Nieuwsbrief 618: Brieven aan De Gids

Uit onze schier onuitputtelijke voorraad manuscripten en typoscripten selecteerden we voor deze nieuwsbrief brieven en kopij van schrijvers en dichters aan het gerenommeerde tijdschrift De Gids.

U vindt de papieren getuigen van de allereerste tijdschriftpublicatie van C.O. Jellema en van de laatste tijdschriftpublicatie van Pierre Kemp.

Hendrik de Vries verklaart in een brief ‘impulsief en tamelijk improvisatorisch’ te werken. Loesberg voegt te weinig retourporto bij. De Gids-redacteur Bert Voeten maakt De Gids-medewerker Maurits Mok belachelijk. J.C. van Schagen vindt ‘kunstenaar’ een ‘vies woordje’. Hans Andreus vist zijn De Gids-kroniek uit de prullenbak. En Willem van Toorn wist ‘ieder spoor van achterhaalbare werkelijkheid’ uit zijn ingezonden verhaal.

Kortom, een lijst vol literaire vraagstukken en letterkundige achterklap.

N.B. Voor Hermans: zie Voeten. Voor Cremer: zie Andreus. Voor Reve: zie Kaleis. Voor Vestdijk: zie Gregoor.

1. ANDREUS, Hans Negen handgeschreven brieven, een getypte brief, vijf getypte gedichten en een handgeschreven essay aan de redactie van De Gids. 1. 27,5 x 21,5 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘Hans Andreus’ en gedateerd ‘Amsterdam 20 September, 1963’. 6 regels tekst. 2. 27,7 x 21,5 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘Hans -‘ en gedateerd ‘Amsterdam 13 Februari, 1964’. 22 regels tekst. 3. 27,7 x 21,5 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘Hans Andreus’ en gedateerd ‘Bergen-N.H. 19 Maart, 1964’. 6 regels tekst. 4. 27,7 x 21,5 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘Hans -‘ en gedateerd ‘Bergen N.H. 9 April, 1964’. 15 regels tekst. 5. 27,7 x 21,5 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘Hans -‘ en gedateerd ‘Bergen-N.H. woensdag [15 april 1964]’. 10 regels tekst. 6. 27,7 x 21,5 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘Hans Andreus’ en niet gedateerd [14 mei 1964]’. 16 regels tekst. 7. 27,7 x 21,5 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘Hans Andreus’ en gedateerd ‘9 Juni [1964]’. 3 regels tekst. 8. 27,7 x 21,5 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘Hans Andreus’ en gedateerd ‘Dinsdag 23 Juni ’64’. 11 regels tekst. 9. 27,7 x 21,5 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘Hans -‘ en niet gedateerd [29 juli 1964]. 6 regels tekst. 10. 27,7 x 21,5 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘Hans Andreus’ en gedateerd ‘Hoevelaken 29 sept. ’71’. 3 regels tekst. Met originele envelop.
€ 1650
* Interessante collectie brieven en een spraakmakende boekbespreking van een meestentijds gehaast auteur. In de eerste brief aan de redactiesecretaris van De Gids trekt Andreus het gedicht ‘Bedoel’ terug voor publicatie, omdat het intussen al in de bundel Aarde (1962) is opgenomen. Hij werkt aan een gedichtencyclus, maar kan nu niets inzenden: ‘Ik heb nog wel wat oude gedichten, maar ik vind ze zelf stomvervelend’. ‘Bedoel’ is evenwel bijgevoegd in typoscript (met twee handgeschreven correcties) en als drukproef.
De tweede brief begeleidt Andreus’ eerste stuk voor de kroniek ‘Reacties van een lezer’. ‘Ik heb dit stuk in wat moeizame omstandigheden geschreven want mijn vader was overleden en behalve emotionele dingen raakte ik door begrafenis en familietoestanden nogal achter op mijn werkschema’. Uitvoerig over de titel van zijn kroniek: ‘Kroniek met kritiek’ en ‘Kritische Kroniek’ zijn geen van beide favoriet. Opmerkelijk: ‘Door enige verwarring in mijn werkkamer heb ik ’t stuk per ongeluk in de vuilnisbak gegooid, maar ’t er later weer uitgevist’.
De derde brief is kort maar belangrijk: ‘Onbeschrijflijk druk, daarom nu eerst stuk over Jan Cremer. In handschrift, sorry’. Bedoeld wordt de bespreking door Andreus van Ik Jan Cremer (1964) voor het aprilnummer: het volledige handschrift van vijf bladen is bijgevoegd. Andreus heeft een genuanceerd oordeel over de onverbiddelijke bestseller: ‘enfin, je leest deze nieuw-realistische schelmenroman met zoveel doodgewoon lezersplezier dat je het doorleest en doorleest en de 344 bladzijden wilt uitlezen als vroeger een dubbele Karl May […] Een intellectueel boek is het niet […] Maar het boek is goed. Het heeft niets met Grote Kunst te maken’.
In de volgende brieven gaat het over de kroniekonderwerpen (‘Ik weet nog niet waar ik ’t de volgende keer over zal hebben; ik denk gewoon wat lullen over poëzie’) en de rommelige kopij (‘Dan krijg je mooie getikte vellen met ook niet zulke lange zinnen d’r op’, ‘een slordig schrijver, deze heer’). Ter begeleiding van een stuk over Armando: ‘De conclusie vooral: dat uitgerekend hij nooit het lef heeft gehad om met het materiaal van zijn emoties etc. te werken, zoals een dichter dat moet doen’.
Met de laatste brief stuurt Andreus een geleende dichtbundel van Hoornik retour. Vier getypte gedichten zijn eveneens bijgevoegd.

