Nieuwsbrief 734: Paranoia!

In navolging van de warenhuizen en de modeketens houden we een Summer Sale. Op onze mooiste Hermans-items geldt gedurende 7 dagen 25% korting. Bovendien zijn sommige bedragen in uw voordeel afgerond. Zolang de voorraad strekt!

1. HERMANS, W.F. Conserve. Amsterdam, W.L. Salm, 1947. Halflinnen met stofomslag. 240 p. 1e druk. Zeer fraai exemplaar: het omslag is aan de randen van het omslag op enkele plekken kundig aangevezeld en tevens gedoubleerd, waardoor het fris oogt. Exlibris op schutblad.
verkocht
* Prozadebuut. Zelden zo’n exemplaar gezien. JS 9.

2. HERMANS, W.F. Filip’s sonatine. Homme’s hoest. Geyerstein’s dynamiek. De zegelring. Amsterdam, De Bezige Bij, 1980-1984. 4 delen. Halfleder met kartonnen platten (Binderij Phoenix; stofomslagen achterin meegebonden). 70; 58; (2), 62; (2), 74 p. 1e drukken (Geyerstein’s dynamiek in 2e druk: de 1e druk van deze titel verscheen iets eerder in bibliofiele vorm bij Dijl’s Uitgeverij; JS 368).
verkocht
* Complete set van de vier begin jaren tachtig uniform uitgegeven novellen, prachtig herbonden in vier zwart halflederen banden met zes verschillende kleuren letter- en vignetopdruk door Binderij Phoenix. In onze geheel aan Hermans gewijde catalogus 44 boden wij een door Phoenix fleurig herbonden set in linnen aan, maar het kan dus nóg mooier. JS 353, 356, 369 en 376.

3. HERMANS, W.F. Getypte brief aan ‘Zeer geachte Heer [Theo] Sontrop’. (Met vier originele foto’s van Hermans en diens bijbehorende nota). 19,5 x 14,8 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘W.F. Hermans’ en gedateerd ‘Parijs, 19 aug. 1986’. 14 regels tekst. Met originele envelop.
verkocht
* Sontrop had Hermans toestemming gevraagd om opname van enkele door Hermans gemaakte foto’s in Huug Kaleis’ De God Denkbaar verklaard (1987). Echter: ‘Geen der foto’s die u bij uw brief van 14 aug. ’86 voegde, is door mij gemaakt en u bent voor reproductie daarvan dus geen betaling schuldig aan mij, maar aan de respectieve makers’. Hermans had in juli al enkele door hem gemaakte foto’s afgestaan aan Huug Kaleis: ‘Voor het geval u deze toch (ook) denkt op te nemen, stuur ik u een desbetreffende nota, waarop ik ook vermeld wat deze foto’s voorstellen, zodat daarover geen misverstand kan ontstaan’.
Bijgevoegd: Originele door Hermans getypte nota, op voorgedrukt notapapier. 19,5 x 12,4 cm. Alleen recto. Met het rondstempel van Hermans. ‘Gaarne Uw remise van dit bedrag op: Compte No 650 059 D, au nom de Willem Hermans Banque Paribas Agence St-Honoré’.
Voorts: Vier originele door W.F. Hermans gemaakte foto’s, alle met copyrightstempel op verso. 1. 15,8 x 12,8 cm. Foto van een tekening van Hermans, getiteld ‘Ritselend Personage’. Op achterzijde in handschrift van Hermans: ‘Ritselend Paranoia blz 37/ (Ms in een kliniek gevonden)’. 2. 17,2 x 12,1 cm. Foto van een tekening van Hermans, getiteld ‘Nietzsche met zwarte hoed’, op papier van Hotel de l’Europe, gedateerd 24 januari 1984. 3. 10,9 x 16,6 cm. Barlaeusgymnasium in Amsterdam. Met aangehecht telexstrookje waarop Hermans ‘Barlaeus Gymnasium Amsterdam’ typte. 4. 14,8 x 21,6. Frans A. Janssen, W.F. Hermans en Raymond Benders voor de achterkant van een van de vervallen huizen ontworpen door de architect Henry van de Velde in Weimar, 10 mei 1985.
Veelzijdige verzameling!

