Nieuwsbrief 1014: Speelgoed voor allen

Een nieuwsbrief die begint met bilboquets en de cancan, dan voor en na de dessendiaan, (nonparel, collonel, de Groote Paragon waar je onder andere Lampongsch uit kunt zetten), de deliciae – die ook niet mis zijn – van Gerrit Noordzij, en het grootste deel van al dit technisch taalgeweld komt weer bij Huib en Jan van Krimpen vandaan.

Ondertussen blijft de emotie niet achterwege (kijk maar eens naar de Reve-nummers), de groente of de ontgroening, het Rampjaar 1672, Anna de Savornin Lohman, Roger van de Velde alias Jean Malaparte, Margje, Phiny, en vergeet het jaar 1940 niet, en dan hebben we ook nog de Queen, althans de vorige (Victoria) die, verbaast u zich goed, Hendrik de Vries flankeert die Theun voorafgaat. En Werkman. Oef!

1. AUDIN, Marius Histoire de l’Imprimerie par l’image. (Compleet in 4 delen). Paris, Henri Jonquières, 1929. Ingenaaid. Bij elkaar bijna 1500 p. Niet afgesneden en ook vrijwel niet opengesneden. Rijk geïllustreerd en gedrukt in rood en zwart, deel 3 met zilver erbij en deel 4 met vele steunkleuren. 1e druk. In deel 1 en 4 voorin in potlood de zwierige handtekening van Jan van Krimpen, en in alle vier delen het exlibris van zijn zoon Huibrecht van Krimpen. Ruggen verbruind. Tere overstekende omslagen iets versleten.
Verkocht
* Uitvoerig en gedetailleerd geïllustreerd standaardwerk, geschreven door een drukker en gedrukt in diens eigen drukkerij.
Deel I: L’histoire et la technique; deel II: La lettre d’imprimerie; deel III: Esthétique du livre en deel IV: Bibelots ou bilboquets. In deel 3 een keur aan moderne titelpagina’s, zelfs uit Rusland, Hongarije en Nederland, waartussen ook J. van Krimpen figureert. Deel 4 gaat over bilboquets = gelegenheidsdrukwerk, smoutwerk, zoals geboortekaartjes, exlibris, briefhoofden, visitekaartjes, cheques, drukkersmerken, uitnodigingen, kalenders, en omhelst de typografieminnaar met een paradijs aan gevarieerd creatief en modern of juist ouderwets drukwerk met vele kleuren. Van Van Krimpen vinden we hier het drukkersmerk van Palladium. Maar ook Léger komt voorbij en de sterke Hongaarse typograaf Imre Kner zelfs meerdere malen. Een feest van een boekenserie!

2. (BELCAMPO). KRANENBURG, Mr. R. Het Nederlandsch Staatsrecht. Haarlem, Tjeenk Willink & Zoon, 1925. Twee delen. Linnen. (8), 424; (8), 456 p. 2e druk. Scheefgelezen en -geschreven.
€ 30
* Uit de bibliotheek van Belcampo, die in 1921 in Amsterdam rechten ging studeren en in juni 1928 slaagde voor het doctoraal examen Nederlands recht. Vooral in het eerste deel maakte de student aantekeningen bij zijn lectuur: tientallen opmerkingen, potloodstrepen, jaartallen en omcirkelingen in de marge. Op het schutblad schreef Belcampo zelf een inhoudsopgave. De eerste handgeschreven notitie, bij de inleiding op p. 1, is misschien ook de mooiste: ‘Kijk naar ’t verleden’.

3. BOMMEN BEREND Copie van die informatien, confessien ende sententien, van die twee verraders ende conspirateurs tegens de steden Arnhem ende Doesburgh, consequentelick tegens den Staat der Vereenighde Nederlanden ondernomen. Arnhem, Jacob van Biesen, 1665. Blauw omslag. (14) p. Niet afgesneden. 1e druk. Op elke pagina is oudtijds geschreven ‘2e deel No. 29’. Aan de randen wat gekreukt.
€ 60
* Betreffende het verraad van de Vlaming Jan Muller en de Arnhemse visser Hendrick in de Kelder, die van plan waren om Christoph Bernhard von Galen, de bisschop van Münster, toegang over de Rijn te verschaffen, zodat hij Arnhem en Doesburg kon belegeren. Een uitvoerig verslag van het verhoor van en de strafzaak tegen deze twee mannen, en de uitgesproken straffen, die niet mild waren.

4. BOUTENS, P.C. Platoons Drinkgelag. Vertaling en bewerking door P.C. Boutens. Zonder plaats, eigen beheer, (1901). 30 x 21 cm. Origineel soepel heelperkament met rugtitel in goud en groene linten. (6), 82 p. Gedrukt door de firma Kooyker in Leiden op Hollands papier van Van Gelder & Zonen in een oplage van 40 genummerde exemplaren. Met modern kartonnen foedraal. 1e druk. Enige slijtage op de rug. Enkele kleine vlekken op het perkament. Voorin én achterin het heraldisch exlibris van Jhr. Henri de Brauw met Grieks motto ‘Panta en agapè’. Met de handgeschreven naam ‘H. de Brauw’. Schutbladen deels flink verbruind, enkele vlekjes in de tekstpagina’s.
€ 275
* Dit is nummer 1 van de oplage! De eerste Plato-vertaling van de jonge classicus en dichter, en tevens zijn eerste bibliofiele uitgave in eigen beheer.

