Nieuwsbrief 961: Een klein schopje

Van aas tot wieg. 100, maar ook 3017. Hofman en Hofland. Oud, nieuw, gek, leuk, aangrijpend – en een nieuwe kans op een Russische Psyche, geliefde vaders, Opperbazen die Knegten moeten worden, Perronkanonnen, een heuse Amerikaanse abolitionist met foto en handtekening (uit 1909). Bibliofiele edities, grafisch, foto’s, associatiefs. Kortom, variatie.

1. 100 Der Winkelhaken. Blätter für die Hundert. Erster Jahrgang, Heft 3 & 4, 1913. München, Hans von Weber, 1913. Ingenaaid met origineel gemarmerd omslag. 16; 20 p. Gezet uit een letter van J.M. Fleischmann en door Enschede gedrukt op ‘Hundertbütten’, speciaal geschept papier. 1e druk. Voorin nr. 3 heeft een roestgevend briefje gelegen; deel 4 is ook wat gevlekt.
€ 90
* Dit Duitse boekentijdschriftje, de ‘Winkelhaak’ werd vier keer per jaar uitgegeven in een oplage van honderd exemplaren door Hans von Weber in München en was alleen bestemd voor de leden van de vereniging Die Hundert. Schrift nr. 3 behandelt de bibliografie van het Rollwagenbüchlin, een verzameling vrolijke verhalen uit 1555.

2. (AAS) Gelet op artikel 1, vijfde lid, van de Visserijwet 1963. (Woubrugge, Avalon Pers, 1981). Oblong 4 x 9 cm. Genaaid. (12) p. Gezet uit de Grotius en gedrukt (op Simili Japon?) in 81 exemplaren (mei 1981). Portretjes van vissen. 1e druk.
€ 30
* Wat de Visserijwet van 1963 toelaat als aas op de titelpagina, portretjes van vissen binnenin. Het omslag vertoont een geep in volle lengte. Kennelijk een gedrukt pleziervissersgrapje in miniformaat. Een nooit geziene onderwaterAvalon!

3. BATTERMAN, Jan Collectie exlibris en andere kleingrafiek. Ringband met ca. 85 merendeels in potlood gesigneerde houtsneden en offsetprentjes, vele in kleur. Veel zijn opgeplakt op A4-bladen, sommige los of in een passepartoutje. Met twee originele rekeningen (1957 en 1958). Enkele prentjes iets verbruind.
€ 125
* Jan Batterman (1909-1999) was een expressionistisch schilder en productief maker van kleingrafiek. Deze prenten dateren uit de jaren vijftig en zestig.

4. [BEETS, Nicolaas] Guy de Vlaming. Een verhaal. Origineel handschrift, maar met op de titelpagina ‘Harderwijk, A.E. Weissenbruch, 1845’. Amsterdam, J. Immerzeel, junior, 1834. Halfleer met hoeken en platten bekleed met decoratief papier (met reliëf). Schutbladen van wit moirépapier. (12), 82, (6) p. Band wat versleten. Titelpagina in aquarel (bruin en blauw) met bruine kalligrafische belettering. Op de eerste bladzijde in de rechterbovenhoek een doorgestreepte letter in inkt (S?) en op diezelfde plaats een gestempeld monogram SC or CS.
Gereserveerd
* Het gehele lange gedicht van Beets, dat gedrukt werd in 1837, overgeschreven in een net handschrift dat echter niet van Beets is. Regelmatig en zonder doorhalingen, de pagina’s maar ook de verzen genummerd (resp. 1-82 en 1-1381).
Van Guy de Vlaming bestaan twee versies. In de door Beets aan zijn relaties ten geschenke gegeven exemplaren (de privé-editie) zijn de verzen 95-107 opgenomen, waarin Beets zijn voorgeslacht ten tonele voert als personen in het dramatische ‘verhaal’. In de publieke versie zijn deze regels weggelaten. Dit handschrift volgt de publieke versie en zet een streepjesregel tussen 94 en 108.