2. GREGOOR, Nol Twee handgeschreven brieven, een getypte brief en een handgeschreven briefkaart aan de redactie van De Gids. Diverse formaten. Vier bladen. Alleen recto. Gesigneerd ‘Nol Gregoor’ en gedateerd ‘Doorn, 5 Dec, 1960’, ‘Doorn, 2 Juli 1961’, ‘Doorn, 27-9-1961’ en ‘Doorn, 18 Dec. 1961. 3, 8, 14 en 48 regels tekst.
VERKOCHT
* Aardige handjevol brieven over verschillende bijdragen aan De Gids én het uitstellen daarvan vanwege vakantie en een hem parten spelende ‘werkindeling’. De laatste, meest uitvoerige brief is interessant vanwege Gregoors mededelingen over zijn buurman Vestdijk: ‘Voordat de Avro eigen opnamen maakte, had ik een reeks gesprekken met Vestdijk over zijn werkmethoden etc. op mijn bandrecorder vastgelegd, die aanmerkelijk intensiever waren, dan voor een radio-interview wenselijk mocht worden geacht’. Gregoor zou graag voor De Gids deze gesprekken tot een bijdrage in een reeks schrijversinterviews omvormen. Wat de toegezegde boekbesprekingen betreft: ‘ik smeek om genade! […] Er komt steeds iets tussen waar ik echt niet onderuit kan, en dan zijn er nog eigen voorkeuren die dwingend kunnen zijn; zo fascineert mij nu de ontwikkeling van Vestdijks vroegste poëzie, waarvan ik de manuscripten bezit. Honderden!!’

3. HOTZ, F.B. ‘Een uitgestelde oplossing’. Origineel typoscript. 27,4 x 21,4 cm. Elf bladen. Alleen recto. Met enkele handgeschreven aanvullingen, doorhalingen en correcties van de auteur. Plus vele handgeschreven aantekeningen van een redacteur en typografische aanwijzingen van een vormgever.
€ 1200
* Volledig typoscript van dit vroege ondergangsverhaal, dat zou worden gepubliceerd in literair tijdschrift De Gids (jaargang 138, aflevering 10, 1975) en opgenomen in Hotz’ debuutbundel Dood weermiddel (1976). Hier en daar voegt Hotz enkele woorden of een hele zin in handschrift toe. Uit de deels doorgehaalde handgeschreven titel is nog net op te maken hoe Hotz het verhaal aanvankelijk wilde noemen: ‘Een uitgestelde afrekening’.

