Nieuwsbrief 892: De Gootjesbijbel en andere projecten

Dozen en kistjes, projecten van wisselende gezelschappen margedrukkers – de exponent, de culminatie van de moderne Nederlandse bibliofiele wereld, van onze private presses! Sommige zijn feestdozen bestemd voor drukkers die een jubileum vieren of iets anders heuglijks beleven. De projecten van de Blauwe Scheen verwelkomden alle leden van de stichting Drukwerk in de Marge, maar de Gootjesbijbel is eigenlijk één kolossaal kunstenaarsboek – en Theo Gootjes een kunstenaar aan wie momenteel een tentoonstelling gewijd is, in het Stedelijk Museum Schiedam. Binnenkort kunt u een deel van de originelen zien in de vitrine van de Koninklijke Bibliotheek, de eigenaar van de tekeningen.

Deze uitgaven zijn zo driedimensionaal als het maar kan, onmogelijk weer te geven in een plat scherm. Het zijn echte verleiddozen om te bepotelen, er in te vissen en te bladeren. Als je er één zelfstandig naamwoord naast wilt zetten is dat wel: inventiviteit.

Alle afbeeldingen worden een stuk groter als u ze aanklikt. En mocht uw voorkeur naar andere publicaties uitgaan, kijk dan eens rond op onze website. Een nieuwe pagina is bijvoorbeeld die over kinderboeken.

1. (DOES, Bram de) Hommage aan Bram de Does. (Haarlem, Lojen Deur Pers (coördinatie), 2007). Lichtblauw linnen overslagdoos met zilveren belettering (Erik Schots).
€ 125
* Prachtige, rijk gevulde vriendendoos, verschenen ter gelegenheid van de toekenning van de Laurens Janszoon Costerprijs 2007 aan drukker, typograaf en wereldberoemde letterontwerper Bram de Does. De Does (1934-2015) werkte dertig jaar als typograaf voor Drukkerij Enschedé in Haarlem. Hij ontwierp twee nieuwe drukletters, de Trinité en de Lexicon en had ook een eigen private press: de Spectatorpers.

Deze doos bevat werk van 22 private-pressdrukkers (en een apart colofon met inhoudsopgave), voor het merendeel geheel met de hand vervaardigde, bibliofiele (ingenieuze) vouwbladen of boekjes, waarin, dat was de opdracht, uitsluitend gebruik is gemaakt van typografische ornamenten. De linnen doos met belettering in zilver en zwart werd met de hand gemaakt door de professionele boekbinder Erik Schots. In totaal werden er 175 exemplaren vervaardigd.

De doos bevat werk van Alex Barbaix, Peter Bekker (Koekanger Handpers), Jaap Binsbergen (Tussen Haakjes), Peter Duijff (De Eierland Pers), Saskia Eggink, Karel Gildemacher (De Hynsteblom), Martijn van de Griendt (Boekdrukatelier Het Y), Lodewijk de Groot (Cicero), Elze ter Harkel (De Vier Seizoenen), Piet Jacobs (Priegelpers), Dick Jalink (Kalamos Pers), Jan de Jong (De Buitenkant), Jan Keijser (Avalon Pers), Bubb Kuyper (Lojen Deur Pers), Rob Over de Linden (Ovira Linda), Hans Rombouts (Augustijn Pers), Ewald Spieker, Kees Thomassen (De Uitvreter), Doortje de Vries (Eikeldoorpers), Toon Wegner (Pro-Graph Pers), Pauline van Wensveen (Vette Venus Pers) en Johan de Zoete (The Rather Obscure Press).
Bijgevoegd: (KUYPER, Bubb en Nop MAAS (red.)). Bram de Does. Laurens Janszoon Costerprijs 2007. Haarlem, Stichting Laurens Janszoon Coster, 2007. Ingenaaid. 56 p. Geïllustreerd. 1e druk.
* Dit fraaie boekje bevat bijdragen van o.a. Just Enschedé, Frans A. Janssen, Jan de Jong en Niek Smaal,

