Nieuwsbrief 612: Maarten Maartens

Maarten Maartens is het pseudoniem van de Nederlander J. van der Poorten Schwartz (1858-1915), die vrijwel uitsluitend in het Engels schreef. Dankzij een fikse erfenis kon het echtpaar Van der Poorten Schwartz in de bossen van Doorn op het landgoed De Zonheuvel een luxueus neorenaissancepaleisje laten bouwen, dat te zijner ere nu het Maarten Maartenshuis heet en een conferentieoord herbergt.

Omdat Van der Poorten Schwartz op 3 augustus van dit jaar een eeuw geleden is overleden, wordt hij uitgebreid herdacht. De festiviteiten zijn op 15 augustus begonnen en culmineren in een symposium op 26 september op De Zonheuvel. Kijk verder op deze website.

1. HEUVEL, Joan van den Gedichten. Amsterdam, P.N. van Kampen & Zoon, 1914. Ingenaaid. (8), 172 p. Niet opengesneden. Inliggend een klein gedrukt briefje over de verkrijgbaarheid van gebonden exemplaren. Achterop het boek een lijst van bij Van Kampen uitgegeven Dichtwerken. 1e druk. Omslag iets verbruind, maar een net exemplaar. Met klein exlibris van Gerrit Komrij.
€ 25
* Onder het pseudoniem ‘Joan van den Heuvel’ verscheen de in het Nederlands geschreven poëzie van J.M.W. van der Poorten Schwartz, bekender onder zijn alias Maarten Maartens. Met potloodnotitie van Gerrit Komrij voorin.

2. MAANEN, Willem van Maarten Maartens, Poet and Novelist. Groningen, P. Noordhoff, 1927. 25 x 17 cm. Ingenaaid. (8), 168 p. Met 4 illustraties op kunstdrukpapier en een los vel stellingen. 1e druk. Minuscuul exlibris van Gerrit Komrij. Lichte gebruikssporen.
€ 20
* Dissertatie door de anglist W. van Maanen (1890-1989), vader van de schrijver Willem G. van Maanen. Met uitvoerige bibliografie, ook de tijdschriftbijdragen, onvoltooide romans (9) en toneelstukken (3) worden genoemd, evenals de belangrijkste artikelen over de schrijver. Stelling II: ‘De Hollander wordt in Maarten Maartens’ romans niet strenger beoordeeld dan de mensch.’

3. MAARTENS, Maarten Handgeschreven brief aan ‘Dear Sir’. 17,8 x 11,3 cm. Gevouwen blad en enkel blad rouwpapier, vroeger aan de rand aan elkaar vastgelijmd. Vijf van de zes bladzijden beschreven. 53 regels. Brief in het Engels met gedrukt briefhoofd (‘De Zonheuvel,/ Doorn’), gesigneerd ‘”Maarten Maartens”‘ (tussen aanhalingstekens) en gedateerd ’14-X-’06/ Holland’. Lijmsporen en kleine gaatjes waar wellicht een visitekaartje aan de brief gespeld was.
€ 95
* Uitgebreide brief aan een ‘Dear Sir’ in Pittsburgh, die een lezing had gegeven en hem voor een logeerpartij had uitgenodigd. Maartens schrijft: hij is ‘just back from the Aberdeen festivities, where I met Mr. Carnegie who renewed his invitation to my daughter’. Hij zal graag komen, maar ziet er vanwege een slechte gezondheid tegenop om een snel schip naar de VS te nemen. Hij heeft echter gehoord dat er ook grote schepen bestaan die niet te snel varen, ‘which minimise the commotions of a voyage that looks so formidable from here & is nothing at all to you. I am a disgraceful sailor, but America is worth even that – can any man say more?’ Maartens vraagt zich af of hij zijn achttienjarige dochter mee kan nemen.
Hartelijke brief van een vriendelijke en enigzins pedante heer, die graag de namen van zijn beroemde vrienden laat vallen: Andrew Carnegie en Admiraal F.E. Chadwick. Ook vraagt hij in het Latijn de goden om welwillendheid (‘Dii, favete!’) als hij een reis door Noord-Amerika overweegt.
Niet in The Letters of Maarten Maartens (1930).

