht, J. van Schoonhoven, 1776. 16 x 10 cm. Karton. (16), 288 p. Met titelgravure. Gedrukt ‘Te Utrecht, ter Boekdrukkerye van J.F. Rosart’. Band geschaafd. Naam voorin geschreven: A. van Wessem? met ‘1890’.
€ 90
* Aardige titelgravure van een man die zit te schrijven in een bibliotheek, gesigneerd ‘Fritzschius’. Jacques-François Rosart (1714-1777) was een beroemde stempelsnijder en lettergieter.

23. GERMAN-AMERICAN ALMANAC Des Bauern und Handwerksmannes Calender für das Jahr 1843. Philadelphia, Mentz und Rovoudt, [1842]. Sewn with cloth strip. 34 p. Illustrated. First edition. Worn and soiled as usual. Creased, corners damaged, one larger tear in p. 29/30. Last 2 pages missing.
€ 30
* A.o. about General Logan, Lord North and Adam Poe. In poor condition, but an interesting witness of the early days of Pennsylvania and its German-American inhabitants. Nice illustrations.

24. GOOILAND Placcaet op ’t stuck van de Jacht in de Houtvesterye van Goylandt, aen de Oost-zyde van de Reviere de Vecht gelegen. Den Haag, Hof van de Stadhouder, 1675. 38 x 34 cm. Eenzijdig bedrukt aanplakbiljet. Veertien artikelen grotendeels gezet uit ‘gotische’ letter en gedateerd 1 maart 1675. In druk gesigneerd door G.H. Prince d’Orange (= Stadhouder Willem III) en zijn secretaris C. Huygens (= Constantijn Huygens jr.). Aan de randen wat zijscheurtjes en kreukjes. Horizontale vouw wat ingescheurd.
€ 125
* Op 18 januari 1675 was de jacht in de Houtvesterij van Gooiland door de Staten van Holland zonder overleg van de Erfgooiers overgegeven aan stadhouder Willem III. Dit plakkaat behelst de nieuwe regels in het gebied: een streng verbod op de jacht en het weiden van vee door onbevoegden in de Houtvesterij van Gooiland ten oosten van de Vecht. Klemmen en eieren uithalen zou bestraft worden met een boete van 25 zilveren guldens. Schippers noch voerlieden mochten buitengemaakt wild aannemen, eveneens bij verbeure van 25 guldens. Boeren en andere bewoners van het gebied moesten de hand houden aan deze verboden, zo niet dan kostte het die arme sloebers vijftig klinkende pegels.

25. GORKUM Octroy, van de Nieuwe Keuren, raakende de Electie der Magistraten, binnen de stad Gorinchem; geobtineert den xxiijsten Augustus xvjc twee-en-vyftig. (&) Nader Octroy, op’t bestellen van de Magistrature der stad Gorinchem; verkregen den 22sten July 1662. Gorinchem, Henrik Haansberg, 1702 (2 x). Twee publicaties in één omslag. Genaaid met gemarmerd omslag. (8); (8) p. Beide met identiek martiaal stadswapen van Gorinchem in houtsnede op de titel. Herdruk. Als doublet verwijderd uit de Koninklijke Bibliotheek blijkens twee stempeltjes op de titel van de eerste brochure. Omslag iets versleten, eerste pagina’s verbruind.
€ 75

26. GRONINGEN, ORDONNANTIE Instructie voor lieutenant ende hooftmannen, mitsgaders secretarien ende dienaeren vande Gerichts-camer der Provincie van stadt Groningen ende Ommelanden, waer nae sy sich van wegen de Hooge Overicheyt ende Heerlickheyt derselver, inde bedieninge haeres Ambts respectievelijck sullen hebben te reguleren. Groningen, Wed. Edzard Huysman, 1667. Zonder omslag, uit convoluut. 60 p. Met groot Gronings wapen en grote initiaal I. Netjes. Veel regels oudtijds in pen onderstreept.
€ 75
* Uitvoerige regeling voor de politie te Groningen, drie-en-een-halve-eeuw geleden. Authentiek!

27. (HERBERT, Charles & Augusta). POLIDORI, Gaetano Novelle morali. Parte prima. London, D. Jaques & Co., 1804. 11 x 7 cm. Contemporary gilt red leather. Marbled endpapers. (8), 160 p. All edges gilt. With 4 engravings. In Italian. 3rd corrected edition. Vol. I of 2 only. Spine and corners worn. Tiny bookplate (late 19th cent.?). Gutters a bit loose.
€ 25
* A gift inscription discloses the names of the former owners: ‘Bt. Augusta Herbert/ given by Chas. Herbert/ 1rd Janr. 1807/ to his wife.’ Bridget Augusta Byng (1779-1876!), daughter of the diary writer the Hon. John Byng, on July 9, 1806 married Charles Herbert (1774-1808), son of the first Earl of Carnarvon.

28. (HESPE, J.C.) Na-courant op den Diemermeerschen nu genaamt Nederlandschen courant./ Na-courant op den Nederlandschen courant/ Deeze na-courant (…) (11 nummers). Amsterdam e.a., Schweepe, Harmanus Koning, e.a., 1783-1784. 44 x 27 cm. Per nummer één blad aan beide kanten bedrukt. Randen gekreukt, gevouwen.
€ 190
* Nummers 1-7 en 30-33 van deze onder verschillende titels verschenen prinsgezinde courant. Er zouden er 59 van bestaan. In de NCC zijn alleen de nrs. 1-6 aanwezig (KB). Met uitvoerige stukken van veelal heftig proza, van verschillende auteurs.

29. HOORN, Pieter Laurisz. van Geslacht Reeckening van Dirck Jonge Jan ende Commertje Jan Cocken Dogter. Ao 1602. Dit Geslacht Reeckening hebbe doen maken Pieter Laurisz. van Hoorn en zijn huisvrouw Annetje Klaasz. Knynenburg, [ca. 1775]. Plano. 55 x 44 cm. Gevouwen. Opgebouwd uit typografisch materiaal en versierd met enkele kleine vignetten.
€ 65
* Commertje overleed in 1602, 97 jaar oud. Pieter van Hoorn liet dit overzicht maken van haar en haar nageslacht – in feite een stamboom. Zie J. le Francq van Berkhey, p. 388 in Maendelykse uittreksels, of de Boekzael der geleerde werrelt, deel 62, 1776. Niet in de NCC. De scan vertoont de rechteronderhoek van het blad.

30. (HORATIUS FLACCUS, Quintus). OMMEREN, Richeus van Quintus Horatius Flaccus beschouwd als mensch. (&) Quintus Horatius Flaccus beschouwd als burger van Rome. Rotterdam, P.D. Hengst, 1789. Ingenaaid met grijs omslag. vi, 218 p. Niet afgesneden. Gegraveerde titelpagina. 1e druk. Flinke watervlek.
€ 25
* Twee redevoeringen met vele geleerde aantekeningen. Van Ommeren (1757-1796) was rector van het Gymnasium te Amsterdam. Dit is zijn enige niet in het Latijn geschreven boek.

31. HUWELIJKSZANGEN Klinkdicht, op het Huwelyk van den hoog edelen gestr. heer, myn heer Jan Nicolaas Christiaan van Kretschmar, en de hoog edele juffrouw, mejuffrouw Marie Jacoba Mogge van Haamsteede, plechtig verëenigt den V. van Bloeimaand MDCCL. Zonder plaats of uitgever, 1750. 27 x 21 cm. In moderne kartonnen band beplakt met marmerpapier. 6 p. (met oortje). Met initialen en sierstukken. 1e druk. Opgeplakte schutbladen niet helemaal gaaf. Het boek zelf heeft wat vlekjes.
€ 35
* Gedichten van Rijkje Oudkerk-Bubbezon en Abraham Marteilhe. Mogelijk een bindersproefstuk.

32. HUWELIJKSRECHT Ordonnantie van de policien binnen Holland. Den Haag, Weduwe en Erffgenamen van wijlen Hillebrant Jacobssz van Wouw, 1635. Zonder band, uit convoluut. 24 p. Gedetailleerde houtsnede met martiale Leeuw in Hollands Tuin. Binnenwerk gezet uit een oud-Hollands lettertype. Twee barokke initialen. Vage watervlek, maar netjes.
€ 65
* Het Hollandse huwelijks-, erf- en familierecht volgens de ordonnantie van 1 april 1580. Dit is tussen 1627 en 1664 ettelijke malen herdrukt. Op p. (23-24) een kort overzicht van de 41 artikelen.

INCUNABULA

33. 1472. GERSON, Johannes De cognitione castitatis et de pollutionibus diurnis. Forma absolutionis sacramentalis. [Cologne, Printer of Dares (Johannes Solidi (Schilling)), about 1472]. Early incunable edition, recently bound in an original handwritten vellum leaf dating from the earlier fifteenth century (containing a fragment of the commentary by the Venerable Beda on the Gospel of St. Luke, chapter XIX, with some lines of music). 16 leaves (complete). Latin text. Full of ligatures and abbreviations. Rubricated and with some decorative initials with simple extensions. Several marginal reader’s remarks plus a drawing of a cross, some underlinings. Eleven editions were published between 1467 and 1490. The first was issued in Cologne (1467); this is the fourth, printed anonymously by Johann Schilling – whose name was latinized as Solidi. Excellent condition. 26 copies of this edition in public institutions, none in Belgium or the Netherlands. Goff G197. ISTC ig00197000.
€ 11 500
* Translation of the name of this early incunable: ‘On the knowledge of chastity and pollutions in the daytime. The form of sacramental absolution’. A short essay, written about 1412, about chastity and involuntary discharge of semen during the day (as opposed to pollutions in sleep, about which Gerson wrote another essay). In Gerson’s eyes, both men and women can produce body fluids (‘humores’) when they are sexually stimulated, even without wanting to. Among other things, it concerns the question of whether a priest is unclean after a pollution and whether he may then still perform sacred acts. A priest who goes to a parishioner on horseback may become excited by the ride and thus come to emission. According to Gerson, this is not a mortal sin, as long as he does not focus on sexual pleasure. He warns against intimate friendships that can lead to sensuality. This in turn may evolve in ‘mollicies’, literally softness in Latin, but understood as self-pleasure or masturbation. On the other hand, in Gerson’s eyes a certain satisfaction about a successful pollution is permitted, because it brings relief. One may pray for physical release while acting as if one did not desire for sexual satisfaction. Gerson has a remarkably light attitude to sexual feelings: don’t worry too much and direct your thoughts on other things! Say to yourself: “phy – phy de vobis cogitationes vilissime procul hinc abite in malam horam veneritis sum aliis occupatus” (p. 21). Go away, away, filthiest thoughts, you have come in a bad hour, but I am busy with other things. Wear a cross on your chest or your forehead, it will help. (And one of the early readers of this book has drawn a large cross in the margin to stress the point). Keep yourself from thinking about sex and trust in God. Maybe hypocritical, but a rather practical solution.
Thus, a remarkable text, written about 1412 and preserved in several manuscripts as well as eleven printed editions. Johann Schilling’s has been identified as one of the workshops where William Caxton first observed the printing process. A rare and early incunable and a highly interesting text very interesting text about medieval man and the functions of his body, of great historical significance.

34. 1477. (INCUNABLE LEAF). PANORMITANUS DE TEDESCHIS, Nicolaus Leaf from Lectura super secundo Decretalium, vol 3. (Maculature). Cologne, Johann Koelhoff, 1477. 32 x 20 cm. One incomplete leaf, that apparently had been used as filling for a book cover. On both sides a column of text plus a half column lengthwise. Not rubricated and without notes. No page numbers (these were only invented later), but two leaves have a section indication: q 3 and q 4. A few wormholes and spots.
€ 25
* We have about six leaves with the same typographic design, which were probably close together in the book. Some have a visible watermark: a crowned chalice with three fleur-de-lis symbols against each other, and a stylized Gothic letter ‘t’ below it. There are a few headings, with guide letters where capitals should have been drawn: Sepe stingit, Sollicit, Constitutis and Constitutus. The text concerns commentary on decretals, often by Pope Innocent III: ecclesiastical laws, which however also often regulated daily life. The text is in Latin and is full of abbreviations, which however can be easily overcome with some practice: ‘Inno’ = Innocentius for example. The ISTC number of this incunabulum is ip00059000. (The page is too large for the scanner).

35. 1493. LACTANTIUS, Lucius Caecilius Firmianus Opera. De divinis institutionibus libri septem; De Ira dei; et Opificio hominis cum Epithomon eiusdem. Venice, Vincentius Benalius, March 22, 1493. 30 x 21 cm. Early 19th century vellum with old marks of the University of Leiden. 139 leaves (first blank missing). Capital spaces with guide letters. Roman type with some sprinklings of Greek. At the beginning a handwritten register of words for this Lactantius. At the end part of a written register extracted from Cassius Dio. On the first text page a stamp of Leiden University signifies that the book was sold, signed by W.N. du Rieu, Leyden Librarian 1880-1897. Marginal notes in old hands (mainly in one hand, the same as the author of the registers). Some old page numbers partly cut off, in the beginning some stains.
€ 3250
* An austerely elegant incunable, discarded in the 19th century from Leiden University, with alphabetical registers and learned manuscript notes probably from the 16th century. 135 complete copies in ISTC. Goff L-11.