2. DRUKWERK IN DE MARGE, STICHTING Dichter des Vaderlands. Rotterdam/ Den Haag, Stichting Drukwerk in de Marge/ Koninklijke Bibliotheek, 2005. 32 bibliofiele uitgaven in doos. 24,5 x 17,5 x 8,5 cm. Vervaardigd in een oplage van 65 exemplaren.
€ 400
* Weer zo’n prachtig project van Drukwerk in de Marge… Deze doos bevat, behalve twee gedichten van de eerste twee Dichters des Vaderlands, Gerrit Komrij en Driek van Wissen, ook 31 uitgaven van schrijvers die zich met terugwerkende kracht ook Dichter des Vaderlands zouden mogen noemen – poëzie van de Late Middeleeuwen tot het Vroege Derde Millennium:
0. Titelpagina en inhoudsopgave. 1. Paul van Capelleveen (inleiding), Gerrit Komrij en Driek van Wissen (Avalon Pers). 2. Hadewijch (Op gezette tijden). 3. Hertog Jan van Brabant (Kalamos Pers). 4. Suster Bertken (Die oue drukkerije). 5. Anthonis de Roovere (Ampersand). 6. Anna Bijns (Marian Willinck). 7. Jan van der Noot (Cicero/ Zinloos). 8. Jacob Cats (De Klaproos). 9. P.C. Hooft (De Baaierd/ Zonder dak). 10. Brederode (Lojen Deur Pers). 11. Joost van den Vondel (Oogentroost). 12. Constantijn Huygens (Althaea Pers). 13. Jan Six van Chandelier (Enkidupers). 14. Willem G. van Focquenbroch (Eric van der Wal). 15. Hubert K. Poot (Kopwit). 16. Hieronymus van Alphen (Trionapers). 17. Willem Bilderdijk (Dynamo Pers). 18. A.C.W. Staring (Rather obscure Press). 19. O.C.F. Hoffham (Koekanger Handpers). 20. H.F. Tollens Cz. (Augustijn Pers). 21. De Schoolmeester (De Uitvreter). 22. P.A. de Genestet (Presse d’Escargot). 23. Piet Paaltjens (Houtpers). 24. J.A. Der Mouw (’t Schuurtje). 25. Herman Gorter (Mikado Pers). 26. J.H. Leopold (Statenhofpers). 27. M. Nijhoff (Ferrie van Ramele). 28. Gerrit Achterberg (SHE). 29. Ida Gerhardt (Hester Verkruissen). 30. Lucebert (Eikeldoorpers). 31. Remco Campert (Marlies Louwes).

3. DRUKWERK IN DE MARGE, STICHTING Een doos die eenmaal open nooit meer dicht. Samenstelling: Wiel Kusters. (Banholt/ Woubrugge), De Blauwe Scheen, 1984 [= 1985]. 55 (vouw)bladen in blauwlinnen overslagdoos met kijkgaatje (Binderij Phoenix). Vervaardigd in een oplage van 90 op de pers genummerde exemplaren.
€ 450
* 53 verschillende margedrukkers drukten evenzovele gedichten van H.H. ter Balkt, Arie van den Berg, Huub Beurskens, Jacques Hamelink, Pé Hawinkels, Jacob Hiegentlich, Gerrit Krol, Wiel Kusters. Toon Tellegen, Willem van Toorn en Hans van de Waarsenburg. Dit fantastische en omvangrijke project leverde een van de eerste drukkersdozen op: De Blauwe Scheen 2.
In dit exemplaar werden maar liefst 43 bijdragen door de auteurs gesigneerd: H.H. ter Balkt (vijfmaal), Arie van den Berg (zevenmaal, waarvan één ook door de drukker, Ewald Spieker), Huub Beurskens (vijfmaal), Gerrit Krol (zevenmaal), Wiel Kusters (tweemaal), Toon Tellegen (zesmaal), Willem van Toorn (zesmaal) en Hans van de Waarsenburg (vijfmaal).

4. GOOTJES, Theo Gootjesbijbel. (Den Haag), De Althaea Pers, 2009. (7) + (97) vouwbladen/katernen in twee cassettes met op de rug in blinddruk de handtekening van de kunstenaar, tezamen in één grotere cassette (Frans den Breejen). 31 x 16,5 x 22 cm. In bijbehorende, gesigneerde linnen tas met illustratie door Gootjes. Vervaardigd in een oplage van 60 genummerde exemplaren (waarvan slechts 20 voor de handel bestemd). 1e druk.
Verkocht
* Groots project van de Haagse Althaea Pers. Met beschouwingen over Theo Gootjes, zijn werk en de Gootjesbijbel door Frans Duister, Johanna Jacobs, Jos Swiers en Koos van Weringh.

