Nieuwsbrief 675: Tweede drukken

In de boekenwereld ligt de nadruk vaak op de eerste druk, de première van een tekst. Verzamelaars jagen op eerste drukken en in Amerika zijn er antiquariaten die louter ‘modern firsts’ verhandelen.

Maar een tweede druk hoeft niet onder te doen voor een eerste. Tweede drukken kunnen de eerste in gebonden uitvoering zijn (Hermans) of van een van een nieuw bandontwerp voorzien worden (Couperus). Sommige tweede drukken verschillen tekstueel van hun voorgangers (De Haan). En dan is er nog de tweede druk die als bibliofiele uitgave verscheen, (kort) na de eerste druk als handelseditie bij een reguliere uitgeverij. Alle drukken, ook tweede, lenen zich voor een opdracht van de auteur.

Deze nieuwsbrief bevat dus tweede drukken, plus een heel fraaie aankondiging van een gekuiste tweede druk.

1. ACHTERBERG, Gerrit Osmose. Rijswijk, Stols, 1941 [= 1943?]. Halflinnen met stofomslag. 48 p. Gedrukt in een oplage van 300 [= 1000] exemplaren. [2e druk].
€ 12
* Illegale herdruk (opnieuw gezet) van de editie uit 1941. Van Dijk 496. Schuhmacher 202, 19A.

2. BELCAMPO De Verhalen van -. Amsterdam/ Antwerpen, Kosmos, 1947. Gedecoreerd halflinnen met stofomslag (ontwerp F[rans] Hazeveld). 112 p. Onafgesneden. 2e druk. Omslag enkele scheurtjes.
€ 75
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op het schutblad: ‘Aan Manu[el van Loggem] in goede buur- en/ vriendschap en in de hoop op/ spoedige nieuwe uitwisseling./ Belcampo/ 30 Nov. ’47’.

3. BOUTENS, P.C. Middelburg’s overgang in 1574. Reizangen van P.C. Boutens. Prenten van Frits Lensvelt. Middelburg, Den Boer, 1925. Linnen. 40,6 x 35,6 cm. De tekst werd afgedrukt in facsimile van de door Frits Lensvelt gekalligrafeerde tekst. Gedrukt in een oplage van 950 genummerde exemplaren. [2e druk, 1e druk in deze luxe vorm]. Linnen vuil. Exlibris.
€ 150
* Eén van de 50 genummerde luxe-exemplaren op beter papier, gesigneerd door Boutens en Lensvelt onder het colofon.
Los bijgevoegd: Namen der medewerkers aan het gebarenspel. Vouwblad. 35,2 x 26,8 cm. Fraaie uitgave in reusachtig vierkant formaat. Rijkse 2.85.

4. CLAUS, Hugo Almanak. 366 knittelverzen. Amsterdam, De Bezige Bij, 1982. Ingenaaid. 384 p. [2e druk]. Schaafplekjes aan de rug.
verkocht
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht aan Simon Vinkenoog op de titelpagina: ‘voor Simon/ met mijn liefde/ zoals altijd/ Hugo’. BHC 133.2.

5. CLAUS, Hugo Dag, jij, tweeënzestig Mad Dog Stanzas, traditioneel voorbehouden aan poëzie van dronkelieden en waanzinnigen. Amsterdam, De Bezige Bij, 1971. 64 eenzijdig bedrukte kaartjes, bijeengehouden door een strikje, in doosje van paars fluweel (iets vervaagd). Ontwerp Tessa Fagel. [2e druk].
€ 75
* De tweede druk is herkenbaar aan een extra kaartje met daarop auteur en titel en aan het langere witte lintje. Niet in BHC.

6. CLAUS, Hugo Een slaapwandeling. Novelle. Den Haag, Nederlandse Luister- en Braille-Bibliotheek, 2000. Ingenaaid. 64 p. [2e druk].
verkocht
* De eigenlijke 2e druk van dit werk, verschenen na de Bijenkorf-uitgave, maar vóór de uitgave van De Bezige Bij: een grootletteruitgave verspreid als geschenk van de NLBB (‘hoeft niet te worden geretourneerd’). Niet in BHC.

