Nieuwsbrief 573: Ode aan de brief

In de bejubelde bestseller Ode aan de brief van Simon Garfield gaat het ook over het (ver)kopen en verzamelen van brieven. Na lezing van de hoofdstukken ‘Brieven te koop’ en ‘Meer brieven te koop’ (met een glansrol voor onze overzeese collega Glenn Horowitz) besloten wij de 25 leukste en boeiendste schrijversbrieven uit onze voorraad te lichten. De getypte en handgeschreven epistels van onze keuze vindt u in deze nieuwsbrief…

…waarin de dichter Bloem zich ‘een heelen tijd al beroerd’ voelt, Reve aan Wolkers de schoonheid van Maria expliceert, A. Moonen tevergeefs ‘vele interlokale- en nationale gidsen’ raadpleegt voor Gods telefoonnummer, Vestdijk ‘in bijzonder hinderlijke tijdnood’ verkeert, Loesberg ontdekt dat de posttarieven zijn verhoogd en Claus heftig op cameratechniek studeert voor zijn eerste film.

Vanwege de naderende feestdagen zijn sommige brieven en kaarten extra feestelijk geprijsd. Wij wensen u plezierige dagen toe!

1. BELCAMPO Handgeschreven brief aan ‘Geachte da Chiesa Delicata [= K. Lekkerkerker]’. 25,7 x 20,5 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘HP Schönfeld Wichers’ en gedateerd ‘A’dam 28 Nov ’38’. 12 regels tekst. Met originele envelop.
€ 180
* Vroege en leuke brief aan de samensteller van In aanbouw. Letterkundig werk van jongeren (1939), die voor zijn bloemlezing een bijdrage van Belcampo verlangt. De schrijver stelt hem teleur: ‘Ik ben U zeer erkentelijk, dat U mij waardig keurt in een dergelijke galerij te figureeren, maar van kindsbeen af aan houd ik niet van zulk soort uitgaven, evenmin als van bloemlezingen en potpourri’s’. Stellig: ‘De enige propaganda lijkt mij het werk zelf’. Belcampo beschouwt zichzelf bovendien niet als jongere, want ‘op mijn pas staat: haar: grijzend’.

2. BLOEM, J.C. Vier handgeschreven brieven aan ‘Amice’ en een ongepubliceerd gedicht. Diverse formaten. Alleen recto. Gesigneerd ‘J.Bloem’ en ‘J.B.’ en gedateerd ‘Kijkduin/ i8.i0.’39’, ‘Kijkduin/ i9.i0.39’, ‘Kijkduin/ 20.i0.’39’ en ‘Kijkduin/ i0.ii.’39’. Acht, drie, vijf respectievelijk acht regels tekst.
€ 950
* In 1939 had J.C. Bloem een eenvoudige baan op het departement van Sociale Zaken in Den Haag, waarvoor hij zich alleen in dat jaar 23 keer ziek meldde. Onderhavige brieven betreffen alle ziekmeldingen, op zeer klagerige toon gesteld: ‘Ik had gehoopt, vandaag weer op het Dept. te komen, maar ik voel mij te beroerd. Wat het is weet ik niet, misschien griep, maar ik denk dat er toch wat anders achter moet zitten. Morgen komt de dokter. Je weet, dat ik mij al een heelen tijd al beroerd gevoel. Ik ben den heelen dag dood-op; Alles is mij te veel’ (10 november 1939).
Het ongepubliceerde gedicht is een zesregelig gelegenheidsvers, gemonogrammeerd ‘J.B.’. De dichter dankt zijn collega’s (‘Toovenares en Toovenaar,/ Dat zijt gij vieren heel voorwaar’) voor gezonden bloemen. Typerende collectie van een dichter die zijn dagen het liefst thuis en in kamerjas doorbracht!

3. CARMIGGELT, S. Handgeschreven briefje aan ‘Geachte heer’. 14,6 x 21,0 cm. Op eigen briefpapier. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd en niet gedateerd. 6 regels tekst.
€ 18
* Carmiggelt retourneert ‘uw werk’ en geeft zijn oordeel: ‘Waar u raak slaat vormt u bij de lezer een gedachte die het overdenken waard is’.

