Nieuwsbrief 643: De Zilverdistel en de Kunera Pers

Het is precies een eeuw geleden dat misschien wel het mooiste gedicht uit de Nederlandse literatuur in zijn allermooiste vorm uitkwam. Bij De Zilverdistel, de private press van J.F. van Royen, verscheen in 1916 het epische vers ‘Cheops’ van J.H. Leopold. De oplage bedroeg 70 genummerde exemplaren. Vanaf de jaren ’30 van de vorige eeuw is deze Cheops het nec plus ultra voor verzamelaars. Bekende bibliofielen als Van der Borch van Verwolde, Nijkerk en Polak hebben op dit boek gejaagd – en het, soms pas na jaren, weten te bemachtigen.

Ter gelegenheid van zijn verjaardag bieden we nu, na lichte aarzeling, ons exemplaar van Cheops te koop aan. Het is bovendien een exemplaar in een afwijkende uitgeversband. Hiervan is ons slechts één ander exemplaar bekend.

In deze nieuwsbrief ziet u tevens welke andere uitgaven van De Zilverdistel – en diens opvolger de Kunera Pers – we in huis hebben. We schrokken zelf een beetje van de hoeveelheid.

De website van de Koninklijke Bibliotheek geeft veel achtergrondinformatie over De Zilverdistel en de Kunera Pers. Prachtige foto’s van de perkamenten banden ziet u daar ook (deze en deze, bijvoorbeeld). Daar kan onze huis-, tuin- en keukenscanner niet tegenop.

De Zilverdistel

1. BAUDELAIRE, Charles Les fleurs du mal. (Den Haag, De Zilverdistel, 1913). Ingenaaid met omslag, waarop een titel- en een rugetiket. In later papieren foedraal. (4), 308 p. Gedrukt onder leiding van P.N. van Eyck en J.F. van Royen bij G.W. van der Wiel in rood en zwart op handgeschept papier van Batchelor in een oplage van 310 genummerde exemplaren.
€ 550
* De Zilverdistel 5. Van Royen 1964, 1.

2. BAUDELAIRE, Charles Les fleurs du mal. (Den Haag, De Zilverdistel, 1913). Verguld, soepel heelperkament met Zilverdistelvignet op voorplat (Eenhoorn Binderij). In papieren foedraal. 304 p. Gedrukt onder leiding van P.N. van Eyck en J.F. van Royen bij G.W. van der Wiel in rood en zwart op Batchelor in een oplage van 310 genummerde exemplaren.
verkocht
* Deze titel verscheen oorspronkelijk alleen ingenaaid, maar werd in de jaren negentig door Hans van der Horst van de Eenhoorn Binderij van een stemmige heelperkamenten band voorzien, geheel in lijn met andere Zilverdistels. Het vergulde foedraal werd recentelijk vervaardigd door Binderij Phoenix. De Zilverdistel 5. Van Royen 1964, 1.

3. EYCK, P.N. van Worstelingen. Den Haag, De Zilverdistel, 1910. Iets later halfmarokijn met vijf ribben. Kop verguld. 54 p. Gedrukt door Joh. Enschedé met een achttiende-eeuwse letter [van Fleischmann] in een oplage van 40 genummerde en gesigneerde exemplaren. 1e druk.
verkocht
* De Zilverdistel 1.

4. EYCK, P.N. van Bevrijding. Verzen. [Den Haag], (De Zilverdistel, 1913). Ingenaaid met omslag en titeletiket. (48) p. Gedrukt in rood en zwart op fraai Japans papier door G.W. van der Wiel & Co. te Arnhem in een oplage van 55 genummerde exemplaren. 1e druk. Omslag op rug vlekkig en met een hapje eruit. Ex libris C. Mensink (gesigneerd ‘A.V.’) op p. (1).
verkocht
* C. Mensink was een van de vaste intekenaren van De Zilverdistel. De Zilverdistel 6.

5. GOSSAERT, Geerten Experimenten. Den Haag, De Zilverdistel, 1911. Modern halfmarokijn met vergulde rugbelettering (voorzijde origineel omslag meegebonden; Bert Graafland). 52 p. Kop verguld. Gedrukt door Joh. Enschedé met een achttiende-eeuwse letter [van Fleischmann] in een oplage van 60 door Gossaert genummerde en gesigneerde exemplaren. 1e druk.
Verkocht
* Exemplaar met handgeschreven opdracht van de auteur aan ‘J. Jac. Thomson,/ met gevoelens van waardeering/ v.d. S.’. Jan Jacob Thomson (1882-1961) was een dichtende dominee uit de Achterhoek, die een grote verering koesterde voor Albert Verwey. De Zilverdistel 3.

