Nieuwsbrief 647: Moderne tijden

De meeste romans in deze nieuwsbrief spelen in moderne tijden. Soms is dat het verleden (de jazzwereld van Berlijn, het leven van autokoning Henry Ford), soms gaat het om de toekomst in het verleden (de gemechaniseerde samenleving in het jaar 3100, de belofte van het eeuwige leven): van voorspellende satire tot visionaire sciencefiction. In de roman Wereldkampioen schetst ene Sinus anno 1899 al een negatief beeld van de wielersport, terwijl Frits van Raalte zich in een van zijn ‘sproken’ verliest in de liefde tussen een driehoek en een cirkel. Andere boeken zijn nu nog interessant vanwege de actualiteit van toen, zich afspelend tegen het decor van de uitgeverij en het circus, of zich afzettend tegen de opkomst van het spiritisme.

1. AARDWEG, H.P. van den Zojuist verschenen… Uitgeversroman. Amsterdam, Strengholt, (1965). Linnen met stofomslag (omslagontwerp B.J. Brienen). 312 p. 1e druk.
verkocht
* Over auteurs, redacteuren en journalisten rondom een uitgeverij in Parijs.
Inliggend: originele zwart-witfoto van de wat cynisch achteromkijkende auteur aan zijn schrijftafel. 9 x 9 cm.

2. ABBOTT, Edwin A. (als:) Een VIERKANT Platland. Een roman van vele afmetingen. Met illustraties. Uit het Engelsch. Tiel, D. Mijs, 1886. Herbonden in eenvoudig halflinnen. XVI, 104 p. [2e druk]. Wat versleten en verbruind. Met stempeltjes van de ‘Volks Bibliotheek Ter Neuzen’ en van P. Heyse in Wassenaar, en aantekeningen in potlood voorin.
verkocht
* Schaarse vroege editie van dit beroemde boek. De eerste Nederlandse editie verscheen in 1885 en de eerste Engelse in 1884. Onder invloed van de ontdekkingen van Einstein beleefde Platland rond 1920 een revival.

3. BEREND, Alice Ria’s Amerikaansche Tournee (Das Gastspiel). Vertaling M.E. Endt-Goedkoop. Amsterdam, Wereldbibliotheek, 1938. Zilverkleurig linnen. 202, (6) p. Minimale roest. Een heel mooi exemplaar met bandontwerp en een vrolijk vignet van Jo Spier.
€ 15
* Fraai boek van de vanwege haar Joodse afkomst uit Duitsland gevluchte schrijfster Alice Berend (schoonzus van de schilder Lovis Corinth), die vanwege haar beschrijving van personen met Fontane vergeleken wordt.

4. BERGQUIST, Magda Moderne slavernij. Vertaling uit het Zweedsch van M.J. Molanus-Stamperius. Utrecht, A.W. Bruna, [1931]. Verguld linnen. 256 p. 1e druk. Net exemplaar.
€ 15
* Vertaling van Eros martyrer (1927). Breedgepenseelde roman over gigolo’s aan de Riviera. Maar u kunt het (zeer decoratieve) boek natuurlijk ook met een glimlach aan uw baas cadeau geven.

5. BRANDTS, Jan Mannen die ‘anders’ zijn. Oorspronkelijke realistische roman. Amsterdam, Orion, [1963]. Linnen. 244 p. 1e druk. Scheefgelezen. Aantekening op schutblad.
verkocht
* Sensatieroman over de homoseksuele zoon van een kruidenier in Utrecht. Sex, drugs, zelfmoord, auto-ongeluk, en Liefde. Jan Brandts is naar eigen zeggen een pseudoniem van Anna Bakkum.

6. BREMER, J. Salto Mortale. Het leven der 3 Codona’s. Amsterdam, J. Strengholt, [1942]. Halflinnen met stofomslag. 304 p. Omslag en titeltekening van Jeanne Bieruma Oosting. 1e druk. Stofomslag heeft aan de randen een beetje slijtage.
€ 25
* Bijzonder dat het tere stofomslag nog voorhanden is. Circusroman (1940) van Joachim Bremer, vertaald uit het Duits door Erna Koning-Manuel.