5. BROUWERS, Jeroen Alleen voor Vlamingen. Zutphen, Ad ten Bosch, 1982. Linnen (Paardekooper-Wöhrmann). 56 p. 1e druk.
€ 150
* Een soort luxe-exemplaar. Van ‘Alleen voor Vlamingen’ werden 60 exemplaren gedrukt op 100 grams H.V.O. Vergé en gebonden in linnen of halfleer. Dit exemplaar is gedrukt op vergé en gebonden in drie kleuren linnen (de kleuren van de Belgische vlag), precies zoals het éen van de 25 luxe-exemplaren in linnen betaamt. Het heeft echter geen colofonpagina en is niet genummerd of gesigneerd. Curieus!

6. BRUYNZEEL Van ’s avonds tot ’s morgens. (Reclamefolder). Zaandam, Bruynzeel’s Vloerenfabriek N.V., ca.1935. 21 x 9 cm. Leporello van 6 p. Gedrukt in kleuren, tekst in blauw. Gaaf.
€ 40
* Schitterende folder met drie zeer verticale kleurenprenten en een foto van een bed op een Rift-vloer. Helaas wordt de maker niet genoemd.

7. BURSSENS, Gaston French en andere Cancan. Wilrijk-Antwerpen, Avontuur, (1935). Ingenaaid. (2), 106 p. Niet afgesneden. Gedrukt in een oplage van 300 genummerde exemplaren. 1e druk. Zeer gaaf en fris exemplaar.
Verkocht
* Op het omslag zien we een filmdeerne vergezeld van een grammofoonplaat. Prachtig boek vol surreële, vaak erotische poëzie, gedrukt door de gerenommeerde J.-E. Buschmann. Eigenlijk een bizarre letterproef met elke pagina weer een andere letter, vaak malle antieke lettertypen en versierd met ornamenten uit alle ouderwetse hoeken van de drukkerij. Ongenummerd exemplaar.

8. (CONRAD, Patrick). BAYAR, Maris De dwerg. Poëtisch schimmenspel. Met drie handgekleurde lithografieen van Patrick Conrad p.p. Antwerpen, Uitgeverij Contramine, 1974. 32 x 26 cm. 18 losse bladen (incl. omslag) in bijbehorende rugklemmer. Gezet uit de Helvetica en in bruin gedrukt door Tony Rombouts op 200-grams Steinbach-papier in 75 genummerde exemplaren, gesigneerd door Bayar, Conrad en Rombouts. Omslagfoto’s van Axel De Meester en Gerald Dauphin. 1e druk. Goede staat.
Verkocht
* Groot, mooi hippieboek met poëzie, flinke prenten en fikse foto’s.

9. GERLACH, Eva, & Marc KREGTING, Astrid ROEMER, Piet GERBRANDY, H.H. ter BALKT, Atte JONGSTRA e.a. Dichter bij het Beeld/ am Bild. Zonder plaats, Het Achterland, 2013. Garenloos. 96 p. Met illustraties. Inleiding Arie Grevers. 1e druk.
€ 25
* Tweetalige uitgave van geïllustreerde gedichten. Niet in Worldcat.

10. HORST, Theo van der Lino’s over kunst / Veel kunst weinig. Arnhem, Stichting Beeldende Kunst Gelderland, 1984. 11 x 8 cm. Karton. (56) p. 56 prenten naar linosneden in het bekende Hemagumformaat, in offset gedrukt. Met inliggende leporello, waarop drie originele linosneden zijn afgedrukt, gesigneerd en genummerd: 93/100. 1e druk. Sigarettengeur.
€ 45
* Kennelijk is de oplage 100 exemplaren. Mooi kunstenaarsboek met veel in lino gesneden tekst. Niet in Worldcat.

11. KONIJNENBURG, Willem van 8 spotprenten uit De Kroniek, 1895-1896. (Originele lithografie). Bijvoegsels van het politiek-literaire weekblad De Kroniek (geleid door P.L. Tak) van 1895 en 1896. Originele lithografieën. Papierformaat ca. 40 x 28 cm. Monogram in de plaat, beschrijving eronder. 1 in oker gedrukt, de andere in zwart. Hier en daar een randscheurtje, maar de prenten zijn in goede staat
Verkocht
* Willem van Konijnenburg (1868-1943) was een jonge, aanstormende symbolistische schilder toen hij deze spotprenten maakte. Ze verwijzen deels onmiskenbaar naar Chinese prentkunst en vertonen een eigen stijl met klaar lijnenspel. De meeste behandelen Nederlandse onderwerpen, één refereert aan Zuid-Afrika en een andere aan de rol van China in de wereld.

12. LETTERPROEF Grieksche Schriften uit de lettergieterij van Joh. Enschedé & Zonen te Haarlem. Haarlem, Joh. Enschedé & Zonen, ca. 1880-1900. 38 x 30 cm. Drie bladen (nr. 62-64), eenzijdig bedrukt met elk een aantal proeven Grieks schrift in verschillende typen en formaten, in totaal 22. Horizontale en verticale vouw. Wat zijrafeltjes, maar in prima staat.
€ 30
* Eén type in 22 verschillende grootten, allemaal aangegeven met hun klassieke aanduiding zoals Collonel, Brevier, Galjard, Dessendiaan en Mediaan. Deze bladen werden vaak los verspreid naar gelang de belangstellende klant. Ze maken deel uit van een omvangrijke maar hoogst zelden complete letterproef die in de laatste dertig jaar van de 19e eeuw werd aangelegd. Afkomstig van Jan en/of Huib van Krimpen.