4. HERMANS, W.F. Getypte brief aan ‘Zeer geachte Heer [Nol] Gregoor’. 25,4 x 18,4 cm. Op briefpapier van ‘Dr. W.F. Hermans’. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘W.F. Hermans’ en gedateerd ‘Groningen, 27 maart ’62’. 8 regels tekst. Twee correcties in typoscript. Met originele envelop.
€ 200 nu voor € 150
* Korte brief van een vermoeid man. Hermans verduidelijkt de titel van zijn onlangs in Podium gepubliceerde verhaal ‘Honderdvijf’. Over de hoofdpersoon: ‘Het is niet onmogelijk dat hij moeite heeft uit zijn woorden te komen, à la Sancho Panza’.
De schrijver wil niet geïnterviewd worden. ‘Voorlopig heb ik niets meer te vertellen’.
Bijgevoegd: Doorslag van de brief van Gregoor aan Hermans.

5. HERMANS, W.F. ‘Horror Coeli’. Origineel handschrift. 33,3 x 20,4 cm. Eén blad. Recto en verso. Niet gesigneerd. Gedateerd ’24 Sept 44′. Met handgeschreven aanvullingen, doorhalingen en correcties van de auteur. Enkele vouwen.
€ 2000 nu voor € 1500
* Intrigerend manuscript van het titelgedicht van Hermans’ allereerste dichtbundel die in de handel verscheen. Hermans bracht tussen de regels van het vers meer dan 20 inhoudelijke wijzigingen aan. In de tweede strofe, bijvoorbeeld, heeft hij flink geworsteld met de tweede en vierde regel. Soms ook lijkt hij het juiste woord nog niet gevonden te hebben: in de laatste regel van de zesde strofe is ‘vielen’ vervangen door ‘krampten’, maar moet hij in plaats van ‘verkwijnend’ nog kiezen tussen ‘verdorrend’ en ‘verwelkend’.
Behalve in de interpunctie en in het gebruik van hoofd- en kleine letters wijkt dit handschrift op 7 plaatsen sterk af van de in Horror Cœli (1946) gepubliceerde versie. Zo luidt de laatste regel van de vierde strofe (‘en bij wier juichen alle vreugden falen.’) hier nog ‘En aan mijn zij door paarse tuinen dwalen. ‒’. Twee complete strofen – te zamen 8 regels poëzie, door Hermans in dit manuscript al tussen twee vierkante haken gezet – zijn nimmer in druk verschenen; ze staan dus ook niet in zijn Volledige Werken 9. Gedichten (2011). Dit alles moet tot de conclusie leiden dat dit een van de eerste kladhandschriften van het duistere, surrealistische gedicht is – zo niet het eerste.
Hermans schreef ‘Horror Coeli’ op 24 september 1944, een week nadat hij van uitgever Meulenhoff de exemplaren van de in zijn opdracht gedrukte bundel Kussen door een rag van woorden had ontvangen.

6. HERMANS, W.F. Johan Lulofs en zijn tijdgenoten. Een bijdrage tot de kennis van de physisch-geografische denkbeelden in de achttiende eeuw. Met een portret. Leiden, Brill, 1954. Geniet. (16) p.
verkocht
* Overdruk uit Tijdschrift van het Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap, deel LXXI, nr. 2, (1954).
Met ‘v.d.S.’ (= ‘van de Schrijver’, in handschrift van Hermans) en zeven handgeschreven bibliografische toevoegingen op p. 102-103! De overdruk is niet afzonderlijk gepagineerd, maar vanwege het speciaal ervoor gedrukte omslag wel als een afzonderlijke uitgave te beschouwen. Als zodanig niet te vinden in de ons bekende bibliografieën. Wel: Janssen/ Delvigne 228.