4. JELLEMA, C.O. Twaalf handgeschreven brieven en vier getypte brieven aan de redactie van De Gids. Diverse formaten. Op divers briefpapier. Alleen recto. Gesigneerd ‘COJellema’ en gedateerd ‘Bilthoven, 8 juli 1960’, ‘Bonn, 4 augustus 1960’, ‘Bilthoven, 6 december 1960’, ‘Bilthoven, 24 maart 1961’, ‘Bilthoven, 11 april 1961’, ‘Bilthoven, 10 october 1961’, ‘Amersfoort, 10 december 1962’, ‘Amersfoort, 21 februari 1963’, ‘Amersfoort, 10 augustus 1963’, ‘Amersfoort, 23 X ’63’, ‘Utrecht, 13 XI 1964’, ‘Utrecht, 9 maart 1967’, ‘Groningen, 12 X 1967’, ‘Groningen, 2 mei 1968’, ‘Tull en ’t Waal, 1 IX 1969′, ’28 XI 70′ en ongedateerd. Met een originele envelop.
€ 950
* Verzameling elegante brieven van de jonge dichter en essayist (1936-2003) aan de redactie van De Gids. Jellema biedt herhaaldelijk gedichten aan om in het gevestigde literaire maandblad te plaatsen. In 1960 debuteert hij in het herfstnummer van De Gids, volgens de planning: ‘graag onder eigen naam publiceren’. Jellema’s verloofde ‘freule des Tombe’ had zijn curriculum vitae al gestuurd: ‘Uit de door haar verstrekte gegevens […] kunt u nemen wat U daar voor geschikt acht’. Tevens over zijn eerste publicatie in boekvorm Klein Gloria (1961).
Het aanvankelijke enthousiasme van de redactie voor Jellema’s poëzie vermindert al binnen een jaar tijd. Op de eerste brief van Jellema van 8 juli 1960 schrijft redacteur Hoornik in grote letters: ‘vóór’, maar Bert Voeten rapporteert op 12 april 1961: ‘Tegen – bizonder zwak en ‘afgekeken”. Twee van deze beoordelingsrapporten van de redactie zijn bijgevoegd, met vijf doorslagen van brieven van redacteur Lekkerkerker aan Jellema, waarvan de eerste abusievelijk geadresseerd aan ‘Zeer geachte Mevrouw’. In een zelfbewuste brief van 21 februari 1963 vraagt Jellema aan Voeten diens afwijzing te motiveren: ‘Ik zou U namelijk willen vragen, mij te schrijven waarom deze gedichten de critiek niet konden doorstaan’. Bert Voeten noteert in rode balpen op Jellema’s volgende brief: ‘Die jongen gaat steeds slechter schrijven!’
Bijgevoegd: Getypte brief van ‘Jkvr. S.F. des Tombe’ aan het literaire tijdschrift De Gids. 27,4 x 21,5 cm. Alleen recto. Gesigneerd en gedateerd ‘Hengelo (O), 1 augustus 1960′.
De freule antwoordt namens Jellema, die in het buitenland vertoeft. Zij geeft tevens een alinea met Jellema’s cv: ‘Behalve letterkunde en theologie zijn zijn liefhebberijen muziek en genealogie. Deze publicatie in de Gids betekent zijn debuut. De heer Jellema wenst onder zijn eigen naam te publiceren’.