6. KLOOS, Willem Verzen uit de jaren 1880-1890. [Den Haag], (De Zilverdistel), 1919. Oorspronkelijk soepel perkament met vergulde rugbelettering en het Zilverdistel-vignet in goud op het voorplat. In papieren foedraal met hetzelfde vignet (Binderij Phoenix). (8), 120 p. Met de hand gezet uit de Zilvertype en gedrukt door J.F. van Royen op de eigen pers in rood en zwart in een oplage van 120 op de pers genummerde exemplaren. Eén katern zeer licht roestig (p. 69-76, zoals vaker), maar een heel mooi exemplaar.
Verkocht
* De Zilverdistel 17. Van Royen 1964, 13.

7. LANSELOET VAN DENEMERKEN Een abel spel van Lanseloet van Denemerken hoe hi wert minnende ene joncfrou die met sijnder moeder diende. (Den Haag, De Zilverdistel, 1913). Oorspronkelijk perkament met vergulde rugbelettering en verguld Zilverdistel-vignet op voorplat. In blind linnen foedraal. (4), 54 p. Met de hand gezet en gedrukt door J.F. van Royen op de handpers van Enschedé in rood en zwart in een oplage van 100 exemplaren. Met, los bijgevoegd, de ‘verklaringen bij Lanseloet van Denemerken’.
Verkocht
* Eerste boek van De Zilverdistel met het Zilverdistel-vignet, ontworpen door K.P.C. de Bazel. De Zilverdistel 9. Van Royen 1964, 5.

8. LEOPOLD, J.H. Cheops. (Den Haag, De Zilverdistel), 1916. Oorspronkelijk halfperkament met rugbelettering en het Zilverdistel-vignet in goud op het voorplat. 16 p. Met de hand gezet en gedrukt door J.F. van Royen op de eigen pers met de Zilvertype in blauw, rood en zwart in een oplage van 70 genummerde exemplaren. Met, als altijd, een lichte roestzweem in het binnenwerk.
verkocht
* Zeldzame bandvariant: dit exemplaar is niet in heelperkament gebonden, maar in een halfperkamenten rug met platten van zwart karton. De meeste Zilverdistels werden gebonden in heelperkament, maar van enkele titels zijn varianten in halfperkament bekend. Deze varianten zijn zonder uitzondering zeer zeldzaam. De Vereeniging der Vijftig 1. De Zilverdistel 13. Van Royen 1964, 10.

9. NOVALIS Die Gedichte von Friedrich von Hardenberg genannt Novalis. [Den Haag], (De Zilverdistel, 1915). Oorspronkelijk soepel perkament met vergulde rugbelettering en Zilverdistel-vignet in goud op het voorplat. In papieren foedraal met hetzelfde vignet (Binderij Phoenix). (6), 132 p. Met de hand gezet uit een letter van Peter Schoeffer van Gernsheim en gedrukt door J.F. van Royen op de handpers van Enschedé in rood en zwart in een oplage van 200 exemplaren. Twee bruine vlekken aan de achterkant in het overigens roomblanke perkament. Ex libris van Lucy Spiegl.
verkocht
* Barones Lucy Spiegl-von Goldschmidt-Rothschild (1891-1977) was onder meer bevriend met Else Lasker-Schüler. De Zilverdistel 11. Van Royen 1964, 7.

10. NOVALIS Die Gedichte von Friedrich von Hardenberg genannt Novalis. [Den Haag], (De Zilverdistel, 1915). Oorspronkelijk halfperkament met vergulde rugbelettering en Zilverdistel-vignet in goud op het voorplat. In papieren foedraal met hetzelfde vignet (Binderij Phoenix). (6), 132 p. Met de hand gezet uit een letter van Peter Schoeffer van Gernsheim en gedrukt door J.F. van Royen op de handpers van Enschedé in rood en zwart in een oplage van 200 exemplaren. Platten deels iets verkleurd.
verkocht
* Zeldzame bandvariant: perkamenten rug met zwarte platten. De Zilverdistel 11. Van Royen 1964, 7.

11. ROYEN, J.F. van, en P.N. van EYCK (Prospectus voor Over boekkunst en “De Zilverdistel”). (Den Haag), De Zilverdistel, 1916. Vouwblad. 4 p. Met de hand gezet en gedrukt door J.F. van Royen op de eigen pers.
Verkocht
* De tekst is van de hand van P.N. van Eyck en J.F. van Royen. Met op pagina 4 een overzicht van leverbare uitgaven en uitgaven in voorbereiding.