4. CLAUS, Hugo Handgeschreven ansichtkaart aan ‘de heer en Mevrouw Simon Vinkenoog’. 14,9 x 21,0 cm. Alleen verso. Gesigneerd ‘Hugo’ en niet gedateerd [datum poststempel: ‘1-7-63’]. 11 regels tekst. Twee perforatiegaatjes.
€ 160
* Claus verontschuldigt zich voor het feit dat hij ‘tijdens mijn blitz-bezoek aan Amsterdam’ niet bij Vinkenoog kan langskomen. ‘Ik begin morgen 1 Juli aan de realisatie van mijn film, studeer dus heftig pann – d’acc – plus zoom en groothoeklens’. Slot: ‘Ciao. Wees gelukkig’. Postscriptum: ‘Randstad-copie ligt bij de Bij’. De ansicht toont ons een schilderij van Kandinsky.

5. COOLEN, Antoon Twee getypte brieven aan ‘Zeer Geachte Heer [= Kees Lekkerkerker]’. 1. 27,3 x 21,3 cm. Op briefpapier van ‘Antoon Coolen/ De Kempen, Waalre N.B.’. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘AntoonCoolen’ en gedateerd ’28 Augustus, 1948′. 17 regels tekst. Met originele envelop. 2. 27,3 x 21,3 cm. Op briefpapier van ‘Antoon Coolen/ De Kempen, Waalre N.B.’. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘AntoonCoolen’ en gedateerd ’22 Sept. 1948′. 12 regels tekst.
€ 120
* Over een bundel niet eerder in boekvorm gepubliceerde novellen voor uitgeverij De Driehoek in een nieuwe reeks ‘Nederlandsche pocketbooks’. In de eerste brief stemt Coolen in met de uitgave, op voorwaarde dat de directeuren van Nijgh & Van Ditmar geen bezwaar maken: ‘Het zijn een vijftal verhalen die tesamen een behoorlijk boek vormen, waarvan ik mij als titel had voorgesteld: “Onder de canidassen” (sic) […] mijn verhouding met Nijgh is zoo, dat ik zonder hun medeweten en instemming niet elders uitgeef’.
Coolen is in de tweede brief akkoord met een keuze voor de bundel: ‘Die verhalen liggen nu wat verloren en ik zou ze inderdaad gaarne in een bundel zien samengebracht’. Er dient echter nog wel overlegd te worden met zijn vaste uitgever.
Uit de bijgevoegde doorslagen van twee getypte brieven van Lekkerkerker aan Coolen blijkt dat de uitgave, waarschijnlijk door tijdgebrek, niet is doorgegaan. Onder de Canadassen zou in 1949 toch bij Nijgh & Van Ditmar verschijnen.

6. DEYSSEL, Lodewijk van Handgeschreven brief aan ‘Waarde Heer Toussaint [van Boelaere]’. 28,5 x 21,6 cm. Eén vouwblad. Recto en verso. Gesigneerd ‘K.J.L. Alberdingk Thijm’ en gedateerd ‘Holland. Haarlem/ Jordensstraat 60 – 18 Juni 1927’. 31 regels tekst. Eenmaal gevouwen.
€ 150
* Van Deyssel deelt zijn Belgische collega in gebeeldhouwde volzinnen mee dat hij met ‘meer dan gewoon genoegen’ vernam bij Toussaint van Boelaere ten tijde van het P.E.N.-congres in Brussel te zijn ingekwartierd. Helaas, bericht de schrijver nu, zal hij van diens gastvrijheid geen gebruik maken. ‘De reden mijner afwezigheid bij iets, dat in alle opzichten toch zoo veel aantrekkelijks heeft, is het vooruitzicht, dat het vermoeyende der Congresdagen mij toch zoû beletten meer dan zeer enkele gedeelten van het Programma bij te wonen’. Van Deyssel hoopt later de schade nog eens in te halen.

7. EEDEN, Frederik van Getypte brief aan ‘Weledele Heer [H.R.M. Prein]’. 15,0 x 11,9 cm. Eén blad. Alleen recto. Op voorgedrukt briefpapier. Gesigneerd ‘uw dw F van Eeden’ en gedateerd ‘Wälden”, 28 Januari 1928’. 6 regels tekst. Met originele, voorbedrukte envelop.
€ 120
* Dit briefje begeleidde een boek dat Van Eeden ooit van Prein ter inzage had gekregen. ‘Het groote aantal boeken, dat ik geregeld ter inzage ontvang, maakt het my moeyelyk er oog op te houden, zoodat ik het u nu eerst terug kan zenden’. De geadresseerde woonde, evenals Van Eeden, in Bussum, op twintig minuten lopen van Walden.