5. KALEIS, Huug Twee handgeschreven brieven en vijf getypte brieven aan de redactie van De Gids. Diverse formaten. Zeven bladen. Alleen recto. Gesigneerd ‘H. Kaleis’ (3 x) en ‘H. Kalbfleisch’ (4 x) en gedateerd ‘Utrecht, 6 okt. 1964’, ‘Utrecht, 23 october, 1964’, ‘Utrecht, 10 nov. 1964’, ‘Wo., 11 nov., 1964’, ‘Utrecht, 16 nov., 1964′, ’23 nov., 1964’ en ‘Utrecht, zondag, 14 febr., 1965’. 5, 10, 9, 14, 35, 12 en 13 regels tekst. Met één originele envelop, waarop een handgeschreven postscriptum.
€ 95
* Over opstellen voor De Gids: ‘Van het Reve: Tussen nederigheid en hoogmoed’, ‘Jean-Paul [Sartre] wil geen boordje dragen’ en ‘Een walglijke Wolkers’. De brieven begeleiden de kopij of bevatten aanvullende regels en correcties. In de vierde brief merkt de essayist op: ‘U ziet dat Huug K. een vereenvoudiging is van mijn moeilijke en onfraaie naam!’ Volgt een zeer kort cv onderaan de brief.
De vijfde brief is zeer openhartig en uitgebreid: Kaleis vindt het prettig dat De Gids-redacteur Lekkerkerker waardering heeft uitgesproken voor zijn Sartre-essay, ‘een bevestiging van mijn verborgen hoop dat wat ik schrijf niet waardeloos is’. Vervolgens weidt hij uit over de achtergronden van zijn artikel over Gerard Reve: ‘verder speurend te Parijs, vond ik bij Gibert een exemplaar van zijn [= Theodor Reiks] Le Masochisme, dat me bevestigde in mijn gedachten over de verbanden tussen hoogmoed-nederigheid-schuldgevoel-strafbehoefte’.
Bijgevoegd: Getypte brief van Geert van Oorschot aan ‘Beste Kees [Lekkerkerker]’, waarin de uitgever vraagt naar de ‘werkelijke naam en [het] adres’ van Kaleis. In 1969 zou bij Van Oorschot Kaleis’ opstellenbundel Schrijvers binnenste buiten verschijnen.

6. KEMP, Pierre Drie handgeschreven brieven en eenenveertig (41!) gedichten in (doorslag van) typoscript aan de redactie van De Gids. Diverse formaten. Zevenendertig bladen. Recto (en eenmaal verso). Gesigneerd ‘Pierre Kemp’ en gedateerd ‘Maastricht, 12-X-59’, ‘ma. 4-XI-’59’ en ‘Maastricht, 12-9-61’. 12, 10 en 14 regels tekst.
€ 800
* Een indrukwekkend aantal gedichten van Kemp in typoscript uit de jaren 1959, 1964 en 1966, uitgetikt door een redacteur van De Gids en ter controle gezonden aan de dichter. Kemp zette vervolgens, alvorens ze te retourneren, onder elk gedicht zijn naam.
In de begeleidende brieven is sprake van Kemps toenemende blindheid. ‘In verband met mijn oogziekte, kan ik dit nog wel schrijven, doch praktisch niet meer lezen. Binnen enkele weken zal wel moeten worden geopereerd’, schrijft hij op 12 oktober 1959. Over de in rood aangebrachte toevoegingen van de tijdschriftredacteur merkt Kemp in de tweede brief droog op: ‘Rood kan ik niet meer lezen. Ik laat U gaarne naar beste weten handelen’. In de derde brief trekt Kemp de gedichten ‘Cerisomanie’ en ‘Trombones en frambozen’ terug, omdat ze ook worden opgenomen in De incomplete luisteraar ‘die door Van Oorschot vóór mijn 75e verjaardag, 1 dec. a.s. wordt uitgegeven’ [deze gedichten werden echter wél geplaatst].
Kemps naam of handtekening is onder elk getypt gedicht doorgestreept, zodat de zetter de auteursnaam niet onder elk gedicht zou plaatsen. De laatste reeks gedichten, hier door Kemp met een bibberende hand van titels voorzien, zou in De Gids worden gepubliceerd onder de noemer ‘Zeven gedichten over de dood’. Deze typoscripten bevatten tevens handgeschreven aantekeningen en aanwijzingen van een redacteur en een typograaf.