13. LETTERPROEF Hebreeuwsche Schriften uit de lettergieterij van Joh. Enschedé & Zonen te Haarlem. Haarlem, Joh. Enschedé & Zonen, ca. 1880-1900. 38 x 30 cm. Vier bladen (nr. 66-69), eenzijdig bedrukt met elk een aantal proeven Hebreeuws schrift in verschillende typen en formaten, in totaal 31. Horizontale vouw. Eén blad rafelig aan de rechterrand. Wat roest.
€ 35
* Twee typen: Hebreeuwse schriften met en zonder punten. Verschillende grootten, allemaal aangegeven met hun klassieke benaming zoals Parel en Nonparel, Collonel, Dessendiaan en Groote Paragon. Eveneens uit de omvangrijke letterproef van Enschede. Afkomstig van Jan en/of Huib van Krimpen.

14. LETTERPROEF Letterproef van Oostersche schriften uit de lettergieterij van Joh. Enschedé & Zonen te Haarlem. Haarlem, Joh. Enschedé & Zonen, (1907). 30 x 21 cm. Bruin linnen met titel en groot jugendstilvignet in crème bestempeld. XII, 48 p. Uitvoerig voorwoord en 34 tafels met proeven. Prijslijst voorin ingeplakt. 1e druk. Voorkneep iets los, nummer in heftig potlood voorin (wellicht door Huib van Krimpen). Etiket op eerste vliegende schutblad verwijderd.
Verkocht
* Met Arabische schriften, Arabisch-Maleische schriften, Maleische schriften (Romein en Cursief), Javaansche schriften, Balineesch, Lampongsch, Mandailingsch, Macassaarsch en Boegineesch. Verschillende grootten, allemaal aangegeven met hun klassieke naam zoals Paragon, Augustijn en Dessendiaan. Ook een schitterende ‘Gefigureerde Javaansch No. 668’. Lane/ Lommen 196.

15. MENU Speisen-Karte für Hotel und Pension Victoria – Bad Harzburg, 1907. 43 x 26 cm. Groot formaat jugendstil-eet- en drinkmenu tweezijdig gedrukt in vier kleuren door Wilhelm Hannibal in Goslar. Met gehectografeerd dagmenu. Tweemaal gevouwen, verder zeer fraai.
€ 25
* Het hotel bestaat nog altijd!

16. MÉRODE, Willem de XXX psalmen. (Met 4 houtsneden door Roeland Koning).
Nijkerk, Callenbach, (1934). Linnen. 64 p. Onafgesneden. Gedrukt in rood en zwart. Met 4 houtsneden door Roeland KONING. 1e druk. Band aan de onderkant wat watervlekkig. Schutbladen als altijd wat verbruind. Met inscriptie ‘Palmzondag 1943’ gesigneerd door zes mensen en met stempeltje van de remonstrantse dominee R.W. Rappold.
€ 35
* Luxe-editie: één van de 102 exemplaren op Oud Hollandsch, gebonden in grof naturel linnen. Deze uitgave is groter dan de gewone (ook mooie) editie, die in glad wit linnen gebonden is. Een gewoon exemplaar is beschikbaar voor € 15.

17. NOORDZIJ, Gerrit Deliciae. Over de schrijfkunst van Jan van den Velde aan de hand van een inleiding op Van den Velde door Ton Croiset van Uchelen, twaalf opnieuw gegraveerde handschrift-voorbeelden in een afzonderlijk mapje en een aantekening over het graveren van schrift door Gerrit Noordzij. Haarlem, Joh. Enschedé en Zonen, 1984. 22 x 15 cm. Twee oblong-boeken in kartonnen schuifhoes. 80 p.; 12 gevouwen bladen. Met illustraties. 1e druk. Zeer gaaf.
Verkocht
* Beeldschone vormgeving van Noordzij met verhelderende teksten, een prachtige Enschedé-uitgave.

18. (ONTGROENING). ‘Een HOOGLEERAAR’ Groenloopen. Een ernstig woord aan ouders en voogden van aanstaande studenten. Door een hoogleeraar. Amsterdam, Höveker & Wormser, [1904]. Ingenaaid. 104 p. Niet afgesneden. 1e druk. Rugje met papierband geplakt, wat kreukjes en vlekjes.
Verkocht
* Geschreven door de sinoloog J.J.M. de Groot (1854-1921), die later mede door zijn optreden tegen de groentijd zijn baan zou verliezen.

19. (ONTGROENING). GENNEP, J. van Het bestaansrecht van den groentijd. Delft, J. Waltman Jr., 1909. Ingenaaid. (4), 64 p. 1e druk. Wat kreukjes en een waterrand bovenaan. Oud stempel van boekhandel Verbeek Wolthuys in Den Haag.
Verkocht
* Van Gennep verdedigt de groentijd in bloemrijke bewoordingen.

