Nieuwsbrief 568: L.Th. Lehmann

Woensdagavond 12 november wordt er in Amsterdam een feestelijke avond vol muziek, beeldfragmenten en poëzie georganiseerd over L.Th. Lehmann. Aan leven en werken van deze dichter, romanschrijver, essayist, criticus, jurist, scheepsarcheoloog, muzikant, tekenaar, danser, componist en vertaler werd onlangs ook een dik dubbelnummer van De Parelduiker gewijd. Hier staat meer informatie.

In deze bescheiden nieuwsbrief vindt u vooral originele, vaak humoristische en relativerende documenten van Lehmann (veel parels, weinig modder).

In het nog nooit bestudeerde Werk-archief uit 1939 bevinden zich, naast 27 bladen handschrift en 43 bladen typoscript van Lehmann, ook drie poëticale brieven van angry young man Lehmann aan Werk-redacteur Adriaan van der Veen. Aan die ene jaargang Werk droeg Lehmann meermalen bij, maar uit ons archief blijkt dat slechts een kwart van de door hem ingezonden gedichten geplaatst kon worden. Lehmann werd al snel de ‘Rimbaud van Overschie’ genoemd.

Dankzij zijn publicaties in Werk werd L.Th. Lehmann ontdekt. Zijn aandeel in dit belangrijke archief is een ware herontdekking.

1. LEHMANN, L.Th. Dag- en nachtlawaai. Gedichten. Rijswijk, Stols, 1940. Karton. 48 p. [Oplage 300 exemplaren]. 1e druk. Verbruind rugje begint onderaan los te laten.
€ 10
* Met het mooie ‘Lovers Lane’.
Helikon, jrg. 10, afl. 1. Van Dijk 481.

2. LEHMANN, L.Th. Gedichten. Amsterdam, Van Oorschot, (1948). Ingenaaid. 56 p. 1e druk.
€ 8
* De vrije bladen, jrg. 19, afl. 1.

3. LEHMANN, L.Th. Handgeschreven brief aan ‘Beste Theo [Sontrop]’. 29,7 x 20,8 cm. Eén blad. Recto en verso. Gesigneerd ‘Louis’ en gedateerd ‘Amsterdam 12 April 1993’. 49 regels tekst. Met originele envelop.
€ 75
* Heel aardige brief over een honorarium (‘Excuseer dus gezeur’), een voor Maatstaf te bespreken literatuurgeschiedenis (‘Daarin staan vele interessante zaken, maar ik begrijp nog steeds niet wat de auteur ermee wil’) en schrijverij (‘Ik schrijf nu gefundeerde stukjes, een neiging die moeilijk was in de Litterair Paspoorttijd, toen ik ervan moest leven’). Lehmann heeft een idee voor een nieuw soort ultrakorte kritieken en geeft er drie voorbeelden van: ‘[…] Cees Nooteboom Mokusei: Wist niet dat Mokussen eieren legden. Milan Kundera The intolerable lightness of ….?: Centraal-Europees macho-gezanik’.

4. LEHMANN, L.Th. ‘Nog net in een Ensorjaar’. Origineel typoscript. 27,4 x 21,4 cm. Eén blad. Alleen recto. Met een handgeschreven correctie in de eerste regel.
€ 100
* Fraai sonnet, geschreven na een verblijf van de dichter in Oostende.
Bijgevoegd: Handgeschreven brief aan ‘Geachte Heer [Willem M.] Roggeman’. 27,4 x 21,4 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘L.Th. Lehmann’ en gedateerd ‘Amsterdam 19-11-1985’. 14 regels tekst. Belangwekkende brief, waarin Lehmann dit gelegenheidsvers toelicht: ‘Misschien is het U bekend, dat ik sinds 1966 geen ‘belletrie’ meer publiceer, zeker niet, dat ik over dat besluit nog steeds zeer tevreden ben’. Bij hoge uitzondering staat hij ‘Nog net in een Ensorjaar’ af aan het Vlaams cultureel centrum, ‘opdat men er daar mee doe waarvoor men het geschikt acht, b.v. weggooien’. Louis Th. Lehmann had sinds zijn bundel Luxe in 1966 geen poëzie meer gepubliceerd. Pas in 1985 verscheen er weer werk: het bibliofiel uitgegeven gedicht ‘USS BECUNA’.

5. LEHMANN, L.Th. Originele zwart-witfoto door Emiel van Moerkerken. 16,8 x 11,8 cm. Op de achterzijde twee stempels van de fotograaf en een potloodaantekening in een onbekende hand. [14 juli 1939].
€ 65
* Contemporaine afdruk van dit canonieke portret van een lachende Lehmann met een ernstige geit, in een weiland bij Overschie. Een ruimere afdruk van deze foto staat hier.

