Nieuwsbrief 942: Pas op de dubbeltjes

H I S T O R I S C H E P O L I T I E K

Het roer moet om! Of juist niet. Politiek drukwerk, brieven van politici – Thorbecke, Drees, Luns – Houdt Rechts! – Op voor het Volksfront! – De Tweede-Kamerverkiezingen hebben deze nieuwsbrief veroorzaakt.

Politiek, zo gevarieerd mogelijk: het persoonlijke, het algemene, de affaires, alles wat hetzelfde blijft terwijl de geschiedenis voortschrijdt. En de taal: enthousiasme in gemeenplaatsen gegoten. Aandoenlijk!

GISTEREN AANGEVULD MET:

N 1. BOERENPARTIJ Verkiezingskrant voor Amersfoort en Hoogland. Bennekom, Politiek Weekblad, 1973. 39 x 28 cm. Krant: 4 p. Met fotootjes van Hendrik Koekoek en de aspirant-raadsleden A. Nyveldt, J. Tieleman en A. Jongejan. Horizontale vouw, vlekje, verder keurig.
€ 35
* Omdat het dorp Hoogland bij de stad Amersfoort werd gevoegd, werden er op 21 november 1973 speciale gemeenteraadsverkiezingen gehouden. De Boerenpartij was tegen de samenvoeging en presenteerde zich met deze vermakelijke Verkiezingskrant. Met het uitvoerige ‘Beginselprogram van de Boerenpartij’ en het korte Urgentieprogram, dat veel programmapunten bevat die nog altijd actueel zijn.
In Ermelo is een nieuwe afdeling van de Boerenpartij opgericht, waar bij de feestelijke loterij de hoofdprijzen een tuinslang en een koekoeksklok waren. Over de autoloze, maar niet brommerloze zondag: ‘De drie kamerleden van de BP hebben reeds in de Kamer het standpunt ingenomen van: Auto’s stil, dan ook brommers, maar de grote partijen dachten er anders over.’
Helaas! De Boerenpartij behaalde slechts 1,1% van de stemmen (396), te weinig voor een zetel in de nieuwe Amersfoortse gemeenteraad.

N 2. REPUBLIKEINSE PARTIJ De Republikeinse Partij – Uw Centrumpartij. Wat wil de Republikeinse Partij? Rotterdam, Republikeinse Partij, [1966]. 25 x 22 cm. Eenzijdig bedrukt strooiblaadje. Alleen tekst. Horizontale vouw.
€ 25
* In december 1965 werd de Republikeinse Partij opgericht als reactie op de verloving van Beatrix en Claus. Zij wilde de ‘ondemocratische erfopvolging van het staatshoofd beëindigen’, de ‘kiezers niet tot stemvee verlagen’, ‘beperking van de dienstplicht’, een ‘nationaal omroepbestel’ en ‘versneld naar een Verenigd Europa’. Binnen een maand viel de R.P. in twee Republikeinse Partijen uiteen, en aan verkiezingsdeelname kwam geen van beide toe.

N 3. PARTIJ VAN DE ARBEID – BACH SCHUURMANS Zeven folders voor de Kamerverkiezingen van 7 juli 1948, deels ontworpen door Bach Schuurmans. [Amsterdam, Partij van de Arbeid, 1948]. Verschillende formaten: van 21 x 15 tot 12 x 8 cm. 1-6 bedrukte bladzijden. Alle met steunkleur. Bij de meeste is er met balpen ‘1948’ op geschreven. Verder in uitstekende staat.
1. Prikkeldraad… of samenwerking? 4 p.
2. Pas op de dubbeltjes. 4 p.
3. Wat wilt ge worden? Wat zijt ge geweest? 4 p.
4. Wat deed Drees? 2 p.
5, Ieder het zijne! 6 p.
6. Zestig milliard gulden schade. 6 p.
7. Zó stemt u 7 Juli 1948 op v.d. Goes Lijst 2. 1 p.
€ 90
* Enkele tekeningen zijn gesigneerd ‘Bach.S.’, maar ook van andere verraadt de stijl de vaardige hand van deze ontwerper (1906-2001).

N 4. KATHOLIEKE VOLKSPARTIJ (K.V.P.) Stemt No. 1 van Lijst 1. De lijst van de Katholieke Volkspartij. Affiche 30 x 43 cm gedrukt in de vorm van een stembiljet, in rood en zwart. Gevouwen, maar in goede staat.
€ 50
* Opvallende reclame voor de K.V.P.-lijst bij de Tweede-Kamerverkiezingen van 1948. Met drie andere verkiezingskrantjes van de KVP:
2. De Opmars. Propagandablad van de Katholieke Volkspartij (25 Juni 1948)
3. Een persoonlijk woord (1 Juli 1948)
4. Christendom juist nu! In: De Bel, K.V.P. Tilburg (Juni 1956). Met illustratie van Hans de Jong.

1. ANTI-REVOLUTIONAIRE PARTIJ (A.R.P.) Verkiezingskrant. Extra uitgave van het weekblad Nederlandse Gedachten. Zonder plaats, Anti-Revolutionaire Partij, [1959]. 44 x 30 cm. Krant: 4 p. Met foto’s en tekeningen. Horizontale vouw, verbruind, wat kreukjes.
€ 25
* Voor de Tweede-Kamerverkiezingen van 12 maart 1959. Thema’s: woningbouw, Nieuw-Guinea, Indonesië, gemeentebeleid, en de VVD die eigenlijk net zoiets is als de PvdA. Bijgevoegd: een (oranje) pamflet van de A.R.P. voor lijst 4 van de Provinciale Staten van Zuid-Holland, ca. 1962.

2. (BERGH, Sidney van den). P.J. OUD, Joseph LUNS, Marga KLOMPÉ e.a. Correspondentie rondom het aftreden van minister van Defensie Sidney van den Berg in 1959. Brieven van Joseph Luns, Paul Rijkens, Marga Klompé, P.J. Oud en een ons onbekende VVD-prominent aan minister van Defensie Sidney van den Bergh.
Verkocht
* Sidney van den Bergh (1898-1977), zoon van margarinefabrikant Samuel van den Bergh en topman van Unilever, werd op 19 mei 1959 benoemd als minister van Defensie in het kabinet De Quay.

‘Van den Bergh – in 1957 weduwnaar geworden – had sinds 1958 een verhouding met de 22 jaar jongere Helga Bendix, die was gehuwd met de Amerikaan Frederik Lek. Laatstgenoemde beschuldigde Van den Bergh van overspel en eiste niet alleen echtscheiding, maar ook het voogdijschap over zijn twee jonge kinderen op.
De katholieke minister-president J.E. de Quay was al op 21 juli op de hoogte geraakt van de kwestie, toen een Nederlands familielid van Lek probeerde via hem Van den Bergh onder druk te zetten. De premier keurde Van den Berghs gedrag af en wist, na overleg met vice-premier H.A. Korthals en fractievoorzitter P.J. Oud, dat ook de VVD-top het onaanvaardbaar vond dat een Nederlandse minister een relatie onderhield met een nog niet gescheiden vrouw. De Quay besloot aanvankelijk de kat uit de boom te kijken, maar toen de affaire een week later in de openbaarheid kwam, zegde hij Van den Bergh de wacht aan. Deze verzette zich, maar onder druk van Korthals en Oud besloot hij uiteindelijk toch te zwichten. Van den Bergh was vooral ernstig teleurgesteld over de ‘bekrompen geaardheid’ van Oud. Maar zoals hij in zijn autobiografie opmerkt: ‘Ik stond echter op het standpunt: als mijn partij(leider) me niet meer wil hebben, ga ik weg’ (Mulder, 76 en 90). Met ingang van 1 augustus 1959 nam hij ontslag om ‘persoonlijke redenen’. Lek verloor het proces om de voogdijschap van de kinderen. Van den Bergh en Bendix trouwden in 1960′ (Bron: J.W.L. Brouwer, ‘Bergh, Sidney James van den (1898-1977)’, in Biografisch Woordenboek van Nederland).