8. HAWINKELS, Pé Handgeschreven brief aan ‘Beste Karel [Reijnders]’. 21,4 x 13,7 cm. Eén blad. Recto en verso. Gesigneerd ‘Pé Hawinkels’ en gedateerd ‘Nijmegen, 24.IX.’68’. 57 regels tekst.
€ 175
* Hoogst literaire, barokke, uitgebreide brief aan de voorzitter van de Gemeenschap Beeldende Kunstenaars (GBK) over verschillende onderwerpen. De dichter wil een ander type lidmaatschap van de GBK: ‘wil ik de Scala in Den Haag binnen, dan begin ik met een legitimatie als kunstvreter niets, als kunstkakker echter alles’. Uitvoerig over een beeldspraak uit een brief van Reijnders, die Hawinkels maar niet losliet: ‘ik liep met de passage, undulerend en van vorm veranderend als een kwal, in mijn hoofd door de Mr. Franckenstraat, achter een duitse herder, die zijn staart uitnodigend omhoog stak, om mij te wijzen op de verbluffende gelijkenis tussen zijn, droge, exacte, aars en de plaats aan bepaalde plantenstengels waar een blad is afgerukt’. Geestig slot.
Bijgevoegd: Doorslag van handgeschreven brief van Karel Reijnders aan ‘Beste Pé’ (aan brief geniet).

9. HEIJERMANS, Herman Getypte brief aan ‘Beste [Johan] De Meester’. 29,5 x 19,4 cm. Op geschept ‘Waterloo svh’-papier. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘HermanHeijermans’ en gedateerd ‘Zandvoort, 20 Augustus 1924’. 9 regels tekst. Gevouwen.
€ 100
* Ontroerende brief van een ongeneeslijk zieke schrijver: ‘We zyn ’n paar rare menschen, die mekaar dikwyls in stemmings-buien ’n pak rammel gegeven hebben, en juist daarom ondergaat de uit ’t zadel gelichte je steun met des te meer erkentelykheid. Het is niet alles na ’n operatie ziek te blyven […] terwijl je naar arbeid hunkert’. Heijermans was eerder dat jaar geopereerd aan botkanker en overleed op 22 november 1924, slechts drie maanden na dit schrijven.
Merkwaardig genoeg staat er op de achterkant van deze brief in potlood de handtekening van Martinus Nijhoff, met daaronder in een ander handschrift diens adres: ’33 Spreeuwenlaan/ Den Haag’, het adres waar Nijhoff woonde van 30 juli 1923 tot 8 april 1927.

10. HERMANS, W.F. Getypte brief aan ‘Zeer geachte Heer [Nol] Gregoor’. 29,4 x 20,8 cm. Eén blad. Recto en verso. Gesigneerd ‘WFHermans’ en gedateerd ‘Groningen 15 dec. ’56’. 48 regels tekst. Enkele correcties in handschrift.
€ 675
* Sublieme reactie vol one-liners op Gregoors verzoek een ‘stukje papier met handschrift’ af te staan: ‘Ik ben tegen een grafologische explicatie van litteraire werkjes. Als ik er niet tegen was, zou ik niet de moeite nemen allerlei boeken te schrijven ten einde begrepen te worden, of mijzelf te manifesteren, of hoe u het noemen wilt, maar ik zou doodgewoon een aantal fotocopieën van mijn handschrift te koop aanbieden’.
Voorts uitvoerig over het soort papier waarop Hermans typt en schrijft, gevolgd door een aankondiging en een bekentenis: ‘mijn verhouding tot onbeschreven bladen is uiterst moeilijk en pijnlijk. Ik ben al lang van plan er een roman over te schrijven, of een novelle […] Het papier waarop ik deze brief schrijf en zoveel andere dingen geschreven heb, heb ik gestolen, maar dat moet natuurlijk onder ons blijven. Gestolen papier vermindert mijn beschroomdheid aanmerkelijk, omdat het, als ik het niet gestolen had, aan een veel gruwelijker lot ten offer gevallen zou zijn dan beschreven te worden door mij’.
Aan het slot van de brief vraagt Hermans Gregoor zijn hartelijke groeten over te brengen aan ‘buurman Vestdijk’: in ‘de complete Mandarijnen op Zwavelzuur (manuscript, maar wordt misschien nog eens gedrukt) komt niet meer dan één hatelijke opmerking over hem voor’.