7. HERMANS, W.F. Mandarijnen op zwavelzuur. (En:) Mandarijnen op zwavelzuur. Supplement. Groningen/ Parijs, De Mandarijnenpers [= eigen beheer], 1963/ 1983. Twee delen. Ingenaaid. Vierkant 4to. 248; 108 p. Geïllustreerd. 1e drukken. De eerste Mandarijnen is gelezen en nogal smoezelig, het omslag van het Supplement is deels verschoten.
€ 120 nu voor € 90
* Een wat smoezelig exemplaar, maar wel uit de bibliotheek van uitgever Bert Bakker (junior), met zijn naam op de Franse titel van het eerste deel. Zelf komt hij niet in de Mandarijnen voor, maar zijn eveneens uitgevende oom wel: ‘Soms verbeelden zijn (= mandarijn) lijfeigenen zich dat zij muziek horen, maar het is alleen het klepperen van zijn kunstgebit, wanneer hij verguldsel afkrabt van zijn dak, om de bakker te betalen. Er is namelijk maar één bakker in Nederland, die mandarijnen betaalt (Uitgeverij Daamen N. V., dir. Bert Bakker, Den Haag tel. 112306).’
Eerste drukken van de nog steeds leesbare, humoristische klassieker en van het twintig jaar later verschenen supplement.

8. HERMANS, W.F. Moedwil en misverstand. Amsterdam, Meulenhoff, (1948). Halflinnen met stofomslag (ontwerp Fons Mertens). 136 p. 1e druk. Wat vlekjes op de rug van het stofomslag, maar verder een opvallend mooi exemplaar.
verkocht
* Zeldzaam mooie Hermans. JS 12.

9. HERMANS, W.F. Originele zwart-witfoto van W.F. Hermans door Emiel van Moerkerken. 16,8 x 19,6 cm. Op de achterzijde een copyrightstempel van de fotograaf. 1958.
verkocht
* Hermans, met bril, legt kinderen de werking uit van zijn Kalloflex, een camera van Japanse makelij.

10. HERMANS, W.F. Originele zwart-witfoto van W.F. Hermans door Emiel van Moerkerken. 21,2 x 15,6 cm. Op de achterzijde een copyrightstempel van de fotograaf. 1958.
verkocht
* Hermans bestudeert (met een losse lens van een camera?) een grote kei, terwijl twee schooljongens belangstellend toekijken.

11. HERMANS, W.F. Originele zwart-witfoto van W.F. Hermans door Philip Mechanicus. 20,3 x 25,5 cm. Op de achterzijde een etiket met copyright- en adresgegevens van de fotograaf. Begin jaren zestig. Latere afdruk (circa 1980).
verkocht
* Hermans staat bij het raam in de erker van zijn Groningse woning. Omdat de vitrage opzij is geschoven is er vrij uitzicht op de Spilsluizen en de toren van het Academiegebouw van de Rijksuniversiteit Groningen.

12. HERMANS, W.F. Paranoia. Amsterdam, Van Oorschot, 1953. Linnen met stofomslag [omslagontwerp Helmut Salden]. 1e druk. Zeer goed exemplaar: het stofomslag is langs de randen minimaal geschaafd en heeft een enkel (aan de binnenzijde gerepareerd) scheurtje.
€ 120 nu voor € 90
* JS 99.

13. HERMANS, W.F. De tranen der acacia’s. Amsterdam, Van Oorschot, 1949. Linnen met stofomslag [ontwerp Juus Hartman]. 428 p. 1e druk. Omslag heeft een scheur van 4 cm, maar is overigens compleet. Sellotapegeest op schutbladen. Goed exemplaar.
verkocht
* Exemplaar met latere, handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de Franse titel: ‘Gesigneerd voor Dick Baartse,/ omdat hij 2 april jarig is./ W.F. Hermans/ Amsterdam, 7 maart 1984’. Dirk Baartse was samen met Bob Polak de stuwende kracht achter het Hermans-magazine. Het zeldzame stofomslag is in meer dan goede staat. JS 27 (zoek de verschillen…).