36. 1496. CARPENTARIUS, Alexander Destructorium vitiorum. (Maculatuur van de titelpagina). Nümberg, Anton Koberger, 20 Sept. 1496. Liggend formaat 14 x 21 cm. Alleen de bovenste helft van de titelpagina met de tekst: Summa que Destructorium viciorum appellat. Gerubriceerd. Randen gerafeld.
€ 75
* Destructorium vitiorum, hier gespeld ‘viciorum’, betekent letterlijk ‘Apparaat om de zonden te vernietigen’. Het is vermoedelijk een werk uit de vroege 15e eeuw van een Brit van wie we niets zeker weten dan zijn naam: Alexander, en het beroep van zijn vader, timmerman. Carpentarius betekent ‘zoon van een timmerman’.
Dit is de titelpagina van een boek uit 1496, een incunabel, bekend als Goff A393 of ISTC ia00393000. Boeken die geen inhoudelijke waarde meer hadden werden uit elkaar gehaald en het materiaal werd voor andere dingen gebruikt, in dit geval vermoedelijk als versteviging van een andere boekband. En als de boekband gerestaureerd of vervangen wordt, komt zo’n pagina weer te voorschijn. Een technische naam is ‘maculatuur’.

37. 1498. AMASAEUS, Gregorius Panegyricus in laudem cardinalis Grimani. Venice, Simon Bevilaqua, (after 19 June 1498). 21 x 16 cm. 20th cent. vellum. Quarto. [22] leaves. Printed in Latin in a roman type. With a title page and at the end an errata list. The explicit mentions only the date the panegyric was first read, but probably the book was published shortly afterwards. One large printed initial F. Old owner’s mark in pencil of the large-scale collector Georges Petit, “474x/ Déc 32”. Goff A-549. ISTC ia00549000. 37 copies of this edition in public institutions, none in Belgium or in the Netherlands. Fine book with wide margins.
€ 2850
* “Laudatory address to the cardinal Grimani.” The only edition of this flattering text, a classical Roman tradition revived, for Domenico Grimani (1461-1523), scion of an influential Venetian family. His father was to be Doge of Venice in the 1520s. A rich man and a great collector, Grimani was the owner of the Breviarum Grimani, one of the most beautiful breviaries in the world.

38. (JACOBUS BOELEN). NIEUWE PLAATS ROYAAL Twee gedrukte uitnodigingen voor de viering van het 25-jarig huwelijk van Bernard Donselaar en Sara Catharina van Eijck. Kaartjes van 8 x 11 cm met sierrand in boekdruk. Uitnodiging om ten huize van Gerrit van Ham in de Nieuwe Plaats Rojaal (een herberg op de Cadijk te Amsterdam nabij de Weesperpoort) het 25-jarig huwelijk te vieren van Bernard Donselaar en S.C. van Eijck, ondertekend door het echtpaar en op naam uitgeschreven van ‘De Heere & Mejuffr Boelen’ en ‘de Heer Johs Boelen Junior’.
€ 60
* Het betreft hier Johannes Boelen (1710-1791), zijn echtgenote Alida van der Broek (1711-1795) en hun zoon Johannes Boelen jr.(1734-1795). Johannes sr. was de stichter van de oudste nog bestaande wijnkoperij, nu bekend onder de naam Jacobus Boelen. Gerrit van Ham was de eigenaar van de herberg. Bernardus Donselaar (1732/3-1822) was apotheker aan de Cadijk.

39. JOURNAL DES ARTS Journal des Arts. Publié sous les auspices d’une société d’artistes, d’hommes de lettres et d’hommes du monde. Première année nr. 1 & 16. 10 Août et 29 Septembre 1848. Bruxelles, Journal des Arts, 1848. 44 x 29 cm. 4 p. Avec étampille de 4½ c. Nr. 1 un peu bruni. Nr. 16 taché à la fin (diverses couleurs brunes d’aquarelle).
€ 45
* Nr. 1: Déclaration du but et de la mission du Journal. Nr. 16: Nouvelles des salons et d’un grand concert et bal.

40. [JUNQUIÈRES, Jean-Baptiste de] Caquet-Bonbec, la poule à ma tante. Poème badin. Nouvelle édition, corrigée et augmentée d’un chant. [Paris, Pancoucke], 1764. Morocco-backed boards with gilt spine (19th century). 78 p. Finely engraved frontispiece (girl in the kitchen with chicken and egg (and box bed, cat and cabbage) by H.-F. Gravelot. With nice typographical vignettes. New, improved edition supplemented with a song (1st edition 1763). Spine damaged and somewhat worn at the edges. With label ‘Aus der Bücherei von Fedor v. Zobeltitz’ and some old notes on the endpapers.
€ 85
* Naughty biography of ‘my aunt’s chicken’, that is, a beautiful girl, in which the clergy are strongly censured. Cohen (Guide de l’amateur de livres à gravures du XVIIIe siècle, 6th ed., 1912) col. 523-524. Fedor von Zobeltitz, a German author and great book collector (1857-1934), had his first book collection auctioned in 1910 by auctioneer friend Martin Breslauer. His second one was purchased by the German Reich in 1921 and donated to the city of Leuven as a reparation payment for the library destroyed by the Germans in 1914.

41. 1527. JUVENALIS, Decimus Iunius Iuvenal tradotto di latino in volgar lingua per Georgio Summa Ripa veronese, novamente impresso. Toscolano, Alessandro Paganini, (between 1527 and 1533). 15 x 9.5 cm. 18th century boards. Signatures a-q8. (128) p. including two blanks at the end. Title on the recto of the first leaf, subtitle on verso. Colophon in a double frame on verso of the last text page. Translation of the sixteen Satires of Juvenal into Italian by Giorgio Sommariva. The text is mainly printed in a cursive type, with the addition of several printed pointing hands. Guide letters in capital spaces. 2nd edition: this translation was first published in 1480 (Treviso). Spine worn blank, sides of the decorated paper also worn. Inside the book are some stains and humidity lines. A few notes in pencil and in ink, and some scribbling on leaf q i.
€ 1200
* Faithful translation into Italian by Giorgio Sommariva (1435-1497), a lawyer and member of the City Council of Verona. With an introduction by Summa Ripa / Sommariva in verse, where he sums up the themes in the sixteen Satires. In the three poems where homosexual love and sex is alluded to, it is consequently called sodomy, or the sodomitical sin, that to judge from these poems was considered well-known in his days. Juvenal’s coarse similes are faithfully translated (citation from Satire II): ‘Taedia non lambit Cluviam, nec Flora Catullam. Hispo [sometimes rendered Hippo] subit juvenes, et morbo pallet utroque.’ In Italian:
‘Flora Catulla gia non va lambendo/
Ne Thedia Cluvia. Ma Hispo ben patiente/
Per l’un e l’altro mal va ben pallendo.’
Morbo utroque / l’un et l’altro mal = ‘fellandi et paedicandi, dum agit et patitur’, says Lubinus, one of the scientists quoted in the Schrevelius edition of Juvenal: oral and anal sex, both active and passive.
Dryden would translate this in 1692:
‘Flavia may now and then turn up for Bread,
But chastly with Catulla lies a Bed.
Your Hispo acts both Sexes parts, before
A Fornicator; and behind, a Whore’
Nothing about an incoming pallor, but the essence is clear.

42. 1648. IUVENALIS, D. IUNIUS, & Aulus PERSIUS FLACCUS Satyrae cum veteris scholiastae & variorum commentariis. Accurante Cornelio Schrevelio. Leiden, Franciscus Hackius, 1648. Contemporary vellum. Marbled endpapers and matching marbled edge decoration. (16), 641, (41) p. Engraved title. All text in Latin. 1st edition. Spine darkened. Binding slightly worn and with various spots. 18th century? name on title: ‘F. ab Heerdt’. A few inked crosses in the margin.
€ 250
* A compact yet complete Latin Juvenal and Persius edition with remarks and annotations on every page, printed in small type. Edited by the famous Leiden philologist Cornelius Schrevelius. Probably the Dutch translators used this excellent text for their interpretations. It was reprinted several times in the 17th century.

43. 1684. IUVENALIS, D. IUNIUS, & Aulus PERSIUS FLACCUS Satyrae cum veteris scholiastae & variorum commentariis. Editio nova. Qua quid praestitum sit, praefatio ad Lectorem docebit. Amsterdam, Henricus Wetstenius, 1684. 19th century vellum with 5 ribs and leather title ticket. Marbled endpapers and matching marbled edge decoration. (48), 525, (110); 112, 22 p. With title engraving. Reprint edition (first: 1648). All text in Latin. Upper joint cracked. Save for this fault a handsome book!
€ 300
* Compact but thorough Juvenal and Persius edition in the original Latin, every page teeming with comments and notes in small type. Probably the Dutch translators used this excellent text for their interpretations. This book was edited by the famous Leiden philologist Cornelius Schrevelius. It was first printed in 1648, but reprinted in 1664, 1671 and 1684.

44. 1700. JUVENALIS Satyra X, of Tiende Berispdicht. In Nederduitsche Vaerzen vertaald, én met Aantekeningen vermeerdert. De twede Druk overzien, en van veele misslagen gezuivert. Amsterdam, Nil Volentibus Arduum, 1700. Ingenaaid met contemporain marmerpapier. (16), 48 p. Met gegraveerd frontispice en geëtste titelprent van Gerard de Lairesse. Met pen getekend onder het voorwoord door ‘Y.W.’ alias Ysbrand Vincent (1641-1718), papierfabrikant en secretaris van het toneelgezelschap Nil Volentibus Arduum. Niet afgesneden. 2e herziene druk. Omslag wat versleten, maar een net exemplaar.
€ 325
* Tweetalige uitgave, in het Latijn en het Nederlands. Uitvoerige inleiding over het leven van Juvenalis. Met voetnoten. Uit de voorrede blijkt, dat ‘voorbedachtelijk, om aanstootelijkheden te vermijden, op eenige weinige plaatsen, den Dichter niet stiptelijk is gevolgd’!
Dit is een van de boeken uit onze catalogus 89, Strange Desires. Het laat zien hoe onze voorouders van driehonderd jaar geleden over seks dachten: dezelfde teksten van tweeduizend jaar geleden werden vertaald in 1709, maar ook in 2006. Vergelijking van de vertalingen levert inzicht in andere tijden op.

45. KRUL, Jan Harmensz. J. Krul Wereldt-hatende noodtsaeckelijck. Genomen uyt Levitico in ’t 20. Capittel. Amsterdam, Jacob Aertsz. Calom, 1627. Oblong 9.4 x 13.4 cm. Sewn with decorative Dutch flower paper with gaudy colors. 136 = 132 p. First two pages (A1 and A2, title and portrait) in photocopy! Otherwise in very good condition.
€ 95
* The first poetical work of Krul (c.1602-1646), a didactic poem taking its material from the Bible. Unfortunately this very rare and delicate book is incomplete.

46. LA FONTAINE, Jean de La Fontaine en miniature. Warum-Darum en Westphalie, & London, Baylis, Deboffe and Dulau & Co., 1796. 17 x 10 cm. Worn old wrappers. (4), 180 p. Uncut. Cover almost worn away. The bookblock in good condition.
€ 50
* Fables and fragments of Jean de La Fontaine. What a curious place: Warum-Darum en Westphalie. Apparently the publisher-editor was a gentleman who had fled France during the French Revolution. Rare: only one in Worldcat (Oxford), and a mystery!

47. (LANGENDIJK, Pieter). HOUBRAKEN, Jacob ‘Zie Langendijk, het puik der Dichtren aan het IJ’. Portretgravure. Originele kopergravure met epigram van E. Visscher. Circa 1750. Papierformaat 20,5 x 15,5 cm. In eenvoudig passepartout geplakt (plakband aan de achterkant). Signatuur ‘J. Houbraken sculp.’ linksonder in de plaat.
€ 25
* Zwierig portret van de dichter (1683-1756) met langkrullige pruik en elegante mantel die over de cartouche uitbloest, waaronder de kalligrafische poëtische kenschets: ‘De nijd begrimme dien inboorling van het Spaeren/ Vrij vrucht’loos van ter zijde: Apol lauwriert zijn hoofd,/ En Neêrland heeft zijn werk d’onsterflijkheid belooft.’ Was getekend: E. Visscher. Fraai.

48. LANDDROSTAMBT VAN OVERIJSSEL – MEDICI / APOTHEKERS Regels waar aankomende artsen en apothekers aan moeten voldoen. Zwolle, Landdrostambt van Overijsel, Hooimaand 1809. 41 x 33 cm. Gedrukt op blauw papier met mooi watermerk Hollandse Maagd met vrijheidsstaf en leeuw in de tuin. In druk getekend door landdrost D. Bentinck tot Diepenheim. Tweemaal gevouwen, links een kreukje, verder gaaf.
€ 75
* Leerlingen in de Artsenij-Mengkunde moeten examen doen voor zij gezel of knecht mogen worden. Zij mogen vier jaar leerling blijven, maar moeten dan examen doen, anders moeten ze zes gulden boete betalen. Daarna moeten ze zich bij de Departementale Geneeskundige Commissie inschrijven, of anders opnieuw zes guldens betalen.

49. LANNOY, Juliana Cornelia de Dichtkundige werken, van Juliana Cornelia baronesse de Lannoy. Leiden, Abraham en Jan Honkoop, 1780. 19e-eeuws halfleer met rugetiket en 4 ribben. VIII, 254 p. Niet afgesneden. Met gegraveerde titel door J. Buijs en N. van der Meer jr. en een portret door J. Houbraken. 1e druk. Platten wat gesleten. Naamstempel (‘W.P. van der Held’).
€ 140
* Huiselijke, soms olijke poëzie: de berijmde ‘Brieven’, het ‘Gastmaal’ met recepten en roddels over gasten – gevolgd door historiedichten over de Tachtigjarige Oorlog en de klassieke oudheid, en persoonlijke lofzangen, o.a. aan stadhouder Willem V. Vaak schrijft ze over de rol van de vrouw in de literatuur en de rest van de wereld. Een vrijmoedige dichteres, een pionier die koos voor het vrouwelijk schrijversbestaan.