De eerste brief, gedateerd 30 juli, is van Joseph Luns en heet van de naald geschreven vanuit de Ministerraad op briefpapier van een andere minister: ‘Ik betreur buitengewoon de zoo ongelukkige gang van zaken en de in eerste instantie in het buitenland ontketende perscampagne’. Een dag later steekt Van den Berghs vriend en collega-ondernemer Paul Rijkens hem een hart onder de riem: ‘Het laat bij mij een bittere smaak na en ik vind dit nu wel een staaltje van hollandsche hypocrisie. Jammer’. Minister van Maatschappelijk Werk Marga Klompé schrijft op 2 augustus, éen dag na het aftreden, ‘Al liggen onze opvattingen over bepaalde zaken ver uit elkaar, ik heb mij getracht te verplaatsen in jouw zienswijze en dan begrijp ik hoe bitter het gebeurde voor je moet zijn. (…) ik geloof dat je wijs bent geweest de weg te kiezen die je uiteindelijk nam. De openbare mening heeft nu niet de kans gekregen je iets af te dwingen en het gezag van het ministersambt en de regering heb je er mee behouden. Het doet ons allen leed dat een van de kameraden weg is uit de club. Fractievoorzitter van de VVD, P.J. Oud, schrijft Van den Bergh op 11 augustus uitgebreid: ‘Gij beklaagt u dan over het gebrek aan steun, dat Gij van de zijde van Uw liberale collega’s en van mij hebt moeten ervaren. Dit heeft U zeer pijnlijk getroffen’, waarna Oud zijn visie op de gang van zaken geeft: ‘Houd de eer aan Uzelf, heb ik gezegd, en wacht niet, totdat Gij onder hoogst onaangename omstandigheden tot heengaan zult worden gedwongen.’ En: ‘Wat ik in de gehele loop van zaken het meest betreur, is, dat Gij hebt nagelaten mij in de dagen der kabinetsformatie volledig in te lichten.(…) Gij hebt het gevaar onvoldoende onderkend’.
Tenslotte ligt er nog een uitgebreide brief in doorslag aan Oud van 22 augustus van een ons onbekende afzender (ongetwijfeld een partijprominent, met de initialen F.A.), die Ouds artikel in Vrijheid en Democratie over Van den Berghs afscheid niet heeft kunnen waarderen en actie aankondigt: in de VVD zouden voortaan de partijvoorzitter en de fractieleider twee verschillende personen moeten zijn – en zo geschiedde.

Geen van deze collega-politici verwijt Van den Bergh zijn zedeloze levenswandel, maar om de schijn van fatsoen hoog te houden moet hij aftreden. Van den Bergh was acht jaar penningmeester van de VVD geweest en had – als grootindustrieel – de partij waar hij kon financieel gesteund – hij was de Johan Polak van de VVD. In april 1960 zou hij opnieuw bij die partij als penningmeester gaan fungeren.
Deze correspondentie-op-het-hoogste-niveau-in-het-heetst-van-de-strijd vormt een treffend inkijkje in de schijnheiligheid van de jaren-vijftig.

3. (BERGH, Sidney van der). Jan de QUAY Getypte brief aan aspirant-minister Sidney van den Bergh. Op papier bedrukt met ‘Commissaris der Koningin in de Provincie Noord-Brabant’. 29,0 x 21,0 cm. 13 regels. Gericht aan ‘Hooggeachte Heer van den Bergh’, gedateerd ”s Hertogenbosch, 29 april 1959”. Tweemaal gevouwen.
Verkocht
* De psycholoog J.E. de Quay (1901-1985) was in de oorlog een omstreden politicus geweest, maar in 1946 werd hij, gezuiverd van blaam, commissaris van de Koningin in Brabant. Toen de KVP in 1959 de grootste partij werd, kreeg hij het verzoek minister-president te worden. Hij werd beëdigd op 19 mei 1959. Deze brief dateert uit de voorbereidingstijd van het kabinet: ‘Met spanning samen gebracht, en dan weer uit elkaar geslagen, zonder zelfs de gelegenheid te hebben elkaar ten afscheid de hand te reiken.’ Kennelijk was de formatie mislukt; ook de ondertekening duidt niet op succes: ‘In de hoop, dat het goede vaderland op een andere wijze uit de moeilijkheden wordt geholpen, in de hoop ook U zo nu en dan eens weer te zien, verblijf ik met vriendelijke groet en hoogachting,/ J. de Quay.’ Drie weken later trad het kabinet-De Quay aan, met Sidney van den Bergh als minister van Defensie.

4. (CALS, Mr. J.M.E.Th.) Het Westeinder Handschrift. (Met een verantwoording door Marga Klompé). Utrecht, Stichting De Roos, 1978. Linnen. 44 p. Typografie Frits Stoepman. Gezet uit de Monotype Plantijn en gedrukt door Hooiberg op Velasques in een oplage van 175 genummerde exemplaren. Dit exemplaar bleef echter ongenummerd.
€ 15
* Geschreven door voormalig minister van O.K. en W. mr. J.M.E.Th. Cals (1914-1971) toen hij enige tijd in het Haagse ziekenhuis Westeinde verbleef. Het is een politiek sleutelspel (op zijn Vondels) over de Mammoetwet, die door Cals werd ingevoerd. Op de band valt dan ook een naar een rotsschildering getekende mammoet te ontwaren. De verantwoording is van de hand van collega-minister Marga Klompé, die zelf figureert in dit toneelspel. Leeflang 110.

5. CASTRO, Fidel La historia me absolverá. Edición homenaje al XIV Aniversario del asalto al Moncada. (&) Cuba et la crise des caraïbes. (&) Oraison funèbre pour ‘che’ guevara par fidel castro. (3 boeken). La Habana, Ediciones Políticas, 1967. 76 p. (&) Paris, François Maspero, 1963. 180 p. (&) Paris, Eric Losfeld, 1968. 120 p. Ingenaaid. Wat verkleuring en gebruikssporen. Met stempels van verzamelaar Wim Buijze op de titelpagina’s.
Verkocht
* Drie revolutionaire boeken.