7. CANTER, Bernard Nieuw Utopia. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, [1922]. Linnen (bandtekening van Jac. Nuiver). 208 p. 1e druk. Band wat gevlekt.
verkocht
* Een afzwaaiende professor brengt klieren van apen aan in de lijven van zijn studenten, in de hoop dat zij de eeuwige jeugd verwerven.

8. COSINUS Kippeveer. Roman. Amsterdam, Elsevier, 1890. Twee delen in een band. Gedecoreerd linnen. (4), 236; (4), 216 p. 3e, herziene druk. Exlibris Hans van Straten op binnenzijde voorplat.
verkocht
* Populaire roman steekt de draak met spiritisme en séances, gereformeerden en hervormden. Pas na de dood van J.A. Heuff Az. – en vele jaren speculeren – werd bekend dat hij achter het pseudoniem Cosinus zat. (Zie ook nummer 29 in deze lijst.)

9. COSINUS Kippeveer of Het geschaakte meisje. Roman. Amsterdam, Meulenhoff, (1913). Twee delen. Verguld linnen. Kop verguld. (8), 424; (8), 384 p. Illustraties in kleur en zwart-wit van Louis Raemaekers. 4e, herziene druk.
€ 25
* Eerste geïllustreerde editie.

10. DASKAM, Josephine De Gedenkschriften van een Baby. Vrij uit het Amerikaansch door Tante Lize. Amsterdam, Jacq. van Cleef, 1905. Ingenaaid. (8), 248 p. Geïllustreerd. 1e druk. Mooi exemplaar van een kwetsbaar boek.
€ 65
* Curieuze, quasi-opvoedkundige roman, van de uitgever van het roemruchte prozawerk Pijpelijntjes van Jacob Israël de Haan. Tante Lize is het pseudoniem van kinderboekenschrijfster Anna Christina Elizabeth Dopheide-Witte (1869-1951).

11. DEKKER, Maurits Brood. Een revolutie-roman. (Met zeer fraai raambiljet). Amsterdam, Querido, 1932. Ingenaaid. 280 p. Niet afgesneden. 1e druk. Rug verkleurd en wat versleten, aan de randen wat rafeltjes. Naam voorin.
Verkocht
* Uiterst zeldzame protestroman over de moderne wereld van 1932. Buitengewoon fraaie omslagtekening van Fré Cohen: een Amsterdamse straat vol protesterende mensen. Catalogus Fré Cohen 537.
Inliggend: modernistisch reclame-raambiljet voor dit boek, gedrukt in rood en zwart.

12. DEKKER, Maurits Cr. 133. Een toekomst-roman. Den Haag, Leopold, 1926. Gedecoreerd linnen met stofomslag. 272 p. 1e druk. Het schaarse omslag is iets beschadigd, maar de band is erg fris.
verkocht
* Vroege science-fiction: over de ‘Vereenigde Staten van Europa’ anno 3100 met een geheel vereconomiseerde en gemechaniseerde samenleving. De titel van de roman is de naam van de hoofdpersoon.

13. DEKKER, Maurits Jozef duikt. Leiden, Sijthoff, 1946. Halflinnen met stofomslag (ontwerp Studio De Kruijff). 188 p. 1e druk. Teer omslag aan de randen heel licht versleten, maar een mooi exemplaar.
€ 20
* Fraai omslag met een vals paspoort uit 1941 onder water.

14. DEKKER, Maurits Reflex. Roman. Amsterdam, Andries Blitz, [1932]. Ingenaaid met flappen. 220 p. Niet afgesneden. 1e druk. Scheurtje en vouwtje in het omslag, maar een zeer goed (recensie-)exemplaar. Pagina 88-89 iets verbruind.
verkocht
* Inliggend: mooie catalogus ‘De uitgaven van Andries Blitz, Amsterdam’, 16 p., met potloodnotitie over Maurits Dekker. Wie het prachtige omslag en de al even fraaie titelpagina van de roman Reflex heeft ontworpen, weten we niet, helaas. Uitgever Andries Blitz werd als jood in Auschwitz vermoord, in 1942.