12. SHELLEY, P.B. Prometheus unbound. A lyrical Drama in four Acts. [Den Haag], (De Zilverdistel), 1917. Oorspronkelijk soepel perkament met vergulde rugbelettering en Zilverdistel-vignet in goud op het voorplat. In papieren foedraal met hetzelfde vignet (Binderij Phoenix). (4), 148 p. Met de hand gezet uit de Zilvertype en gedrukt door J.F. van Royen op de eigen pers in rood en zwart in een oplage van 125 exemplaren.
verkocht
* De Zilverdistel 15. Van Royen 1964, 11.

13. SUSTER BERTKEN Een boecxken gemaket van suster bertken die lvii jaren besloten heeft gheseten tot Utrecht in dye buerkercke. [Den Haag], (De Zilverdistel, 1918). Oorspronkelijk verguld heelperkament met het Zilverdistel-vignet in goud op het voorplat. In papieren foedraal met hetzelfde vignet (Binderij Phoenix). (40) p. Met de hand gezet uit de Disteltype en gedrukt door J.F. van Royen in rood en zwart in een oplage van 70 op de pers genummerde exemplaren. Ex libris verwijderd van binnenzijde voorplat.
Verkocht
* Misschien wel de mooiste Zilverdistel! De eerste toepassing van de letter Disteltype van L. Pissarro.
Van Royen 1964, 12. De Zilverdistel 16.

14. VERLAINE, Paul Romances sans paroles. (Den Haag, De Zilverdistel, 1913 [= 1914]. Verguld heelmarokijn met vergulde kaders op de platten en de rug (J. Brandt & Zoon, Amsterdam). Kopsnede verguld. (4), 52 p. Gezet uit een letter van Peter Schoeffer van Gernsheim en gedrukt door J. Enschedé en Zn. te Haarlem in rood, blauw en zwart in een oplage van 130 genummerde exemplaren. Stempeltje ‘Ex bibliotheca Johan B.W. Polak’ op binnenzijde achterplat.
verkocht

15. (ZILVERDISTEL) Zilverdistelboeken uitgegeven en in bewerking MCMX-MCMXIV. (Den Haag, De Zilverdistel), januari 1915. Ingenaaid. (8) p. Met de hand gedrukt in een zeer beperkte oplage.
verkocht
* Zeer zeldzame catalogus van De Zilverdistel, met de hand gezet en gedrukt door J.F. van Royen met S.H. de Roos’ Hollandsche Mediaeval. Twaalfde uitgave van De Zilverdistel en het EERSTE WERK dat J.F. van Royen op zijn EIGEN PERS drukte! Aangezien de eerdere uitgaven van De Zilverdistel allemaal werden gedrukt door of bij officiële drukkerijen, kan deze catalogus worden beschouwd als de EERSTE PRIVATE PRESS-UITGAVE in Nederland. De Zilverdistel 12 (deze uitgave wordt beschouwd als een volwaardige uitgave binnen de reeks). Van Royen 1964, 8.

Kunera Pers

16. BOUTENS, P.C. In den keerkring. Zeven gedichten. (Den Haag, Nederlandsche Vereeniging voor Druk- en Boekkunst/ Kunera Pers), 1941 (= 1942). Oorspronkelijk halfperkament met vergulde rugbelettering. 28 p. Gezet uit de Disteltype van L. Pissarro en gedrukt in rood, blauw en zwart door J.F. van Royen op de handpers in een oplage van 210 op de pers genummerde exemplaren. 1e druk. Band aan bovenzijde (als meestal) verkleurd. Licht roestvlekkig (als meestal).
€ 75
* De laatste door J.F. van Royen voltooide uitgave, een sierlijk, vorstelijk boek. Thomassen 3. Van Royen 1964, 18. Hammacher p. 173 e.v. Rijkse 2.127.

17. PÉGUY, Charles La Tapisserie de Notre Dame. 1913. (Den Haag, Kunera Pers, 1929). Modern blind heelperkament (De Eenhoorn Binderij). (6), 76 p. Met de hand gezet uit de Disteltype en gedrukt door J.F. van Royen in rood, blauw en zwart in 105 op de pers genummerde exemplaren.
verkocht
* Een van de allermooiste Nederlandse private-pressuitgaven, geïnspireerd door de Doves Press van T.J. Cobden-Sanderson. Van Royen had Lucien Pissarro de opdracht gegeven om een speciale letter te ontwerpen voor zijn eigen privépers De Zilverdistel. De opvallende vervlochten initialen werden door Van Royen getekend en door hemzelf in buxushout gesneden. In druk gedateerd: 20 april 1929.