6. CHRISTELIJK HISTORISCHE UNIE (C.H.U.) Het roer moet om. Verkiezingskrant. Haarlem, Kamerkring Haarlem Christelijk Historische Unie, (1948). 32 x 24 cm. Krant: 4 p. Iets verkleurd.
Verkocht
* Braaf verkiezingspamflet met getekende krantenkop: roerganger met woelige baren. Tegen de rooms-rode coalitie, die wordt vergeleken met de landbouwplaag: de coloradokever. Bescheiden toon, maar met drie zware eisen wat Indonesië betreft: 1. wederopbouw onder de kroon der Nederlanden; ‘Djocja’ (= Soekarno’s regering) moet worden opgeruimd; 3. de ‘beginselloze mannen’ Van Mook en Jonkman moeten weg. Ook over de middenstand, enkele artikelen (o.a. van H.A. Lunshof) tegen het communisme, en een vermakelijk onderzoek over de bedroevende staat van de godsdienstige kennis van de rond 1930 geboren moderne jeugd.

7. COMMUNISTISCHE PARTIJ VAN NEDERLAND (C.P.N.) Praag en…. Den Haag. Zonder plaats, Communistische Partij van Nederland, [1948]. 27 x 21 cm. Strooibiljet, tweezijdig bedrukt. Horizontaal gevouwen, deels verbruind, kreukelig.
€ 20
* Dit pamflet praat de staatsgreep in Tsjecho-Slowakije goed en plakt de uitkomst op Nederland: ‘Voor Vorrink en Romme is er alleen democratie, als zij de baas zijn!’ Strijdlustig communistisch betoog.

8. DREES, W. Handgeschreven kaartje van Willem Drees met een karakteristiek van Drees door Klaas Voskuil. Dossiertje uit de collectie van de grafologisch geïnteresseerde handschriftenverzamelaar Petrus Mulder (1902-1967). Kaartje met de mededeling ‘2 Maart 1950/ Gaarne voldoe ik aan het verzoek om een autogram beschikbaar te stellen. W. Drees’. Opgeplakt op een blad karton. Bijgevoegd, uit dezelfde collectie: een blad uit een brief van Klaas Voskuil (de vader van J.J. Voskuil), die van 1945-1961 hoofdredacteur was van het socialistische dagblad Het Vrije Volk: 26 regels, gesigneerd. Eveneens op karton geplakt. Op deze bladen zijn enige ongerelateerde schrijfproeven geplakt, deels gedrukt. Ook met aantekeningen van Mulder.
Verkocht
* Drees stelde kennelijk zijn handschrift willens en wetens ter beschikking van een grafoloog. Voskuils brief dateert waarschijnlijk uit dezelfde tijd: ‘Drees is een regent van nature (…) tegenspraak maakt hem ongeduldig.’ En: Drees is zeer gereserveerd. ‘Zo er al mensen zijn die hij tot het wel ommuurde gebied van zijn persoonlijke leven toelaat, zijn het er zeer weinige.’

9. DYNAMO-REVUE Dat is wat anders. Officieel programma van de Dynamo-Revue met volledige texten der liederen. Amsterdam, Dynamo-Revue, 1937. (4) p. met omslag. Gedrukt in rood en zwart. Geïllustreerd. Vage vouwtjes.
€ 35
* Programma van dit revolutionaire Nederlandse ballet- en revuegezelschap (1936-1940, onder leiding van Jan de Lemmer en Piet Jordaens), dat voor communistische en socialistische organisaties placht op te treden. Met verschillende liedteksten, o.a. ‘Lied van de arbeidersjongen’, ‘Op voor het Volksfront!’ en ‘Lied van het boerenmeisje’. Andere programma-onderdelen: ‘Proletarisch wiegelied’, ‘Aandeelhoudersvergadering in Hotel Hollandia’, en ‘Russische Finale’. Curieus, weinig over bekend.

10. (GRAVENHAGE, ‘S-). ONTWAPENINGSCONFERENTIE De Vredes-Conferentie. Prentenboek voor oud en jong. Amsterdam, H. Gerlings, 1899. Herbonden in halflinnen met gemarmerde platten, origineel vooromslag (wat beschadigd) behouden. 80 p. 1e druk.
€ 45
* Grappen en grollen over de eerste ontwapeningsconferentie in Den Haag, die werd gehouden in mei en juni 1899 in paleis Huis ten Bosch (afgebeeld op het omslag, vergezeld van een citaat van Ariosto). Dit aardige boekje bevat karikaturen uit vele internationale kranten en tijdschriften, vaak in Jugendstil. Aardig modern bandje met rood en groen gemarmerd papier.

11. GUEVARA, Ernesto Che 4 boeken van Che Guevara: La guerre de guérilla. (&) El Diario del Che en Bolivia. Prólogo de Fidel Castro. (&) Créer deux, trois… de nombreux Vietnam voilà le mot d’ordre devant la nouvelle menace d’agression impérialiste. (&) Souvenirs de la guerre révolutionnaire. Parijs, François Maspéro, en Mexico, Gabriel Mancera, 1966-1968. Resp. 208, 280, 20 en 240 p. Bijgevoegd: Ricardo Rojo, Mi amigo el Che (Buenos Aires 1968, 272 p.). Gebruikssporen, stempels van verzamelaar Wim Buijze op de titel, inliggend artikel.
€ 45
* Ernesto ‘Che’ Guevara werd in oktober 1967 geëxecuteerd door het Boliviaanse leger, 39 jaar oud.

12. HIRSI ALI, Ayaan Genesis. (Den Haag, Althaea Pers, 2006). Cahiersteek met aangenaaid titelblad. (4) p. Gedrukt op 120 grams Tulpenrood in een oplage van slechts 25 exemplaren.
Verkocht
* Deze uitgave behelst de (poëtische) tekst van de persconferentie die Hirsi Ali op 16 mei 2006 gaf in perscentrum Nieuwspoort in Den Haag. Met begeleidend schrijven van de uitgever. Althaea 91.

13. (INDONESIË – LOMBOK). SOCIAAL-DEMOKRATISCHE BOND (S.D.B.) Protest-meeting tegen de handelingen der regeering in zake Lombok, uitgeschreven door de Soc.-Dem. Bond afd. Amsterdam (en 28 andere organisaties). Amsterdam, Sociaal-Demokratische Bond, 1894. 28 x 21 cm. Tweezijdig bedrukt vel krantenpapier. Met notitie in rood potlood ‘D. 1894’ en op de achterkant een oud stempel van de bibliotheek van het Amsterdams Gemeentearchief met daarop een tweede oud stempel in paars ‘Doublet’. Gevouwen, met wat reparaties van randscheurtjes.
Verkocht
* Oproep tot een protestvergadering van de Sociaal-democratische Bond van Domela Nieuwenhuis op 7 oktober 1894 in de Parkschouwburg tegen de Tweede Lombok-expeditie, een Nederlandse koloniale strafexpeditie op het eiland Lombok (2 september-24 december 1894). Met op de achterkant een felle verklaring: het ‘regeeringsbeleid in al onze [overzeese] bezittingen berust op niets anders dan op bedrog en list, diefstal en uitzuigerij’. Fraai en zeldzaam overblijfsel van levendige strijd tegen oud onrecht.