7. CLAUS, Hugo Treize manières de regarder un fragment d’Alechinsky. Dertien manieren om een fragment van Alechinsky te zien. (Met een originele, genummerde en gesigneerde litho van Hugo Claus en een originele, genummerde en gesigneerde ets van Pierre Alechinsky). [Antwerpen], Ziggurat, (1979). Losbladig in linnen map, in linnen foedraal. 31 x 22 x 3 cm. Gedrukt in een oplage van 75 genummerde en gesigneerde exemplaren (dit is nummer 5). [2e druk]. Vlekje op rug.
€ 950
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van Alechinsky tegenover het colofon: ‘pour claude de vos, cordialement/ pierre alechinsky’. BHC 37.2.

8. COENEN, Frans Een zwakke. Haarlem, De Erven Loosjes, 1901. Linnen. Kopsnede verguld. (4), 224 p. Niet afgesneden. 2e druk. Fris exemplaar.
verkocht
* Sombere roman, mooie vormgeving met zijn deftige blauw linnen band en gouden letters.

9. COUPERUS, Louis Antiek toerisme. Roman uit Oud-Egypte. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, 1917. Gedecoreerd linnen (ontwerp André Vlaanderen). 224 p. 2e druk. Enkele lichte vlekjes op de band. Rug verbleekt. Inscriptie op schutblad. Roest voor- en achterin.
verkocht
* Het voorplat heeft een uitsnede van de bandtekening voor de eerste druk. VV 266,4. Couperus Collectie variant 2.1.

10. COUPERUS, Louis Hooge troeven. Amsterdam, Veen, [1908]. Linnen (bandontwerp H.P. Berlage; zelfde ontwerp als voor 1e druk, maar dan in zwart en wit op grijs). (4), 124 p. 2e druk. Bandtekening aan de achterzijde iets vervaagd.
€ 85
* In deze kleurstelling fraaier dan die van de eerste druk. Schaars. VV 170, 5.

11. COUPERUS, Louis Een lent van vaerzen. Amsterdam, Veen, [1893]. Gedecoreerd linnen. 96 p. 2e druk. Eerste en laatste pagina’s iets roest. Naamstempel op pagina 1. Goed exemplaar.
€ 75
* Bij deze variant is de auteursnaam gezet en is op de rug de titel weergegeven als ‘Een Lent/ van/ Vaerzen’. VV 107,5. Couperus Collectie Veen variant 3.

12. COUPERUS, Louis Orchideeën. Een bundel poëzie en proza. Amsterdam, Veen, [1895]. Gedecoreerd linnen in goud en groen (ontwerp L.W.R. Wenckebach). (8), 208 p. 2e druk. Rug iets verbruind.
verkocht
* Prachtige bandtekening over voor- en achterzijde. Braches 950528. VV 111,5. Couperus Collectie Veen variant 4.

13. HAAN, Jacob Israël de (als:) Jacob de HAAN Pijpelijntjes. (Het leven van Cor Koning en Felix Deelman). Amsterdam, Jacq. van Cleef, 1904. Ingenaaid. 228 p. 2e druk. Prima exemplaar met de rug verbleekt, maar nagenoeg onbeschadigd. Op de, licht gevlekte, eerste pagina is iets als een etiket verwijderd.
€ 400
* De eerste druk van Pijpelijntjes verscheen in juni 1904. De Amsterdamse arts-schrijver A. Aletrino, aan wie deze openlijk homo-erotische roman in druk werd opgedragen, herkende zichzelf in één van de twee hoofdpersonen van het boek (‘Sam’, Aletrino’s bijnaam). Hij kocht de gehele voorraad op en vernietigde deze. Slechts enkele exemplaren ontsprongen de dans. In oktober 1904 publiceerde De Haan een compleet herschreven versie van Pijpelijntjes. De namen van de hoofdpersonen waren veranderd en de stijl is geheel anders… met veel puntjes… maar toch een zeer charmante roman, die in sommige opzichten nog openlijker en directer is dan de eerste druk – en haast net zo zeldzaam. Bovendien had De Haan de opdracht aan Aletrino vervangen door tegenover de titelpagina (op de achterkant van de Franse titel) uitdagend het bekende schendgedicht van Catullus tegen zijn critici te plaatsen, ‘Pedicabo ego vos et irrumabo’. Op de achterkant van het omslag staat reclame voor andere boeken van Van Cleef.