20. PLAATJESALBUM Le potager. Chromolithographies et Cultures Pratiques. Zonder plaats, ‘JM’, ca. 1900. Oblong 25 x 18 cm. Origineel linnen met blindstempel, op de achterkant staat ‘JM’. 46 bladen, elk met tweemaal drie opgeplakte plaatjes van een groente in chromolitho (vaak gesigneerd ‘C Marin’) met gedrukte tekst in het Frans als toelichting (in totaal 277).
Gebruikssporen: de band is wankel (want oblong), aan de randen iets versleten en op de achterkant gevlekt. Papier gebobbeld door natte lijm en met hier en daar wat gaatjes (niet in de plaatjes) van boekwurmen of ander grut.
Verkocht
* Heel bijzonder: een zeer uitgebreide Fransen groentencatalogus met ingeplakte plaatjes van: 15 soorten worteltjes, 16 cichoreien en 45 types ‘chou’. Boontjes, uien, cornichons. Pompoenen, meloenen, selderij, cichorei. Bieten, aubergines, erwtjes, de hele santengroentekraam!

21. POSTERIJEN P.T.T. Bedrijfsbanden. Maandblad voor het personeel van het Staatsbedrijf der Posterijen, Telegrafie en Telefonie. 1e jaargang 1940. Rotterdam, M. Wyt & Zonen, 1940. 28 x 21 cm. Linnen omslagband. Alle 12 nummers incl. originele omslagen (serieontwerp Anton Kurvers) met blauw koord op hun plaats gehouden. 284; 4 p. Achterin een inhoudsopgave. Het daar vermelde inlegvel voor augustus ontbreekt in deze jaargang. Geïllustreerd met zwartwitfoto’s en tekeningen. 1e druk. De hoekjes van de rug zijn wat versleten, maar verder in goede staat.
Verkocht
* Zeer interessant bedrijfstijdschrift waarin de gevolgen van de Duitse inval en het bombardement van Rotterdam veelvuldig voorkomen. Veel details over individuele postbestellers en andere werknemers en hun werkzaamheden. Ook met allerlei humoristische en dichterlijke bijdragen.

22. RADELOOS REDELOOS REDDELOOS d’Ontdeckte Ambassade van de Groot, Ambassadeur in Vranckrijck. Waer in ’t geheym van sijn secrete Handelingh met sijn Complicen vertoont wert. In ’t licht gegeven door een Liefhebber der waerheyt. Zonder plaats, By Do. Hartogh, in ’t Moord-Jaer, 1672. Na de Copye tot Parys. Gevouwen. 8 p. Langs de randen wat gesleten. Uit convoluut.
€ 35
* Dialoog tussen een Hollander en een Fransman. De moord op de gebroeders De Witt wordt afgekeurd. Knuttel 10466.

23. RADELOOS REDELOOS REDDELOOS De Hel in Roeren, ofte de Verslagentheyt en schrick van de onderaertsche geesten. Op de aenkomst van de twee geanatomiseerde Hollandtsche Princen, alias Jan en Kees de Wit. Brebeyrel, Johan Metworst in ’t Slenderhinckes-steegje, 1672. Ingenaaid met 20e-eeuws omslag. 16 p. Wat watervlekkig in ’t begin, kort afgesneden.
Verkocht
* Beeldend over het leven van de duivels en duiveltjes in de hel. Een smakelijk geschreven, fel pamflet uit 1672 tegen de gebroeders De Witt, die er dood in de onderwereld nog eens extra ongenadig van langs krijgen. Deels op rijm. Knuttel 10426.

24. REVE, Gerard Aanzet voor een brief aan ‘Zeer geachte Heer Oosterhoff’, gedateerd ‘Greonterp (…), 13 Juni 1969’. Horizontaal doorgehaald vel ongelinieerd schrijfpapier. 13,7 x 21,5 cm. Twee regels over de verkoop van het ‘perceel aan de overkant’, die ‘op voor ons gunstige wijze [is] geschied.’ Op de achterkant eveneens een aanzet voor een brief, aan ‘Lieve Johan’, gedateerd ‘Huize “Pati et Contemni”, Greonterp, Friesland./ 7 Juli 1969’: ‘Ik ben erg blij dat je geslaagd bent, met daarbij nog zulke goede cijfers’.
Verkocht
* Op de tweede aanzet is een andere brief geschreven, gedateerd ‘Amsterdam 22 Juli 1969’ en gesigneerd ‘Fietjen Koejemans-Schäffer’ (1904-1990), de echtgenote van Anthoon Koejemans, een oude maat uit de communistische wereld van Reve’s vader.
Reve had kennelijk een pesterige brief aan hem gestuurd. ‘Daar mijn Man de stad uit is wil ik maar even die pracht brief beantworden (sic). Jij snapt toch ook wel dat jij de laatste bent waar wij door kennissen of Vrienden de groeten laten brengen van ons. En als variant op je argument van de gelukwens voor het 50 jarige bestaan van de Sovjet Unie zou ik willen zeggen Iemand die achter een Moordpartij van 6000 Mensen In Indonisie die beschuldigd worden van Comunisme zouden wij daar dringen om groeten te doen. (…) Ik wou dat mijn Ouders Communiest geweest waren, toen ik nog op school ging kon ik misschien nu fout loos mijn Moeder taal schrijven’ (sic, sic en nogmaals sic).
Een ontroerend geheel.