14. (INDONESIË). FEUILLETAU DE BRUYN, W.K.H. Wie voor de Grondwet stemt, stemt voor de ontbinding van het Koninkrijk. (Kiest Lijst 9). Den Haag, eigen beheer, (1948). Vouwblad: 4 p. Gedrukt in twee kolommen. 1e druk. Netjes.
€ 15
* Fel pamflet van de oud-militair en ontdekkingsreiziger in Nieuw-Guinea Dr. W.K.H. Feuilletau de Bruyn (1886-1972) tegen onafhankelijkheid van Indonesië. Hij was betrokken bij het tussen de partijen staande Nationaal Comité Handhaving Rijkseenheid en stelde zich – vergeefs – met een eigen lijst kandidaat voor de Tweede Kamer van 1948.

14 a. (INDONESIË). KATHOLIEKE VOLKSPARTIJ (K.V.P.) Wat is het doel waarvoor wij ter stembus worden geroepen? [Den Haag, Katholieke Volkspartij, 1948]. 27 x 18 cm. Eén blad, tweezijdig in paars bedrukt. Met afbeelding van Nederland en Indonesië. Iets gekreukt.
Verkocht
* Verkiezingspamflet van de K.V.P. Het standpunt van de Katholieken: liquidatie van de koloniale verhoudingen, vorming van de Verenigde Staten van Indonesië én een Nederlands-Indonesische Unie met aan het hoofd het Huis van Oranje. De achterkant van het blad is gereserveerd voor de plannen tot bestrijding van het Communistisch Gevaar.

15. (INDONESIË). NATIONAAL COMITÉ HANDHAVING RIJKSEENHEID Het roer moet om! Den Haag, Nationaal Comité Handhaving Rijkseenheid, (1947). 60 x 21 cm. Leporello. 8 p. Met foto’s en tekeningen. Gedrukt in bruin. Correctie? in dezelfde kleur opgeplakt op laatste blad. Heel lichte slijtage, enkele roestvlekken.
Verkocht
* Dramatisch pamflet vol trieste foto’s van uitgemergelde slachoffers. Soekarno en Hatta kozen de zijde van de Japanners. ‘Soekarno, Schermerhorn, Lord Killearn, Hatta, van Mook (…) zij vonden elkaar’. Citaat uit een brief aan koningin Wilhelmina van een Indonesiër: ‘Majesteit, er moet onmiddellijk ingegrepen worden door mannen van eer en vertrouwen, die terzake kundig zijn en met kracht durven te verdedigen de zaak der rechtvaardigheid.’ De omslagtekening is gesigneerd ‘lemans ’47’.

16. (INDONESIË). V.V.D. De Republiek Indonesië! Hebt U er ook genoeg van? (Het Indië-beleid moet om! Stemt Mr Oud Lijst 6). Zonder plaats, Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, (1948). Vouwblad: 4 p. Gedrukt in twee kolommen. 1e druk. Verticale vouw.
Verkocht
* Welsprekend pamflet tegen de Republiek Djocja en de Indonesische onafhankelijkheid. Voorop een foto van Soekarno, maar in de tekst gaat het alleen over Boeng Tomo (generaal Sutomo) en ‘de fel-rode’ Sjarifoeddin. Tegen het ‘uiteenspatten’ van het Koninkrijk.

17. JONG, Piet de Condoleancebrief aan de zuster van journalist-spindoctor Ben Korsten. Op papier bedrukt met ‘Minister-president’ en blindstempel van het Rijkswapen. 38 regels met vulpen geschreven. Gericht aan ‘Mevrouw H. Mulder-Korsten’ te Heemstede, gedateerd ‘den Haag, 30 Aug. ’69” en ondertekend ‘met de meeste hoogachting,/ de Jong.’ 6 perforatiegaatjes. Met envelop, beschreven door De Jong zelf en nog eens met zijn handtekening.
Verkocht
* Ben Korsten (1916-1969) was na een valse start als journalist bij nationaal-socialistische bladen in de oorlogsjaren aan de slag gegaan als zelfstandig public-relationsadviseur, en had als klanten onder meer Reinder Zwolsman en Norbert Schmelzer. Zo raakte hij betrokken als adviseur bij de Katholieke Volkspartij; Korsten wordt wel Nederlands eerste spindoctor genoemd, de Jack de Vries van de jaren zestig. Hij hield hij zich intensief bezig met verkiezingscampagnes en de presentatie van de politiek door de katholieke politici. Zo adviseerde Ben Korsten De Jong om een bolhoed te gaan dragen en minister Veldkamp om zich grote gouden manchetknopen aan te meten. Toen hij in 1967 in twee interviews pochte op zijn invloed, liet de politiek hem vallen – met donderend geraas, de kranten stonden er langdurig vol van (heerlijk leesbaar op Delpher!). Hij raakte depressief, aan de drank en aan de morfine, scheidde tweemaal en overleed in de Ursula-kliniek voor verslaafden. Over de affaire-Korsten werd in 1983 een film gemaakt, De Mannetjesmaker.
De Jong (minister van Defensie van 1963-1967, minister-president van 1967-1971) excuseert zich voor de begrafenis, want hij ligt ziek in bed. ‘Uw broer en ik hadden een goede en prettige samenwerking enkele jaren geleden op Defensie.’ ‘Hij heeft een groot aandeel gehad in het weer tot rust komen van de sfeer om defensie in die dagen.’ Openhartige brief over een saillante, ongekozen politieke figuur van de populaire minister-president, die tot het eind van zijn lange leven (1915-2016) een invloedrijke figuur bleef in het CDA.

18. KATHOLIEKE VOLKSPARTIJ (K.V.P.) Volk van Nederland, gij hebt het in uw hand, hoe het worden zal, opgang of neergang. Zonder plaats, Katholieke Volkspartij, [1946]. 27 x 20 cm. Twee inelkaar gevouwen bladen: 8 p. Geheel geïllustreerd. Horizontale vouw, wat kreukjes en slijtage.
€ 50
* Dramatisch, zeer uitgewerkt getekend pamflet voor de Tweede Kamerverkiezingen van 1946, de eerste van na de oorlog. ‘Strijdt gij mede voor een gezond gezin, een krachtig volk’. Achterop de eerste zes kandidaten, met op 1. pater Stokman en op 2. C.P.M. Romme. Helaas is de tekenaar onbekend.

19. KEESING, I.G. Querido’s Initialenregister betreffende gangbare initialen en afkortingen op sociaal, economisch en politiek gebied, samengesteld door I.G. Keesing. Amsterdam, Querido, 1932. Linnen. 142 p. 1e druk. Mooi gaaf bandje van groen linnen met donkergroene opdruk. Inscriptie op schutblad. Wat roest.
€ 35
* Afkortingenwoordenboek anno 1932 samengesteld door Isidore Gompertz Keesing, die in 1943 in Sobibor vermoord zou worden. Zo’n 2000 afkortingen uit het verleden, broodnodig wie zich voor de politiek in het Nederlandse interbellum interesseert. Mooie boekband en stofomslag van Fré Cohen.