11. HERTOG, Salvador Handgeschreven ansichtkaart aan ‘Dag Manuel [van Loggem]’. 10,5 x 15,0 cm. Alleen verso. Niet gesigneerd. Niet gedateerd (poststempel: 1966 of 1968). 9 regels tekst + 10 regels tekst van ‘Marijke’.
€ 20
* Vakantiegroet uit Marseillan aan een vriend in Amsterdam: ‘we komen echt terug naar ’t regenachtige Holland. Je toneelstuk wordt gelezen (was ’t nog niet) en zodra ik in Parijs ben, zit ik ze weer op de hielen’. Tevens wat vriendelijke woorden en een tekeningetje van ‘Marijke’, die meedeelt dat ze de reis per bromfiets (!) hebben gemaakt.

12. KAL, Jan Handgeschreven aantekening. 8,8 x 8,8 cm. Eén blad. Alleen recto. 6 regels tekst. Aantekening in onbekende hand op verso. Wat gekreukt.
€ 10
* Geen brief inderdaad, maar wat niet is kan nog komen: Kal schreef zijn Amsterdamse adres op dit velletje, gevolgd door de mededeling: ‘(dit is mijn dronken handschrift na de crematie van de betreurde Jantje in ’t Hout)’.

13. KEULEN, Mensje van Handgeschreven briefje. 21,2 x 15,4 cm. Alleen recto. Gesigneerd ‘Mensje van Keulen’ en gedateerd ‘Amsterdam, 29 juni 1983’. 6 regels tekst.
€ 15
* Verhuisbericht van de schrijfster: ze geeft zowel haar oude als haar nieuwe adres.

14. KLOOS, Willem Handgeschreven brief aan ‘Amice’ (= K.J.L. Alberdingk Thijm alias Lodewijk van Deyssel). 17,7 x 11,4 cm. Eén vouwblad. Eén pagina beschreven. Gesigneerd ‘Willem Kloos’ en gedateerd ‘Amsterdam, 10 Januari ’91’. 6 regels tekst. Met originele envelop.
€ 350
* Hilarische brief van Willem Kloos aan Lodewijk van Deyssel over een toegezonden ‘fleschje van het gevraagde haarmiddel’. Voorts over het sturen van kopij. Vroege brief van de ene Nieuwe Gidser aan de andere!

15. KOMRIJ, Gerrit Handgeschreven ansichtkaart aan ‘Gerard v/h Reve Wim van Albada’. 10,0 x 14,7 cm. Alleen verso. Niet gedateerd (datum poststempel: ’20 VII 67′). 4 regels tekst.
€ 350
* De ansicht toont ons een breed lachende, intens gelukkige jongeman, voor de gelegenheid gesigneerd: ‘Charles Hofman’ en ‘Gerrit Komrij’. Deze Bulgaarse beauty wordt door Komrij omschreven als ‘Het geile rooie/ sterdier van het/ communisme!’ Hieronder voegde hij toe: ‘Groeten ook van/ Eric!’

16. LOESBERG Twee brieven aan ‘Mijne Heren’. 1. Eén blad. 29,7 x 21,0 cm. Alleen recto. Gesigneerd ‘R.A. Loesberg’ en gedateerd ‘Rotterdam, 27 december 1971’. 16 regels tekst. 2. 29,7 x 21,0 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘Loesberg’ en gedateerd ‘Rotterdam, 4 januari 1972’. 8 regels tekst.
€ 180
* Vroege post van Loesberg (1944-1990) aan de redactie van het tijdschrift De Gids. De getypte brief handelt over een eerder gezonden manuscript met de titel ‘Ontbijt’: ‘Tot op heden mocht ik nog geen reactie ontvangen, zodat ik mij afvraag of het manuscriptje wel te juister plaatse is aangekomen’. De schrijver vermoedt waarom het niet geretourneerd is: ‘een postzegel van f 1,00 sloot ik erbij in. Inmiddels zijn de tarieven van de P.T.T. verhoogd zodat het bedrag thans onvoldoende is geworden’.
In de tweede, handgeschreven brief schrijft Loesberg: ‘In verband met het Mondriaan-jaar (1972) doe ik u hierbij enige van mijn gedichten toekomen, betrekking hebbend op M.’ Mooi om te zien dat de schrijver in de tweede brief zijn initialen weglaat.