14. HERMANS, W.F. Mandarijnen op zwavelzuur. Amsterdam, Thomas Rap, (1967). Ingenaaid. Vierkant 4to. 272 p. 2e herziene en uitgebreide druk (roze omslag). Rug iets verbleekt, verder keurig.
verkocht
* JS 200.

15. HERMANS, W.F. Onder professoren. Amsterdam, De Bezige Bij, 1975. Linnen met stofomslag. 432 p. 2e druk. Naam op schutblad. Kop iets vuil.
verkocht
* Eén van de 1000 exemplaren in linnen met stofomslag, desondanks schaars. De eerste druk verscheen alleen ingenaaid, een maand eerder. JS 328.

16. HERMANS, W.F. Periander. Amsterdam, Thomas Rap, (1974). 30 x 21 cm. Rood halfmarokijn in perspex cassette (Boekbinderij J. Kloosterman en Kousbroek C.V.). 52 p. Gedrukt in een oplage van 120 genummerde en gesigneerde exemplaren. 2e druk (de handelsuitgave verscheen drie maanden eerder). Deukje aan weerszijden van de rug.
€ 500
* Dit exemplaar is door Hermans genummerd ‘h.c. Rap H/A-J’. Blijkbaar werden er voor medewerkers van de uitgeverij tien extra exemplaren vervaardigd. Mét de perspex cassette! JS 325.

17. KOMRIJ, Gerrit Op de planken. Burleske. Amsterdam, C.J. Aarts, 1978. Linnen met stofomslag. 40 p. 2e druk.
€ 30
* Eén van de 100 door de auteur genummerde en gesigneerde luxe-exemplaren, gebonden in heellinnen.

18. MAHIEU, Vincent Tjies. Den Haag, Leopold, 1958. Linnen met stofomslag en buikband. [2e druk]. In nieuwstaat.
verkocht
* Bevat twee verhalen méér (en één verhaal en een intro minder) dan de in Bandung verschenen eerste druk.

19. (NIEUWENHUIS, Theo). (DEYSSEL, Lodewijk van) Prospectus: ‘Verschenen: Een liefde door L. van Deyssel – Tweede druk.’ Amsterdam, Scheltema & Holkema’s Boekhandel, [1899]. Plano. 21,5 x 14 cm. Gedrukt in rood, bleekgroen, donkergeel en zwart naar ontwerp van Th.W. Nieuwenhuis. Met verso een deel van een recensie door Kloos en een door De Koo, beide uit 1888.
€ 175
* Het moeilijk te vinden, gelithografeerde prospectus voor de tweede druk van Van Deyssels beruchte roman Een liefde. Met op de achterzijde de curieuze toevoeging bij de recensies: ‘Wij drukken enkele regels cursief, ten einde den lezer er op attent te kunnen maken, dat in den thans verschenen herdruk de woorden en zinnen waarop die regels doelen, door den auteur geschrapt zijn, zooals men in de voorrede door hem aan dezen tweede druk toegevoegd, lezen kan.’ Die cursiveringen betreffen de onwelvoeglijkheid van bepaalde passages (Kloos) en de ‘onnoodige, naturalistische toevoegselen, [die] zulk een zielkundige studie tot een verboden vrucht maken’ (De Koo).
Klassiek, begeerlijk voorbeeld van Nederlandse Art Nouveau. Braches, Nieuwe Kunst Documentatie (Amsterdam 2006) 1442: 17.
Bijgevoegd: Lodewijk van DEYSSEL Een liefde. Amsterdam, Scheltema & Holkema, 1899. Oorspronkelijk linnen. VIII, 376 p. 2e druk. Met op pagina VII-VIII een voorbericht bij de tweede druk, dat begint met de zin ‘De tweede uitgave van den roman Een Liefde verschijnt zonder de zoogenaamd onvoegzame of onzedelijke uitdrukkingen, die in de eerste uitgave voorkwamen’.