Het lange, romantische gedicht Guy de Vlaming, dat deels speelt op het kasteel Groot Poelgeest biij Koudekerk-aan-de-Rijn, was een van de eerste boeken van Nicolaas Beets (1814-1903). De titelprent met de ruïne van het kasteel was ontworpen door Beets zelf en op de etsplaat overgebracht door Henricus Wilhelmus Couwenberg (1814-1845). Hier is de prent in bruine en blauwe waterinkt tot in alle details overgenomen, maar toch iets minder vaardig dan de oorspronkelijke, geëtste uitvoering: de strakke verticalen van het poortje en de kerktoren staan iets meer uit het lood in de tekening. Tussentitels in kalligrafie.
We hebben geen A.E. Weissenbruch in Harderwijk gevonden, wel een A. Weissenbruch, maar die overleed in 1840. De schildersfamilie Weissenbruch woonde in Den Haag.

Een raadselachtig boek waar veel zorg en arbeid is ingestoken!

5. [BEETS, Nicolaas] Jose. Een Spaansch verhaal. Amsterdam, J. Immerzeel, junior, 1834. Ingenaaid. (8), 56 p. Niet afgesneden. 1e druk. Rugje versleten. Achterin handgeschreven naam van een eigenaar uit 1973.
Verkocht
* Met handgeschreven opdracht van de schrijver ‘Aan zijne lieve en achtings/ waardige Ouders/ van den Autheur./ Wat heeft de Dichter dan zijn zangen?/ Jose, p. 6’. Mooie uitgave op groot papier, een lang gedicht, navolging van Byron, anoniem uitgegeven. Het debuut van de net twintigjarige Beets, met opdracht aan zijn ouders. Een van de intiemst denkbare exemplaren!

6. BERTHOLEE, H. Kéré! Herinneringen aan het Thi-Hapitkamp 1942-1944. Zonder plaats, eigen beheer, (1945?). Geniet. 20 p. Met illustraties van Dick Fijnheer. 1e druk. Enkele kleine beschadigingen.
€ 35
* Impressies van een Japans gevangenkamp voor vrouwen en kinderen, in de vorm van gedichten en illustraties.

7. BOEKEN, Hein Collectie van 23 overdrukken uit De Nieuwe Gids, 1914-1920. Alle met speciaal omslag en apart gepagineerd. 1-6 p. elk. Meest poëzie, maar ook een weinig proza. 12 met handgeschreven opdracht van Boeken aan Joti v. W., veelal gesigneerd en gedateerd. 4 met alleen handschriftelijke verbeteringen, 6 zonder manuscript en één proefdruk met doorgestreepte opdracht aan Joti en druknotities in ander handschrift. Sommige van deze boekjes los en iets beschadigd.
€ 250
* Veel van deze gedichten zijn in druk gericht aan Heloïse, een naam die in de dichterlijke privé-mythologie van Boeken volgens zijn vriend Boutens voor verschillende vrouwen kon staan. Joti v. W. is waarschijnlijk Joti (Otten-)van Warmelo (1895-1978), de grootmoeder van Willem Jan Otten.

8. BUNGE, Louis van Scheveningen. Met een voorwoord van A. den Doolaard. Illustraties Auke Sevenster. Eindhoven, Uitgave “Het Hooghuis”, 1945. Geniet. 1e druk. Voorin paraaf en stempel in rood.
€ 25
* Schetsen van het leven in de Scheveningse gevangenis ‘het Oranjehotel’, die in de oorlog voor de radio door Den Doolaard werden voorgedragen. De illustraties in het boekje zijn in feite kernachtige initialen met oorlogsschetsen.

9. CAFLISCH, Max Typographia practica. Arbeiten aus vier Jahrzehnten mit Beiträgen von Alain Berlincourt, Philipp Bertheau, Hans Rudolf Bosshard, Werner Blum, Kurt Gschwend, Darrell Hyder, Walter Jäger, Georg Ramseger, Mirio Romano, Hans Heinrich Schmid, Gustav Stresow, Gerard Unger, Hans Peter Willberg, Hermann Zapf. Maximilian-Gesellschaft, Hamburg, 1988. 32 x 23 cm. In kartonnen schuifhoes. Linnen. 360 p. Met facsimiles en andere illustraties in kleuren. Gedrukt in 1500 exemplaren. Typografie Max Caflisch. 1e druk. Enkele vage rugvlekjes, verder van binnen en van buiten mooi.
€ 40
* De Zwitser Max Caflisch (1916-2004) was een van de belangrijkste typografen van zijn tijd.