50. LICHTENBERG, Georg Christoph Ausführliche Erklärung der Hogarthischen Kupferstiche, mit verkleinerten aber vollständigen Copien derselben von E. Riepenhausen. (Gesamttext in 14 Teilen, zusammen in 9 Bänden, plus 1 Duplikat). Göttingen, Dieterichs, 1794-1835. 15-16 x 9-10 cm. Kartonnierte Einbände aus der Zeit mit Kalbslederrücken. 1. und 2. Druck. Mit zusätzlichem Exemplar von Teil 9. Ohne den Atlas. Einbände berieben bei den Teilen 1, 7 und 9. Mit Stempeln und Namen aus dem frühen 19. Jahrhundert. Innen in ausgezeichnetem Zustand.
€ 150
* Der Text des genialen Philosophen und Schriftstellers Georg Christoph Lichtenberg (1742-1799) ist vollständig, aber der Atlas mit den verkleinerten Reproduktionen von Hogarths Kupferstichen von Ernst Ludwig Riepenhausen fehlt, wie oft (es handelt sich um einen stämmigen Folioband, während die Textbücher klein sind).
Dieses Set wurde (vor langer Zeit) aus drei verschiedenen Sets zusammengestellt, alle aus Dänemark. Die ersten sechs Teile sind separat in goldgepunktetem Kalbsleder mit schwarz-grau marmoriertem Papier und grünen Rückenetiketten gebunden. Alle diese haben die Unterschrift des Besitzers [Graf] ‘Bille-Brahe’ und einen Hvedholm-Stempel, von dem Schloss im Süden der Insel Fünen, das die Familie Bille-Brahe besaß.
Teil 7 (und der Doppelteil 9) tragen braun-grün-rot marmoriertes Papier und einen Stempel ‘Tilhører Grevskabet Christiansholm’ (=’zur Grafschaft Christiansholm gehörend’, jetzt Schloss Aalholm auf Lolland, höchstwahrscheinlich von Graf Frederik Christian Raben gekauft). Teil 8-12 und 13-14 wurden gebunden in zwei etwas neueren Halbkalbsledereinbänden mit dunkelgrau marmoriertem Papier und hellblauen Rückentickets, dabei alle Schnitten rot gefärbt, mit den Grevskabet Christiansholm-Marken. Diese letzten sieben Teile 8-14 sind nicht als solche gekennzeichnete Nachdrucke mit genau demselben Text (und Jahreszahlen auf den Titelseiten), aber einem anderen Layout, sodass weniger Seiten benötigt wurden. == Fühlen Sie sich frei, um weitere Informationen zu bitten.

52. LIEDJES De tweede nieuwe Overtoomsche marktschipper, of Durkerdammer kramer. Geladen met liederen uit de oude- en nieuwerwetsche doos. Versierd met eigenaardige figuren. Amsterdam, F.G.L. Holst, (ca. 1845). 16 x 10 cm. Ingenaaid met eenvoudig grijsblauw omslag. 64 p. Met gevarieerde houtsneden geïllustreerd. Rugje en randjes wat versleten, iets roest, maar het binnenwerk is gaaf.
€ 40
* Populaire liedjes met aardige plaatjes! Deze editie verscheen ca. 25 jaar eerder dan de uitgave van G. van der Linden.

53. LODEWIJK NAPOLEON Bekendmaking van de troonsbestijging van de beide zonen van koning Lodewijk Napoleon van Holland, gedateerd 3 Hooimaand 1810. [Den Haag], Koninklijke Drukkerij, 1810. 42 x 33 cm. Eenzijdig bedrukt. Gevouwen. Goede staat. In druk getekend door minister L.P. van der Heim en secretaris A.J.J.H. Verheijen. Met notitie in pen: ‘publ. und aff. wie die Proclamation’.
€ 140
* Betreffende de afstand van den Rang en Koninklijke Waardigheid gedaan door Zijne Majesteit Lodewijk Napoleon ten behoeve van Hoogstdeszelfs oudste zoon Napoleon Lodewijk (1804-1871) en zijn broeder prins Karel Lodewijk Napoleon (de latere Napoleon III, 1808-1873), en in afwachting van de terugkeer van koningin Hortense als regentesse, is minister Van der Heim tot president van de provisionele Raad van Regentschap benoemd. Het eind van het vrij succesvolle bewind van Lodewijk Napoleon, de opvolging door beide kleuterzonen, die gedurende zes dagen óók koning van Holland geweest zijn. Saillant document.

54. LODEWIJK NAPOLEON Twee nummers van de Koninklijke Courant van 23 en 24 Bloeimaand 1810, nr. 121 en 122. (En een andere publicatie uit de tijd). Amsterdam, Bureau der Koninklijke Courant, 1810. 40 x 25 cm. Gevouwen. 4 en 6 pagina’s. Vrij goede staat.
Met: Notificatie van den Minister van Financiën van Zijne Majesteit den Koning van Holland, aangaande de aanpeiling en opmeting van de wijnen, buitenlandsche en binnenlandsche brandewijnen enz., van welke, ingevolge publicatie van den 2de dezer maand, eene verhooging der impositiën is bepaald. Gearresteerd den 12den december 1806. Den Haag, Koninklijke Staats-Drukkerij, 1806. Gevouwen. 8 p. In druk ondertekend ‘Gogel’. Goede staat.
€ 90
* In deze krant, waaruit zich later de Nederlandse Staatscourant zou ontwikkelen, vindt men allerhande gedetailleerde officiële berichten, o.m. over de geslaagde pokkenvaccinatie, maar ook lange lijsten met gezochte deserteurs, belastingmaatregelen en beursberichten.
Bijzonder, originele drukwerken uit het allereerste jaar van het Nederlandse Koninkrijk, van die veronachtzaamde eerste vorst, Lodewijk Napoleon, én uit diens laatste jaar als koning. Hij trad af op 1 juli 1810, slechts vijf weken na de twee kranten uit deze collectie (‘bloeimaand’ is natuurlijk mei).
Bijgevoegd: de Privé-domein-uitgave van Lodewijk Napoleons Gedenkschriften (1983), die door Wim Zaal geredigeerd is. Als nieuw.
Bijgevoegd: Wim Zaal, Troonsafstand van Lodewijk Napoleon. AO-reeks, 1960. Achterop een plakspoor. En met een typisch Wim Zaal-dossier, bestaand uit uitgeknipte artikelen, overgeschreven citaten en te gebruiken afbeeldingen.

56. LOON, Gerard van Hedendaagsche Penningkunde, zynde eene verhandeling van den Oorspronk van’t geld, de opkomst en’t onderscheyd der Gedenkpenningen; den Aardt en de Rekenwyze der Legpenningen; de wyze van’t syfferen der ouden, den oorspronk der Syfferletteren, Toverpenningen en Noodmunten. Midsgaders van de vaste Grondregelen, die in ’t ontwerpen, vergaderen, schikken en behandelen der Penningen moeten worden inachtgenomen. Den Haag, Christiaan van Lom, 1732. 49 x 31 cm. Karige 18e-eeuwse interimband van zacht karton, op de rug met touwen genaaid. Groot papier, niet afgesneden, met zeer brede marges. (12), 390, (26) p. Met vele kleine gravuurtjes van munten en penningen. 1e druk. Enigzins los.
€ 290
* Met uitvoerige inleiding over historische numismatiek vanaf het primitieve geld (larins!) en het brons van de oude Romeinen, gedetailleerde beschrijving van penningen uit de 16e-18e eeuw met uitvoerige toelichting, en ook aanwijzingen voor het verzamelen en de behandeling van munten. Met registers, ook van inscripties. Vraag om foto’s. == Translation from the Early Modern Dutch of the full title: “Contemporary Numismatics, being a treatise on the origin of money, the rise and the distinction of the commemorative medals; the Nature and the Method of Medals; the way of the counting by the ancients, the origin of the ciphers, Magic tokens and Emergency coins. Also of the fixed Basic Rules which must be observed in the design, collecting, arrangement and treatment of the Pennies.”

57. LOON, Gerard van Hedendaagsche Penningkunde / Contemporary Numismatics translated in 1993 by Robert Turfboer M.D. Editing and Graphics by James O. Sweeney. Leiden, Brill, 1995. 35 x 24 cm. Artificial white leather with a slipcase. (16), 272, (32) p. Many small depictions of coins and medals. Printed in 500 numbered copies. All in English translation of the 18th century Dutch text. Excellent condition. Nice copy with inserted visiting card of the numismatic banker, N.F. Weijer. Slipcase partly worn.
€ 175
* With detailed introduction to historical numismatics from primitive money and bronze of the ancient Romans, detailed description of medals from the 16th-18th century with detailed explanation, as well as instructions for collecting and handling coins. Faithful reproductions of the interesting old engravings. With bibliography and register. Translation from the Early Modern Dutch of the full title: “Contemporary Numismatics, being a treatise on the origin of money, the development and the distinguitive features of commemorative medals; the Nature and Methods of reckoning of Jetons; How the Ancients did their calculations; the origin of numerals, Magic coins and Emergency money. As well as Rules that should be followed in properly designing collections, and in arranging and working with Medals and Coins.” Early standard work.

58. LOOTS, Cornelis Nieuwe gedichten. Amsterdam, Johannes van der Hey, 1821. Origineel uitgeverskarton, bedrukt aan voor- en achterkant. Met titelgravure. (14), 152 p. Gedrukt op zwaar papier. Niet afgesneden. 1e druk. Rug nogal versleten, platten een beetje. Binnenin netjes. Enkele gebruikssporen van Wim Zaal.
€ 30

59. (LOUIS XVII). GRUAU DE LA BARRE, Modeste Leven en lotgevallen van Lodewijk XVII, laatsten wettigen koning van Frankrijk, overleden te Delft den 10. Augustus 1845. Rotterdam, H. Nijgh, 1854. Halflinnen met gemarmerde platten. (8), 342 p. Met frontispice-portret en titelprent in lithografie. 1e druk. Exlibris van H.C. Dietz. Wat vlekkig. Strepen in de marge. Achterin paginanotities van Wim Zaal.
€ 60
* Gruau de la Barre (1795-1883) was trouwe secretaris en propagandist van Karl Wilhelm Naundorffs als de echte Lodewijk XVII, de legendarische zoon van koning Lodewijk XVI. Na Naundorffs overlijden in 1845 was Gruau nog lang bezig met schermutselingen in boekvorm tegen ongelovigen.

60. LUYKEN, Joh. Albert Drei Manuskripte (Studienbücher), 1802–1804. Drei uniforme schwarze Pappeinbände, mit rot-weiß gepunktetem Marmor verziert. In brauner Tinte auf gutem Papier. Deutsche Kursivschrift. Sehr guter Zustand.
Alle drei mit Stempel von „Haus Landfort bei Anholt i/W“ und Exlibris „Luyken Landfort“.
1. Ein Auszug aus Moritzens Götterlehre oder mythologische Dichtungen der Alten. Von Joh. Alb. Luyken, Detmold d. 12ten August 1802. 148 beschriebene Seiten. Es geht hier um ‘Götterlehre oder mythologische Dichtungen der Alten’ von Karl Philipp Moritz (1791).
2. Alte Geographie aufgeschrieben bey dem Herr Rector Koeler von Joh. Albert Luyken. Zweiter Band. (…) Detmold d. 11ten October 1803. 369 beschriebene Seiten, nummeriert von 285-654.
3. Mittlere Staaten-Geschichte von Christi Geburt bis auf die Reformation aufgeschrieben bey dem Herrn Conrector Habicht von Joh.Alb. Luyken, Detmold d. 12ten Febr. 1804. 91 beschriebene Seiten.
€ 250
* Johann Albert Luyken (Wesel 1785-Landfort 1867) war ein bekannter Arzt deutscher Abstammung in Amsterdam. Er war Augenarzt, Chirurg und Gynäkologe und hatte eine Leidenschaft für Bäume, Sträucher und Moose. 1823 kaufte er das Landgut Landfort am östlichsten Rand Gelderlands, in der Nähe von Anholt. Luyken baute das Haus zu einem eleganten und komfortablen Landhaus um. Seine Nachkommen lebten dort bis zum Ende des 20. Jahrhunderts, danach wurde das Haus verkauft und in seiner historischen Pracht restauriert.

61. MAGNETISEURS De geheimen der magnetiseurs en somnambules ontmaskerd voor weldenkende en deugdgezinde menschen. Naar het Fransch. Zonder plaats of uitgever [= Dordrecht, A. Blussé & Zoon], 1816. Ingenaaid. (4), 88 p. Niet afgesneden. 1e druk. Iets watervlekkig, méér aan het eind, laatste pagina’s iets ezelsorig.
€ 65
* Met een bijvoegsel over de reacties van magnetiseurs en somnambules op de Franse uitgave.