20. KLOMPÉ, Marga Zes brieven en een kaartje aan Nico Wijnen. 1958-1978. Vijf brieven en een visitekaartje (en drie enveloppen), de meeste getypt en gesigneerd in pen en vanwege Wijnens functie als secretaris van de Haagse Kunstkring, maar ook een persoonlijke brief, geheel met de hand geschreven.
€ 120
* De oudste brief, van 23 december 1958 is een vriendelijke afwijzing van een uitnodiging voor het bijwonen van een voordrachtavond, gesigneerd ‘De Minister van Maatschappelijk werk/ (handt.)’, op officieel ministerieel papier, met dienstenvelop. De tweede (1968), eveneens op officieel ministeriepapier, dankt hartelijk voor de bloemengroet en noemt ook (indirect) de mogelijkheid van subsidie via de Zomerpostzegels, hetgeen helaas niet door kan gaan. Het visitekaartje (1968) heeft de handgeschreven toevoeging ‘De paashaas wordt hartelijk bedankt!’. Dan zijn er twee brieven uit 1978 en 1979, waarin Klompé meldt niet bij een bijeenkomst te kunnen zijn: ‘Dit spijt mij bijzonder want ik heb hele grote waardering voor het werk van Ida Gerhardt’. De persoonlijke brief aan ‘Cher Amice’ is gedateerd ’29 Jan. 1978′ en dankt zeer hartelijk voor de dichtbundel ‘met het hartelijk woord voorin’.

21. LAMMERS, Louis B.M. Houdt Rechts! Stembuslied. (Muziek van Theo van der Bijl). Zonder plaats of uitgever, [1922]. Eén blad, stevig papier, eenzijdig bedrukt. Met notenbalken. Iets verbruind.
€ 20
* ‘Hoe de sluwe voog’laars fluiten,/ Soci dan wel Liberaal,/ Ieder kent dat lied van buiten;/ Halve waarheid, leugentaal!’ Tekst van de katholieke auteur Louis Lammers (1863-1923), volgens De Maasbode ‘overal gezongen’ tijdens de verkiezingsstrijd van 1922.

22. LIEFTINCK, Piet Pas op de dubbeltjes. Zonder plaats, PvdA, [1946]. 19 x 27 cm. Tweezijdig bedrukt blad. Gedrukt in blauw en zwart. Gevouwen zoals het hoort. Netjes.
€ 25
* Inventief strooibiljet dat op twee manieren gevouwen kan worden, wellicht een ontwerp van de kunstenaar Bach Schuurmans (1906-2001), die meer drukwerk voor de vroege P.v.d.A. verzorgde. Promotie voor minister van Financiën Piet Lieftinck, prominent P.v.d.A.-lid, die op ‘kundige en vooruitstrevende wijze onze nationale dubbeltjes beheerde!’

23. NEDERLANDS VERBOND VAN VAKVERENIGINGEN (N.V.V.) De nieuwe koers. Januari 1937. Amsterdam, Nederlands Verbond van Vakverenigingen, 1937. 42 x 29 cm. Krant: 8 p. Met karikaturen en een foto. Wat zijscheurtjes, iets verbruind.
€ 35
* ‘De loods [van het schip op weg naar Welvaart]: “Je koers is fout. Het roer moet om!”‘ Die nieuwe koers is het socialistische, internationale Plan van de Arbeid. Veel over het fascisme en het communisme. ‘Kiezen tussen fascisme en communisme betekent: kiezen tussen de dood door de valbijl of de dood door de kogel’. Over Mussert, bij een portret van Goering: ‘de humbug, de opschroeverij, de snorkerigheid en protserigheid van fascistische reclame’. Ook met een uitgebreid artikel over de methoden van de Gestapo en een karikatuur van Goebbels.

24. NUIS, Aad Het boek en de markt. Een pleidooi voor vrijheid door verkeersregels. (Met opdracht aan Hans Dijkstal). (Amsterdam), KVB, (2001). Ingenaaid. 32 p. 1e druk.
€ 25
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de Franse titel: ‘Voor Hans Dijkstal/ bij wijze van groet/ Aad Nuis’.
Bijgevoegd: Handgeschreven kaart van staatssecretaris Nuis aan VVD-leider Dijkstal: ‘[…] Als je er, tussen het trekken van de lijst door, nog eens over praten wilt, al of niet in gezelschap van Annemarie: met alle soorten van genoegen!’. Dijkstal (1943-2010) was langdurig een prominent lid van de VVD-Tweede Kamerfractie. Van 1994-1998 was hij minister van Binnenlandse Zaken.

25. OUD, P.J., & Jacques DUTILH Drie handgeschreven/ getypte brieven aan het Rotterdamse VVD-gemeenteraadslid D.A. van Houte. Brief op eigen postpapier alsmede een briefkaart van P.J. Oud, gedateerd 12/1 ’55 en 2/9 ’57. Beide handgeschreven, 8 regels, gesigneerd. Over deelname van Van Houte aan de Commissie Volksgezondheid en goede wensen voor een verblijf in het buitenland. Brief op eigen papier van Jacques Dutilh, 5 r. getypt en twee geschreven, gedateerd 6 sept. 1957. Dank voor de orchidee die Dutilh had gekregen voor zijn 30-jarig lidmaatschap van de gemeenteraad van Rotterdam. In keurige staat. Bijgevoegd het boek Mr. P.J. Oud gezien door zijn tijdgenoten (1951) met handtekening van Oud.
Verkocht
* Pieter Oud (1886-1968) was voor de oorlog minister en na de oorlog mede-oprichter en langdurig voorman van de VVD, en tot 1952 burgemeester van Rotterdam. Jacques Dutilh (1884-1960) was van 1927-1958 liberaal lid van de Rotterdamse gemeenteraad en lid van de Commissie Volksgezondheid. D.A. van Houte, een tandarts, was eveneens lid van de gemeenteraad van Rotterdam. Een aardig, liberaal Rotterdams onderonsje!

26. PARTIJ VAN DE VRIJHEID Collectie van 4 publicaties. Den Haag, PVV, [ca. 1946]. 1. Beknopt program van de Partij van de Vrijheid. Vouwblad, gedrukt in blauw en rood. Zeer goede conditie.
2. Inwoners van Leiden! L.S. Beantwoordt U eens voor U zelf onderstaande vragen met JA of NEEN. Gevouwen blad. Kleine kreukjes en een scheurtje.
3. Waarom ik bedankte als lid van de Kath. Volkspartij door A.O. Frohwein, Lid van den Gemeenteraad te Leiden. 8 p. Vanwege de socialistische neigingen van de K.V.P. stapte Frohwein tussentijds over naar de Partij van de Vrijheid.
4. Aan de leden van de afdeeling Leiden van de Partij van de Vrijheid. Vragenlijst en bepaling van de hoogte van de vrijwillige contributie. Vouwblad. Gekreukt en met notitie in pen (adres).
€ 50
* Beginselprogramma en andere publicaties van een nu volkomen vergeten, vroege versie van de Partij voor de Vrijheid van Geert Wilders, de Partij van de Vrijheid! Werving voor de gemeenteraadsverkiezingen van 26 juli 1946. In 1948 ging de Partij van de Vrijheid samen met de van de PvdA afgesplitste beweging van Pieter Oud om de VVD te vormen.

27. PARTIJ VAN DE VRIJHEID Beknopt program van de Partij van de Vrijheid. Den Haag, PVV, [ca. 1946]. Vouwblad, gedrukt in blauw en rood. Vergeeld.
€ 18
* Beginselprogramma van de Partij van de Vrijheid.