6. LEHMANN, L.Th. Schrijlings op de horizon. Rijswijk, Stols, 1941. Karton. 36 p. Oplage 300 exemplaren. 1e druk.
€ 10
* Helikon, jrg. 11, afl. 20. Van Dijk 528.

7. LEHMANN, L.Th. USS BECUNA, bezichtigd in Philadelphia Pa. Terhorst, Ser Prop, 1985. Vouwblad in omslag. Met de hand gezet uit de Baskerville en gedrukt op Wookey Hole in een oplage van 75 genummerde exemplaren. 1e druk.
€ 12

8. LEHMANN, L.Th. USS BECUNA, bezichtigd in Philadelphia Pa. Terhorst, Ser Prop, 1985. Vouwblad in omslag. Met de hand gezet uit de Baskerville en gedrukt op Wookey Hole in een oplage van 75 genummerde exemplaren. 1e druk.
€ 12
* H.C.-exemplaar met vriendelijk opdrachtje van de drukker onder colofon. Bijgevoegd: kopie van het typoscript van dit gedicht.

9. LEHMANN, L.Th. Als: S. COLMAR Het verbreken. Gedichten. [Leiden, Sijthoff, 1945]. Ingenaaid. 24 p. Gedrukt in een oplage van 150 genummerde exemplaren. 2e druk. Omslag iets verkleurd en gevlekt.
€ 14
* Met een houtsnede van Madeleine Gans. De eerste druk (van november 1944) was gelijk van uitvoering en oplage. In het geheim gedrukt onder de nazi-bezetting van Nederland. De Jong 152.

10. LEHMANN, L.Th. Who’s who in Whatland. Amsterdam, De Bezige Bij, 1963. Ingenaaid. 92 p. 1e druk. Leesvouw.
€ 6
* Uit de nalatenschap van Hanny Michaelis, die op pagina (4) de naam ‘L.R. Lehmann’ met balpen verbeterde in ‘L.Th. Lehmann’.

11. LEHMANN, L.Th. Zakcentje! Schater! (Terhorst, Ser Prop, 1998). Ingenaaid met omslag. (32) p. Met de hand gezet uit de Dante en gedrukt op Zerkall-Bütten in een oplage van 85 genummerde exemplaren. 1e druk.
€ 18

‘ik zal waarschijnlijk na het staatsexamen iets in de journalistiek moeten beginnen, om de eenvoudige redenen dat ik nergens ander geschikt voor ben. Ik wil U niet verhelen, dat ik in dat geval iets positiefs verwacht van mijn “ontdekking” als dichter.’
L.Th. Lehmann aan J. Greshoff, najaar 1938 (collectie Werk)

‘P.S. Hier heb je het lor. […] Mijn zegen ermee. Jullie kosten me een kapitaal aan port. Het proza van du Perron ken ik niet, maar stuur me niet teveel leesvoer, ik moet hard studeren.’
L.Th. Lehmann aan Adriaan van der Veen, najaar 1938 (collectie Werk)

12. WERK Collectie van 83 brieven, 164 bladen kopij en 25 bladen diversen (drukproeven, prospectussen) met betrekking tot het Nederlands-Vlaamse literaire tijdschrift Werk. 1938-1939. De collectie omvat – onder heel veel meer! – een verhaal van Gerard den Brabander, vijf hoogst interessante brieven van C.C.S. Crone, een brief van Jan de Hartog, drie poëticale brieven en tientallen gedichten van Louis Lehmann, een briefkaart van H. Marsman, een humoristische brief van N.E.M. Pareau, (doorslagen van) brieven van de redacteuren Hoornik en Van der Veen, en natuurlijk inzendingen van debutanten en schrijvers die de kolommen van Werk nooit hebben gehaald. De bijna 300 handgeschreven of getypte bladen van meer dan 45 auteurs en andere betrokkenen zijn niet eerder bestudeerd.
€ 5500
* Het literaire tijdschrift Werk verscheen precies een jaar, van januari 1939 tot december 1939. De redactie bestond uit de Nederlanders Ed. Hoornik en Adriaan van der Veen en de Vlamingen Johan Daisne en Jan Schepens. Het zenuwcentrum was de Brusselse woning van redactiesecretaris Van der Veen, die op dat moment secretaris van Jan Greshoff was en redacteur van het Hollands Weekblad.
Het hier aangeboden archief beschrijft van zeer nabij het reilen en zeilen van het veelbelovende jongerentijdschrift: van de oprichting – het contact tussen uitgever en redactie, het benaderen van schrijvers, het beoordelen van bijdragen, de redactionele strubbelingen, roddels en stellingnames – tot de opheffing.
** Een zeer uitgebreide beschrijving/ inventaris (11 pagina’s) is op aanvraag beschikbaar.