Nieuwsbrief 624: Zuid-Afrika

In deze lijst staan veelal recente aanwinsten over Zuid-Afrika. Van de Zuid-Afrikaanse schrijver Karel Schoeman hebben we een dikke meter boeken staan: romans, geschiedkundige werken en de fascinerende dubbelbiografie Merksteen. Voorts hebben wij gesigneerde boeken van Breytenbach, een zelfgemaakt evenaarspaspoort en een fraai vormgegeven folder voor tropenkleding. Hermans en Reve brachten in de jaren ’80 omstreden bezoeken aan Zuid-Afrika; enkele van de aan hen aldaar overhandigde boeken staan nu in de nieuwsbrief.

1. BREYTENBACH, Breyten Breyten. Vertaling Adriaan van Dis. (Catalogus/ Nr. 20/1 van het tijdschrift Revolver). (Antwerpen, Gerd Segers, 1993). 26 x 20 cm. Ingenaaid. 20 p. Met afbeeldingen van schilderijen en tekeningen van de auteur. 1e druk. Omslag deels verbleekt.
€ 30
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur aan Aad Nuis op de titelpagina: ‘Voor Aad/ (en de huwelik!)/ gefeliciteerd!/ Liefdegroet/ Breyten/ 15.6.93’. Catalogus van een dubbeltentoonstelling met Hugo CLAUS, tevens voorzien van drie lange gedichten van Breytenbach, in het Nederlands vertaald door Adriaan van Dis. Foto achterop van Herman Selleslags.

2. BREYTENBACH, Breyten De ware bekentenissen van een witte terrorist. Gevolgd door kanttekeningen, tien gedichten en het Okhela-manifest. Vertaald door Gerrit de Blaauw en Adriaan van Dis. Amsterdam, Van Gennep, 1984. Garenloos. 436 p. Geïllustreerd. 1e druk.
€ 20
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur aan Aad Nuis op de titelpagina: ‘Voor Aad Nuis/ met veel vriendschap/ Breyten/ 2 juni 1984/ A’dam’.

3. BREYTENBACH, Breyten Woordwerk (die kantskryfjoernaal van ’n swerwer). Kaapstad Pretoria Johannesburg, Human & Rousseau, (1999). Ingenaaid met flappen. 228 p. Schilderij en tekening op omslag van de auteur. Gezet uit de Centaur. 1e druk.
€ 25
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur aan Aad Nuis op de Franse titel: ‘Voor Ellen en Aad:/ met, zoals altijd,/ mijn vriendschap/ en hartelijke wensen/ voor 2001/ Breyten/ Amsterdam 19 januari/ 2001’.

4. CLAUS, Hugo Een bruid in de morgen. Met inleiding en aantekeninge deur André P. Brink. Pretoria/ Kaapstad, Academica, (1980). Serie Literatuur van die Lae Lande. Karton. 120 p. 2e druk. Hoeken iets geschaafd.
€ 50
* Eerste Zuidafrikaanse editie, met de tekst in het Nederlands en de inleiding in het Zuidafrikaans. Achterin ‘Enkele probleme wat uit die Nederlandse grammatika mag ontstaan’, ook met rijen stamtijden.

5. CLAUS, Hugo De Metsiers. Met inleiding en woordverklaringe deur Ena Jansen. Pretoria/ Kaapstad, Academica, (1989). Serie Literatuur van die Lae Lande. Ingenaaid. 160 p. 1e druk.
Verkocht
* Eerste Zuidafrikaanse editie, met de tekst in het Nederlands en de inleiding in het Zuidafrikaans. Achterin ‘Enkele probleme wat uit die Nederlandse grammatika mag ontstaan’, compleet met stamtijden.

6. COETZER, Owen The Anglo-Boer War. The Road to Infamy 1899-1900. Colenso, Spioenkop, Vaalkrantz, Pieters, Buller and Warren. Londen, Arms and Armour, 1996. Karton met stofomslag. 294 p. Geïllustreerd. 1e druk. Eigenaarsstempel op titelblad, verder mooi.
€ 15

7. GRESHOFF, J. Catrijntje Afrika. (Met een frontispice door Tinus van Doorn). Hagae Comitis, apud Consobrinum [= Den Haag, Huib van Krimpen], 1944. Linnen. 44 p. Onafgesneden. 1e druk.
€ 35
* Eén van de 50 luxe-exemplaren, gedrukt op Banzay, gebonden in een eenvoudig linnen bandje. Over de voorouders van Greshoff, die in Afrika woonden. Greshoff vertrok zelf in 1939 naar Zuid-Afrika. De Jong 335.