18. PÉGUY, Charles (Prospectus voor La Tapisserie de Notre Dame). Den Haag, Kunera Pers, 1929. Planodruk. Alleen recto. Met de hand gezet en gedrukt door J.F. van Royen op zijn eigen pers. Met op de achterzijde een stempeltje van Museum-Boekhandel Robert & Co (Van Baerlestraat, Amsterdam). Gevouwen.
verkocht
* Met een lijstje van eerdere uitgaven, gevolgd door de onvermijdelijke zin: ‘De la plupart des éditions citées il ne reste qu’un seul exemplaire’.

19. ROYEN, J.F. van De Kunera Pers. Aankondiging van hare uitgave Oostersch. Verzen naar Perzische & Arabische dichters door J.H. Leopold. Den Haag, [De Kunera Pers], 1923. Ingenaaid. 8 p. Met de hand gezet uit de Disteltype en gedrukt door J.F. van Royen.
verkocht
* Zeldzaam prospectus voor misschien wel de mooiste Kunera Pers, tevens verklaring van de naam van Van Royens private press. Niet in de KB.

20. SCHENDEL, Arthur van Maneschyn. (Den Haag, Kunera Pers, 1927 [= 1928]). Verguld heelmarokijn. Kop verguld. (4), 22 p. Met de hand gezet uit de Zilvertype en gedrukt door J.F. van Royen op Japans papier op zijn eigen pers in een oplage van 100 op de pers genummerde exemplaren. Rug wat verschoten.
verkocht
* Van Maneschyn zijn uitgeversbanden in diverse kleuren marokijn bekend. Dit is de rood-bruine variant. Een fraaie luxe Van Schendel! Van Royen 1964, 16.

21. SCHENDEL, Arthur van (Prospectus voor Maneschyn). (Den Haag), Kunera Pers, 1927. Planodruk. Recto en verso. Met de hand gezet en gedrukt door J.F. van Royen op zijn eigen pers op Japans papier. Bovenaan gekreukt, horizontale vouw onderaan.
verkocht
* ‘De drukker heeft met sobere middelen getracht, alleen door zuiverheid en echtheid, den kostbaren inhoud haar uiterlijken vorm te geven, wetende, dat deze weinige bladen een eeuwige waarheid verbergend, nochtans schroomvol vermijden moesten eenigerwijze het uitzicht op het eeuwige te belemmeren’.

22. VILLON, François Oeuvres de François Villon. Le lais, Le testament et ses ballades. (Den Haag, Kunera Pers, 1926). Origineel soepel perkament met vergulde rugbelettering. In papieren foedraal (Binderij Phoenix). (4), 142 p. Met de hand gezet [uit de Disteltype] en gedrukt door J.F. van Royen in zwart, rood en blauw in een oplage van 110 exemplaren.
€ 450
* Een van de mooiste Nederlandse bibliofiele drukwerken. Schuhmacher, De Kunera Pers, 2. Van Royen 1964, 15.

23. VILLON, François Oeuvres de François Villon. Le lais, Le testament et ses ballades. (Den Haag, Kunera Pers, 1926). Verguld, zeeblauwgroen heelmarokijn. Kop verguld (Studio Ars Libri). (6), 144, 4 p. Met de hand gezet [uit de Disteltype] en gedrukt door J.F. van Royen in zwart, rood en blauw in een oplage van 110 exemplaren. Rug minimaal verkleurd.
verkocht
* Dit exemplaar werd in de jaren tachtig prachtig gebonden door J.A. Szirmai (1925-2014). Het oorspronkelijke prospectus werd achterin meegebonden. Van Royen 1964, 15.

24. VILLON, François (Prospectus voor Oeuvres). (Den Haag, Kunera Pers, 1926). Vouwblad. Met de hand gezet en gedrukt door J.F. van Royen op zijn eigen pers. Gevouwen. Enkele vlekjes op achterzijde.
€ 50
* Zeer zeldzaam en fraai gedrukt prospectus. De Franstalige tekst is van de hand van J.F. van Royen.

25. VILLON, François (Prospectus voor Oeuvres). (Den Haag, Kunera Pers, 1926). Vouwblad. Met de hand gezet en gedrukt door J.F. van Royen op zijn eigen pers. Aan de randen wat verkleurd. Met drie stempeltjes van Internationaal Antiquariaat Menno Hertzberger.
€ 50
* Zeer zeldzaam en fraai gedrukt prospectus. De Nederlandstalige tekst is van de hand van J.F. van Royen.