10. CASLON Caslon Old Face, Roman & Italic. Cast Entirely from Matrices Produced from the Original Punches Engraved in the Early Part of the Eighteenth Century in Chiswell Street, London, by William Caslon. ‘London, H.W. Caslon & Co. Ltd.’ = Zonder plaats of uitgever, [1982]. 33 x 25 cm. Buckram met ingelegd titeletiket. 64 p. Gedrukt op geschept papier. Met facsimile van de letterproef van 1724 als uitklapvel (4 pagina’s groot!). Vele facsimiles met steunkleuren. Deukje rechteronderhoek, wat stoffig. Met exlibris van Huib van Krimpen.
Verkocht
* Prachtig boek in groot formaat, een exacte reproductie van deze Britse letterproef uit 1924.

11. (COHEN, Fré). PRAAG, Siegfried van De dolle maagd. Amsterdam, Allert de Lange, 1933. Karton. 112 p. 1e druk. Mooi exemplaar.
Verkocht
* Bandontwerp door Fré Cohen. Cat. Fré Cohen 639.

12. COUPERUS, Louis Psicheja. Fantastitsjeskij roman. S gollandskago perevod Ek. N. Polovtsovoj. (In verzamelband met werken van o.a. Maarten Maartens, Rudolf Stratz, Yvette Guilbert en Mark Twain). Sint-Petersburg, Tipografija S. Suvorina, 1902. 24,5 x 18,5 x 3,5 cm. Met tien andere kortere en langere prozawerken verzameld in een halflinnen boekband met gemarmerde platten. Op de rug is in het Russisch gedrukt: ‘Romans/ novellen’. De band is wat versleten en vertoont gebruikssporen, zoals meestal het geval is bij antiquarische Russische boeken. Voorschutblad ontbreekt. Handtekening voorin met datum (1968). Eerste pagina’s gekreukt. Verkoopstempel achterin. Technische beschrijving van Psyche: 64 p. Met portretje op de voorzijde. Gedrukt in twee kolommen. Met inleiding over het leven en werken van de schrijver. Geheel in het Russisch.
Verkocht
* Zeer vroege vertaling in het Russisch van Couperus’ roman Psyche, die in 1899 in het Nederlands verscheen en pas jaren later in het Engels en Duits werd vertaald.
Dit boek is uit het Nederlands vertaald door Jekaterina N. Polovtsova, die in 1897 De kleine Johannes in het Russisch had vertaald. Het door haar geschreven voorwoord, een volle pagina lang, beschrijft de literaire ontwikkeling van Couperus, die, hoewel jong (39 jaar in 1902) toch al een bekend schrijver was: door critici werd hij, na Eline Vere, geplaatst in de naturalistische school, maar na zijn daaropvolgende romans Noodlot, Extaze en Eene Illuzie werd hij een autoriteit in het fantastische genre en zelfs de Nederlandse Zola genoemd. Alle voornoemde romans, schrijft de vertaalster, hebben een pathologisch karakter: zielenpijn en onbevredigdheid zijn belangrijke motieven voor Couperus’ helden en heldinnen. Deze personages zijn uit zijn persoonlijke omgeving gegrepen. Couperus is tegelijkertijd een poëtisch romanschrijver, zoals alle Nederlandse belletristen. In zijn werken worden niet alleen beelden van de handeling geschetst, maar schijnen ook de idealen van de auteur door. Hij laat de lezer bovendien sterk sympathiseren met zijn personages. Polovtsova behandelt ook de latere ontwikkelingen van Couperus: Majesteit, Wereldvrede, en de fantastische romans, waarvan Psyche er een is. (Met dank aan Jörgen Moorlag voor zijn hulp met het Russisch).
Uit tekstvergelijking van het slot van de vertaling met dat van de oorspronkelijke Nederlandse Psyche blijken grote verschillen, zowel woordelijk als in de volgorde van de zinnen. De strekking en stijl zijn vergelijkbaar. Zie hierover het artikel ‘Een glans van de zilveren eeuw’ van Irina Michajlova in Arabesken 46 (december 2015).
De vertaalster heette Jekaterina Nikolajevna Kravtsjenko (1860-1933). Zij was de dochter van prinses Jelena Aleksjejevna Kropotkina; haar oom was de bekende anarchist Pjotr Kropotkin. Jekaterina was gehuwd met Anatolij Viktorovitsj Polovtsov (1849-1905), een landeigenaar en wetenschapper uit het district Skopinsky bij Rjazan, die zich met het landleven bezighield, maar ook met kunstgeschiedenis.