7. KROL, Gerrit Getypte brief aan de redactie van De Gids. 29,7 x 21,0 cm. Alleen recto. Niet gesigneerd en gedateerd ’13/5 ’64’ (aantekening ontvanger). 5 regels tekst.
€ 30
* Korte en zakelijke notitie ter begeleiding van ‘een ongevraagde bijdrage’ aan De Gids. De in Purmerend woonachtige schrijver biedt het verhaal ‘Handel’ aan, ‘te verschijnen a.s. najaar bij Querido in de bundel De fantasieboer’. Hij geeft zijn adres en het telefoonnummer van het laboratorium van de Koninklijke Shell.
Bijgevoegd: Twee getypte brieven in doorslag van De Gids aan Krol, waaruit blijkt dat de redactie het verhaal graag wil plaatsen, maar dat dit in verband met de verschijning van Krols nieuwe bundel [Kwartslag] niet haalbaar is.

8. LOESBERG Twee brieven aan de redactie van De Gids. 1. Eén blad. 29,7 x 21,0 cm. Alleen recto. Gesigneerd ‘R.A. Loesberg’ en gedateerd ‘Rotterdam, 27 december 1971’. 16 regels tekst. 2. 29,7 x 21,0 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘Loesberg’ en gedateerd ‘Rotterdam, 4 januari 1972’. 8 regels tekst.
€ 180
* Vroege post van Loesberg (1944-1990) aan de redactie van het tijdschrift De Gids. De getypte brief handelt over een eerder gezonden manuscript met de titel ‘Ontbijt’: ‘Tot op heden mocht ik nog geen reactie ontvangen, zodat ik mij afvraag of het manuscriptje wel te juister plaatse is aangekomen’. De schrijver vermoedt waarom het niet geretourneerd is: ‘een postzegel van f 1 sloot ik erbij in. Inmiddels zijn de tarieven van de P.T.T. verhoogd zodat het bedrag thans onvoldoende is geworden’.
In de tweede, handgeschreven brief schrijft Loesberg: ‘In verband met het Mondriaan-jaar (1972) doe ik u hierbij enige van mijn gedichten toekomen, betrekking hebbend op M.’ Mooi om te zien dat de schrijver in de tweede brief zijn initialen weglaat.

9. PLOMP, Hans Getypte brief aan de redactie van De Gids. 27,4 x 21,5 cm. Alleen recto. Gesigneerd ‘H. Plomp’ en gedateerd ‘Amsterdam, 29 september 1964’. 10 regels tekst.
VERKOCHT
* Vroege brief van Plomp, die schrijft ‘student in de Nederlandse letteren’ te zijn en graag een verhaal in De Gids wil publiceren: het zou ‘mijn eerste publikatie in een Nederlands literair tijdschrift’ zijn. Plomp heeft zelf geen telefoon, maar is te bereiken op het adres en telefoonnummer van (zijn vriend en bedgenoot) Johan Polak.

10. RODENKO, Paul Handgeschreven brief aan de redactie van De Gids. 26,9 x 20,8 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘PaulRodenko’ en gedateerd (door ontvanger) ’22-III-1962′. 4 regels tekst. Met twee originele enveloppen.
VERKOCHT
* ‘Wegens familieomstandigheden ben ik enkele weken afwezig geweest en vond eerst thans de drukproef’. Rodenko, die aan het Achterberg-herdenkingsnummer (1962) de getuigenis ‘Dichter en boer’ zou afstaan, stuurt de gecorrigeerde drukproef toch maar terug, al vreest hij dat het nummer al gezet is.