62. MASKERADE 1860 (ANTWERPEN 1582). BOS, G.J. Gecostumeerde optogt gehouden door de leden van het Leidsche Studenten-Corps den 11den junij 1860, ter viering van den 285sten verjaardag der Leidsche Hoogeschool, voorstellende de intrede en huldiging van Frans, Hertog van Anjou, Alençon, Berry, enz. als Hertog van Braband en Markgraaf van Antwerpen, binnen Antwerpen den 19den februarij 1582. Naar de oorspronkelijke bronnen bewerkt door de commissarissen tot regeling van de maskerade, en onder hun toezigt geteekend en op steen gebragt door G.J. Bos. (Met 2 bijbehorende publicaties). Leiden, Jac. Hazenberg Czn., [1860]. Zwarte linnen portfolio van later datum. Oblong 29 x 38 cm. Leporello van 28 gelithografeerde en gekleurde bladen van elk 28 x 36 cm, ofwel één prent van 10,80 meter lang! Met de bijbehorende losse toelichting op blauw papier in hetzelfde formaat (8 p.) én het Programma van de maskerade, ook in blauw. 1e druk. De bladen zijn op de vouwen met plakband verstevigd geweest, waardoor verbruining is opgetreden. Wat verkleuring. Sommige bladen zijn los, enkele vouwen wat ingescheurd, laatste blad aan de rechterrand iets versleten en wat vuil. De prenten zijn te groot voor de scanner, maar de foto (dit is het laatste blad) geeft een indruk van de conditie.
€ 180
* De feestelijke intocht in Antwerpen van Frans van Anjou, de kroonprins van Frankrijk, in 1582. Het betreft dus niet de ‘Franse furie’ van 1584! Een kolossaal lange lithografische prent die de feestelijke optocht voorstelt waarmee de Leidse studenten het 57ste lustrum van de in 1575 gestichte Universiteit van Leiden vierden, en zo de hand reikten aan hun Antwerpse vrienden.

63. MERKEN, Lucretia Wilhelmina van David. In twaalf boeken. Amsterdam, Pieter Meijer, 1768. 26 x 20 cm. Half kalfsleer met stippelmarmerplatten. (4), 396 p. Niet afgesneden. Met 13 gravures buiten de tekst van S. Fokke plus een titelgravure. 2e druk. Bandbekleding versleten.
€ 95
* Een beroemd achttiende-eeuws boek, gedrukt op zwaar papier met brede marges, met schitterende barokke prenten van Simon Fokke. Een omvangrijk Bijbels heldendicht over koning David, eigenlijk vooral over de daden van David tot aan zijn kroning – en over het dramatische verloop van de boezemvriendschap van David met Jonathan, dat met de dood van de laatste eindigt. Lucretia van Merken was de meest succesvolle Nederlandse schrijfster van haar tijd; haar toneelstukken werden veel opgevoerd en dit dikke en luxueus uitgegeven boek werd binnen het jaar herdrukt. Deze tweede druk is van fouten gezuiverd, zodat de Errata aan het eind van de eerste druk vervangen konden worden door een uitgeversadvertentie.
Er bestaan ook exemplaren zonder de prenten, want die konden los besteld worden om in het boek aan te brengen. Maar dit exemplaar is compleet.

64. MODE anno 1750 Het Pompadoure en Cabriolette leeven, of de Quintessence der Mode. Gedroomd door een Veritabel Hollander. Den Haag, H. Bakhuysen, 1757. Herbonden met 19e-eeuws halflinnen bandje. (16), 148 [=132] p. Niet afgesneden. 1e druk. Band versleten. Iets verfomfaaid. Met ingeplakt reepje waarop de naam van een vorige eigenaar gedrukt is, Dr. J. te Winkel. Wat watervlekkig. Maar het belangrijkste is, dat het katern p. 81-96 geheel ontbreekt.
€ 90
* Incompleet, maar buitengewoon zeldzaam boekje, dat slechts in twee Nederlandse bibliotheken wordt bewaard (KB en Leiden), maar het nog niet tot Delpher heeft geschopt. Felle droomsatire op de mode en kapperskunst: een pompadoure is een hoog golvend kapsel à la Madame de Pompadour, een cabriolette een hoge kap voor vrouwen. Mannen nog meer dan vrouwen worden becommentarieerd en op de hak genomen.

65. MOREL, Robert Geestelyke aenspraeken van eene godtvrugtige ziel aen den Heere Jesus, die in het alderheiligste Sakrament des Outaers zyne eigendommen aenmerkende, betragt haere verbintenissen naer te koomen, en door gebeeden en verzugtingen de noodige hulp daertoe te verwerven. Uit het Fransch vertaelt en vermeerderd door W[illibrordus].K[emp]. Utrecht, Cornelius Guillielmus le Febvre, 1735. 14 x 9 cm. 19e-eeuws halfleer. 146 (=154) p. 1e druk. Curieus: 4 ontbrekende pagina’s (p. 21-25) zijn vervangen door een handschrift van dezelfde tekst, in 12 pagina’s! Kort afgesneden.
€ 50
* Geestelijke overdenkingen van een Franse benedictijner monnik (1653-1731).

66. MOULIN, Jean Isaac du Getuigschrift ten behoeve van Pierre Laporte de Montvert, kapitein in dienst van de Republiek der Verenigde Nederlanden, tijdens zijn verblijf in Genua (1769). Brief in inkt op papier met droogstempel. 17,3 x 23,7 cm. 14 regels. In het Frans. Gedateerd ‘7e 8tm 1769’ en voluit gesigneerd door Du Moulin, die consul en chargé d’affaires was in Genua (‘Genes’). Montvert werd geboren in 1731 en leefde nog in 1799. Wat verbruind.
€ 25

67. NAARDEN Placaet van de Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt, alsoo tot onse kennisse gekomen is dat eenige Menschen Eygenaers van afgesande Landen ende Gronden rontsom de Stede Naerden gelegen ondernemen ende haer verstuouten van tot groot nadeel van de fortificatie-werkcken der voorsz Stede Santvaerten Graften en Slooten te dempen te vullen ende tot Landt te maecken. Den Haag, zonder uitgever, den 16 November 1707. 24 x 23 cm. Eén blad, met vouwen. In Oud-Hollandsche (‘gotische’) letters. Grote geleeuwde initiaal D. Met de naam van Simon van Beaumont. Onderaan iets beschadigd. Kleine notities in potlood en pen.
€ 50
* Wie grachten en sloten dempt moet 50 Carolusguldens boete betalen en op eigen kosten de betreffende grachten en sloten weer uitgraven.
Dit gaat om de instandhouding van de Oude Hollandse Waterlinie, waarmee in 1672-1673 de Franse legers werden verhinderd om de Vesting Holland binnen te trekken.

68. NAARDEN Placaet van de Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt, dat Wy om goede redenen goedtgevonden hebben alle de Zanderyen in Gooylandt en aen Muyderbergh in het geheel by desen te verbieden en voorts te statueren en te ordonneren dat alle de Scheepjens om Zandt varende ter grootte van vijftien lasten en daer beneden nergens anders haer Zandt zullen vermogen te halen als tot Naerden. Den Haag, zonder uitgever, den 21en Junii 1703. 24 x 23 cm. Eén blad, met vouwen, met kimmetje aan de linkerrand. In Oud-Hollandsche (‘gotische’) letters. Grote initiaal D versierd met bloemvaas. Met de naam van Simon van Beaumont. Een klein beetje ingescheurd op één vouw, onderste horizontale vouw bijna door. Kleine notities in potlood en oude inkt.
€ 50
* Het weghalen van zand per schip is in Gooiland en Muiderberg verboden, tenzij het bij de vesting Naarden wordt afgehaald. Sluiswachters mogen geen kleine zandschepen laten passeren. De trekvaart tussen Naarden en Muiden moet diep genoeg worden gehouden om schepen van 15 last te kunnen laten varen, en de grote schepen hoeven geen sluisgeld te betalen.
Dit gaat om de instandhouding van de Oude Hollandse Waterlinie, waarmee in het Rampjaar 1672-1673 de Franse legers werden verhinderd om de Vesting Holland binnen te trekken.

69. NIEUWE ROTTERDAMSCHE COURANT 6 nummers van juni 1850. No. 134, Vrijdag 7 Junij; nr. 139, 13 juni; nr. 140, 14 juni; nr. 142, 17 juni; nr. 143, 18 juni; nr. 152, 28 juni. 48 x 37 cm. 4 p. elk. Deze zes gedrukt op blauw papier. Gevouwen, deels verbruind. In goede conditie. Bijgevoegd: de eerste helft van de krant van 15 december 1852, op gewoon papier. Alle kranten met twee dagbladzegelstempels.
€ 120
* Veel internationaal nieuws (o.a. ‘Per duif’ verzonden uit Parijs), verslagen van de Staten-Generaal, beursberichten en vele advertenties, vaak voorzien van een vignet van een schip of een wijzend handje. Bijzonder, een totaal andere wereld openbaart zich tot in de kleinste en vreemdste details.

70. (NUMISMATICS). CHANLER, Georgius Nieuwe Keysers Chronica ofte Gheschicht-boeck van alle de Roomsche, soo Oostersche als Westersche keyseren: Oock mede van de Tyrannen ende Rebellen, die soo hier en daer tot keysers verkozen zijn gheworden; oock eensdeels henselven daer voor opgheworpen hebben. Van Cajus Iulius Caesar, den eersten Roomschen Keyser af, tot den tegenwoordigen keyser Mathias toe. Kortelijck begrypende aller keyseren oprechte Afbeeldinghen ende Spreucken; mitsgaders hare Stammen, Verkiesinghen, Officien, Regeeringe, Houwelycken, Kinderen, Ouderdom, Doot ende Begravenisse. Ghetoghen wt de gheloofweerdichste Originele Munten, Antiquiteyten ende Autheuren te samen vergaert; door wylen den Ed.Hoochgheleerden ende Erentfesten Heere Georgius Chanler, Rector gheweest te Padua, I.V.D. Ridder van Sint Marcus, ende veler Potentaten ende Heeren Raets-Heer. Ende nu wt den Hoochduytschen in Nederlandtsche sprake doen oversetten, ende in den Druck bekosticht ende verveerdicht, door Georgius Chanler, des Autheurs Soons Sone. Interprete Iacobo Westfrisio No. Pub. Amstelredamensi. Amsterdam, Nicolaes Biestkens, 1617. Old vellum, rebacked using the old spine. (10), 324 p. Richly illustrated with depictions of coins. 1st edition. Binding soiled and a bit creased. Large engraved 17th century bookplate. Free endpapers renewed. Title remargined. Many corners and one inner margin restored with Japanese paper. Some soiling and a little waterstaining.
€ 525
* “New Emperor Chronicle or History Book of All Roman Emperors, Eastern and Western”. In 17th century Dutch, this is the longest book title we have! The main attraction of this book is the depiction of numerous ancient coins and medals, although the descriptions of the emperors in prose and poetry is nice, too, if you can read the language. With a large attractive 17th century bookplate: two leopards holding a coat of arms with a winged dragon. Under this, a dragon with heads on both ends, each devouring a leopard. Unfortunately we don’t know the name of the owner.

71. (NUMISMATICS). Robert WITHY, John RYALL, John WHITE Twelve Plates of English Silver Coins from the Norman Conquest to Henry the Eighth Inclusive with a Calculation of their Respective Values and Short Observations upon each Plate, Principally Designed for the Use of Young Collectors and all Dealers in Silver. London, R. Withy & I. Ryall, Book and Print Sellers, 1756. 25 x 20 cm. Full calf, spine renewed. Engraved title plus 13 engraved plates of coins with tables and texts. 1st edition. Cover a bit worn. A few unobtrusive wormholes and stains.
€ 375
* Fascinating early coin collectors book about British coins with in the end a supplementary leaf of ‘Nummi Argentei’, ‘Ancient & Singular Coins, which were lately found near & in the Isle of Thanet’ and offered for sale by John White, ‘in hopes that it may be a means of discovering by Whom, in what Age, or part of Europe they were minted’: we now know that this is an early presentation of British and Continental sceattas!

72. (NUMISMATICA). SNELLING, Thomas Snelling’s Seventy-one Plates of Gold & Silver Coin, with their weight, fineness, & value. London, H. Chapman, W. Collins, T. King, (about 1790?). 25 x 17 cm. Old marbled boards. One text leaf and 24 pages with very fine and exact engravings – three coins on each page save for plate 1, that contains two. 1st edition. Boards worn. Binding shaken and inside stained. Bookplate of Samuel Beuzeville Byles (who died in Hackney, London, 1876, 41 years old). Paper browned and foxed. Every plate with some marginal notes in very old handwriting.
€ 200
* A curious book showing old coins, possibly for collectors: 12 plates contain English gold and silver pieces from Henry VIII to Cromwell, the others Continental coins of the same era. Though meticulously copied from coin to copperplate, sharper than the usual coin, sometimes letters are mirrored, and the Half Moidore of Portugal has been printed upside down…

73. (NUMISMATICA). JOBERT, Louis Lodewyk Joberts Kennisse der aloude en hedendaagsche gedenkpenningen. Zynde hier bygevoegd veele nieuwe ondekkingen; Als mede eene Lyst van alle de Romeinsche Keizers en Keizerinnen, vorsten, vorstinnen en dwinglanden, welker beeldenissen op de gedenkpenningen gevonden worden, van Julius Caesar af tot Heraclius toe (…). Uit het Fransch vertaald en met Aanteekeningen verrykt door Mr. J.A. Leiden, J.A. Langerack, 1728. Herbonden in stevig, modern kunstleer. 462, (50) p. 11 uitslaande bladen met afbeeldingen + kleine gravure op de titelpagina. 1e druk. Papier wat verbruind, enkele watervlekken, maar compleet.
€ 140
* Naslagwerk samengesteld door de Franse numismaat, de jezuïet Louis Jobert (1637-1719), bewerkt door Joannes Alensoon (Alençon, 1683-1769), van wie ook een uitvoerig, zorgvuldig opgesteld reisjournaal van Italië uit 1723-1724 bekend is. Met veel wetenswaardigheden en aanwijzingen over het verzamelen, o.a. met betrekking tot de zeldzaamheid. Leuk om te lezen!