28. R.K. STAATSPARTIJ (R.K.S.P.) Het groote gezin beschermen. Partijprogram hoofdst. 1 art. 1. Zonder plaats, R.K. Staatspartij, [1929]. 28 x 18 cm. Strooibiljet. 2 p., tweezijdig bedrukt. Met illustratie. Wat gekreukt aan de randen en met kleine scheurtjes. Uitgegumde potloodnotities.
€ 30
* ‘Waar het gezin gezond is, daar bloeien Staat en Kerk!’ ‘het groote gezin wordt begekt, belachen, bespot of – ergste beleediging – als sociaal minderwaardig uitgekreten!’ Met een tekening van het ideale katholieke huisgezin: vader rookt een pijpje en leest tevreden de krant terwijl een dochter de thee binnenbrengt, moeder leest voor aan de vier jongsten, terwijl twee oudere kinderen samen muziek maken. Alles onder de beschermende crucifix.

29. R.K. STAATSPARTIJ (R.K.S.P.) Voor God, gezin en vaderland. Zonder plaats, R.K. Staatspartij, [1937]. 27 x 20 cm. Geniet. 16 p. incl. omslag. Geheel geïllustreerd. Gedrukt in rood en zwart. Horizontale vouw, wat gekreukt en vuil, klein hoekje achteraan afgescheurd (2 x 1 cm).
€ 40
* Luxueus pamflet voor de Tweede Kamerverkiezingen van 1937, de laatste van voor de oorlog. ‘Nederland laat zich zijn hoogste geestelijke goederen mede door de Katholieke staatkunde in ons land veroverd en bevestigd, niet ontrooven, nu niet, nooit!’. ‘Geen valsche volksvoorlichting, geen holle leuzen, maar eerlijke, open verdediging van ons werk!’ Achterop de eerste zes kandidaten, onder wie Goseling en Aalberse, mét afbeelding van rood potlood en stembiljet. De R.K.S.P. zou veruit de grootste partij blijven, maar met een nog groter verschil dan in 1933.

30. REEN, Peter van Naar nieuwe welvaart! (Amsterdam), Nederlands Verbond van Vakverenigingen, (1937). 23 x 17 cm. Geniet. 16 p. Geheel geïllustreerd en typografisch verzorgd door politiek tekenaar Peter van Reen. 1e druk. Nietjes ontbreken. Rand iets gekreukt en licht verbruind, rugje wat versleten. Met rood potlood is er ‘Plan van den arbeid’ op het omslag geschreven (zie de scan).
€ 35
* Buitengewoon fraai politiek pamflet met slim gebruik van kleuren, Masereel-achtige illustraties en eenvoudige lijntekeningen. Peter van Reen werkte onder meer voor de socialistische krant Het Volk, en zijn meesterlijke prent van een hypocriete Hitler bij de moord op Wilhelm Gustloff veroorzaakte een baanbrekend proces over de vrijheid van meningsuiting.

31. (ROLAND HOLST, Henriëtte) Oproep aan onze mede-arbeiders en kameraden in het soldatenpak. (Affiche). Utrecht, Plaatselijk Revolutionair Socialistisch Comité, [1918]. 30 x 22 cm. Eenzijdig gedrukt op krantenpapier. Wat vouwtjes, in goede conditie.
€ 30
* Oproep voor een ‘groote demonstratieve vergadering’ op 17 november [1918], met als sprekers kamerlid Willy Kruyt, Mevr. Roland Holst en L. Spanjer. Gedreven proza: ‘op de ruïnes der oude vloekwaardige orde wordt nu met heiligen geestdrift en ijver aan den bouw van de nieuwe orde gewerkt. Kameraden! Ontwaakt tot dadenlust!’.

32. SCHAEPMAN, H.J.A.M. Klein stukje handgeschreven tekst met paraaf. Verticaal reepje papier (88 x 25 mm), kennelijk van een ansichtkaart afgescheurd, met de tekst ‘J’aurai l’honneur et le plaisir d’être là à la gare. Salutations. D: Sch.’. Op een velletje papier geplakt waarop in oud handschrift ‘Schaepman’ geschreven is.
Verkocht
* Herman Schaepman was de eerste katholieke geestelijke die lid was van de Tweede Kamer, van 1880 tot zijn dood in januari 1903. Hij signeerde altijd als ‘D: Schaepman’ – D: staat voor Dom of dominus: ‘katholiek geestelijke’.

33. SLUIS, W. van der Boeren, stemt rood! Amsterdam, S.D.A.P., [1933]. Geniet. 16 p. incl. omslag. 1e druk. Vlekkig en langs de randen kreukelig. Voorop een vaag stempel van de bibliotheek van de S.D.A.P.
€ 18
* Mooie voorplaat: de arme boer die moet dokken aan de volgevreten kapitalist, bolknak in de mond.

34. SOCIAAL-DEMOKRATISCHE BOND Vlugschrift. Amsterdam, Sociaal-Demokratische Bond, 1888. 19 x 14 cm. Krantenpapier. 2 p. Met notitie in rood potlood ‘1888”, doorgestreept en in 1889 veranderd (onterecht, 10 april viel in 1888 op een dinsdag, niet in 1889). Met oud stempel van de bibliotheek van het Amsterdams Gemeentearchief met daarop een tweede oud stempel in paars: ‘Doublet’. Ongevouwen, kleine reparatie, maar in goede staat.
€ 85
* De S.D.B. (ook wel Sociaaldemocratische Bond) werd in 1881 partij opgericht. Bovenaan staat trots: ‘Niet goedgekeurd bij Kon. Besluit van 23 Maart 1884’. De socialist Ferdinand Domela Nieuwenhuis was er het belangrijkste gezicht van.
Dit pamflet kondigt een openbare vergadering aan over ‘Een bedreigd volksbelang’ door Dr. J.M. Smit op dinsdag 10 april 1888, ’s avonds om half negen. Achterop is het programma van de SDB afgedrukt: ‘Direkte wetgeving door het volk’; ‘Algemeene weerplicht en dus afschaffing van staande legers’; ‘Afschaffing van alle wetten, die aan de vrouw minder rechten toekennen dan aan den man’. Jan Martinus Smit (1852-1942), een natuurkundeleraar, was een zeer begaafd en overtuigend spreker op het gebied van het openbaar kiesrecht, geboortebeperking en het kolonialisme. In de laatste twintig jaar van zijn loopbaan was hij directeur van de Rijks-H.B.S. in Warffum.

35. SORGDRAGER, Winnie Een verantwoordelijke minister. Opstellen over justitie en politiek. (Met opdracht aan Hans Dijkstal). (Breda), De Geus, (1999). Garenloos. 288 p. Geïllustreerd. 1e druk. Ex librisstempel H.F. Dijkstal.
€ 25
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van oud-minister van Justitie Sorgdrager aan haar oud-collega van Binnenlandse Zaken: ‘voor Hans Dijkstal,/ mijn vriend in het/ kabinet Kok/ Winnie/ 14.06.99’.