11. SCHAGEN, J.C. van Vijftien getypte brieven, drie getypte briefkaarten, vier getypte gedichten in doorslag, een getypt verhaal in doorslag en een verhuisbericht aan de redactie van De Gids. Diverse formaten. Drieëntwintig bladen. Recto en (eenmaal) verso). Gesigneerd ‘J.C.vanSchagen’ en gedateerd ‘Domburg, 10.8.’63’, ‘Domburg, 16.12.’63’, ‘Domburg, 20.12.’63’, ‘Domburg, 22.1.’64’, ‘Domburg, 10.2.’64’, ‘Domburg, 18.3.’64’, ‘Domburg, 3.5.’64’, ‘Domburg, 30.5.’64’, ‘Domburg, 23.6.’64’, ‘Domburg, 26.9.’64’, ‘Domburg, 15.10.’64’, ‘Domburg, 3.12.’64’, ‘Domburg, 15.8.’67’, ‘Domburg, 18.9.’67’, ‘22.10.’67’, ‘Deventer, 13.12.’67’, ‘Deventer, 12.3.’68’, ‘3.’4.’68. Deventer’ en ‘Deventer, 1.1.’69’. 7, 10, 14, 16, 12, 14, 48, 12, 15, 7, 6, 10, 28, 23, 7, 4, 12, 13 en 5 regels tekst.
€ 350
* Flink pak brieven aan verschillende redacteuren van De Gids, aangevuld met nieuw scheppend werk in typoscript, gesigneerd en wel (het gedicht ‘de beer gaat om in de nacht’, het verhaal ‘De jongens’ en een reeks gedateerde gedichten uit september 1964). De meeste brieven begeleiden Van Schagens bijdragen aan het literaire tijdschrift, maar de dichter veroorlooft zich af en toe heel aardige terzijdes. Zo worstelt hij geregeld met een titel (‘Ik heb iets tegen het woord “gedichten”. Misschien zou “kleine reflexen” kunnen?’), windt hij zich op over de televisie (‘het zou zo’n mooi instrument kunnen zijn, maar het is grotendeels in handen van klungels’), kondigt hij nieuwe Domburgse Cahiers aan en bemoeit hij zich met het vervaardigen van clichés.
Interessant is de brief van 3 mei 1964: over de door de redactie voorgestelde ondertitel ‘De kunstenaar als doorgeef-orgaan’ heeft Van Schagen zijn bedenkingen. ‘Dóórgeven impliceert voor mijn gevoel te zeer, dat er reeds vooraf iets bestaat, dat zich láát doorgeven’, aldus Van Schagen, die over ‘kunstenaar’ opmerkt: ‘meer en meer een woord, waarvoor je je gêneert het in den mond te nemen, een vies woordje’. Tevens over een nieuw boek van Kees Fens, dat Van Schagen niet van kaft tot kaft zal lezen: ‘Weet U wel, dat ik bijna geen boek gaaf uit kan lezen? Ik geloof, dat de hinkstapsprong het beste beeld levert van de manier, waarop ik me door de literaire materien pleeg heen te bewegen – hoogst insolide’.
Bijgevoegd zijn zes getypte brieven in doorslag van De Gids aan Van Schagen.