Uitgegeven door het tijdschrift Novyj Zjurnal Inostrannoj Literatury (‘Nieuw Journaal van Buitenlandse Literatuur’). Dat blad bestond van 1897 tot 1908 en behandelde literatuur van bekende en minder bekende auteurs. De elf verhalen en romans in dit boek zijn Russische vertalingen of bewerkingen van:
1. [H.W. PULLEN], Venus and Cupid (1896). 1900, 96 p. (De auteur wordt niet genoemd op de titelpagina).
2. [Maarten MAARTENS], The Black Box (1889). 1900, 76 p. (De auteur wordt niet genoemd op de titelpagina).
3. [Marianne Mewis, als:] M. WITTICH, Vineta (1901). 1902, 64 p.
4. Louis COUPERUS, Psyche (1899). 1902, 64 p.
5. Yvette GUILBERT, la Reine des Chansonettes (?). 1902, 96 p. (Dit is een geromantiseerd leven van de zangeres).
6. Rudolph STRATZ, Der weisse Tod (1897). 1901, 74 p.
7. Alois JIRASEK, ‘Naar het Duits’ (?). 1902, 32 p. (Vertaald uit het Tsjechisch. Over het naast elkaar leven van kinderen in de Tsjechisch-Duitse grensstreken).
8. Clara VIEBIG, Vor Tau und Tag (1898). 1902, 24 p.
9. Mark TWAIN, A Double Barrelled Detective Story (1902). 1902, 32 p. (Russische titel: ‘Jacht’. Thema: Sherlock Holmes in het Amerikaanse Westen. De titelpagina van deze novelle staat hiernaast).
10. Klemens JUNOSZA, Stracone szczęście, 1896. 1901, 98 p. (Vertaald uit het Pools).
11. Hall CAINE, The Eternal City (1901). 1902, 312 p.

Zie R. Breugelmans & R.K. Veen: Louis Couperus in den Vreemde (2020), p. 36 en 260.
Aardig in deze verzameling is ook de Russische vertaling van het klassieke detective-verhaal The Black Box van de Nederlandse auteur Maarten Maartens (alias J. van der Poorten Schwarz), die alleen in het Engels schreef.

13. (DOELISTEN) De Caracteren der Opperbaasen, die uyt de Eerste Oorspronkelyke Zamelplaats van de Cloveniers Doelen der Stadt Amsterdam als Hoofden wierden gehouden. (Zonder plaats of uitgever, 1748). Modern omslag. 8 p. Gevolgd door ‘Loon na Werken’.
€ 30
* ‘Den Zevende komt op de baan/ En pronkt vol luyster met het Vaân,/Gelyk een Muytemakers Heul/ Als Parfumeerder Wyven-Beul’. ‘Den Achtsten volgd ook in de Rey/ Want Elie Dik-lip hoort’ er by,/ Hy is gewent als een Scharnak/ Te Leven van de Bedel-Zak’. ‘Roey uit, Roey uit het Boos geslacht; / Maakt Galgen voor die Guiten’. Agressieve steekdichten gericht tegen Daniël Raap en de Doelisten – een vroege democratische beweging in de Nederlanden van burgers die meer invloed wilden in het stadsbestuur, omdat de regenten zo corrupt waren. De Doelisten zelf bleken echter niet beter, eens dat ze meer invloed hadden gekregen. Wat is nieuw.
Knuttel 18071.