36. SPOORWEGSTAKING 1903 Manifest aan het Nederl. Volk (Vlugschrift van het Comité van Verweer om arbeiders tot steun aan de regering over te halen). Amsterdam, Comité van Verweer, 27 Februari 1903. 28 x 22 cm. Tweezijdig bedrukt dun papier. Gevouwen, enkele randscheurtjes, afbrokkeling en roestvlekjes. Teer, maar in heel redelijke conditie.
€ 100
* Strooibiljet dat dateert van tussen de eerste spoorwegstaking van 29 januari 1903 en de tweede van begin april 1903. Het is uitgegeven door het één week eerder, op 20 februari opgerichte Comité van Verweer dat zich inzette voor betere arbeidsomstandigheden en hogere lonen, onder meer door stakingen te organiseren. Dit manifest roept in ‘sombere bitterheid’ op tot verzet tegen de draconische anti-stakingsmaatregelen van de Nederlandse regering onder Abraham Kuyper, die werkweigering met jarenlange gevangenisstraf bedreigde. Uniek document uit de tijd van Gansch het raderwerk staat stil, als uw machtige arm het wil.

37. SPOORWEGSTAKING 1903 Tegen-manifest. (Affiche van het Katholiek Comité van Actie om arbeiders tot steun aan de regering over te halen). Zonder plaats, Katholiek Comité van Actie, 1903. 49 x 34 cm. Eenzijdig bedrukt krantenpapier. Gevouwen, enkele randscheurtjes. Teer, maar in goede staat.
€ 125
* Groot aanplakbiljet met uitleg over het standpunt van de regering tegenover de werkstaking, die op maandag 6 april 1903 werd uitgeroepen en de elfde werd beëindigd. Oproep aan de arbeiders om zich af te keren van de socialistische stakers. Dit affiche dateert van begin april 1903.

38. TERLOUW, Jan Getypte en gesigneerde brief aan een uitgeverijredacteur, gedateerd ‘9 juni 1984’. Met gedrukt briefhoofd (adres in Parijs). A4-formaat. Eenzijdig. 5 regels. Handtekening in zwarte balpen. Met perforatiegaatjes.
€ 25
* Terlouw is graag bereid een toespraakje af te staan voor het geplande boek Geachte Jubilaris. ‘Vanwege de laatste zin is het nodig dat Paradiso in de aanhef of titel van het stuk wordt genoemd en ook de datum is belangrijk omdat een aantal dingen sterk gedateerd zijn’. Met kopie van de aanvraagbrief. Geschreven in de periode dat D66-voorman Terlouw in Parijs werkte als secretaris-generaal van de Conferentie van Europese transportministers.

39. THIERRY LA FRONDE Thierry de Slingeraar en het geheim van de hertog. Nederlandse bewerking Frans Grosfeld. Amsterdam, Amsterdam Boek, 1973. 31 x 22 cm. Geniet. 36 p. Met foto’s uit de filmserie in zwart-wit. 2e druk. Lichte gebruikssporen.
Verkocht
* Bekend van de populaire Franse televisieserie uit 1963-1966, die in Nederland vertoond werd in 1967 en 1973. Deze jeugdige held uit de veertiende eeuw, type ideale schoonzoon en durfal, helpt de Franse koning tegen Britse verraders en hun trawanten. Thierry La Fronde is bedacht door Jean-Claude Deret (1921-2016) na zijn terugkomst in Frankrijk van migratie naar Canada (1950-1960), waar hij voor de radio werkte.

40. (THORBECKE) 19 April. Verandering van ministers. Klagt en jubeltoon. Amsterdam, Weytingh en Van der Haart, [1853]. 4 p. Heel licht verkleurd.
Verkocht
* ‘Stijg vrolijk opwaarts, vreugdgeschal!’ Anti-Rooms juichlied, over het ontslag van de regering-Thorbecke, een pamflet vanwege de protestantse sympathieën van koning Willem III tegen het opkomende katholicisme. Knuttel 29658.

41. THORBECKE, J.R. Ueber das Wesen und den organischen Charakter der Geschichte. Ein Schreiben an Herrn Hofrath K. F. Eichhorn in Göttingen. Göttingen, Vandenhöck und Ruprecht, 1824. Onbedrukt groen omslag. (2), 50 p. 1e druk. Omslag wat gevlekt.
Verkocht
* Wetenschappelijk, vroeg werk van de later beroemde Nederlandse politicus. Thorbecke (1798-1872) was in 1824 privaat-docent in de wijsbegeerte in het Duitse Giessen.

42. (THORBECKE, J.R.). WIJNMALEN, T.C.L. Johan Rudolph Thorbecke. Eene bibliographie. Leiden, E.J. Brill, 1875. Ingenaaid. 32 p. Apart gepagineerd en met omslagdruk en speciale titelpagina.
€ 20
* Overdruk uit Levensberichten van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden, 1874-1875, Op de laatste pagina’s wat toevoegingen in contemporain handschrift.

43. (THORBECKE, Johan Rudolph). MIERLO, J.H. van Doctorsbul op perkament, gedateerd 14 Maart 1840, voor Jacobus Hermanus van Mierlo (1816-1905), gesigneerd door Johan Rudolph Thorbecke en anderen. Doctorsbul van de jurist Jacobus Hermanus van Mierlo (1816-1905), ondertekend door Thorbecke en andere academische hoogwaardigheidsbekleders. Perkament met aanhangend (gebroken) lakzegel in koperen doos. Oblong 32 x 50 cm. Eenzijdig beschreven. Gevouwen.
Verkocht
* Signaturen van J.R. Thorbecke (die rector was van de Leidse Universiteit), H.W. Tydeman, Cock en Asser. Met notitie van de griffier. Mr. Dr. J.H. van Mierlo zou later president van de Rechtbank in Breda worden. Hij was in de verte familie van Hans van Mierlo, die eenmaal de Thorbecke-lezing heeft gehouden.

44. TROELSTRA, Jelle Mijn vader Pieter Jelles. Met tekeningen, facsimile’s en foto’s uit het bezit van de familie. Amsterdam, De Arbeiderspers, 1953. Linnen. 160 p. 2e druk.
€ 20
* Gesigneerd door de auteur op het schutblad. Jelle Pieters Troelstra (1891-1979) was kunstenaar.

45. (TROELSTRA, Pieter Jelles) Gedenkboek der Onderlinge Brandwaarborgmaatschappij “Neerlandia”. Opgericht 25 Mei 1880 te Leeuwarden. In Mei 1906 gevestigd te Scheveningen. 1880 – 25 Mei – 1930. (Den Haag, Neerlandia, 1930). 33 x 25 cm. Halflinnen met gedecoreerd voorplat. 48 p. Met foto’s en fraai getekende grafieken, en met een reproductie van een affiche in kleuren, gesigneerd ”29 JHA ‘. 1e druk. Mooi en in uitstekende staat.
€ 90
* Bijzonder mooi gedenkboek van de brandverzekeringsmaatschappij waarvan socialistenvoorman Pieter Jelles Troelstra tientallen jaren directeur was. Met voorwoord van Troelstra (en staatsiefoto). De maatschappij was gesticht door zijn vader Jelle Troelstra. Helaas kon ik niet achter de naam van de ontwerper van boekband en affiche komen.