12. TOORN, Willem van Tien getypte brieven, een handgeschreven brief, drie handgeschreven briefkaarten en een gedicht in typoscript aan de redactie van De Gids. Diverse formaten. Vijftien bladen. Alleen recto. Gesigneerd ‘WPvanToorn’ en gedateerd ‘Lisse, 24 januari 1960’, ‘Hoofddorp, 11 maart 1962’, ‘Hoofddorp, 10-4-’62’, ‘Hoofddorp, 23 juni 1962’, ‘Hoofddorp, 23 september 1962’, ‘Hoofddorp, 11 oktober 1962’, ‘Hoofddorp, 20 november 62’, ‘Hoofddorp, 13 december 62’, ‘Hoofddorp, 23 januari 1964’, ‘Hoofddorp, 9-3-’64’, ‘Hoofddorp, 6 apr. 1964’, [9-4-1964], [3-8-1964] en ‘Hoofddorp, 29 augustus 1964’. 4, 3, 7, 3, 4, 6, 9, 6, 2, 2, 6, 7, 3 en 14 regels tekst.
€ 200
* Alle brieven, zakelijk gesteld en formeel van toon, begeleiden verhalen en gedichten voor De Gids. In de vierde brief geeft Van Toorn een bio- en bibliografie. Over het bij een brief gevoegde typoscript van het gedicht ‘Kermis’ schrijft Van Toorn in de volgende brief dat hij het toch in zijn bundel zal opnemen: ‘Ik bied U er wel mijn verontschuldiging voor aan, U dit niet te hebben meegedeeld’.
Van Toorn is soms onzeker, dan weer zelfbewust. Op 20 november 1962 stuurt hij De Gids ‘het enige verhaal dat ik op het ogenblik heb liggen en zelf goed genoeg vindt’. ‘Als U al één van beide [verhalen] accepteert, zou mijn voorkeur naar het hierbij gestuurde uitgaan, dat ik beter vind’, schrijft hij op 13 december van dat jaar.
In de laatste brief geeft de schrijver aan dat hij de naam van een personage graag veranderd wil zien worden. ‘Hoewel ik het onaangenaam vind, deze extra moeite te veroorzaken, heb ik toch het gevoel dat een en ander noodzakelijk is. Na de door zeker dagblad gemaakte drukte, die mij een soort publiciteit bezorgde waar ik niet gek op ben, leek het me beter, ieder spoor van achterhaalbare werkelijkheid maar te verwijderen’.

13. VOETEN, Bert Zes handgeschreven brieven, vijf getypte brieven, een handgeschreven ansichtkaart en een getypte briefkaart aan De Gids-redactiesecretaris Kees Lekkerkerker. Diverse formaten. Veertien bladen. Alleen recto. Gesigneerd ‘Bert’ en gedateerd ‘Vrijdag [30-1-59]’, ‘1-2-’59’, ‘9 februari 1959′, ’15 februari 1959’, ‘donderdag [19-2-’59]’, ‘maandag [15-6-’59]’, ‘maandag’, ‘A’dam, woensdag [6-1-1960]’, ‘[3-1-1962]’, ‘zondag [15-9-’63]’, ‘Amsterdam, 17-9-63’, ‘paaszaterdag ’64’, ‘Chaam, 5-4-64’ en ‘A’dam, 18 maart 1965’. 21, 4, 21, 33, 18, 11, 12, 15, 7, 12, 23, 9, 13 en 24 regels tekst. Met één originele envelop.
€ 250
* Unieke en vermakelijke inkijk in het reilen en zeilen van een tijdschriftredactie in de jaren zestig. De Gids-redacteur Voeten schrijft Lekkerkerker over allerlei kopij, redactievergaderingen, het uitbetalen van honoraria en zijn eigen poëzie. De kersverse secretaris Lekkerkerker ontvangt vele opbouwende adviezen van de ervaren redacteur: ‘je [telefoon]nummer zal een onmisbare schakel worden in het Gids-apparaat’, ‘Heer blijven, Kees, heer blijven; zulke formulieren níet aan ‘erkende’ dichters sturen, maar een aardig briefje met een mooie rotsmoes’. Onmisbare tips die tijdschriftredacteuren ook ‘anno nu’ nog ter harte kunnen nemen.
Enkele De Gids-medewerkers worden door Voeten beschimpt. Over Maurits Mok: ‘Sinds hij in Bergen woont is het allemaal één pot licht en zee en ruimte; of je het ene vers of het andere kiest, het blijft gelijk: een vervelend soort vakmanschap, dat veel te veel dikke woorden gebruikt en nu ook nog leentje-buur gaat spelen bij Roland Holst’.
De literaire actualiteit is het onderwerp van de laatste briefkaart: ‘Las dat Willem Frederik [Hermans] een enorme kat heeft gehaald in die civiele procedure tegen Geert [van Oorschot]. Het werd toch ook tijd, dat die jongen eens een keer ongelijk kreeg! Die centjes zullen hem wel aan zijn hart gaan – hij is erg op de penning, dacht ik’.