25. REVE, Gerard Een avond. Bram Peper, 15 jaar burgemeester van Rotterdam. (Rotterdam, Gemeente Rotterdam, 1997). Ingenaaid, deels op Chinese blokboekwijze gebonden. 48 p. Gedrukt in een beperkte, genummerde oplage. Niet in de handel. Wordt vrijwel nooit aangeboden. Besmettelijk omslag zeer licht verkleurd, lichte tabaksgeur.
Verkocht
* Deze uitgave verscheen ter gelegenheid van een feestavond, gehouden op 18 maart 1997, ter gelegenheid van het 15-jarig burgemeesterschap van Bram Peper. Op pagina 4 van deze uitgave staat het programma van de avond: naast muziek is er een toespraak door Felix Rottenberg, een voordracht van Gerard Reve (het dertiende hoofdstuk uit Het Boek van Violet en Dood en een aantal door Reve geselecteerde gedichten) en een interview met Reve door Hugo Camps. Zo is onderhavige uitgave ook ongeveer ingedeeld: eerst een tekst van Rottenberg over Peper, dan een op Chinese blokboekwijze gebonden afdeling, getiteld ‘Zeven gedichten voor mijn vriend Bram Peper’ door Gerard Reve, gedrukt in drukletter en daartegenover in facsimile van het handschrift, daarna een interview met Reve door Hugo Camps, afgeloten door een column van Hugo Camps over Bram Peper.
Dit exemplaar draagt op de titelpagina een handgeschreven, gesigneerde opdracht van Reve aan zijn uitgever en diens echtgenote: ‘Voor Dick en Elly,/ met liefste wensen van/ Gerard Reve./ Machelen, 19 September 1997.’

26. REVE, Gerard De avonden. Een winterverhaal. Facsimile-uitgave van het manuscript en typoscript. Amsterdam, De Bezige Bij, 2001. Losbladig in linnen overslagdoos. Gedrukt in een oplage van 250 genummerde en door de auteur gesigneerde exemplaren. Doos rond rug verschoten en met vlekjes op de deksel.
Verkocht
* Eén van de 25 Romeins genummerde auteursexemplaren. Met een gesigneerde opdracht van de auteur onder het colofon: ‘Voor Dick & Elly [Gubbels],/ met liefste wensen/ van Gerard;/ 22 December 2001.’ Wat frappant: de opdracht dateert precies 55 jaar nadat op de eerste verdieping van het huis Schilderskade 66, de held van deze geschiedenis, Frits van Egters, in de vroege morgen ontwaakte!
Vijftigste druk en jubileumeditie van hét boek van Gerard Reve. Bevat tevens het door Marjo Eijgenraam geschreven Niet onopgemerkt gebleven. Het manuscript van De Avonden. Een Winterverhaal van Gerard Reve als ingenaaid katern.

27. SAVORNIN LOHMAN, Anna de Miserere. Amsterdam, P.N. van Kampen & Zoon, [1896]. Linnen met goud- en zwartopdruk. 224 p. Alle sneden verguld. 2e druk. Twee namen in pen voorin. Iets scheefgelezen, maar heel mooi.
Verkocht
* Drie novellen, waarvan de eerste eigenlijk een volwaardige Haagse roman is. Alle drie in Batavia geschreven. Een luxueus uitgevoerd boek.

28. SAVORNIN LOHMAN, Anna de Zedelijkheids-apostelen. Amsterdam, L.J. Veen, [1912]. Geïllustreerd linnen (voorplat en rug) door Louis Raemaekers. VIII, 220 p. 1e druk. Van buiten in goede conditie, maar van binnen vrij beroerd, omdat het van een leesbibliotheek is geweest: voorschutblad en voortitel ontbreken, op de titel en enkele tekstpagina’s is in blauw gekrabbeld, het is verfomfaaid en gevlekt. Boekmerkje van R. van der Velde te Groningen.
€ 90
* Dit boek is kennelijk in een vroeg stadium gekaft voor de leesbibliotheek, waardoor de buitenkant mooi is gebleven – gelukkig, want de bandtekening is schitterend. Dáár worden katjes in het donker geknepen! En dat is ook het thema van het boek, dat verscheen tegelijk met de invoering van de nieuwe, strenge Nederlandse zedenwetten van Regout. Anna de Savornin Lohman (1868-1930) had een lange, controversiële schrijfcarrière, onder meer als redactrice van het tijdschrift De Hollandsche Lelie. Dit boek werd nauwelijks besproken in de Nederlandse kranten – iets vaker in de minder benepen Indische nieuwsbladen.

29. (SAVORNIN LOHMAN, Anna de). HARTOG, Henri Een eigenwijs schrijfster (Anna de Savornin Lohman). Rotterdam, Brusse, 1903. Geniet. Onopengesneden. 16 p. 1e druk. Iets roest, verder keurig.
€ 15
* In de laatste publicatie die tijdens zijn korte leven (1869-1904) verscheen, verdedigde Hartog zijn idool Van Deyssel tegen Anna de Savornin Lohman. Postuum in het jaar van zijn dood verscheen zijn bekendste boek Sjofelen, met een voorwoord van Lodewijk van Deyssel.
Letterkundige vlugschriften I. Cat. Brusse 6.

30. SCHWARZ, S.L. Voor het Kind. Postzegels 2 Dec. t/m 6 Jan. Briefkaarten. [Den Haag, P.T.T., 1940]. 24 x 15 cm. Affichette in kleurenlithografie. Eenzijdig in kleuren gedrukt (door Senefelder). Zeer gaaf.
Verkocht
* Het sprookjesachtige raambiljet voor de Kinderpostzegels die verkocht werden in december 1940 en januari 1941, werd ontworpen door Salomon ‘Mommie’ Schwarz (Zutphen 1876 – Auschwitz 1942).