4. MAARTENS, Maarten Handgeschreven brief aan uitgever Funk & Wagnalls in Londen. 17,7 x 11,2 cm. 4 p. waarvan 2 beschreven en 1 met stempel van de uitgever. Gesigneerd ‘Maarten Maartens’ (dik onderstreept) en gedateerd ’11-11-’13’/ Holland’. 17 regels. Brief in het Engels met gedrukt adres ‘De Zonheuvel, Doorn.’. Met gaatjes waar wellicht een visitekaartje heeft gezeten. Vage lijmsporen aan achterzijde.
€ 65
* Vol verbazing over een boek dat Josua van der Poorten Schwarz, alias romanschrijver Maarten Maartens (1858-1915), was toegezonden door Funk & Wagnalls: ‘On my return, this day, from a prolonged absence abroad, I find the book you have kindly sent me. I stand before it, spellbound, as I once stood before the Great Pyramid’. Het gaat hier wellicht over de eerste druk van Funk & Wagnalls Standard Encyclopedia. Er staan nog een paar andere ietwat merkwaardige uitdrukkingen van bewondering in deze brief: ‘Your book looks a large one. But the moment we realize in it the Liebig of men’s intellect since Adam, how compactly reasonable in size it appears!’ Liebig was een bekend merk bouillonblokjes. Geen wonder dat de klerk van Funk & Wagnalls er in potlood boven schreef: ‘Please make 3 copies for Prof [Alphonso A.] Hopkins’, mogelijk om er citaten van te maken voor reclamedoeleinden.
Niet in The Letters of Maarten Maartens (1930).

5. MAARTENS, Maarten The Letters of Maarten Maartens. Edited by his Daughter. With a Preface by Sir Arthur Quiller-Couch and a Memoir by Norreys Jephson O’Connor. Londen, Constable & Co., 1930. Linnen. lvi, 372 p. Geïllustreerd. 1e druk. Minuscuul exlibris van Gerrit Komrij, en groter exlibris van Hilde Bink. Datum in balpen voorin (2 x). Wat roest.
€ 30
* Interessante en vermakelijke brieven, die een goed licht werpen op de ontwikkeling van Van der Poorten Schwartz. Met uitgebreide bibliografie, overzicht van vertalingen e.d.

6. MAARTENS, Maarten My Lady Nobody. A Novel. Londen, Richard Bentley & Son, 1895. Zwart linnen met blindstempel en vergulde rug. viii, 536 p. 1e druk. Lichte slijtage, iets scheefgelezen. Boekhandelsmerkje van P.C.G. Peereboom, Breda.
€ 40
* Verscheen als feuilleton in The Graphic in de eerste maanden van 1895. De pagina’s worden bevolkt door Nederlandse freules en baronnen. De Nederlandse recensenten briesten van woede over de voorstelling van zaken die Maartens van de Nederlandse politiek geeft: het protestantse volksdeel als vervolgde minderheid, Kamerzetels die men voor vijfduizend gulden zou kunnen kopen… Zie bijvoorbeeld Charles Boissevain in het Algemeen Handelsblad, 28 april (deel 1) en 2 mei 1895 (deel 2).
Een Nederlandse vertaling die enkele jaren later verscheen werd in de pers doodgezwegen.

7. MAARTENS, Maarten Novellen en verzen verzameld en vertaald door Dr. M.A. Schwartz. Baarn, Bosch & Keuning, 193. Ingenaaid. 40 p. Met portretfrontispice en afbeelding van het Maarten Maartenshuis. 1e druk. Wat verfomfaaid. Naam voorin. Met minuscuul exlibris van Gerrit Komrij.
gratis bij een bestelling
* Op het omslag staat ‘Novellen en gedichten’.

8. MAARTENS, Maarten Ursula. (My Lady Nobody). Uit het Engelsch van Maarten Maartens door Mevr. C.A. La Bastide. Amsterdam, Holdert & Co., (ca. 1900). Linnen. 476 p. 1e druk. Band dof, boekblok dreigt los te raken van de boekband: gapende kneep.
€ 50
* Curieus, een boek in het Engels geschreven door een Nederlander, en in het Nederlands vertaald door iemand anders. De vertaling van de omstreden roman My Lady Nobody (nummer 6 van deze lijst). Ursula werd niet of nauwelijks opgemerkt. Uiterst zeldzaam!