8. HEMKES, F.L. XL gedichten. (Met opdracht). Leiden, E.J. Brill, 1882. 15,3 x 12,2 cm. Origineel rood linnen met goud- en blindstempeling. XII, 72 p. 1e druk. Band vooral aan de achterkant nogal gevlekt. Eerste katern ligt wat open.
€ 75
* Zeer zeldzaam, een exemplaar met handgeschreven opdracht van de jonggestorven dichter: ‘van den Schrijver/ aan zijnen vriend/ W. Bloem’. De enige bundel van Hemkes, die in 1887 in het Zuid-Afrikaanse Jagersfontein zou overlijden. Vooral gedichten over sterven en dood, vaak ontroerend en opmerkelijk teder, zoals het bekende ‘Het kindeke van den dood’.

9. HERMANS, W.F. Collectie van vier opdrachtexemplaren, drie zwart-witfoto’s, een kleurenfoto en een knipselmap.
A. Uit talloos veel miljoenen. Roman. Amsterdam, De Bezige Bij, 1983. Ingenaaid (omslagontwerp Leendert Stofbergen). 296 p. 2e herziene, vermeerderde druk.
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de Franse titel: ‘Voor Koos Human,/ in Parijs op 29 mei ’83/ Wim’. JS 360.
B. De zegelring. Amsterdam, De Bezige Bij, 1984. Linnen met stofomslag (omslagontwerp Leendert Stofbergen). 72 p. 1e druk. Omslag aan randen minimaal geschaafd.
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de Franse titel: ‘voor Koos Human,/ in Parijs 4 okt. ’85/ van harte/ W.F. Hermans’. JS 376.
C. Relikwieën en documenten. Een toespraak. Amsterdam, De Bezige Bij, 1985. Ingenaaid met flappen [omslagontwerp Ernst Nagel]. 40 p. 1e druk.
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de Franse titel: ‘voor Koos Human,/ als relikwie (?)/ W.F. Hermans/ Parijs 4 okt. ’85’. JS 386.
D. Naar Magnitogorsk. Amsterdam, De Harmonie, (1990). Ingenaaid met flappen (omslagontwerp Leendert Stofbergen). 36 p. 1e druk.
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de Franse titel: ‘voor Koos Human, ter/ herinnering aan onze wonder-/ baarlijke ontmoeting op het/ Spui in Amsterdam op 10 okt. ’90/ Hartelijk van/ Wim/ Parijs 8 nov. ’90’. JS 415.
E. Zwart-witfoto. 12,3 x 18,9 cm. Met op de achterzijde opgeplakt een getypte toelichting van Human: ‘Hermans, ambassadeur Van der Valk, Prof Lina Spies, KH [= Koos Human]. Onthaal deur H & R [= Human & Rousseau] aangebied op Stellenbosch’.
F. Zwart-witfoto. 14,0 x 18,8 cm. Met op de achterzijde opgeplakt een getypte toelichting van Human: ‘Prof PJ Cillié, destyds voorsitter van die Nasionale Pers, oorhandig ’n geschenk aan Hermans […]’.
G. Zwart-witfoto. 11,8 x 17,0 cm. Met op de achterzijde opgeplakt een getypte toelichting van Human: ‘Op pad na die tafel van Tafelberg. Links van Hermans, met die elmboog op die reling, is mnr Hans Büttner, destyds amptenaar by Human & Rousseau’.
H. Kleurenfoto. 17,7 x 24,6 cm. Met op de achterzijde opgeplakt een getypte toelichting van Human: ‘Links na regs: Mev Elizabeth Leroux, Koos Human, Mev Nakkie Human, Etienne Leroux (romanskrywer), Hermans. Die hond, ’n spaniel genaamd Aida, moes op Hermans se aandrang ook op die foto verskyn […]’.
I. Envelop met ca. 35 krantenknipsels over Hermans en Zuid-Afrika.
Gratis bij bestelling: een flinke stapel fotokopieën van de interessante correspondentie tussen Human en Hermans.
€ 850
* J.J. (Koos) Human (1931) is, samen met Leon Rousseau, de oprichter van de Zuid-Afrikaanse uitgeverij Human & Rousseau. Ter voorbereiding op Hermans’ omstreden bezoek aan Zuid-Afrika, van 4 maart tot 1 april 1983, correspondeerde Human intensief met de schrijver. Human maakte een reisprogramma, haalde Hermans van het vliegveld, vergezelde hem bij veel activiteiten en liet Hermans vanaf 25 maart 1983 logeren in zijn vakantiehuisje in Onrusrivier. Human & Rousseau gaf van 1979 tot 1985 vijf Zuid-Afrikaanse edities van Hermans’ werk uit. Fascinerend, persoonlijk ensemble over een heikele tijd.