31. SEIPGENS, Emile Uit Limburg. Novellen en schetsen. Arnhem, J. Rinkes Jr., 1881. Linnen met gouden titel en zwarte decoratie, een rijke Victoriaanse boekband van C. Hagert in Stuttgart. (8), 288 p. 1e druk. Mooi exemplaar.
Verkocht
* Vier verhalen: ‘Komedianten’, ‘De Heeren von Wiedenholt’, ‘Toen Leneke dood was’ en ‘De Kapelaan van Bardelo’. Limburgers hielden van de verhalen van Seipgens (1837-1896), maar de notabelen joeg hij op stang met zijn scherpe kritiek op geestelijken en jonkheren. Zie ook onze webpagina Provincies van Nederland, waar Limburg (tijdelijk) bovenaan prijkt.

32. SEIPGENS, Emile Langs Maas en Geul. Novellen en schetsen. Amsterdam, P.N. van Kampen & Zoon, 1890. Linnen met appelbloesemdecoratie. (8), 248 p. 1e druk. Scheefgelezen maar een mooi exemplaar. Naam voorin.
Verkocht
* ‘Het legaat van Appelen-Mie’, ‘Niet gevonden’ en zes andere verhalen van Seipgens (1837-1896), waarvan een in dichtvorm.

33. SLIGTE, Ger Speelgoed voor allen. Amsterdam, N.V. Verkoopcentrale “De Brug” Arbeiders Jeugd Centrale, (ca. 1935). 16 x 10 cm. Leporello van 8 p. met tekeningen en foto’s. Op de vouwen wat ingescheurd. Teer en efemeer.
Verkocht
* Zeer efemere, leuke folder die reclame maakt voor (in Rusland gemaakt) speelgoed, zoals poppen, houten dieren en treintjes. Gedetailleerde prijslijst met achterop een toelichting in alternatieve spelling, waarin vermeld wordt ‘de oude Waldorf produkten, welke nu niet langer uit Duitsland komen, maar door uitgeweken kameraden (…) in Engeland worden vervaardigd’. Een soort Exilpublicatie dus.

34. STRATA, Filippo De Polemic Against Printing. Translated by Shelagh Grier. Edited and introduced by Martin Lowry. [Birmingham], Hayloft Press, 1986. Cahiersteek met stofomslag. Met de hand gezet uit de Cancelleresca Bastarda, de Romulus en de Romulus Open en gedrukt door David Wishart op geschept Zerkall-papier in 350 genummerde exemplaren. Tweetalig: Latijn en Engels.
Verkocht
* Filippica tegen de drukkunst, daterend uit ca. 1473, geschreven door een drukkunstcriticaster, de Venetiaanse monnik Filippo Strata (fl. 1450-1503). Geheel gezet uit Van Krimpenletters (vandaar: uit de collectie van Huib van Krimpen). Een deel van de oplage was bestemd voor de Wynkyn de Worde Society.

35. TOONDER, Margje Vier ansichtkaarten aan Kees Lekkerkerker. Drie uit New York. Uit 1980-1983. In totaal 58 regels. Met postzegels. Goede staat.
€ 65
* Hartelijke, leuk uitgezochte kaarten aan ‘Lieve Kees’. Deels over de geneugten van New York, ook over hun ontmoetingen in het Vondelpark en met kennelijke referenties aan gesprekken met Lekkerkerker: hij interesseerde zich zeer voor schuldgevoelens en bestraffing. Ook met een uitnodiging voor een tentoonstelling (1980) waarop een beschouwing door Sam Segal en voor een tweede expositie (1982) die door Sem Presser geopend zou worden. Margje (1908-1991) bleef zich Toonder noemen, ook na haar scheiding van Jan Gerhard Toonder in 1953. Ze trouwde daarna met de cartoonist Wim de Mooij van Wieringen en reisde veel. Vanaf 1966 schilderde ze en exposeerde ze over de hele wereld.

36. TOONDER-DICK, Phiny Handgeschreven brief aan K. Lekkerkerker. Op blanco schrijfpapier, 20,5 x 14,5 cm. Gedateerd ‘Blaricum 25 mei ’60’. 4 regels. Met envelop en postzegel. Goede staat.
Verkocht
* ‘In antwoord op uw brief (…) deel ik U hierbij mee, dat ik in het jaar 1912 geboren ben.’ Gesigneerd ‘Ph. Toonder-Dick’. Zij was de echtgenote van Marten Toonder.

37. VELDE, Roger van de, als: Jean MALAPARTE Advokate der liefde. Charmingreeks LIV. Edegem-Antwerpen, Uitgeverij Cultus, ca. 1968. 16 x 12 cm. Omslag bedrukt in roze en rood. 64 p. 1e druk. Vrijwel als nieuw.
Verkocht
* Erotisch pulpromannetje met twee prostituees op het omslag. Onder pseudoniem geschreven door de journalist en literator Roger van de Velde (1925-1970), schrijver van Galgenaas en Knetterende schedels.