74. OBSERVATEUR, L’ L’Observateur, 12 septembre 1845 (Édition du Matin). Bruxelles, J.J. Coché-Mommens, 1845. 48 x 32 cm. Imprimé sur papier bleu. 4 p. Quelques taches brunes. Avec les deux timbres de journaux obligatoires (français).
€ 40
* Journal fascinant! Bulletin politique de Belgique: ‘La presse et ses détracteurs’, feuilleton ‘Teverino’ (George Sand), Salon de 1845 (Calame & Bles), Annonces, Chemins de fer.

75. (ONANISMUS). TISSOT, S.A.A.D. Verhandeling over de kenmerken, oorzaken, toevallen, behoedmiddelen en geneeswijze van het onanismus, of de zelfbesmetting, door den heer Tissot. Vermeerderd met een aanhangsel en op nieuw verbeterd door H.J. Schouten, Med. Doct. te Amsterdam. Amsterdam, Lodewijk van Es, 1827. Original flexible boards. (2), xxviii, 270, (2) p. Uncut. 4th edition. Cover repaired with glue, location numbers, some foxing.
€ 190
* With original typographical cover and four pages of publisher’s ads, this book is rare. (By the way, the first advertisement treats a book about masturbation that’s unknown in the bibliographies.)

76. ONECHTE KINDEREN Placaat, vervattende een elucidatie en ampliatie van ’t reglement van den 17. October 1771, onder anderen op ’t stuk van doopen van onechte kinderen, geëmaneerd. Arnhem, Willem Albert van Goor, 1788. Brochure uit convoluut. 8 p. Met groot houtsnedevignet van het Wapen van Gelderland. Nummertje in rechterbovenhoek geschreven.
€ 50
* Besluit te Nijmegen op een ‘ordinaris landdag’: onechte kinderen mogen van hun ouders geen familienaam krijgen. Met de uitzondering daarop.

77. (OUD-KATHOLIEKE KERK). (MEINDAERTS, Petrus Johannes) Acta et decreta synodi cleri Romano-Catholici provinciæ Ultrajectensis, in sacello ecclesiæ parochialis Sanctæ Gertrudis, Ultrajecti, celebratæ: mense Septembri M.DCC.LXIII. (Handelingen en besluiten van de Oud-katholieke synode van 1763). (Zonder plaats of naam), 1764. 25 x 20 cm. Halflinnen met gemarmerde platten en rugschildje (vroeg 19e eeuw). (2), xxiv, 222 p. Titel in rood en zwart gedrukt. Met enkele vignetten, sierlijsten en kapitalen. 1e druk. Band wat versleten. Naam in balpen voorin (met het jaar 1971). Enkele onderstrepingen in paars potlood en vertalingen van Romeinse cijfers in Arabische. Wat verbruind.
€ 150
* Handelingen en besluiten van de Oud-katholieke synode, gehouden in de Utrechtse Gertrudiskapel onder verantwoordelijkheid van aartsbisschop P.J. Meindaerts (1684-1767, in dit boek Meyndaerts gespeld). Het was de eerste katholieke synode sinds 1565. De Franse vertaling van deze Acta et decreta werd door de Rooms-katholieke Kerk veroordeeld.

78. (OUDE MISDAAD). HEEMSKERK, Matthias Originele ‘Handteekening van Matthias Heemskerk’, geknipt uit een brief of acte, en geplakt op een handgeschreven verklaring (ca. 1860). Verklaring meet 19 x 12 cm. Tweezijdig beschreven, 43 regels. In goede staat.
€ 45
* ‘Deze ongelukkige misdadiger was gesproten uit een der meest aristocratische familiën van Amsterdam en verkeerde in de hoogste kringen dier stad. Een zijner neven was lid van de Staten-Generaal.’ Maar ‘Onbeteugelde speelzucht die zich lucht gaf in uitzinnige speculatiën’ deed hem zijn vermogen verliezen en ‘valsche schaamte stootte hem in de afgrond’. Hij stal uit de kas, beleende de ontvang-cedellen en verkwanselde het vermogen van een aan hem toevertrouwd kind. In 1855 werd hij gearresteerd. ‘Na eenige jaren in de gevangenis … vertrok hij naar Antwerpen waar men hem een plaats op een kantoor bezorgde.’ Misdaad uit het verleden, boeiend! Kennelijk van een 19e-eeuwse handtekeningenverzamelaar.

79. OUDEWATER Twee publicaties, 12 en 16 juni 1787. Den Haag, Staaten van Holland en Westvriesland, 1787. Beide ca. 27 x 27 cm. Met beide een grote initiaal D, waarin het provinciewapen. Eenzijdig in gotische letter gedrukt. Tot op de tekst afgesneden. Wat randscheurtjes en slijtage.
€ 125
* Over het hoogverraad van de officier Henry Balneavis, die met een aantal soldaten zijn kolonel Van Citters van het garnizoen van Oudewater had overmeesterd, vijf kanonnen had vernageld, de krijgskas en de vaandels had gestolen uit het huis van Van Citters, en was weggetrokken uit zijn garnizoensstad. Het eerste plakkaat looft een beloning van 2000 gouden dukaten uit voor wie de gouden tip geeft om Balneavis te vangen neemt ‘zullende den naam van den Leveraar of Aanbrenger des begeerende gesecreteert blijven’. Het tweede plakkaat belooft amnestie aan de soldaten die zich vóór 1 juli overgeven ‘met een waar berouw over hunne voornoemde Euveldaaden en desertie’, zij zullen weer in hun compagnieën mogen dienen. Ondertekend door C. Clotterboocke.

80. PAMFLET DRENTHE Missive van de Ed. Mogende Heeren Gecommitteerden ter Generaliteits Rekenkamer, aan Hun Hoog Mog. de Heeren Staaten Generaal, rakende het doen van rekening der penningen, die door de respective Provintien en het Landschap Drenthe ter Generaliteit gefourneerd worden. Nijmegen e.a., Van Goor e.a., [1787]. Eenvoudig blanco papieren omslag. 32 p. Ongeopend. Niet afgesneden. Goede staat.
€ 60
* Over het ontbreken van de verantwoording van de betalingen van Drenthe aan de Staten Generaal in de loop van de 17e eeuw en later, waarbij onregelmatigheden worden verondersteld. Niet in Knuttel.

81. PAMFLET IJSSELSTEIN Publicatie. De Staten Generael der Vereenighde Nederlanden (…): Alsoo tot Onse kennisse gebracht is dat seecker moetwilligh booswight onderstaen heeft op den twee en twintighsten der voorleden maende Julii deses jaers 1703. aen François de Mauny, Capiteyn onder het Regiment van Charost, gevangen van oorlogh geworden by de veroveringe van het Kasteel van Luyck, en hebbende Ysselsteyn tot een plaetse van sijne Gevangenisse, des avondts aldaer uit loutere moetwille met een Mes een sneede in het Aengesichte te geven (…). Zonder plaats of drukker, 1703. 21 x 23 cm. Plano. Eenzijdig bedrukt. In hout gesneden initiaal D. Getekend B.J. v. Welvelde, vt. en F. Fagel. Verbruind en gevouwen – op de vouw bijna doormidden.
€ 50
* Enkele personen uit IJsselstein zouden geloot hebben om de eerste de beste Fransman die ze zouden tegenkomen te mishandelen. Speciaal gericht tegen de schoenmakersgezel Jacob Joppe, die voortvluchtig was. De Mauny stond als krijgsgevangene onder bescherming van de Staten-Generaal.

82. (POLAND). VAUGONDY, Robert de Royaume de Pologne. (Map of Poland with color outlining, about 1778). Paris, 1778? Paper format 285 x 417 mm. Format of the engraving 245 x 308 mm. Borders outlined in colors. Printed on good handmade paper. Vague fold in the middle. Stub (talon) on the reverse. Written number on the reverse (28). Edges slightly yellowed. Very good condition.
€ 60
* Between Stettin and Smolensk. Very suitable for framing. Probably from the Nouvel Atlas Portatif.

83. POOT, Hubert Korneliszoon H.K. Poot’s Gedichten. Amsterdam, S.J. Baalde, 1780. Compleet in drie deeltjes. 15 x 10 cm. 19e-eeuws linnen. (2), LXXX, 286; (4), 440; (4), 384 p. Met drie identieke, gegraveerde titelpagina’s naar ontwerp van J. Buys, gesneden door J. Koning, waarop het portret van Poot prijkt op een versierde gedenkzuil. Uitvoerige inleiding van de dichter. Voorin onbeschreven plakzegeltjes. Wat gebruikssporen, o.a. margepotloodstrepen bij de inleiding.
€ 65
* Deze kleine boekjes met tezamen bijna 1200 pagina’s vormen eigenlijk een populaire pocketeditie avant la lettre. De ‘boerendichter uit Abtswoude’ (1689-1733) genoot grote bekendheid in de achttiende eeuw.

84. POPULAIRE LECTUUR Apollo’s kermis-gift. Aan de Haagsche vermaaks-gesinde jeucht. (Deel 1). Den Haag, Jan van den Bergh, 1740. Perkament. 187, (5) p. Met (vrolijke) gegraveerde titelpagina en uitvoerige opdracht in proza aan de Haagsche Vermaaks-Gesinde Jonge Juffers. 1e druk. Band iets versleten, boekblok deels los. Oud stempel op de voortitel.
€ 60
* Populaire liefdesliedjes. Er verschenen later nog twee delen.

85. [POST, Elisabeth Maria] Voor eenzaamen. Amsterdam, J. Allart, 1789. Half kalfsleer met gestippelmarmerde platten. (12), 328, (4) p. Niet afgesneden. Met gegraveerde titel en 5 gegraveerde illustraties buiten de tekst. 1e druk. Band licht beschadigd, bovenste kneep ligt ver open. Binnenin hier en daar roestvlekjes en sporen van ouderdom.
€ 150
* Met mooi frontispice van Reinier Vinkeles: een lezende vrouw in een volle bibliotheek. Poëzie en proza vol bewondering voor de natuur.

86. PUNTDICHTEN Eén blad met zes handgeschreven gedichten (ca. 1790). Blad handgeschept papier, 23 x 18 cm, tweezijdig beschreven in lichtbruine inkt, wat vervaagd, maar helemaal leesbaar. Gevouwen. In goede staat.
€ 60
* ‘Het Wapenschild’, ‘Timmerzucht’, ‘Recept voor Edelen’, ‘Recept voor Burgers’, ”t Huijskrakeel’ en ‘La Fontaine de Souvence’. Zes puntdichten van onduidelijke herkomst. Alleen ‘Timmerzucht’ is in ietwat andere vorm terug te vinden bij A.C.W. Staring onder de titel ‘Woordspel’ gedateerd 1789, opgenomen in Gedichten uit 1820 op p. 150.

87. RADELOOS REDELOOS REDDELOOS Toets-steen voor de herten der Batavieren tot onderscheydt van de Goede en Quade. Zonder plaats, Arma viri! ferte Arma viri!, 1673. Blanco omslag. 12 p. 17e-eeuwse woorden op titel. Netjes.
€ 45
* Dichtbedrukte pagina’s over de ondraaglijke toestand in Nederland. Knuttel 10955.

88. RADELOOS REDELOOS REDDELOOS Conditien ende Articulen van het Quartier Generael, aengaende het Wisselen ende Rantçoeneren der Gevangenen, Soo van sijne Koninghlijcke Majesteyt van Vranckrijck, als die van de Hoogh Mog. Heeren Staten Generael der Vereenighde Nederlanden. Den Haag, Jacobus Scheltus, 1675. Zonder omslag. 16 p. In twee losse katernen. Netjes.
€ 120
* Als pamflet uitgegeven interessante, gedetailleerde overeenkomst tussen de Graaf d’Estrades namens Lodewijk XIV, de koning van Frankrijk, en Johan Pesters namens de stadhouder, prins Willem III van Oranje over de rantsoenering en de uitwisseling van krijgsgevangenen, met precieze specificatie van de te betalen bedragen: 5000 gulden voor een generaal en zeven-en-een-halve gulden voor een eenvoudig kanonier. Meer dan honderd verschillende functies worden genoemd, waaruit je de financiële waarde van de verschillende rangen en beroepen kunt afleiden. Nasleep van het Rampjaar van 1672-1673, of meer precies de Frans-Nederlandse Oorlog van die jaren. Knuttel 11266.
Nog enkele aan het Rampjaar gewijde pamfletten vindt u op onze pagina Oud & Zeldzaam, die pas is bijgewerkt.

89. (RAMPJAAR 1672). AUDAX PHILALETHES Hollants Mars-banquet: opgedischt door L. Annæus Florus in sijn II. Boek aen het VI. Capittel, handelende van den tweeden Punischen oorlog, dese der Nederlanders niet ongelijk. Verrijkt en ontleed door Audax Philalethes, Florentijns, doch gereformeert, Edelman. Uit het Italiaens overgeset, nader toege-eygent, en met loof-werk verçiert door Johannes Fidelis, Hollandts Koopman Zonder plaats of uitgever, 1672. Ingenaaid. (28) p. Pamflet. Voorzijde omslag ontbreekt, achterkant een marmertje uit de 18e? eeuw. Papier deels verbruind en met roestvlekken. Met enkele geschreven nummertjes.
€ 75
* Parallel tussen de Tweede Punische Oorlog en de problemen uit het Rampjaar – van de Noordelijke Nederlanden onder de gebroeders De Witt. Vertaling naar L. Annaeus Florus met veel uitvoerige voetnoten en namen die gesuggereerd worden door in kapitaal gezette woorden. ‘Tegen de De Witten en hunne partij in Overijsel en elders’ schrijft Knuttel. Mogelijk geschreven door Andries Pietersz, een ‘lettersetter’ en boekdrukker uit Amsterdam (geb. 1647). Het vignet op de titelpagina verwijst naar Leiden. Knuttel 10308. == Translation from L. Annaeus Florus in the light of 1672 Dutch politics! A rare pamphlet.