14. HERMANS, W.F. (als:) Sita van de WISSEL Beertje Bombazijn. (Met een ‘woordje vooraf’ door Dick Hosselaar [= W.F. Hermans]). Amsterdam, De Literaire Loodgieters, 1981. 15,0 x 15,0 cm. Leporello. (11) p. Met de hand gezet en gedrukt op karton in een oplage van ‘maximaal 50 [= (volgens DLL:) 43 of (volgens JS:) 49] exemplaren’. 1e druk.
€ 950 nu voor € 710
* Prachtig ‘kinderboek’ van Hermans, een fragment uit de iets eerder verschenen roman Uit talloos veel miljoenen, gedrukt en gebonden in de Drukwerkplaats Ewald Spieker, naar typografie van Pierre Roth en met indrukwekkende typografische illustraties van Lionel Prent [= Ewald Spieker]. Deze uitgave haalde zelfs de kranten. NRC schreef dat het boekje niet te koop was: ‘Spieker spreekt van een goed uitgevoerde grap. Roth is afgelopen weekend dertig exemplaren naar W.F. Hermans in Parijs gaan brengen’.
Dit archiefexemplaar telt helaas 11 van de 12 vierkante pagina’s.
DLL 7. JS 367.

15. HERMANS, W.F., RADEMAKERS, Fons, & Ed van der ELSKEN Als twee druppels water. (Scenario naar de roman “De Donkere Kamer van Damocles” van W.F. Hermans. Originele filmpromotieprospectus, Cineurope Film/ Hafbo, [1963], geniet/ in losse bladen zoals uitgegeven – bevattende: gestencilde synopsis (2 bladen); synopsis (variant, 1 blad); rolverdeling op geel papier; biografische lijst op groen papier (o.m. van W.F.H. en Fons Rademakers); lijst van technische medewerkers op roze papier (met o.m. Ed van der Elsken als ‘Assistent Camera, Stillfotograaf’); foto-geïllustreerd promotie-boek (8 pagina’s, 30 x 23 cm.) met 19 foto-stills (incl. vooromslag) door Ed van der Elsken, vormgeving: Wim Wandel; 5 originele film-stills (silverprints, 24 x 18 cm.) door Ed van der ELSKEN (elk met copyright stempel ‘Hafbo’ op verso, alle behalve één (een Nan Los close-up) tevens gereproduceerd in het promotie-boek), alles tezamen in orig. geniet portfolio met fotografische afbeelding door Ed van der Elsken (portfolio en foto’s met punaisegaten in de hoeken).
verkocht
* Gezocht. De synopsis is een uiterst zeldzaam, oorspronkelijk stuk proza door Hermans, waarvan Hermans zélf de auteur is. De film-stills vormen een zeldzame reeks originele foto’s door één van de belangrijkste Nederlandse fotografen. Het promotie-boek is een oorspronkelijk en zeer zeldzaam fotoboek door Van der Elsken. Het geheel vormt het prospectus voor een film die geldt als mijlpaal in de Nederlandse filmgeschiedenis.
Zowel regisseur Fons Rademakers als auteur Hermans hadden een zware dobber aan de totstandkoming van de film. Hermans zag zich geconfronteerd met grote problemen en slepende rechtszaken in zijn pogingen geen royalties af te hoeven staan aan uitgever Van Oorschot. Hermans schreef een nieuw scenario gebaseerd op hetzelfde boek, maar Rademakers wees dat af als te omvangrijk. Tot Hermans onvrede volgde Rademakers zijn eigen scenario met gebruikmaking van enkele ideeën van Hermans (o.m. de controversiële slotscène). Hermans verloor alle vertrouwen in het project en spuwde zijn gal in het openbaar waar hij maar kon, vooral om zichzelf voor kritiek op het resultaat te beschermen. Ook om zich te beschermen schreef hij anoniem een synopsis van de film, gebaseerd op zijn eigen scenario in plaats van op die van Rademakers. De film werd echter alom geprezen als een hoogtepunt in de Nederlandse filmproductie en was met een begroting van Hfl. 620.000 de eerste Nederlandse mega-productie. Biermagnaat Freddie Heineken werd bereid gevonden te participeren, echter onder de strikte voorwaarde dat zijn toenmalige vriendin Nan Los een belangrijke rol in de film zou mogen spelen. Los kreeg die rol in de figuur van Marianne. Heineken verwierf met de participatie de filmrechten en in 1969, toen zijn relatie met Los was beëindigd, verbood hij verdere circulatie en vertoning van de film. Uiteindelijk werd de film pas in 2002 opnieuw uitgebracht.