17. MOONEN, A. Handgeschreven brief aan ‘Jaapje [= Jac. van Hattum]’. 24,0 x 18,6 cm. Twee bladen. Alleen recto. Gesigneerd ‘Aart Moonen’ en gedateerd ‘Den Haag, 29-1-69’. 37 regels tekst. Handgeschreven aantekening van Van Hattum op verso: ‘3 delen Oosthoeks/ Encyclopedie/ ?/ Zijn weggepakt?!’
€ 150
* Vroege, zeer literaire brief met seksuele toespelingen van een eenzame jongeman: ‘Ook al heb ik veel kennissen in A’dam, geloof me of niet, jij bent de enige bij wie ik me op m’n gemak voel’. Moonen raadt Van Hattum af een bestemming voor zijn toneelspel te zoeken: ‘Leuren vind ik meer iets voor kooplui en hoeren. Ik loop toch wel langs de golven, richting Kijkduin, onder een gevarieerde lucht, vaak kleur 13’. Over zijn toneelwerk voor Toneelgroep Studio: ‘in één van mijn éénakters dient ritmisch een paardenpik zich vrijelijk over het toneel te kunnen bewegen’. En Moonen kent maar weinig mensen die hij opbellen kan: ‘Gods telefoonnummer is mij niet bekend, ondanks dat ik er vele interlokale- en nationale gidsen voor opengeslagen en sekuur ingekeken heb. Noppes’.

18. PERRON, E. du Handgeschreven brief aan ‘Beste [Jacques] Gans’. 20,4 x 13,1 cm. Eén blad. Recto en verso. Gesigneerd ‘EdP’ en gedateerd ‘Parijs, zaterdag [27 oktober 1934]’. 38 regels tekst. Scheurtje in vouw.
€ 450
* De schrijver stuurt zijn jongere collega – ‘In haast en drukte!’ – zijn brief terug: ‘Er staan heele goede stukken in, toch zou ik er veel met je over te bepraten hebben […] Maar mijn oordeel zou je eerder remmen dan aanvuren in dit geval; het lijkt mij veel beter dat je voor jezelf formuleert wat je ervan denkt’. Uitvoerig over het eerste schrijverscongres in Moskou: ‘van het allergrootste belang voor de “wereldliteratuur”. Dat het fascisme dit heeft helpen veroorzaken is ook zeker: zoo wordt dus ook een goed geboren uit een kwaad’. Over zijn lectuur: ‘Ik lees nu Goriély. Zelfs daarin zijn opmerkelijke details. Ben erg bezig met dit alles; zoekende te begrijpen, etc.’
Niet in Brieven (Amsterdam 1979). Ongepubliceerd.

19. REVE, Gerard Getypte brief aan ‘Lieve Jongens [= Jan Wolkers en Annemarie Nauta]’. 27,4 x 20,9 cm. Op briefpapier van ‘Tirade’. Eén blad. Recto en verso. Gesigneerd ‘Gerard’ en gedateerd ‘Amsterdam, 22 oktober 1959′. 71 regels tekst. Met een originele envelop [poststempel: ’15 VII 1959’. Zie de noot].
€ 1500
* Fabuleus verslag van een mislukte ontmoeting, naar aanleiding van het lenen van een leunstoel. ‘Ik moest toch in de buurt zijn en ben met mijn zieke lichaam helemaal door de stad gelopen met de stoel maar later dacht ik dat jullie vast kwaad moeten zijn geweest want vermoedelijk zijn jullie door mijn bonzen gestoord in de geslachtsdaad, dat moet haast wel, want het was er volstrekt het weer voor’. Vervolgens uitgebreid over eerder die middag aangeschafte onderdelen (‘1 verloopstukje, 1 T-stukje, 1 slangkop, 1 3/8 nippel, 1 kraanplaat’) voor een aan te leggen waterleiding. Toen om half vier ’s middags bleek dat Wolkers niet thuis was, heeft Reve de stoel afgegeven aan de voordeur van een winkel, ‘uit vrees dat hij door de vuilnisman plotseling meegenomen zou worden’. Tevens over de schoonheid van Maria: ‘Er ontbreekt wel iets, maar ze is verblindend mooi. Waarschijnlijk is ze te efficiënt en te beheerst, en maakt ze een evenwichtige indruk terwijl het een ziedende pot waanzin is […] Annemarie is veel meer een echte vrouw en heeft veel meer charme – het is net wat je hebben wilt’. Voorts uitvoerig over een bezoek aan Elseviers Weekblad: ‘Men liet mij kennis maken met Bantzinger, ook zijn gepoetste en gelikte joker […] Ik legde uit, althans probeerde aan de half kale Mr. J.H.M.G. Barkey Wolf uit te leggen, dat de dood eigenlijk het enige belangrijke onderwerp in de literatuur is […] de bereisde Bantzinger begon toen over stierengevechten, die ik zei misselijk te vinden, omdat de uitslag vast stond. Eerlijke vrijwillige tweegevechten tussen mensen zou ik appreciëren, vooral als het beide mooie jongens waren en ik de overwinnaar ten geschenke zou krijgen. (Deze laatste beide voorwaarden verzweeg ik.)’ Laatste zin: ‘Nu ga ik de brief posten. Ik ben uw broeder in Jezus Christus onzen Verlosser en Zaligmaker’.
Vier dagen na deze mislukte ontmoeting troffen de jonge schrijvers elkaar alsnog: op de vierendertigste verjaardag van Wolkers, waarbij de stoel van Reve ongetwijfeld van pas kwam. Gerard Reve en Jan Wolkers leerden elkaar kennen toen Wolkers in februari 1959 het verhaal ‘Het Tillenbeest’ instuurde voor Tirade. Het eerste schriftelijke contact dateert van 6 juni 1959. Deze geheel ongepubliceerde brief – de vierde of vijfde die Reve aan Wolkers zond – wordt bewaard in de envelop van de tweede brief, gedateerd 15 juli 1959. Zie voor achtergronden: ‘Het was een heel knappe jongen, dat moet je niet vergeten. Interview met Jan Wolkers door Diederik van Vleuten’. Pagina 9-21 in: Het volle leven. Herinneringen aan Gerard Reve (Amsterdam 2006).