14. VRIES, Hendrik de Vier handgeschreven brieven, drie handgeschreven briefkaarten en drie handgeschreven gedichten aan de redactie van De Gids. Diverse formaten. Recto en deels verso. Gesigneerd ‘Hendrik de Vries’ en gedateerd ‘Haren 2 December 1962’, ‘Haren 5 Jan 1963’, ‘Haren 27 Jan 1963’, ‘Haren 28 December 1963’, ‘Haren 8 Jan. 1964’, ‘Haren 5 Juli 1964′ en ’19 Juli 1964’. Met twee originele enveloppen.
€ 600
* Verhelderende – soms pittige, dan weer bescheiden – brieven van de dichter aan verschillende redacteuren van De Gids. De eerste brief is een weloverwogen weigering van de kersverse Constantijn Huygensprijswinnaar van het verzoek van de redactie om een bijdrage over ‘het dichterschap’: ‘wanneer ik pas een artikel in die geest had geschreven zou dat trouwens het improvisatiekarakter van mijn spreken bij de prijsuitreiking kunnen schaden’. Wel voegt De Vries vier kwatrijnen bij, onder de titel ‘Dichterschap’.
In de twee daaropvolgende briefkaarten is de dichter enigszins ongeduldig. Hij heeft nog geen drukproef ontvangen en ontvangt zijn inzending graag terug, als deze niet wordt geplaatst. Explicatief: ‘Wie impulsief en tamelijk improvisatorisch werkt, moet het als vanzelfsprekend aanvaarden dat hij over de waarde van het emotioneel voortgebrachte pas veel later kan oordelen dan wie er tegenover staat als tegenover iets nieuws’.
Het derde schrijven begeleidt een nieuwe ‘reeks-van-vijf’ gedichten, ‘Retraite’, en een langer vers, ‘Nocturne’, nadat ‘Dichterschap’ werd afgewezen. Beide gedichten zijn in handschrift bijgevoegd, evenals een drukproef van ‘Retraite’ met een handgeschreven correctie door de dichter. Blijkbaar liet plaatsing van de gedichten op zich wachten: de dichter stuurt een zakelijk kaartje naar de redactie, waarin hij om terugzending van ‘Retraite’ vraagt. En: ‘U kunt ook volstaan met de mededeling dat deze bijdrage niet wordt opgenomen’.
In de laatste brief verbaast De Vries zich over ‘Uw mening dat ik U een verbitterde brief zou hebben geschreven’. Hij verklaart zich nader: ‘Niets is voor mij gewoner dan dat een in mijn ogen gelaagd werk door anderen minder gewaardeerd wordt, en vaak zagen redacties, ook die van De Gids, het beter dan ik’. Nederig slot: ‘U behoeft zich niet voor snelle plaatsing in te spannen’.
Bijgevoegd: Doorslagen van vijf brieven van de redactiesecretaris aan De Vries.
Voorts: Notitievelletje met aantekeningen van De Gids-redacteuren Ed. Hoornik en Bert Voeten over ‘Dichterschap’. Niet mals: ‘Gelukkig maar één blz. Vóór Eddy’ en ‘Dit is ontzettend! Kunnen we De Vries toch niet aandoen? BV’.

15. WISPELAERE, Paul de Handgeschreven brief aan de redactie van De Gids. 26,8 x 20,9 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘PauldeWispelaere’ en gedateerd ‘Brugge, 17 nov. 1961’. 7 regels tekst.
VERKOCHT
* Verzoek aan De Gids-redacteur Hoornik om toestemming tot inzage in ‘6 blz. correspondentie van De Gids aan Coster’, ten behoeve van het proefschrift van De Wispelaere.
Bijgevoegd: Handgeschreven autobiografie van de auteur (‘Leraar Nederlands aan de rijksmiddelbare normaalschool voor meisjes te Brugge’).