Privéproject waar grafisch kunstenaar en tekenaar Theo Gootjes (1942) in juli 1995 mee begon. Een half jaar lang besteedde hij ieder dag vier uur aan het overschrijven van delen uit de Bijbel – het Oude Testament – die hij voorzag van een paginagrote illustratie in kleur. Zo ontstonden 97 vouwbladen handgeschreven tekst en evenzovele tekeningen, waarvan de Althaea Pers een prachtige facsimile-uitgave van maakte, een enorm project overigens dat anderhalf jaar in beslag nam. Over de Gootjesbijbel is veel gepubliceerd, een keuze daaruit vindt u op de website van de Althaea Pers. Althaea 124.
Bijgevoegd: Uitnodiging voor de presentatie van de Gootjesbijbel in Het Markiezenhof in Bergen op Zoom op 29 maart 2009. Vouwkaart. Gezet en gedrukt in rood en bruin door De Ammoniet.

5. PAALTJENS, Piet Snikken en grimlachjes. Poëzie uit den studententijd van Piet Paaltjens. (Margedrukkersproject). (Leiden, Drukkers in de Marge, 1994). Linnen met leeslint (Herman van der Kruijk). Gedrukt door 16 verschillende margedrukkers in een oplage van 90 exemplaren. Rug licht gevlekt.
€ 175
* In deze nieuwsbrief is dit het enige drukkersproject in boekvorm! Eerbetoon aan François HaverSchmidt alias Piet Paaltjens. Alle aangezochte drukkers komen uit de buurt van Leiden: Pro cunno felis, Storm & Van Delft, De Invaller, De Plataan, Appel Pers, Lupus, Steur & Witteveld, Pers No. 14, Stichting Boekdrukkunst, Bloemenpers, De Uitvreter, De Ammoniet, Clipeus Pers, Avalon Pers en Presse d’Escargot. Mooi project met gedichten van Paaltjens, voorzien van veel (typografische) illustraties, waaronder een originele aquarel van Katelin Steur-Bacskó.

6. WARREN, Hans (Speciale uitgave ter gelegenheid van het afscheid van Ronald Rijkse als conservator van de Zeeuwse Bibliotheek). Middelburg, Zeeuwse Bibliotheek, 2010. Linnen overslagdoos deels beplakt met gemarmerd papier. 23 vouwbladen/ leporello’s/ boekjes. Uitgegeven in een oplage van slechts 40 (=38) exemplaren.
€ 400
* Fraaie vriendendoos met merendeels ongepubliceerde gedichten van Hans Warren, gedrukt door margedrukkers en -uitgevers als Althaea Pers, Atalanta Pers, Avalon Pers, Eikeldoorpers, Enkidu-Pers, Het Gonst, Lojen Deur Pers, Ser Prop, Statenhofpers, De Uitvreter en De Vier Seizoenen, hier en daar verlucht met een zeefdruk of een linosnede.

7. (WITTEVEEN, Pim) A Thing of Beauty. Verjaardagsdoos voor Pim Witteveen. Zonder plaats, Het Genootschap O salutaris hostia sacra, 1999. 23 boekjes, vouwbladen en plano’s in een uit hout en karton vervaardigde lessenaar (!) (25,4 x 25,3 x 8,9/4,3 cm.) Vervaardigd in een oplage van slechts 35 exemplaren.
€ 450
* 26 vrienden, waarvan 22 verschillende drukkers, maakten in totaal 22 bijzondere uitgaven ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van Pim Witteveen (De Breukenpers). In veel gevallen schreef men zelf een tekst, vaak in buitelende typografie vormgegeven of anderszins origineel qua verschijning (Pers No. 14 drukte een merkwaardig ruikend boekje op verschillende soorten kunststof), soms maakte men gebruik van teksten van auteurs (Willem Brakman, Gustave Flaubert, Alfred Kossmann, J.H. Leopold, Bruce Nauman, Kurt Schwitters, Joost Veerkamp, Hendrik de Vries). Jan Keijser (Avalon Pers) drukte een door Ronald Breugelmans samengestelde bibliografie van Pim Witteveens Breukenpers (met gloeiend moeilijk zetwerk), Ger Kleis maakte een uitgave van het door Pam G. Rueter in hout gegraveerde ‘Sub Signo Libelli Alfabet’. Deze met veel hartstocht en drukkersliefde samengestelde, inventieve vriendendoos bevat ook het hoogst vermakelijke boekje Papieren Magneten over de cijferpostzegels van Chris Lebeau (‘O, aandoenlijke aanduiding van een halve cent!’), Jan van Krimpen (juichend: ‘papieren magneten’) en Wim Crouwel (‘laaghangende mist’) van Joost Veerkamp, gedrukt door Jaap Schipper.