20. ROLAND HOLST, A. Handgeschreven brief aan ‘Lieve Mevr. de Meester [= A.H. de Meester-Obreen]’. 17,9 x 13,1 cm. Eén vouwblad. Alleen recto. Gesigneerd ‘Jany R.-H’ en gedateerd ‘Bergen N-H./ 22.V.’41’. 24 regels tekst.
€ 45
* De dichter schrijft de moeder van de vrouw van zijn broer Eep over de dochter van ‘een oude vriendin van u’. ‘Haar kleindochter, Gaby Destrée, schijnt een loopbaan als danseres te beginnen (een dansbaan, dus eigenlijk) en nu hoopt haar grootmoeder op wat protectie, o.a. van u’. Tevens over de mogelijkheden van een concert aan huis.

21. SCHARTEN, Carel Drie handgeschreven briefkaarten en een handgeschreven brief aan familie De Josselin de Jong. Diverse formaten. Recto en verso. Gesigneerd ‘Carel’ en gedateerd ‘[poststempel:] 10 X 1933’, ‘[poststempel:] 13 XII 1939’, ‘Florence. 6 Febr. 1942’ en ‘[poststempel:] 25 5 42’. 33 resp. 45, 72 en 24 regels tekst.
€ 65
* Zeer uitvoerige berichten van het schrijversduo Carel Scharten en Margot Scharten-Antink, dat sinds 1924 in Italië de ene na de andere bestseller schreef en ondertussen flink flirtte met het Italiaanse fascisme. In de eerste briefkaart dankt Scharten voor het aangename verblijf in ‘Huize Beukenstein’: ‘omdat ik steeds sterker het gevoel krijg van een echte en hechte vriendschap; een gevoel, zeer zeldzaam op lateren leeftijd, en daardoor des te heuglijker’. De tweede kaart, geschreven aan het begin van de Tweede Wereldoorlog, handelt over artikelen van Dolf de Josseling de Jong, twee nieuwe boeken, en hun verblijf in Italië: ‘wij leven hier rustig aan den lijve, maar vol onrust in onzen geest. Het lot van Holland, en van onze arme schepen, met al den nasleep van dien, houden ons dagelijks in spanning. Het ergste schijnt afgewend’. In de lange brief laat Scharten zijn gedachten gaan over de situatie in Europa en Indië: ‘Zoo weet een mensch, en berust erin, dat hij eenmaal het liefste dat hij heeft zal moeten verliezen. Maar als het eenmaal zoover is, dan blijkt theoretisch weten een wereld weg van de werkelijkheid’. Tevens over ongeluk in de familie: ‘Het zijn moeilijke tijden, en voor Marjo, bijna op nu, wat àl te moeilijk’.