16. (HERMANS, W.F.). BOURGET, Paul Le disciple. Édition définitive. Parijs, Plon-Nourrit, 1901. Verguld halfleder met gemarmerde platten en lederen hoeken (omslag meegebonden). 372 p.
€ 200 nu voor € 150
* Uit de bibliotheek van W.F. Hermans, die zijn naam en de plaats en datum van aankoop op de eerste blanco pagina schreef: ‘W.F. Hermans/ Amsterdam 7 juni ’60’. Hermans las dit boek met grote belangstelling: op het schutblad schreef hij zeven paginanummers, zoals ’93 Sartre’ en ‘195 verbetert Stendhal’. Hieronder vatte hij uitgebreid (9 regels tekst) zijn mening samen over de roman, die zelfmoord als thema heeft: ‘Het middelmatige van dit boek schuilt hierin dat ons eerst een groot denker, geweldig genie wordt voorgetoverd’. Op de volgende pagina staan nog 8 handgeschreven regels, evenals op p. 369 (”t Is te hopen dat zij niet verder kwamen’). Een ongepubliceerd mini-essay, eigenlijk.

17. (HERMANS, W.F.). CARP, E.A.D.E. Suggestie. Amsterdam, Meulenhoff, [1947]. Halflinnen met stofomslag. 152 p. 1e druk. Boekhandelsetiketje op schutblad (‘Boekhandel/ Heiligeweg/ Amsterdam C.’).
€ 95 nu voor € 70
* Ex bibliotheca W.F. Hermans. Met op het voorste schutblad in potlood een viertal paginanummers in het handschrift van Hermans. In de marge schreef hij een tiental (uitgebreide) opmerkingen. Hermans las dit boek kritisch: op p. 69 noteerde hij bij een passage over Hitler: ‘dit zijn eigenlijk allemaal algemene praatjes. Door zich goed te documenteren, had hij misschien kunnen aantonen: hoe’.

18. (HERMANS, W.F.). LUCIUS, Dr. M. Les traits fondamentaux de l’histoire géologique du sol luxembourgeois [avec] 2 planches et 12 figures. Luxemburg, eigen beheer, 1951. Garenloos met overplakte rug en titeletiket. 75 eenzijdig bedrukte bladen (= 150 p.) + uitvouwblad. Gestencild. 1e druk. Enkel kreukje.
€ 200 nu voor € 150
* Uit de bibliotheek van W.F. Hermans, die zijn naam op het eerste blad schreef, gevolgd door ‘Luxembourg 22 Sept ’52’.
Op 21 september 1952 maakte Hermans, die in Luxemburg veldwerk deed voor zijn proefschrift, kennis met Michel Lucius (1876-1961), de vader van de Luxemburgse geologie. Een dag later kreeg Hermans blijkbaar deze (nu zeldzame) publicatie cadeau. ‘Lucius was een zachtaardig en mededeelzaam man. Hermans kon niet in betere handen zijn’, schrijft Otterspeer. Lucius was tevens beoordelaar van Hermans dissertatie en zorgde ervoor dat het boek in de wetenschappelijke reeks van de Geologische Dienst van Luxemburg kon verschijnen. Lucius zou model hebben gestaan voor de slechtziende professor Nummedal in Nooit meer slapen.