10. (HERMANS, W.F.) Tydskrif vir letterkunde. Nuwe reeks XX: 4. November 1982. Pretoria, 1982. Garenloos. (2), 186 p.
€ 25
* Tijdschrift uit de bibliotheek van W.F. Hermans, die met pen op de binnenzijde van het omslag het adres van ‘Dr. H.M. Roos/ Departement Afrikaans en Nederlands’ schreef. Op 8 maart 1983 gaf Hermans in Pretoria een interview aan Henriette Roos en Elize Botha voor het Tydskrif vir letterkunde.

11. (HERMANS, W.F.). BREYER, Karl Moskaus Faust in Afrika. Stuttgart, Seewald, (1981). Garenloos. 348 p. 1e druk. Scheefgelezen.
€ 45
* Dit boek heeft een handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de titelpagina: ‘Voor W.F. Hermans/ ter herinnering/ aan een aangename/ ontmoeting in Afrika/ Karl Breyer/ Irene, 11 maart 1983’. Uit de bibliotheek van W.F. Hermans, die met pen op het schutblad ‘237 Den Uijl’ schreef. Op 11 maart 1983 hield Hermans een lezing over Nooit meer slapen voor tweedejaars studenten.

12. (HERMANS, W.F.). STRATEN, A.S. van Pendoring (Edms) Beperk. ’n Hoorspel. (Kaapstad), Tafelberg, (1980). Karton. (10), 26 p. 5e druk.
€ 30
* Dit boek heeft een handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de titelpagina: ‘Vir Wim/ Met die hoop dat die weer-sien/ gau sal kom./ Ampie/ 16 Maart ’83’. Uit de bibliotheek van W.F. Hermans, die elfmaal met potlood een vraagteken in de marge plaatste. Op 16 maart 1983 bezocht Hermans met Van Straten de Libanon-goudmijn, tussen Carletonville en Johannesburg.

13. HOLLAND AFRIKA LIJN Evenaarspaspoort (1927). Amsterdam, Holland Afrika Lijn, 1952. 18 x 12 cm. Gevouwen blad in omslag met opdruk van de Holland Afrika Lijn (1924). Het gevouwen vel is met paarse inkt betypt en met vulpen beschreven. Er is en foto van een jonge vrouw ingeplakt met daarop twee stempels van het S.S. Heemskerk van de KNSM en de datum 14 januari 1927. Gesigneerd door gezagvoerder R. Wagemaker en door twee moeilijk leesbare namen (J. van Droogen en G. Zevenhuizen?). Omslag wat roestig, gebruikssporen.
€ 45
* ‘In naam van Zijne Majesteit Neptunus / In the Name of His majesty Neptune, King of all the High Seas’ op naam van Miss Elaine Collingwood Dumville Smythe, met in haar officiële beschrijving ‘serious looking’ en ‘musical’, en onder Other Particulars: ‘possesses all the nice qualities of her age, which a young man way wish’, en in ander handschrift: ‘most marvelous teeth’. Op het internet konden we een vrouw met deze naam vinden, die geboren werd in 1908. Leuk document!

14. HOLLAND AFRIKA LIJN Passage-tarief No. 19 Zuid- en Oost-Afrika (1952). Amsterdam, Holland Afrika Lijn, 1952. 24 x 16 cm. Leporello van 8 p. Gedrukt in rood, groenblauw en zwart. Voorop een afbeelding van een van de schepen, met portret van Jan van Riebeeck. Tabellen eveneens in kleuren gedrukt.
€ 25
* Met tabellen per schip en per hut, per seizoen en voor andere zaken: verhuisboedels, onverpakte personenauto’s, motorfietsen, juwelen en honden. Met mooi uitgevoerd, maar incompleet ‘Handboek voor passagiers’.

15. ODENDAL, F.F. HAT. Verklarende handwoordeboek van die Afrikaanse taal. Johannesburg, Perskor, 1988. Original artif. leather binding. (8), 1382 p. Second edition, 7th printing.
Verkocht
* The second edition, revised and much enlarged, was first printed in 1979. A large and heavy book.

16. (REVE, Gerard). BAKER, Eleanor As ’n pou kon vlieg. ’n Verblyfboek oor Teheran. (Kaapstad), Tafelberg, (1980). Karton met stofomslag. (8), 96 p. 1e druk.
€ 30
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur aan Gerard Reve op het schutblad: ‘Vir Gerard/ Met veel liefde,/ Eleanor./ 9 Jan. 1983’. Bovendien signeerde Baker voluit de titelpagina.