90. REKENBOEKJE Koopmans en winkeliers hand-boekje, waar in men met een opslag kan zien als men weet tot wat Prys ’t stuk, de el, het pond of wat het ook zyn mag, gekogt is, hoe veel de somma van de geheele koop bedraagt. Zeer dienstig voor alle kooplieden, suyker-handelaars, winkeliers, cassiers, maakelaars, voor werk-baazen om hunne knegts de dagloonen te betaalen, en voor schoolmeesters om hunne leerlingen sommen op te geven. Benevens, een uitrekening van intresten of kortinge der Pr. centen (…). Amsterdam, Jacobus Haffman, [1744]. Mooie boekband uit de eerste helft van de 20ste eeuw met vergulde geitenleren rug, titelschildje en gemarmerde platten. (8), 182 p. (van de 324 p.). Met handgeschreven signatuur van Jacobus Haffman aan het eind van het voorwoord: ‘De drukker aan den gebruyker’. 1e druk. Vooral eerste bladen nogal vuil en versleten. Met mooi exlibris van de kunstenaar Jan Theodoor Giesen (1900-1982): een kind op een stapel boeken kijkt naar een zingende vogel, met een doodshoofd aan zijn voeten.
€ 50
* Zeldzame eerste druk van dit gebruiksboekje, dat ca. 70 jaar lang ongewijzigd herdrukt werd. Het bestaat behalve de eerste 8 p. geheel uit tabellen. Helaas zwaar incompleet: bijna de helft van de tabellen ontbreekt.

91. (RENFNER, Heinrich). ESSEQUIBO & DEMERARY Zwei handgeschriebene Briefe der preußischen Gesandtschaft in Den Haag an den Kaufmann Pierre Chomel (1781). Beide Briefe sind in der klaren, regelmäßigen Handschrift des Botschaftssekretärs Heinrich Renfner geschrieben, allerdings stammt der erste Brief von Botschafter Thulemeier, der zweite ist ein privater Brief des Sekretärs. Es sind Falzbriefe, die gleichzeitig als Briefumschlag dienen. Etwa 36 x 23 cm. Saubere Handschrift auf gutem Papier. Mit Wachssiegel und Postgebührstempel (‘3 S’ = drei Stüver, ‘s Haage’ = aus ’s-Gravenhage).Wie bei dieser Art von Briefen üblich, wurde ein Eckchen abgeschnitten und zum Öffnen des Briefes das Papier in der Nähe des Wachssiegels zerrissen.
€ 375
* 1. Thulemeiers Brief (vom 2. März 1781) teilt allerhand Neuigkeiten mit und schlägt Chomel neue Handelsmöglichkeiten vor. Der wird auch in den Wunsch nach einer neuen Kutsche für Thulemeier verwickelt; allerdings ist der Preis von 100 Golddukaten viel zu hoch.
Einige Namen: Prinz Gallitzin, der Botschafter des russischen Zarenhofes, der dafür bekannt ist, viele niederländische Kunstwerke für Katharina die Große zu kaufen; der amerikanische Admiral John Paul Jones, der Klever Präsident Buggenhagen, Jacques Necker, der König von Schweden und Kaiserin Katharina. Einzelheiten teilen wir Ihnen gerne auf Anfrage mit.
2. Renfners eigener Brief (vom 2. Mai 1781) ist persönlicher und im Ton etwas verschwörerisch. Dabei geht es um private Angelegenheiten, etwa Renfners vorübergehendes Zusammenziehen mit ‘ma petite’, seiner Freundin, und um Neuigkeiten: Der König von Preußen schließt einen Flottenvertrag mit den Niederlanden, und es gibt Pläne für eine Heirat des Kronprinzen von Schweden mit Friederike, der ältesten Tochter König Friedrichs des Großen. Die niederländische Kolonie Essequibo und Demerary (im heutigen Guyana) wurde von den Franzosen erobert und Zoutmans Geschwader konnte entkommen. Außerdem wird der Handel in Kohle und Schiedam-Brandy besprochen. Darüber hinaus kann Renfner Chomel zwei Pfund Tee liefern (zu einem exorbitanten Preis).
Heinrich Renfner (1752-1819) war Botschaftssekretär in Den Haag im Dienste des Botschafters Friedrich Wilhelm von Thulemeier (1735-1811). Renfner war wie der musikalische Thulemeier kulturell sehr interessiert und pflegte Kontakte zu Johann Caspar Lavater. Der Briefwechsel zwischen ihm und Lavater ist erhalten geblieben, auch an Lavaters physiognomischen Veröffentlichungen in niederländischer Sprache war er beteiligt. Renfner übersetzte deutsche politische Werke ins Französische und wurde in der nachnapoleonischen Ära zum Zensor des preußischen Staates ernannt: eine mächtige Position.
Pierre Chomel, ein vermögender Kaufmann mit weitreichenden Geschäftsinteressen, war zweifellos ein nützlicher Kontakt für die preußische Botschaft. Im Dezember 1781 wurde er vom preußischen König Friedrich dem Großen zum Konsul und Kommerzienrat ernannt. Mit Chomel lief es jedoch nicht so gut. Seine Firma investierte große Summen in den Kauf von Schiffen in Venedig, die jedoch, wie sich herausstellte, nicht existierten. Diese Affäre (1782-1786) führte zu einer Kriegsgefahr zwischen der Republik der Vereinigten Niederlande und der Republik Venedig. Nach vielen fruchtlosen Gerichtsprozessen und um Hunderttausende Gulden ärmer, ging Chomel verbittert nach Frankreich (wo seine Wurzeln lagen). Nach 1796 hören wir nichts mehr von ihm.

92. (RHEINLAND). VAUGONDY, Robert de Haut et Bas Rhin, Franconie, Souabe. (Karte von dem Rheinland, Frankenland und Schwaben, um 1780). Paris, 1778? Papiergrösse 285 x 417 mm. Bildgrösse 251 x 308 mm. Grenzen farbig umrandet. Gedruckt auf gutem Büttenpapier. Vage Falte in der Mitte. Umbug (‘stub’) auf der Rückseite. Rückseitig geschriebene Nummer (24. Sehr guter Zustand.
€ 40
* Karte west-östlich zwischen Mosel und Külmbach, mit dem Rhein von Feldkirch zu Neuss. Sehr gut geeignet für Einrahmung. Wahrscheinlich aus dem Nouvel Atlas Portatif.

93. [RIEMSNIJDER, H.] Galante dichtluimen. Zonder plaats of uitgever [= Den Haag, H.H. van Drecht], 1780. Ingenaaid. XVI, 80 p. Niet afgesneden. 1e druk. Aan de buitenkant wat roest. Voorzijde origineel omslag (beschadigd, verkleurd, maar het IS er!) ligt los bij.
€ 199
* Vaak toegeschreven aan Bilderdijk, maar de auteur was waarschijnlijk Hendrik Riemsnijder (1743-1825). Eerste uitgave van dit roemruchte erotische werkje, met als motto op de titel: ‘Dat zelfs de Scherts der malse Wellust, vrij/ Van Vuigheid en Bordeeltaal zij’. Dit gedicht is kenmerkend:
‘Raadzel:
‘k Ben van gestalte klein; woon in een lom’rig dal
Leef steeds bedekt, en ben met pragt noch praal bepaereld-
Vogt is mijn voedsel slegts; men kent mij overal;
‘k Ben stom en doof: nogthans regeert mijn magt de waereld,
Schoon hij, die mij genaakt, trotsch en vermetel staat,
Verzwakt nogtans zijn moed, eer’ hij weêr van mij gaat.’

94. ROBINSON CRUSOË ‘Robinson allant à la chasse Voyez la page / la description de son habillement’. Losse prent, frontispice uit La Vie et les aventures surprenantes de R. Crusoé. (Amsterdam, ca. 1750). 162 x 96 mm. Beeldformaat 119 x 68 mm. Paginering is niet ingevuld in de plaat. Wat stoffig.
€ 20
* Losse pagina uit deze Franse vertaling van Robinson Crusoe waarop Robinson te zien is met zijn parasol en geweer, en van wilde dieren gemaakte kleding. Naar B. Picart.

95. SANTBERGEN, Familie Van Genealogische en wapenkundige aantekeningen betreffende het geslacht Van Santbergen. (Zandbergen). 19e-eeuws halflinnen cahier, waarin ca. 100 pagina’s handschrift met tekeningen van wapens geïllustreerd. Inliggend een brief met bijvoegsels (en rood poststempel) aan ‘Dr. G.D.J. Schotel/ Adres den WelEdelGeb. Heer van Santbergen/ op den huize Rustplaats’ gedateerd ‘Zutphen 3 September 1853’ van de jurist R.W. Tadama (1810-1860), die op dat moment werkte aan zijn magnum opus ‘De geschiedenis van Zutphen’. Tevens met een overlijdensbericht van Gerhard van Santbergen uit 1863 gericht aan ‘den Heer Schotel/ Doctr in de Letteren/ te/ Leijden’ en een brief van de apotheker G.L. Tjeenk Willink uit Zutphen, gedateerd ’27 Aug 59′. En een 19e-eeuws souvenir van het dorp Santbergen (Zandbergen) in Oost-Vlaanderen. Tenslotte een brief van A.F. Dekker aan J.W. baron van Wassenaer uit 1965, die overneming van het cahier door de Koninklijke Bibliotheeek afwijst, omdat het niet door G.D.J. Schotel zelf is geschreven. Wat slijtage en ouderdomssporen.
€ 95
* In het cahier vinden we een lopende tekst betreffende het geslacht Van Santbergen en het gelijknamige dorp van ca. 1300-1700. Het verhaal lijkt niet áf te zijn, zonder duidelijk begin en einde. Het is geïllustreerd met in potlood en inkt getekende geslachtswapens, ook van aangetrouwde families. Op verzoek maken we graag verduidelijkende afbeeldingen.

96. (SCANDINAVIA-RUSSIA). VAUGONDY, Robert de Partie septentrionale de la Russie Européenne (&) Partie meridionale de la Russe Européenne, Tartarie Russienne, Petite Tartarie. (Two maps of Russia with color outlining, about 1780). Paris, 1778? Paper format 285 x 417 mm. Format of the engravings 245 x 308 mm. Borders outlined in colours. Printed on good handmade paper. Vague fold in the middle. Stub (talon) on the reverse. Written numbers on the reverse (12 and 13). Excellent condition.
€ 80
* 1. From the Gulf of Finland to the Ural Mountains. 2. From the Dnyepr to the Caspian Sea. Very suitable for framing. Probably from the Nouvel Atlas Portatif.

97. SCHMITZ, Johann Andreas Medicinae practicae compendium. Harlingen, Johan Toll, 1653. 14 x 7 cm. Perkament. (16), 248 p. Geheel in het Latijn en alfabetisch geordend. In druk door de weduwe en kinderen van de auteur opgedragen aan keurvorst Friedrich Wilhelm I van Brandenburg; de auteur fungeerde als diens lijfarts. Voorwoord van Georg Horn. 1e druk. Band vlekkig. Voorste kneep laat wat los. Exlibris van de incunabelverzamelaar Gerard Jaspers. Kennelijk is dit boek ook door vroegmoderne studenten gebruikt, een van hen heeft in een melige bui de naam van de auteur ‘Johannis Andreae Schmitzi’ (genitivus van Schmitz) veranderd in ‘Schmutzig’.
€ 450
* De eerste uitgave van dit populaire, meermaals herdrukte zakboekje, waarin u alfabetisch aandoeningen kunt opzoeken met in het kort een beschrijving, diagnose en hoe u kunt proberen de patiënt te genezen. De jonggestorven arts en botanicus Johann Andreas Schmitz (afkomstig uit het Duitse Soest, 1621-1652) was een van de eerste rectoren van de in 1648 gestichte universiteit te Harderwijk. De talentvolle geleerde overleed echter kort voor de verschijning van dit boekje. Zijn in het voorwoord aangekondigde grote werk Liber Plantarum Velavicarum (‘Boek over de planten van de Veluwe’) is nooit tot stand gekomen. De auteur van het voorwoord, historicus Georg Horn (1620-1670) was in 1652 rector van de universiteit van Harderwijk. In 1653 werd hij hoogleraar geschiedenis in Leiden.
De tekst is weliswaar in het Latijn, maar aangezien ook moderne medici toch het nodige Latijn tot hun woordenschat kunnen rekenen, zijn sommige stukken gemakkelijk te ontcijferen. Fistula gingivarum, Fissura, Febris, Coma, Dolor, Inflammatio, Mania, Melancholia, Tinnitus, Tumor, Ulcus en Arthritis. Veel van deze ziekten worden gecureerd door purgeren en aderlaten: de patiënt bevrijden van ‘humores morbifici’ (ziekmakende lichaamssappen) met gif en geweld. Een zalfje van dolle kervel, dat is vast erg gezond voor het vergeefs protesterende oor.
De moderne lezer heeft bovendien voor het Latijn tegenwoordig de camerafunctie van Google Vertalen, die nog niet perfect werkt, maar (met AI & all that) in de toekomst waarschijnlijk snel zal verbeteren.