46. VOETBAL – J.B. KAN ‘Wie Schröder den eersten sportjournalist zou noemen, stelt zich onder verdenking hem aanprijzend te kleineeren’. Handschrift van oud-minister J.B. Kan over sportjournalist en voetballer J.C. “Kick” Schröder (1871-1938). Eén blad, tweezijdig in pen beschreven en gesigneerd ‘J.B. Kan’. 32,5 x 20,1 cm. 44 regels. Papercliproest en notitie van de hand van Petrus Mulder, de grafologieverzamelaar: ‘oud minister J.B. Kan, tevens groot sportsman.”
Verkocht
* Kenschets van een groot voetballer. Een artikel dat kennelijk geschreven is voor een jubileum of het overlijden van Johan Christiaan Schröder (1871-1938), oud-hoofdredacteur van De Telegraaf en journalist die tevens publiceerde onder de naam Barbarossa. Maar Kick Schröder was ook de eerste aanvoerder van het allereerste Nederlands voetbalelftal geweest, en speelde als zodanig in de eerste internationale wedstrijd op 6 februari 1894, samen met Jan Kan (voor), die van Engeland met 0-1 verloren werd.
J.B. Kan (1873-1947) was van 1926-1929 minister van Binnenlandse Zaken. In zijn jonge jaren was hij onder meer de eerste Nederlandse voetballer die een strafschop wist te verzilveren! Nationaal cabaretier Wim Kan was zijn oudste zoon.

47. VOLKSPARTIJ VOOR VRIJHEID EN DEMOCRATIE (V.V.D.) Hijst het stormsein. Overveen, Volkspartij voor Vrijheid en Democratie afd. Overveen, [1948]. 32 x 22 cm. Raambiljet, eenzijdig bedrukt. Met portret van P.J. Oud. Randscheurtjes, deels wat verbruind.
€ 30
* Onder de indruk van de communistische staatsgreep in Tsjecho-Slowakije van 1948: ‘Een nieuwe dictatuur bedreigt ons’. Tegen de onderhandelingen met de communisten in Indië. ‘Socialisme en Democratie bleken onverenigbaar, derhalve op voor Vrijheid en Democratie’. Lijst 6: P.J. Oud. Met hierbij een klein pamfletje voor dezelfde verkiezingen. En bijgevoegd: een nummer van het VVD-blad Vrijheid en Democratie van 21 juni 1952 (8 p. in krantformaat) met daarin veel over de verschillende in 1948 verkozen Kamerleden. De torenhoge witte kuif van P.J. Oud prijkt op het omslag.

48. VOLKSPARTIJ VOOR VRIJHEID EN DEMOCRATIE (V.V.D.) Waarom lijst 3? Waarom de ploeg van Toxopeus? Zonder plaats, Hoofdbestuur van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, [1963]. 27 x 19 cm. Gevouwen blad, gedrukt in oranje en zwart. Met portretten van Toxopeus en 19 andere kandidaat-Kamerleden. Netjes.
€ 20
* Pamflet voor de Kamerverkiezingen van 15 mei 1963. Stem voor jong en dynamisch liberalisme! Maar liefst 5 vrouwen bij de eerste twintig kandidaten, onder wie ‘de voorvechtster van uw vrije 2e T.V.-net Mevr. Van Someren-Downer’. Opvallende brede 3, die viermaal op het pamflet terugkomt.

49. VRIJZINNIG-DEMOCRATISCHE BOND (V.D.B.) Tegen de reactie! (Pamflet) Utrecht, Vrijzinnig-Democratische Bond Kieskring Utrecht, eind 1918 of begin 1919. 30 x 21 cm. Eenzijdig gedrukt op krantenpapier. Wat verbruind en roestig. Horizontale vouw. Gaaf.
€ 25
* Dit vlugschrift werd verspreid kort na de ‘Vergissing van Troelstra’ van november 1918: ‘Onbezonnen poging tot revolutie heeft immers zoo dikwijls zegepraal van het behoud tot gevolg gehad. Hiertegen moeten wij opkomen; dus daarom Tegen de reactie!’. Met acht eisen, waarvan de eerste is Algemeen Vrouwenkiesrecht. In mei 1919 wist de Vrijzinnig-Democratische Bond hiertoe met succes een initiatiefvoorstel te agenderen.

50. WELTER, Charles Actie. Propagandablad van het Voorlopig Katholiek Comité van Actie. Nr. 14, Juni 1948. Den Haag, Voorlopig Katholiek Comité van Actie, 1948. 32 x 25 cm. Gevouwen krant. Gedrukt in rood en blauw. Met foto. Horizontaal gevouwen voor verzending. Scheurspoortje achterop.
€ 25
* Wenst gij een krachtige/ beleidvolle/ fiere/ waakzame/ zuinige/ verstandige/ nationale Regering? Stem dan Rechts Katholiek, dus Welter! Gevolgd door een heus Verkiezingssonnet (nee, met een kwatrijn teveel, dank voor je opmerkzaamheid, Dick Welsink!), gedicht door zekere ‘B.’. En dat is niet het enige rijmende vers in dit krantje, waarvan de typografie oogt als reclame voor de supermarkt.
Charles Welter (1880-1972) was voor de oorlog minister van Koloniën en in de oorlog aanhanger van Pétains defaitistische stroming, die tegen de nazi’s aanleunde. In 1946 kwam hij voor de KVP in het parlement, maar hij scheidde zich al snel af met zijn Katholiek Nationale Partij. In 1956 keerde hij terug in de schoot van zijn moederpartij, waarvan hij nog tot zijn 83ste Kamerlid bleef.

51. WICHMAN, Erich, Willem NIEUWENHUIS, H. MARSMAN e.a. Hagel en vuur. De jongeren en de politiek. Utrecht, De Gemeenschap, [1930]. Geniet. 40 p. 1e druk. Enkele randvlekjes, maar een goed exemplaar – van een gewoonlijk in brokkelige toestand overgeleverd pamflet.
Verkocht
* Fel politiek pamflet, opgebouwd uit allerlei teksten (Nieuwenhuis, Knuvelder, Kuyle) en bellettrie van Wichman (‘…Aan schimmeldraad en spinrag hangt gij boven d’afgrond…’), Van Duinkerken, Wijdeveld en Marsman (‘liever onkruid dan klimplant. Vooruit!’). (Moderne parallellen niet uitgesloten). Overwegend afkomstig uit de polemische rubriek ”Hagel” van het tijdschrift De Gemeenschap, en veelal gericht tegen de Roomsch-Katholieke Staatspartij van monseigneur Nolens. Expressieve typografie. Voorop portretjes van Mussolini, Nolens en Lenin (met respectievelijk een gemene, een hooghartige en een satanisch grijnzende blik).

52. WINSEMIUS, Pieter, en Miranda HOOGENDOORN Waar halen ze het vandaan? Over inspiratie. (Met opdracht aan Hans Dijkstal). (Amsterdam), Balans, 2005. Garenloos. 240 p. 1e druk.
€ 25
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van oud-minister Winsemius op de Franse titel: ‘Voor Hans,/ ter meerdere inspiratie/ in een wonderschoon 2006/ Pieter’.
Bijgevoegd: Handgeschreven brief van Winsemius aan VVD-leider Dijkstal.

53. WISSEN, Driek van Europese verkiezingen. Zoeterwoude-Dorp, De Uitvreter, 2004. Ingenaaid. 12 x 11 cm. Cahiersteek. (4) p. Met de hand gezet en gedrukt ter ere van de 61ste verjaardag van Beertje Brom in een beperkte oplage.
€ 15
* Lichtvoetig gedicht. De Uitvreter A 180.