20. PERK, Jacques Gedichten. Met Voorrede van Mr. C. Vosmaer en Inleiding van Willem Kloos. (..) Vercierd door T. Nieuwenhuis. Amsterdam, Van Looy, 1897. Gedecoreerd linnen (batik). (2), 198 p. 2e druk. Zwevende schutbladen iets verbruind, maar een bijzonder goed, niet gerestaureerd exemplaar, zónder de gebruikelijke beschadigingen aan de kneep. Exlibris (‘Rudolf Hugo Driessen/ Caroline E.F. Kleyn’) op binnenzijde voorplat.
€ 450
* Eén van de fraaiste voorbeelden van Nederlandse boekkunst rond 1900. Volgens opgave in het Nieuwsblad voor de Boekhandel bedroeg de oplage 400 exemplaren. De nieuwprijs was maar liefst tien gulden.
Braches, Nieuwe Kunst Documentatie (31.05.11), 1464.2 (= ‘Tweede band’ met ‘modderiger belijning’).

21. PERRON, E. du Poging tot afstand. Met een Tekening van A.C. Willink. Brussel/ Maastricht, Stols, 1928. Ingenaaid. 96 p. Gedrukt in een oplage van 265 exemplaren. 2e druk.
€ 300
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur onder het colofon: ‘Voor Nini [Brunt]/ met het verzoek eenige woorden/ te willen overslaan./ EdP/ Brussel, 5.12.30’. Batten/ Stols 13 (‘Een groot deel van deze oplage werd in 1932 op verzoek van den dichter door den uitgever vernietigd’). Van Dijk 154.

22. RIEM VIS, Wilhelmina Levi de boekenjood. Nijkerk, G.F. Callenbach, [1907]. Halfinnen. Geïllustreerd omslag. 54 p. Met platen op kunstdrukpapier. 2e druk. Omslag roestig en gevlekt, en met een oude naam en adres in potlood (Leendert Knoester, die dit boek als 1e prijs won).
verkocht

23. SCHENDEL, Arthur van Drogon. Een woord vooraf door A. Diepenbrock. Amsterdam, J.M. Meulenhoff, [1935]. Linnen. 144 p. 2e druk. Rug iets vuil. Lijmresten oo schutblad.
verkocht
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op p. (1): ‘Ro en Bernard/ van/ Arthur’.

24. SCHUUR, Koos De 7 vloeken. Poëtisch pamflet. [Groningen], In agris occupatis, 1944. Geniet. (12) p. Gedrukt [door H.N. Werkman] in een oplage van 90 exemplaren. 2e druk. Omslag deels verschoten en op rug beschadigd. Hapje uit rechterbovenhoek omslag en binnenwerk.
€ 150
* Onder het colofon gesigneerd door de dichter: ‘Koos Schuur/ Verbannen Koning’, door hem voorzien van het bekende bloemetje. De Jong 977.

25. SLAUERHOFF, J. Fleurs de marécage. Poèmes de J. Slauerhoff. Précédés d’une lettre de Franz Hellens. [Chaumont-Gistoux, E. du Perron, 1929]. Verguld halfperkament met platten van grijs Roma (Binderij Phoenix). Gedrukt in een oplage van slechts 30 exemplaren. 32 p. [2e druk].
€ 1200
* Door Du Perron verzorgde heruitgave van deze Franstalige gedichten van Slauerhoff. De eerste druk verscheen eerder in hetzelfde jaar bij Stols in een oplage van 75 exemplaren. Niet in de KB. Batten/ Stols 83 (jaartal: ‘1928’). Storm 11.

26. SLAUERHOFF, J. Soleares. Maastricht, Stols, 1934. Ingenaaid. (4), 42 p. Gedrukt in een oplage van 300 exemplaren op Banzay de luxe. 2e druk. Omslag wat verbruind.
€ 20
* De eerste druk verscheen een jaar eerder in een oplage van slechts 15 – heden onvindbare – exemplaren. Van Dijk 313 a.