15. (FORD, Henry). SINCLAIR, Upton Het gezond verstand ben IK. De geschiedenis van Ford, autokoning, idealist en werkgever. Vertaald door Wilhelmina F.H. ter Brugge. Rotterdam, Brusse, 1938. Halflinnen met stofomslag. 208 p. 1e druk. Omslag gevlekt en aan de randen gesleten.
€ 25
* Stofomslag van Wim Brusse (1910-1978), zoon van uitgever Jo Brusse. Vertaling van The Flivver King. Cat. Brusse 878.

16. HAAHTI, Hilja De getuige. Een verhaal uit Finlands vrijheidsoorlog. Ingeleid en vertaald [uit het Fins] door J.J.R. Schmal Johz. Den Haag, Drukkerij C. Blommendaal, [1926]. Versierd linnen (ontwerp H. Bayens). (8), 208 p. Met portret van de schrijfster. 1e druk. Band wat geschaafd. Stempeltjes van een ‘Sociëteit voor Bejaarden’ in Leeuwarden. Plakspoortjes en plaatsnummer.
verkocht
* Mooi decoratief bandontwerp.

17. HULZEN, Gerard van Cinematograaf. Tril-beelden. Eerste bundel. Met penteekeningen van Louis Raemakers (sic). (&) Cinematograaf. Tril-beelden. Tweede bundel. Bussum, C.A.J. van Dishoeck, 1906. Twee delen. Linnen met decoratie van Raemaekers en belettering door Herman Teirlinck. Respectievelijk (4), 248 p. 2e druk en (8), 204 p. 1e druk. Band en buitenkant boekblok hebben wat roest, het tweede deel is heel mooi, maar heeft een paar kleine bobbeltjes achterop.
verkocht
* ‘Mejuffers en meneeren, ik ga u vertoonen eenige tafereelen uit m’n cinematoskoop, dat is het procedee, wat fikseert in snelle aanéénrijging van schakeldeelen, ons te zien geeft de zenuw-trille afkaatsing van ons reëele leven in reëel bewegen.’ (Sic!)
Deel één bevat korte verhalen, onder andere ‘Na afloop kermis’, ‘De stichtelijke wagen’, ‘De twee zij’s’ (over prostitutie), ‘Straten en pleinen’ maar ook ‘Uit Dreyfusdagen’! Deel twee heeft korte verhalen met soms moderne inslag (‘Liftjongen’, ‘Aankomst cirkus’) maar een treurige afloop. De fraaie boekbanden hebben hetzelfde ontwerp, maar deel twee is groter dan deel één.

18. JASPERS, Peter Het elfde gebod. Roman. (Baarn, Hollandia, 1960). Karton met stofomslag (ontwerp Winifred Hagen). 208 p. 1e druk. Zeer gaaf exemplaar.
€ 20
* Roman over lesbische liefde, onder het motto ‘Gij zult niet anders zijn dan alle anderen’. Het C.O.C.-maandblad Vriendschap schreef in 1961 met instemming: ‘Het is intussen alweer het zoveelste geluid uit katholieke kring dat verfrissend en bemoedigend een nieuw tijdperk blijkbaar heeft ingeluid’. Deze eerste druk is schaars.

19. JONG, A.M. de Merijntje in Filmland. Een onwaarschijnlijk doch waar verhaal. Amsterdam, Strengholt, [1941]. Ingenaaid met stofomslag (omslagtekening G. van Raemdonck). 240 p. 1e druk. Omslag aan de randen wat versleten.
€ 30
* Afkomstig uit het archief van Strengholt blijkens twee stempeltjes, én met inliggend een getypt beschrijvinkje met twee citaten uit recensies, wellicht om voor publiciteit te gebruiken. De omslagtekening roept tegenwoordig andere vragen op dan in 1941.

20. KOSTER, Simon De razende saxofoon. Amsterdam, Wereldbibliotheek, 1931. Verguld linnen (Herman Hana). 288 p. 1e druk. Rug aan de randen iets gesleten.
verkocht
* Curieuze roman die in Londen en Berlijn speelt, gekruid met jazz, film, high society en meer zulks. Geschreven in Berlijn, met interessante couleur locale.