14. (DOELISTEN) Kluchtige inval. (Voor de Aardigheid.). Amsterdam, ‘L. RD’, [1748]. Modern omslag. Eén blad, eenzijdig bedrukt (33 x 15 cm).
Verkocht
* Raadsels om de naam van vier corrupte regenten te noemen die in Amsterdam lucratief de lakens uitdeelden: ‘t’England tweemaal drie’ = burgemeester Six, ‘zeker Stof, zeer zagt en gladt’ = burgemeester Sautijn, ‘een Pol’ = Jan van de Poll; de vierde ‘zeker Tuig, het welk de Visschen Ter woonplaatst strekt’ kan ik niet raden. De anonieme auteur hoopt dat zij zullen aftreden: ‘Zo word men Knegt, in stê van Baas’! Dit is dus een pro-Doelistisch gedicht. Knuttel 18025 var.

15. (DOELISTENBEWEGING – ROTTERDAM) Copie. Request door de burgers der Stad Rotterdam, geprezenteert aan de Edele Achtbare Vroedschap derzelver Stad op den 27 September 1747. Rotterdam, Gerrit van Rooyen, 1747. 32 x 20 cm. Vouwblad. Watermerk Leeuw in Hollands Tuin. Notitie in pen: Smithof.
€ 50
* Pleidooi van enkele Rotterdamse burgers om de lucratieve gemeentelijke ambten aan de meestbiedende te verkopen (‘mits dat de Koopers van de Protestantsche Religie zynde’), die ze aan anderen mogen verhuren. De regenten die toch al rijk genoeg zijn zouden hun ambten kunnen gebruiken om de schulden van het land te delgen en de schatkist bij te vullen: een vrijwillige gift. Deze burgers pleiten ook voor een vijftigste penning, ofwel een belasting van 2%, te innen teneinde leger en vloot te versterken ‘geconsidereert hebbende, de zoo zeer gevaarlyke toestandt van tijden, waar in wij ons bevinden, door het aannaderen van een zoo magtigen, als ontrouwe en listigen Vyandt’. Pamflet in groot formaat. Knuttel 17795.

16. DOORN, Willem van Of the tribe of Homer. Being an enquiry into the theory and practice of English narrative verse since 1833. Amsterdam, De Arbeiderspers, 1932. Ingenaaid. 252 p. 1e druk. Wat roest. Enkele potloodnotities.
€ 20
* ‘De Engelse familie Homerus’! Zo ongeveer, negentiende-eeuwsgewijs. Handelseditie van het proefschrift van leraar Engels Willem van Doorn (1875-1959). Veel geciteerde poëzie. Met handgeschreven opdracht ‘For Annie ten Kate/ from her friend/ the author’. Mooi omslag in de stijl van Fré Cohen. In 1976 verscheen een herdruk te Folcroft, Pennsylvania.

17. (DRANKMISBRUIK). BÖTTCHER, J.H. Het groote huiskruis of de sterke drank. Een boekje voor jong en oud, voor rijk en arm. Amsterdam, H.W. Mooij, 1851. Kartonnen uitgeversbandje. (4), 92 p. 3e druk. Rug weggesleten, omslag sleets, naam in potlood voorin.
Verkocht
* Samenspraken (‘Avond-bijeenkomsten’) over drankmisbruik.

18. (FORUM). Originele zwart-witfoto. 6,1 x 8,5 cm.
Verkocht
* De redactie van Forum, staand voor het huis van Jan Greshoff aan de Boulevard Auguste Reyers 130 in Brussel. V.l.n.r. Everard Bouws, Maurice Roelants, Jan Greshoff, E. du Perron en Menno ter Braak. Klein fotootje, achterop beschreven in pen en potlood, handschrift onbekend.