22. SCHUUR, Koos Handgeschreven brief aan ‘beste Max [Schuchart]’. 27,7 x 20,2 cm. Op briefpapier van Het Woord. Maandblad voor de nieuwe Nederlandse letterkunde. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘Koos [gevolgd door een bloemetje]’ en gedateerd ‘Amsterdam-C., 1 juli ’46. 4 regels tekst.
€ 20
* Kort briefje, dat een zending gedichten begeleidde. Tevens: ‘ik ben zeer benieuwd naar je beschouwing over de engelschen’.

23. TIMMERMAN, Aegidius W. Handgeschreven brief aan ‘Beste Vic[tor van Vriesland]’. 26,8 x 21,5 cm. Eén blad. Recto en verso. Gesigneerd ‘Tim’ en gedateerd ’25 Aug den Haag [circa 1920]’. 56 regels tekst met paarse inkt in zwierig handschrift.
€ 145
* Zeer uitvoerige brief van de classicus en letterkundige (1858-1941) aan zijn jonge vriend Van Vriesland, met wie hij vanaf 1910 reeds correspondeerde. Timmerman brengt verslag uit van zijn verjaardag. Van Vriesland gaf hem boeken: ‘Ik houd heel veel van brieven, autobiografieën en reisbeschrijvingen zoo zelfs dat ik nu al twee deelen uit heb van de brieven’. ‘O! Ja wat zijn die brieven aardig & wat is Multatuli met al zijn rarigheden een groot en goed mensch geweest!’ Het spijt Timmerman dat zijn eigen werk blijft liggen: ‘Driemaal ben ik al mijn stuk over [Gorters] Pan aan het omwerken en nog voldoet het mij niet. ’t Is zoo dodelijk saai nu Leida [Aleida Jacoba van Pellecom, Timmermans vriendin] op bed ligt en ik moet mij zoo vaak met allerlei huishoudelijke snert bemoeien’. Voorts over de vrouw van een oude vriend, die hem kwam opzoeken: ‘Wat hij daar voor appetisants aan vindt, mag god weten. Ze moet mirakuleus verstandig, geestig, lief, beminnelijk enz. enz. zijn als dat zal moeten opwegen tegen haar uiterlijk. Want ze is schuw-leelijk. De Heks van Endor is er adorable bij’ (…) ‘Je kan net zoo goed met een orgelpijp of een japansch kralengordijn naar bed gaan!’ En over het presentje van een vriend: ‘Van Kloos kreeg ik een mand vruchten. Ook aardig bedacht, vooral met het oog op L. die den heelen dag appels ligt te eten’. Verder over de schilders Willem en Pieter de Zwart, van wie de laatste ‘verleden week voor ƒ 1375 verkocht’ had.

24. VESTDIJK, S. Handgeschreven briefkaart aan ‘Zeer geachte Heer [John] Daniskas’. 8,8 x 13,7 cm. Recto en verso. Gesigneerd en gedateerd ‘Doorn 18-10-’51’. 28 regels tekst.
€ 120
* Aardig schrijven aan de directeur van het Rotterdamse Toonkunst-conservatorium over de onvoltooid gebleven opera Merlijn. Vestdijk verkeert, wat zijn werk betreft, ‘in bijzonder hinderlijke tijdnood’, maar wanneer de ‘vervelende drukte’ eind november voorbij is, wil de schrijver zich graag zetten aan ‘een kort exposé van de opera’. De achterzijde van de briefkaart is geheel gereserveerd voor een routebeschrijving naar Torenlaan 4 in Doorn (‘waar ik het enige huis bewoon, de hoekhuizen niet meegerekend’).

25. VLIET, Eddy van Handgeschreven brief aan ‘Geachte Heer’. 27,5 x 21,5 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd en gedateerd ‘Antwerpen, 10 april 1964’. 10 regels tekst. Tweemaal gevouwen geweest.
€ 65
* Vroege, formele brief van de 21-jarige dichter die waarschijnlijk Van Vliets debuutbundel Het lied van ik (1964) begeleidde. ‘Hiermede zijn wij zo vrij U deze derde Monas-uitgave te laten geworden, en drukken daarbij de wens uit dat er eventueel een kleine bespreking van het werk in Uw tijdschrift zou verschijnen’. Wanneer de verlangde lectuur niet leidt tot een bespreking, wordt de geadresseerde vriendelijk verzocht het boek terug te sturen.