98. SMITS, Dirk Gedichten. Den Haag, S. de Visser, 1823. Origineel uitgeverskarton. 230 p. Niet afgesneden. 2e druk. Rugje wat versleten. Watervlek op de titelpagina. Voorin een nummertje geschreven door Wim Zaal.
€ 30
* Poëzie van de Rotterdamse dichter (1702-1752) in een mooi verzamelbundeltje.

99. SMITS, Wilhelmus Sapientia Vulgatae editionis versione Belgica, notis grammaticalibus, literalibus, criticis &c. praemisso Prolegomeno, elucidata, authore F. Wilhelmo Smits. Antwerpen-Amsterdam, Alexander Everaerts-Gerardus Tielenburg, 1749. Kalfsleer met vijf ribben en titelschildje. (28), LXXVIII, 186 p. Gegraveerd frontispice van J.C. Philips. Uitvoerige inleiding, tweetalige presentatie van het boek Wijsheid (Latijn en Nederlands), voorzien van noten. 1e druk. Leer aan de achterkant beschadigd. Schutbladen verbruind, wat gebruikssporen.
€ 125
* Zelfstandig deel van een omvangrijke serie bijbelboekvertalingen door de geleerde Franciscaan, geboren in Kevelaer. Dit betreft het apocriefe boek Wijsheid, ook wel Wijsheid van Salomo genoemd, dat geschreven is in Alexandrië tussen 30 en 50 n.Chr. Het staat wel in de Septuagint, maar wordt door veel protestanten niet tot de bijbelboeken gerekend.

100. SONESIO, Henrico Profetia veridica. Di tutti i sommi pontefici sin’al fine del mondo fatta da San Malachia arcivescovo Armacano. (&) Osservatione notabile sopra l’elettione del Nuovo Pontefice Clemente X. E sopra la Verificatione della Profetia di San Malachia De Flumine Magno. Venice, Stamperia Pinelli, 1675 (&) 1670. Simple later cover. 46, (10) p. In the middle eight pages of blank paper are sewn in with notes from the years after 1730 and from ca. 1901. Some wear and stains. On the title page the signature of a former owner, H. Labouchère, and the inscription ‘Brussele, li 2. Gennaio 1901’. The book is richly annotated in the same hand as the Italian inscription from 1901.
€ 250
* “Veridic prophecy of all the supreme pontiffs until the end of the world made by San Malachy, Archbishop Armacano. (&) Notable observation on the election of the New Pontiff Clement X. And on the Verification of the Prophetia of San Malachy ‘De Flumine Magno’.” Famous mystification. Predictions attributed to the Irish twelfth century saint St. Malachy, Archbishop of Armagh. This is a list of 112 popes with cryptic descriptions, which first came to light in 1587. The list was seen as falsification early on, because the descriptions up to 1590 (Sixtus V) are quite correct, but those after that are generally not. This ‘prophecy’ was probably intended as an original attempt to get a certain cardinal, Girolamo Simoncelli, to the papal throne. But this ‘fake old news’ was not successful, another one was chosen.
Nevertheless, the prophecy has been revived countless times with each election of popes, especially in modern times, because the current pope would be the last according to this list! The second publication in this 17th-century edition is an attempt to link Pope Clement X to the description ‘De Flumine Magno’. The author tries to make it plausible that this expression refers to the river Tiber.
Labouchère is a noble family that had international branches (British, Dutch) with important functions in banking and diplomacy, and the pastimes that grow from a financially well-watered soil like that. But which “H. Labouchère”?

101. SWRIJTERS-VAN KINSCHOT, Catharina Requeste voor de Magistraat der Stad en Lande van Steenbergen. Genaaid katern. 33 x 21 cm. 8 pagina’s, dichtbeschreven in goed leesbaar handschrift. Namen en signaturen: Scheijdernijdt, J. Hop, P. Hoijer. 1749-1751. Met blindstempel van 6 stuivers. Rugje ingescheurd, verder in goede staat.
€ 100
* Johan Swrijters (ca. 1700-1747) was drossaard van Steenbergen en ontvanger der verpondingen, en bij zijn overlijden had hij een grote schuld aan de gemeente Steenbergen, zo’n 5400 gulden. De weduwe, Catharina Margaretha van Kinschot (1700-na 1751) kon dat niet direct betalen. Dit is een verzoek van haar vertegenwoordiger J. Hoijer over de betaling. De naam Swrijters evolueerde in de loop van de eeuwen naar Swijters.

102. TABAK A Letter from a Member of Parliament for a Borough in the West, To a Noble Lord in his Neighbourhood there, concerning the Excise-Bill, and the Manner and Causes of losing it. London, J. Roberts, 1733. Nieuw omslag. 32 p. 1e druk. Buitenste bladzijden wat stoffig.
€ 50
* Welsprekend pamflet voor de wet om accijns te heffen op tabak. Hevige protesten leidden echter tot intrekking van deze wet. ‘Hanson 4563; Keess 4105’ meldt het nieuwe omslag.

103. TACITUS, Publius Cornelius [Germania]. Antiquitates Germanicae of Hoogduitsche Oudtheden; waar in de gelegentheid en zeeden der Germaanen, beschreven door Tacitus, naaukeurig verklaart, en met printverbeeldingen opgeheldert worden: Benevens H. Grotius verhandeling van de Oudtheid der Batavische Republyk. Amsterdam, Gerrit Tielenburg, 1756. Sleets half kalfsleer. (18), 124, 118, (24) p. Met 26 gravures. 1e druk. Rug gescheurd, boekblok iets los, oud schoolstempel. Blanco schutblad ontbreekt grotendeels, en op het flapje is een naam geschreven met jaartal (19)68. Van buiten zeer matig, van binnen in orde.
€ 150
* Tacitus’ Germania, een zelfstandig boek uit het eind van de eerste eeuw, is een belangrijke bron voor de oude geschiedenis voor onze contreien en die van onze oosterburen. Nederlandse vertaling met commentaar gevolgd door de verhandeling van Hugo de Groot. Met prenten van Germanen plus de afbeelding van Oud-Dordrecht anno 1421 en Romeins Nijmegen met het oude Valkhof.

104. TIBULLUS, Albius Tibull’s Elegien lateinisch und deutsch von Friedrich Karl von Strombeck. Göttingen, Johann Christian Dieterich, 1799. Pappband. 200 S. Erstausgabe von Strombecks Überträgung. Ziemlich abgenützt. Exlibris Dr. Heinrich Löwenthal. Papierstreifen von Vorsatz abgeschnitten (2 x 11,5 cm.). Vorsätze braunfleckig.
€ 25

105. TOLLENS Czn., H. Tuiltje van geurige dichtbloemen, op Franschen bodem geplukt. Amsterdam, P.J. Uylenbroek, 1803. Ingenaaid met contemporaine, roze gestippelde platten. (2), VIII, 192 p. Symbolische titelgravure van D.A. van de Wart. 1e druk. Platten geschaafd. Exlibrisblindstempel van vorige eigenaar op schutblad.
€ 45
* Enthousiaste vertalingen van de 22-jarige Tollens uit het Frans van onder anderen Delille, Diderot, Didot, La Fontaine, Parny, Piron, Rousseau en Voltaire. Tollens zou maar korte tijd later afstand nemen van de ‘wulpsche beuzelzangen op Fransche noten’, zoals hij ze in 1812 noemde.

106. [TRIGLAND, Jacobus] Antvvoorde op dry vragen/ dienende tot advijs inde huydendaegsche kerckelijcke swarigheden. (…). De twede [verbeterde] Editie. Amsterdam, Marten Janssen Brandt, 1615. Ingenaaid met 20e-eeuws omslag. 40 p. Het omslag (niet het oude pamflet) met stempels. Iets verbruind en gevlekt, maar een goed exemplaar.
€ 80
* In colofon gedateerd 20 oktober 1615. Uit de strijd tussen de Rekkelijken en de Preciezen, en die tussen Johan van Oldenbarnevelt en prins Maurits. Betoog tegen de Remonstranten geschreven door Jacobus Trigland. Prachtig uitgeversmerk met dubbele afbeelding van de Emmausgangers en citaat van Lucas 24:32, een zinspeling op de naam Marten Jansz Brandt. De eerste druk is ook uit 1615. Knuttel 2192.

107. TROUBELJAAR Extraordinaire courant in ’t troubeljaar 1684. (&) Extraordinare courant, 1684, in twistmaand. (Sic). Zonder plaats of uitgever, 1684. Gevouwen blad van 4 p., tweemaal. Wat gekreukt en gevlekt.
€ 50
* Twee nummers van een ‘tijdschrift’ zonder eenduidige tijdsaanduiding. ‘Twistmaand’ is vermoedelijk april 1684, en het ‘troubeljaar’ geeft als datum ‘Alle dagen’. Deze twee krantachtige pamfletten brengen nieuws in raadselachtige, gecamoufleerde teksten, wellicht uit angst voor censuur en complotten. Dat nieuws, ook vermomd als boekennieuws, is zeer leesbaar, gesteld in satirische en sappige stijl. Het zakenleven staat er niet goed voor: ‘De wevers (uytgezondert die de slechte stofjes voor Spanje maaken) hebben ’t zeer drok met leeg gaan, en indien de Kooplieden van Amsterdam, gelyk zy beginnen, voortgaan, zullen’er een groote menigte de lengte, en breete van den hout wel tweemaal daags gaan meeten’. De ‘regent Philalethes’ wordt vaak genoemd, waarmee raadpensionaris Caspar Fagel wordt bedoeld, de opvolger van Johan de Witt. Boeiend oud nieuws, waar zoals gewoonlijk veel paralellen met de huidige tijd in te vinden zijn. Knuttel 12196 en 12191. Er bestaat ook een ‘Extraordinaire courant in twyffelmaent’, maar die is niet voorhanden.

108. UTRECHT Publicatie. (Tegen het bouwen van woningen voor arme en onvermogende lieden van buiten de stad). Utrecht, Jacob van Poolsum, 1730. 44 x 32 cm. Eenzijdig bedrukt. Met de naam van J. van Baerle. Gevouwen, wat verbrokkeld en ingescheurd op de vouwen. Wat verbruind. Nummertje ‘6’ in de rechterbovenhoek.
€ 30
* Wie woonruimte voor arme, onvermogende en ongekwalificeerde mensen van buiten Utrecht bouwt, wordt gestraft met een boete van 150 gulden. Mooi groot plakkaat met het wapen van Utrecht in houtgravure, maar de conditie is matig.

109. VALERIUS MAXIMUS Dictorum factorumque memorabilium libri IX. Cum I. Lipsii notis et indice uberrimo. Leiden, Franciscus Hegerus, 1640. 13,5 x 8 cm. Perkament. (12), 525, (21) p. Gegraveerde titelpagina. Schutbladen present. Nette band met wat slijtsporen. Enkele oudtijdse inscripties, o.m. een prijs ‘Const. 15 st[uivers]’, ‘Atte Portman [?] 1822’, ‘J. Lipsius 1641’ (maar Lipsius had geen kinderen of andere familieleden die voor identificatie in aanmerking komen, wel bestond er een Katwijkse familie Lipsius in de 17e eeuw), ‘M. van der Heyden 1880’. Op de titelpagina is een hoekje aangevezeld, zonder tekstverlies.
€ 160
* Elegante uitgave van deze immens populaire en door Justus Lipsius geannoteerde verzameling Latijnse citaten en redewendingen ten behoeve van redenaars en andere sprekers. Het boek werd in 9 hoofdstukken uitgegeven omstreeks het jaar 30 AD tijdens de regering van keizer Tiberius. Een zakboekje in heel kleine, fijne letter gedrukt, in gebruikte, maar zeer goede staat, een echt product van de gouden eeuw.

110. VEERGELD – TRANSPORT Ordonnantie volgende dewelke ten behoeve van de gemeene saake in den Lande van Holland en Westvriesland volgende den consente van de Staaten van den selven Lande by collecte geheeven sal werden het Veergeld; Ingaande met den eersten January 1750. Zonder plaats of uitgever, 1749. Zonder omslag, zoals uitgegeven, met touw genaaid. 12 p. Wapen van Holland in houtgesneden initiaal D voorop. Met oude notitie in inkt: ‘Dezelfde Ordonn. No. 35’. Enkele potloodnotities. Zeer gaaf.
€ 25
* Over het veergeld, maar ook vrachtgeld voor vervoer per koets, kar of slee, en de daarover te betalen belasting. Gedateerd 2 December 1749.

111. VERGILIUS MARO, P. Publius Virgilius Maroos Wercken in Nederduitsch dicht vertaelt door J. v. VONDEL. Amsterdam, Abraham de Wees, 1660. 21 x 16 cm. Halflinnen (19e eeuw). (24), 568 p. Met gegraveerde titel (door Theodor Matham), gezette titel en gegraveerd wapen van Cornelis de Graeff. Latere druk (1e: 1646). Band flink versleten. Reepje van bovenkant schutblad afgescheurd. Van binnen goed.
€ 90
* Herderszangen, Lantgedichten en Eneas. Prima gebruiksexemplaar.

112. VOLTAIRE, M. de Poëmes et discours en vers. Stéréotype d’Herhan. Paris, Frères Mame, 1808. 17 x 10 cm. Reliure de plein veau marbré, dos richement doré avec étiquette rouge. Tranches marbrées. (4), 396 p. Dos usé, des rouillures, ancien prix à la fin; condition moyenne.
€ 25

113. VONDEL, J. van Bespiegelingen van Godt en Godtsdienst. Tegens d’ongodisten, verlochenaers der Godtheit of goddelijcke voorzienigheit. Amsterdam, Wed. Barent Visscher, 1723. Latere band met sierpapier en blanco papieren rug. (18), 220 p. Met gegraveerde titelprent. 3e druk. Voorin een beetje grof gerepareerd, verder netjes. Ongevlekt.
€ 125
* Leerdicht met inleidende gedichten bij de herdruk door Petrus Rabus en Claes Bruin.