38. VICTORIA, KONINGIN Lege enveloppe geadresseerd in het eigen handschrift van koningin Victoria aan de hertogin van Sutherland. Rouwenvelop, aan de binnenkant met linnen gevoerd. 10 x 22 cm. Voorop het handgeschreven adres ‘The/ Duchess of Sutherland/ The Queen’ in de hand van koningin Victoria. Aan de achterkant het lakzegel van Victoria in zwart. De enveloppe is ruw opengescheurd. Met twee verticale vouwen, wat stoffig.
€ 275
* Koningin Victoria was goed bevriend met Harriet Sutherland-Leveson-Gower, hertogin van Sutherland (1806-1868), maar deze postzending kan ook aan haar schoondochter gericht zijn geweest, Anne Sutherland-Leveson-Gower (1829-1888), eveneens hertogin van Sutherland, en van 1870 tot 1874 Mistress of the Robes to the Queen. Het tijdvenster van deze enveloppe is 1861-1888. Zij is afkomstig uit de handtekeningenverzameling van de excentrieke Britse journalist John Arlott.

39. VRIES, Hendrik de Romantiek en romantische elementen in onze moderne poëzie. Oorspronkelijk handschrift. 32,5 x 21 cm. 10 bladen. Alleen recto. In originele envelop. Met begeleidende, handgeschreven correspondentiekaart (gedateerd ‘Haren 9 Oct 1962’).
€ 200
* Dit essay verscheen in de opstellenbundel ‘Terug naar de romantiek?’ die in 1963 is uitgegeven door de Stichting Groningen Studententenpers. De helft van het opstel (vijf bladen) bestaat uit het gedicht ‘Ballade van de Schone Glazen’ van Mathias Kemp. Het begeleidende kaartje is gericht aan juffrouw A.R. Koning, redacteur van de bundel. Op de envelop schreef De Vries in grote rode letters ‘Spoed’.

40. VRIES, Theun de Drie handgeschreven correspondentiekaarten aan Karel Reijnders en zijn vrouw. 1. 10,7 x 14,0 cm. Recto en verso. Gesigneerd ‘Theun de V.’ en gedateerd ‘5 mei ’72’. 17 regels tekst. Met envelop. 2. 10,7 x 14,0 cm. Recto en verso. Gesigneerd ‘Theun de V.’ en gedateerd ‘22.11.’72’. 19 regels tekst. 3. 10,7 x 14,0 cm. Alleen recto. Gesigneerd ‘Theun de V.’ en gedateerd ‘22.6.’79’. 7 regels tekst. Met envelop.
Verkocht
* Met de eerste kaart bedankt Theun de Vries (1907-2005) het echtpaar voor de felicitaties bij zijn 65e verjaardag: ‘Vanuit het doorboorde rode hart een welgemeende roep van dank’. De schrijver benijdt het verblijf in de natuur: ‘het leven wordt hier vaak al te nadrukkelijk. Maar hawar!’
In de tweede kaart schrijft De Vries dat tijd ‘een afschuwelijk element, of categorie (Kant?) en gebrek er aan nog veel erger’ is. Van zijn werkzaamheden in Nijmegen weet hij nog niet of er ‘een boek uit komt’, al willen de studenten er een map van maken, maar de schrijver ziet er nog niet veel in. De derde kaart is een dankbetuiging, waarschijnlijk voor felicitaties en een geschenk naar aanleiding van het eredoctoraat van De Vries in juni 1979 van de Groningse universiteit ontving: ‘Tòch bedank ik jullie. De vondst was veel te goed en voor mij uitzonderlijk vererend!’.

41. VRIES, Theun de Getypte brief aan ‘Amice’ (= Willem Roggeman). Op briefpapier van de P.E.N.-Centrum (waar De Vries president van was). Eén blad. Alleen recto. Gedateerd ‘21.11.1972’ en gesigneerd ‘Theun de Vries’. 9 regels tekst. Met originele envelop.
€ 20
* De Vries was uitgenodigd voor een vergadering van de Vlaamse PEN, maar is verhinderd. ‘Ik hoop dat Gerrit Borgers zal komen, en dat zijn rede over Burssens een succes zal worden, evenals de gehele vergadering, uiteraard’.

42. VRIES, Theun de Getypte brief aan ‘Zeer Geachte Heer’. 27,5 x 21 cm. Eén blad. Alleen recto. Gedateerd ‘Amsterdam 4.2.1957’ en gesigneerd ‘Theun de Vries’. 28 regels tekst.
€ 25
* De Vries geeft een bibliografisch overzicht van zijn in het Duits vertaalde werk (9 titels in 11 edities). ‘In voorbereiding is een vertaling van ‘Sla de wolven, herder!’ (…), maar ik weet niet, wanneer het zal verschijnen en ook niet wie de vertaler is’.

43. VRIES, Theun de Handgeschreven brief aan ‘Lieve vriend’ (= A. den Doolaard) en (verso:) ‘Lieve vriendin’ (= Erie Meijer, Den Doolaards (tweede) vrouw). 29,5 x 21 cm. Eén blad, Recto en verso. Gesigneerd ‘Jullie beider oude Theun’ en gedateerd ‘A’dam 5.11.92’. 35 regels tekst. Met originele envelop.
€ 150
* Hartelijke brief naar aanleiding van een interview in Elsevier door Hugo Camps. ‘Een stuk dat tintelt van leven en onverzwakte observatie (…) Mijn compliment, vooral mijn dank. Met je stevige en gemotiveerde kritiek op ons eigen overbevolkte land(je). Ik ben het gloeiend met je eens, ik verwacht voor het begin van de 21e eeuw een reeks van natuur- en politieke rampen’. En: ‘Misschien naar een nieuw socialisme? Het oude is in elk geval zo verziekt en vervalst dat het beter in z’n geheel in de prullenmand (van de historie) kan worden gedeponeerd.’ Over de laatsten der Stalinisten schrijft De Vries: ‘arme kerels en wijven die het verleden niet kunnen overwinnen’.
Op de achterzijde schrijft hij nog negen regels aan de vrouw van Den Doolaard. ‘Erie, ik denk (vaak) aan je’.