21. (KUHN, Pieter). HOOF, Henri van Duivels met dubbele tongen. De Nederlandsche Tragedie van 1921-1941 in Romanvorm verteld. Amsterdam, Volksche Uitgeverij Westland, 1944. Gedecoreerd halflinnen. 232 p. 1e druk. Hoekjes heel licht gesleten, goedkoop tekstpapier verbruind.
verkocht
* Zeer opmerkelijke roman over de ontwikkeling van een jongeman die zich vragen stelt over de tijd waarin hij leeft. Noodwendig is zijn keus voor de N.S.B.! Dat spiegelt de ontwikkeling van de schrijver (1914-1992), die in november 1940 lid werd van de NSB en van toen af koos voor een nazi-loopbaan. Veel politieke ontwikkelingen uit de jaren ’20 en ’30 passeren herkenbaar de revue. Opmerkelijk zijn de qua tekenstijl van Eppo Doeve afgeleide tekeningen van Pieter Pouwels, de vaste illustrator van het SS-tijdschrift Storm. De bandtekening is van de hand van Pieter Kuhn en toont een duivelskop in rood op zwart met zilveren letters – die onmiskenbaar gelijkenis vertoont met het gezicht van Professor Lupardi!

22. LUGER, Johan Pasquino. (Met voorwoorden van P.H. Ritter Jr., de auteur en J.M. Lücker). Amsterdam, Strengholt, [1952]. Karton. 160 p. 1e druk. Rug verschoten.
€ 20
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur, alias Pasquino, op de titelpagina: ‘Aan de lieve charmante en/ kunstgeleerde mevrouw/ Penkala van haar bewonderaar/ Pasquino’. Bloemlezing uit de Telegraaf-columns van Luger, waarvan er enkele zijn geoormerkt met een asterisk om te laten zien dat ze tijdens de bezetting geschreven zijn (Luger schreef gedurende de Tweede Wereldoorlog door).

23. MOUSSAULT, A.P.M. De man in de tang. Roman uit de Amsterdamse krantenwereld. Amsterdam, Moussault, 1946. Halflinnen met stofomslag. 160 p. 1e druk. Omslag vooral op de rug wat versleten. Naam voorin.
verkocht
* Roman, in 1941-2 geschreven door de reclameman Guus Moussault (1886-1976) over journalistiek in de jaren ’20. Mooi omslag.

24. MULTAVIDI (= C. van der Pol) Van Zwart tot Rood. Roman van ’n Roomsch Jongetje. C.L.G. Veldt, Den Haag, [1912]. Halflinnen. 310 p. 1e druk. Wat roest.
€ 15
* Eerste deel van het (in drie delen uitgegeven) levensverhaal van Nol Loomberg: zijn jeugd in een arme Haagse buurt anno 1870.
Iedere pagina heeft een aparte sprekende koptitel (de regel bovenaan de pagina)!

25. MULTAVIDI (= C. van der Pol) Uniformverandering. C.L.G. Veldt, Den Haag, 1915. Halflinnen (deze band past bij die van deel 1). (4), 340 p. 1ste druk. Wat roest, klein krabbeltje voorin, verder mooi.
verkocht
* Derde en laatste deel van het levensverhaal van Nol Loomberg: de jongeman begint zijn priesteropleiding diep in Brabant, gaat dan als soldaat naar Indië, en wordt tenslotte eindelijk gelukkig in Haarlem. Aardig aan dit boek is de levensechte beschrijving van de jonge ex-broeder die zich meldt als soldaat voor Indië, en zijn reis naar Padang.
Wederom: iedere pagina heeft zijn eigen sprekende koptitel.