114. VONDEL, Joost van den Jeptha of Offerbelofte. Amsterdam, ‘Weduwe van Abraham de Wees, 1659’ = jaren 1660. Onbedrukt oud blauw omslag. (10), 62 p. ‘Putjesdruk’. Omslag sleets.
€ 95
* Op een meegenaaid voorblad handtekening en planknotitie van Wim Zaal. Vroege druk van het beroemde Treurspel. STCN 842285261.

115. VOSSIUS, Matthaeus Annales Hollandiae Zelandiaeque. In quibus sexcentorum fere annorum res gestae continentur, a Theoderico Primo usque ad translatum à Jacoba in Philippum imperium. Amsterdam, Henricus & Theodorus Boom, 1680. 25 x 20 cm. Perkament. (24), 614, (58) p. Gegraveerde titelpagina. Geheel in het Latijn. 2e druk. Rug wat grauw, met antiek handgeschreven titel. Mooi kloek boek om te zien. Zonder schutblad voorin. Met op de titel een doorgestreept stempeltje van Noorthey.
€ 295
* Geschiedenis van Holland ende Zeeland van 859-1432, geschreven door Mattheus Vossius (1611-1646) en voltooid door zijn broer Isaac. Beiden waren zonen van Hugo de Groots vriend Gerard Vossius. De eerste druk verscheen in vier delen tussen 1635 en 1646. Schitterend, degelijk boek, een sieraad voor uw kast.

116. VRIES, Mattheus de (uitgever) Bekentenisse of belydenisse des Geloofs der Nederlantsche Gereformeerde Kercken. Mitsgaders de Heydelbergsche Catechismus, met de Schriftuur-texten, en eyndelyck het oordeel van de Nationale Synode van Dordrecht, over de vyf stucken der Leere. Dordrecht, Mattheus de Vries, 1725. 20 x 16 cm. Perkament. VI, 64; IV, 30, 62, VI, 78 p. Met uitslaande prent en titelprent, beide vertonende de Nationale Synode van 1619. 1e druk. Band en buitenste bladen vlekkig, p. 73/74 los en wat verfomfaaid. Scheur in uitklapprent. Perkament aan de achterkant wormstekig. Matig, maar compleet exemplaar.
€ 85
* De verschillende varianten van de Nederlandse Geloofsbelijdenis van 1563-1619. Documenten van 1619 zijn getrouw gereproduceerd.

117. WALL, Cypriaan Gerard van de Specimen antiquario-iuridicum inaugurale, Sistens Diplomata quaedam inedita, ad Res Dordracenses spectantia et animadversionibus illustrata. (Dissertatie van C.G. van de Wall bij rector magnificus Henricus Ioannis Arntzenius). Utrecht, Wilhelm van Yzerworst, 1793. Ingenaaid, zonder omslag. (4), 46, (6) p. Wat roest. Voorblad los.
€ 50
* Over oud-recht van Dordrecht met citaten uit 14e-eeuwse stukken. De getalenteerde jurist C.G. van de Wall (1773-1799) overleed jong, als rentmeester-generaal van Zuid-Holland.

119. WEYERMAN, Jacob Campo De doorzichtige heremiet, bespiedende door zyn verrerykende verrekyker, in het geheimste van zyn kluis, de verborgenste gebreken der menschen, dezelve op een geestige en aangenaame wyze ten toon stellende. Uitgegeven voor Rekening van den Autheur, [ca. 1740]. Oudtijds genaaid met gemarmerd omslag. (2), 144 p. Papier met scheprand, niet afgesneden. 2e druk. Omslag verfomfaaid, rug weggesleten, papier verstevigd en voorzien van een klein wapenschild. Gegraveerde titelpagina ontbreekt, gezette titel ligt los.
€ 95
* Vroege herdruk van Weyermans krant, die oorspronkelijk verscheen van 27 september 1728-14 maart 1728. Nieuwtjes uit de wereld in gekruide, barokke taal.

IN VINO VERITAS

120. WIJN Ampliatie werk-loonen der koele-wijnen, brandewijnen en gedisteleerde wateren. (Leiden 1753). Leiden, zonder drukkersnaam, 1753. Vouwblad. Alleen p. 1, 2 en 3 bedrukt. Met wapen: gehelmde leeuw heft een zwaard en houdt een schild omhoog met de Leidse sleutels. Daaromheen de wapenspreuk ‘Haec libertatis ergo’, = Dit gebeurt vanwege de vrijheid. Plus versierde initiaal D. In druk getekend door IJsbrand van Dam. Bovenaan een vage waterrand, enkele gaatjes in het papier, en contemporaine inscripties in twee verschillende handschriften.
€ 40
* Met tabellen van de te betalen belastingen over koele wijn (gewone wijn), brandewijn en andere sterke drank ten bate van de wijnwerkers, het geld voor gebruik van de hijskraan, voor het weeshuis en het gilde. In de tabel staan oude maten zoals stoop, virtels, oxhooft, aam en anker. Achterop een handgeschreven rekening van 18 stuivers voor 40 stoop wijn van Du Toict & Le Maire voor ’t salaris van de wijnwerkers e.d. En met een handgeschreven notitie over de jaren waarin de ordonnanties verschenen.

121. WIJN Publicatie van de Staaten van Holland en Westvriesland over wijnbelasting. Den Haag, Jacobus en Paulus Scheltus, 1758. Vouwblad. Alleen p. 1 en 2 bedrukt. Met wapen: leeuw in de Hollandse tuin, plus rijkversierde initiaal D. In druk getekend door C. Boey. Netjes.
€ 25
* Wijnkopers, factoors en kooplieden in wijnen moeten voortaan twaalf penningen betalen als zij drie kannen wijn (ca. zeveneneenhalve liter) naar hun buitenplaatsen of tuinen brengen.

122. WIJN IN DEN HAAG Afkondiging. Ordonnantie waarop, binnen de stad ‘s-Gravenhage en haar grondgebied, zal worden geheven, de Stedelijke belasting op den WIJN. Den Haag, Gebr. Giunta d’Albani, 1833. 53 x 44 cm. Twee bladen, eenzijdig bedrukt. Met wapen van Den Haag, de ooievaar staande op een gekroond rococo-schild tussen twee leeuwen. Onderaan in druk getekend door burgemeester Copes van Cattenburch en de klerk B. van der Haer. Wat vlekken en verbruining, gevouwen, enkele kreukels, maar in goede staat. Potloodnotitie van de Haagse antiquaar Bob Loose op de achterkant.
€ 150
* Groot aanplakbiljet in twee forse bladen, waarop het wijnreglement in 49 artikelen staat aangegeven. Over belasting en wanneer die moet worden betaald, boetereglementen indien de hoeveelheid kleiner of groter is dan aangegeven. Wijn mag alleen overdag worden vervoerd en alleen door precies bepaalde en opgesomde straten en vaarwegen. Over sluikhandel: gesloken wijn wordt verbeurd verklaard. Bijzonder vette kop ‘Afkondiging’ en de leeuwen in het Haagse wapen zijn breed aan het grijnzen, of grimlachen? De ooievaar staat er bijzonder tevreden bij te gniffelen, want hij heeft juist een worm gevangen. Omvangrijke en gedetailleerde regelgeving op uiterst zeldzame affiches!

123. WIJN-KALLIGRAFIE De wijn is een spotter. (Origineel handschrift, 18e eeuw). Spreuken 20 vs 1 in de Statenbijbelvertaling: ‘De wijn is een spotter de/ sterke drank is woelag/ tig al wie daar in dwaalt/ en sal niet wijs sijn’ met de hand geschreven in nette, krullige letters. Eén blad 18e-eeuws papier, liggend formaat 20 x 31 cm. De randen van het blad zijn verfomfaaid, een hoek buiten de tekst is afgescheurd. Gezien de gaatjes links in het blad en de typografische inrichting is de tekst vermoedelijk in een album geschreven.
€ 30
* Woelachtig is woelig, bewegelijk. Eind 18e eeuw?

124. WIJN-KALLIGRAFIE De wijn is ook den Wijzen dienstig. (Origineel handschrift, eind 18e eeuw). Krullig gekalligrafeerd vers van negen regels, met daaronder de naam ‘Nieuwenhuys Junior’. Inkt wat uitgebeten, papier in goede staat.
€ 50
* De naam van Nieuwenhuys jr. is in de literatuur onbekend, evenals de tekst van dit gedicht. Eind 18e eeuw?

126. WILLEM IV, Stadhouder Ordre van de Lykstatie van syn Hoogheid onsterflyker Memorie. Den Haag, Pierre Gosse Junior, 1752. 33 x 21 cm. Genaaid met blanco vooromslag. 20 p. (incl. omslag). Aan de randen met gebruikssporen. Met enige inscripties in pen en potlood: enkele notities m.b.t. de aanwezigheid van landsadvocaat Jan Festus van Breugel en van Colonel Douglas, Grave van Drumlanrig.
€ 100
* Niet alleen een opsomming van hoogwaardigheidsbekleders en de machtssymbolen die zij meedragen (b.v. ‘Swaart van Souverainiteyt’), maar ook een programma en instructies van functionarissen (b.v. ‘voor den Major le Jeune, die de Hoge en lage Officieren zal aanwyzen’, maar ook ‘voor de Pauker’ en zijn tien Trompetters). Stadhouder Willem IV overleed jong in 1751. Veel interessante details.

127. WILLEM IV, Stadhouder ’s Gravenhaegse Maendagse Na-Courant van den 25sten October. Ao. 1751. No. 128. Den Haag, Anthoni de Groot, 1751. 33 x 21 cm. Eenzijdig bedrukt. Aan de randen verfomfaaid en wat vuil geworden.
€ 50
* Heet van de naald over de dood van stadhouder Willem IV, op veertigjarige leeftijd. De dag na zijn dood in de nacht van 21 op 22 oktober 1751 om twee uur ’s nachts werd autopsie op zijn lijk gepleegd in bijzijn van opperstalmeester Sirtema van Grovestins door lijfarts Winter en de artsen Schwenke, Middelbeek, Onymus en Schoonderhaeghen. Het rapport van de sectie is tot in de griezeligste details opgenomen (‘de Herssenen, ongemeen groot, uytgerekt en tot berstens toe vol met swart Bloed gevuld’). Gevolgd door al even exacte aanwijzingen voor de kleding tijdens de hofrouw: zwarte lakense rokken en kamisolen met saye voering, gemonteerd met lakense knopen tot aan de kneep, pleureuse onder aan de opslag. Niet te vergeten zwarte gespen, zwarte oorringen en zwarte halssieraden. == Extra journal about the death of Stadholder Willem IV in 1751. With an autopsy report including some gruesome details. Also about the manner of clothing for the court mourning.

128. (WILLEM IV). ZINNEPRENT Dire de la sirène / Gezegde van de meermin (1747). ‘Gedrukt voor den auteur’. [1747]. 48 x 38 cm. Dubbele kopergravure met uitleg in het Frans en het Nederlands over de verheffing van Willem Friso tot stadhouder der Nederlanden, na de inneming van Cadzand door de Fransen. Aan de randen wat gekreukt en ingescheurd. Wat vlekkig.
€ 160
* Goede adviezen aan de jonge stadhouder Willem IV: ‘Groote Leeuw, O Uitspruitzel van Oranje! Houd tegen met uwe overwinnende hand de ontrouw, de eedbreuk van de dolle Haan.’ Het is onbekend wie deze curieuze tekst met al even merkwaardige illustraties heeft uitgegeven. Niet in Knuttel of in de STCN, maar wel in Worldcat.

 

129. 1731. (ZODOMIE) Alle de copyen van indagingen, als mede alle de gedichten op de tegenwoordige tyd toepasselyk. Vervolg op alle de copyen van indagingen, alsmede alle de gedichten op de tegenwoordige tyd toepasselyk. Zonder plaats of uitgever, (ca. 1731). Twee delen in één band. Karton met titelschildje. 170, (6 blanco), 94 p., en één tussengevoegde blanco pagina. Net exemplaar met het exlibris van J. Baart de la Faille (1795-1867), hoogleraar medicijnen in Groningen (en rector magnificus van 1839-1840).
€ 950
* Zeer zeldzame, ongewone publicatie van de lijsten van de mannen die zich hadden overgegeven aan de ‘schandelijke zonde van sodomie’, met aanklachten en vonnissen per plaats gesorteerd: Amsterdam, Utrecht, maar ook Groningen, Voorburg, Zutphen en vele andere plaatsen; doorspekt met lange, moralistische gedichten over deze ‘verfoeylijke’, ‘beruchte gruwelzonde’ (ook wel als ‘zodomie’ gespeld). In de periode 1730-1732 werden zo’n 300 mannen vervolgd, en werden er 80 doodvonnissen uitgesproken. Velen van de 300 wisten zich aan de afschuwelijke straffen te onttrekken door huis en haard halsoverkop te verlaten of door zelfmoord te plegen.
Het tweede deel bestaat in enkele varianten van omvang. Dit exemplaar mist veelzeggend genoeg p. 79-80, het vonnis van de stad Delft tegen Cornelis della Faille (raad en oud-schepen van Delft, mogelijk een familielid van prof. Baart de la Faille), Jacob van Wouw en Willem van Buuren, en eindigt bij het gedicht van P. Schim, vóór het vonnis te Dordrecht.