17. SCHOEMAN, Karel Armosyn van die Kaap. Voorstel tot vestiging, 1415-1651. (&) Die wêreld van ’n slavin, 1652-1733. Kaapstad, Human & Rousseau, 1999, 2001. Twee delen. 25 x 18 cm. Karton met stofomslag. 320; 854 p. Geïllustreerd. 1e druk. Enkele uitgumbare potloodnotities in de kantlijn. Enkele plekjes op band en omslag, maar in goede conditie.
Verkocht
* Compleet in twee delen. In het Afrikaans. Uitvoerige registers, aanzienlijk noten- en bronnenapparaat. Gedetailleerde geschiedenis van Zuid-Afrika, met speciale aandacht voor de slavernij, aan de hand van diepgaande documentenstudie. Een indrukwekkende uitgave!

18. SCHOEMAN, Karel Die Laaste Afrikaanse Boek. Outobiografiese Aantekeninge. Kaapstad, Human & Rousseau, 2002. 25 x 18 cm. Karton met stofomslag. 684 p. Geïllustreerd. 1e druk. Prima.
€ 30
* In het Afrikaans.

19. SCHOEMAN, Karel Kinders van die Kompanjie. Kaapse lewens uit die sewentiende eeu. Pretoria, Protea Boekhuis, 2006.
25 x 17 cm. Karton met stofomslag. 592 p. Geïllustreerd. 1e druk. Enkele uitgumbare potloodnotities in de kantlijn. Uitstekende conditie.
€ 20
* In het Afrikaans.

20. SCHOEMAN, Karel Merksteen. ’n Dubbelbiografie. Kaapstad, Human & Rousseau, 1998. 23 x 16 cm. Karton met stofomslag. 432 p. Geïllustreerd. 1e druk. Enkele uitgumbare potloodnotities in de kantlijn. Prima conditie.
Verkocht
* In het Afrikaans. Biografie van Schoemans grootouders, en daardoor een geschiedenis van Zuid-Afrika rond 1890-1950.

21. SCHOEMAN, Karel ’n Duitser aan die kaap, 1724-1765. Die lewe en loopbaan van Hendrik Schoeman. Pretoria, Protea Boekhuis, 2004. 23 x 15 cm. Karton met stofomslag. 516 p. 1e druk. Enkele uitgumbare potloodnotities in de kantlijn. Krasje op rug omslag, verder uitstekend.
€ 20
* Uitvoerig gedocumenteerd, met veel noten en uitgebreid register. In het Afrikaans.

22. SCHOEMAN, Karel Stemme (de complete trilogie). Die uur van die engel. (&) Hierdie lewe. (&) Verliesfontein. Kaapstad, Human & Rousseau, 1994-8. Karton met stofomslag. 388; 212; 246 p. Hierdie lewe in 2e druk, de andere in 1e druk. Nette exemplaren.
€ 125
* In het Afrikaans. Inliggend een gefotokopieerd artikel, ‘De dood van Abraham Esau’, waarop de auteur in rode balpen een mededeling heeft geschreven, met paraaf en gedateerd ’28/8/02′.

23. SCHOEMAN, Karel Die Suidhoek van Afrika: Geskrifte oor Suid-Afrika uit die Nederlandse tyd, 1652-1806. Pretoria, Protea Boekhuis, 2002. 25 x 17 cm. Karton met stofomslag. 256 p. Geïllustreerd. 1e druk. Goede conditie.
Verkocht
* In het Afrikaans.

24. SCHOEMAN, Karel Verkenning. Kaapstad, Human & Rousseau, 1996. Karton met stofomslag. 400 p. 1e druk. In uitstekende staat.
€ 30
* In het Afrikaans. Deze historische roman speelt rond 1800.

25. SCHOEMAN, Karel Witnesses to War. Personal documents of the Anglo-Boer War from the collections of the South African Library. Selected and edited by Karel Schoeman. Cape Town, Human & Rousseau, 1999. Ingenaaid met flappen. 176 p. Geïllustreerd. 2e druk. Mooi exemplaar.
€ 15

26. ZUID-AFRIKA Collectie ephemera, ca. 1948.
A. Tropenkleding in deze tijd. Wulfsen & Wulfsen, Veenestraat 47, Den Haag. 22 x 19 cm. Fraaie geïllustreerde tweekleurige folder, 12 p.
B. ‘Een kleine gevarieerde lijst van Zuid-Afrikaanse boeken’. J.H. de Bussy, 1948. Eenzijdig bedrukt.
C. Drie prospectussen voor boeken en een studiecentrum (1948) plus een overdruk over ‘Het Afrikaanse boek 1 januari-1 mei 1939’.
D. Inschrijfformulier van de Nederlandsch Zuid-Afrikaansche Vereeniging (1947).
E. Nederland. The Netherlands Magazine for South Afrika, jg. VII, nr. 22, 15 sept. 1947.
F. Knipsel over apartheid uit de Nieuwe Courant van 30 april 1949: ‘Opvoeding van de niet-blanke bevolking’.
€ 45
* Een onthutsend tijdsbeeld.