26. RAALTE, Frits van Chariëssa en andere sproken. Arnhem, Van Loghum Slaterus & Visser, 1919. 27,5 x 20,0 cm. Linnen. (4), 148 p. 1e druk. Platten iets krom.
verkocht
* Op de titelpagina gesigneerd door de auteur: ’16 feb ’21/ fr. vRaalte’. Bijzonder originele verhalen, bijvoorbeeld over de liefde tussen een gelijkzijdige driehoek en een cirkel, en over een verliefde letterzetter die opeens de loden letters tegen hem hoort spreken (geheel gezet zonder leestekens).

27. RAEDT DE CANTER, Eva Vrouwengevangenis. Roman. Met teekeningen van Helen Ernst. Utrecht, A.W. Bruna & Zoon, [1935]. Gedecoreerd linnen. 272 p. 1e druk. Rug minimaal geschaafd.
verkocht
* Aangrijpende documentaireroman over het lot van een gevangen vrouw, gebaseerd op de ervaringen van de Duitse kunstenares Ernst (1904-1948), die als communiste in 1933 door de nationaal-socialisten werd opgesloten en een jaar later naar Nederland emigreerde. De tekeningen in dit boek komen rechtstreeks uit het schetsboekje van Ernst.

28. SIKKENS, J. Glas. Experimentele Roman. (Met een inleiding door Belcampo). Amsterdam, Strengholt, (1963). Kunstleder met stofomslag (ontwerp B.J. Brienen). 88 p. 1e druk. Minimaal roestig.
€ 25
* Zeldzame debuutroman van een pessimist: ‘Onze planeet is onbewoonbaar verklaard, wij wachten samen op de catastrofe’. Op het omslag reclame voor o.a. Jan Vrijman, Kinderbedtijd en W.J. van der Molen, Tien tenen en elf ribben.

29. SINUS Hanepen. Amsterdam, E.L.E. van Dantzig, [1897]. Linnen (bandontwerp J. Zon). 408 p. 1e druk. Goed exemplaar. Hoek uit schutblad geknipt.
verkocht
* Roman over een levensteloorgang door slechte vrienden en pendant van Kippeveer van Cosinus (zie nummers 8 en 9 in deze lijst). Ook over ‘Karl Marxs’ en moderne maatschappelijke ideeën. Onder pseudoniem geschreven door A.C.C. de Vletter (1866-1935).

30. SINUS Wereldkampioen. Amsterdam, E.L.E. van Dantzig, [1899]. Twee delen in één band. Linnen (bandontwerp J. Zon). 216; 208 p. Met identiek frontispice. 1e druk. Band vernieuwd met gebruikmaking van de oorspronkelijke rug en platten, die iets slijtage vertonen.
verkocht
* Gesigneerd door de auteur. Zeldzame en zeer vroege roman over wielrennen. De auteur was de onderwijzer en jeugdboekenschrijver A.C.C. de Vletter, die voorin dit boek schreef: ‘Van de Schrijver/ A.C.C. de Vletter’.

31. SPRINGER, Ralph Om de macht. Roman. Leiden, Batteljee & Terpstra, [1930]. 28 x 22 cm. Gedecoreerd linnen (ontwerp Jo Schrijnder). (4), 436 p. 1e druk. Goed exemplaar.
verkocht
* Moderne, politieke roman in merkwaardig groot formaat uitgegeven. Links Richten oordeelde indertijd: ‘een fascistische roman, die, als roomboter het rijksbotermerk, op zijn band de lictorenbundel, het embleem van de Italiaansche fascisten draagt’.

32. SPRINGER, Ralph Het wondere avontuur van den heer Herman Lobbes, tuinmeubelenfabrikant. Amsterdam, Nederlandsche Uitgevers-maatschap, 1928. Linnen (bandontwerp Wybo Meijer). 264 p. 1e druk. Voorplat iets gevlekt, maar een mooi exemplaar.
verkocht

33. WAGENVOORT, Maurits Eros in het oosten. (Tien verhalen). Den Haag, R.J. Goddard, [1926]. Linnen. 150 p. 1e druk. Rug verbleekt. Exlibris en handtekening van de bekende antiquaar Ben Sterenberg.
verkocht
* Exotische korte verhalen, met onderaan de pagina vertalingen van de Perzische woorden (veel gerechten en verwensingen).