44. VRIES, Theun de Originele foto van Theun de Vries, Harry G.M. Prick en Paul Citroen. Circa 1980. 12,8 x 17,8 cm. Met stempel van Foto Wolson in Den Haag.
€ 15
* Een lachende Citroen, met een glaasje wijn, legt zijn hand op de schouder van Theun de Vries, terwijl Prick (met modieuze geblokte das) geamuseerd toekijkt.

45. VRIES, Theun de Twee brieven aan Jaap Goedegebuure. 1. Handgeschreven correspondentiekaart gedateerd ‘A’dam/ 2-6-90’. Recto en verso. Gesigneerd ‘ThedeV’. 13 regels tekst. Met originele envelop. Over de tweedelige Marsmanmonografie van Goedegebuure uit 1981: een en al lof.
2. Getypte brief, gedateerd ‘Amsterdam/ 19.8.90’ en voluit in pen gesigneerd, tevens voorzien van een adresstempel met ‘Dr. Theun de Vries’. 19 regels tekst. Met originele envelop.
€ 100
* Hoe vriendelijk het kaartje uit juni ook was, de brief van twee maanden later is verontwaardigd: ‘Dat wordt toch al te gek!’ Over de verplichte leeslijst voor de middelbare scholen, een voorstel van de hoogleraren Nederlands Goedegebuure, Anbeek en Bekkering dat half augustus 1990 gepubliceerd werd, en goed was voor maanden van vermakelijke discussies in de pers (die in de krantenwebsite prima te volgen zijn). Er zouden slechts 16 romans en 5 dichtbundels voor in aanmerking komen, en De Vries staat daar niet bij. Hij windt zich op (‘censoriale maatregel’) en noemt drie van zijn boeken ‘modern classics’. Hij verwijst ook naar ‘de populistische metaforen van Jan Wolkers’, [die de drie hoogleraren ‘opgepompte meelwormen’ had genoemd] waar hij niet in wil vervallen. In de huidige letterkundige verhoudingen zal geen sterveling voor hem in de bres springen, terwijl hij het aan zijn ‘reputatie en gevoel van eer als schrijver verplicht is deze zonderlinge stunt uwerzijds niet met passief zwijgen te accepteren’. Een woedende brief van De Vries!

46. WERKMAN, H.N. Dessendiaan. Groningen, De Vier Seizoenen, (1989). Ingenaaid met flappen. 16 p. Met de hand gezet uit verschillende corpsen uit de drukkerij van H.N. Werkman en gedrukt in een oplage van 99 genummerde exemplaren. 1e druk.
€ 15
* Brieffragment van H.N. Werkman, gedrukt met zijn eigen loden letters: een late letterproef dus!

47. WERKMAN, H.N. Ornamenteel. Groningen, De Vier Seizoenen, (1987). Ingenaaid met flappen. (24) p. Met de hand gezet uit de Mediaeval Antiqua Cursief en gedrukt in een oplage van 99 genummerde exemplaren. 1e druk.
€ 15
* Deze uitgave is het oudere broertje van Dessendiaan en toont een twintigtal cliché’s uit de drukkerij van H.N. Werkman.

48. (WERKMAN, H.N.). KUIPERS, Reinold Op losse schroeven. (Posthume Werkman-uitgave). (Groningen, De Vuurslag, 1946). Omslag met opgeplakt titeletiket bedrukt in geel en blauw. Cahiersteek. (16) p. Gedrukt in een oplage van 100 genummerde exemplaren. 1e druk. Omslag licht gevlekt.
€ 80
* Uit het colofon: ‘Wijlen H.N. Werkman te Groningen heeft deze bundel in 1944 gezet’. Met het gedicht ‘Interieur met mijn broer en een schilderij’ over Reinolds broer Abe Kuipers – maar ook met ‘Aan… // Uw facie (een façade voor faciele)/ amants met een betoov’rend kielekiele)/ laat mij lakonisch, want ik stel nog steeds/ ’t profond’ oneindig hoger dan ’t profiele.’ En een drietal Amsterdamse gedichten: een Groninger naar Amsterdam vertrokken.
Vrij laag nummer (29).

49. (WERKMAN, H.N.). KUIPERS, Reinold Op losse schroeven. (Posthume Werkman-uitgave). (Groningen, De Vuurslag, 1946). Omslag met schrijver en titel in druk. Cahiersteek. (16) p. Gedrukt in een oplage van 100 genummerde exemplaren. 1e druk. Goede staat.
€ 80
* Het omslag in eenvoudiger uitvoering, maar iets frisser dan het vorige nummer.
Vrij hoog nummer (81).

We hebben een nieuwe webpagina toegevoegd aan onze (al ruim voorziene) website met als onderwerp Indonesië/ Nederlands-Indië.
Zoals altijd kunt u de plaatjes goed bekijken als u erop klikt.