19. GELRIA, S.S. Nordlandfahrten Königlich Holländischer Lloyd. Amsterdam, Koninklijke Hollandsche Lloyd, [1925?]. Oblong 38 x 50 cm, uitvouwbaar tot 16 p. van 19 x 12 cm. Met illustraties in kleuren van Piet van der HEM, een grote routekaart, zwartwitfoto’s en een doorsnede van het S.S. Gelria. Uitstekende staat.
Verkocht
* De reizen naar de Noorse en andere noordelijke wateren werden afgelegd met het in 1913 tewatergelaten stoomschip S.S. Gelria, waarop J. Slauerhoff in 1928 en 1929 als scheepsarts werkzaam was.

20. GEZELLE, Guido Ego flos. (Cant. II: 1). (Woubrugge, Avalon Pers, 1989). Ingenaaid. 6 p. Gedrukt in een beperkte oplage. Met originele envelop (geadresseerd aan Kees Lekkerkerker).
Verkocht
* Ter nagedachtenis aan Johanna Catharina Achterberg-van Baak.

21. GORTER, Sadi de Le verbe sur les ailes de l’oiseau gaucher. Poèmes. (Met opdracht aan Victorine Hefting). Antony (Paris), Librairie du Lycée, 1973. 32 x 25 cm. Ingenaaid. 36 p.Gedrukt in 350 exx. op Vélin Purfil Johannot à la forme. 1e druk. Omslag met wat vlekjes.
€ 25
* Met handgeschreven opdracht van de auteur, een Nederlands-Franse dichter en diplomaat (1912-1994), aan Victorine (Hefting), en met een gouache (gesigneerd ‘Cath. G.’) op papier geplakt, met een vers van Sadi de Gorter, ook aan Victorine Hefting toegewijd.

22. GORTER, Sadi de Le signe de la tombe. Poèmes. (Met opdracht aan André Glavimans). [Nice], Éditions des Iles de Lérins, (1941). 17 x 13 cm. Ingenaaid. 32 p. Gedrukt in 200 genummerde exemplaren. 1e druk. Omslag roestig.
€ 25
* Met handgeschreven opdracht van de auteur aan de Nederlandse kunsthistoricus André Glavimans ‘A Glavimans, pour/ sceller notre amitié/ née de plusieurs/ rencontres’, gedateerd ‘Paris février 1949’. De Gorter verbleef in de oorlogsjaren met zijn vrouw Gisèle (aan wie deze bundel in druk is opgedragen) in Zuid-Frankrijk, waar hij deze gedichten met persoonlijke inslag liet drukken.

23. (HOFLAND, H.J.A.). COMPAGNIE VAN VERRE Logboek der Nieuwe Compagnie van Verre. 1947. [Breukelen, Nederlands Opleidings Instituut voor het Buitenland], 1947. Halflinnen. 216 p. Geïllustreerd. Gedrukt in 350 exemplaren. 1e druk.
Verkocht
* Voorin een handgeschreven opdracht van Wim de Groot van Embden aan Henk Hofland – beiden waren student in het eerste jaar van ‘Nyenrode’. Eerste studentenalmanak van het Nederlands Opleidings Instituut voor het Buitenland, nu Nyenrode Business Universiteit. Met een bijdrage in dichtvorm van B. Brinkel (Michel van der Plas) in het Mengelwerk. Een andere prominente student was Willem L. Oltmans. In diens dagboeken (online te vinden) komt dit opleidingsinstituut veel voor, en Henk Hofland ook.

24. (HOFMAN, P.A.H.). DAM, Peter van P.A.H. Hofman (1885-1965). Haags sierkunstenaar. Abcoude-Den Haag, Uniepers-Museum Meermanno-Westreenianum, 1996. 25 x 21 cm. Ingenaaid. 64 p. Rijk in kleur geïllustreerd. Met oeuvreoverzicht. 1e druk. Netjes.
€ 16
* Over de boekkunstenaar, die tevens verantwoordelijk was voor het kleurige raam in de Haagse Bijenkorf.

25. (HOFMAN, P.A.H.). MARQUAND, John P. Hoogachtend, W.W. Den Haag, Nederlandse Boekenclub, [1956]. Ingenaaid met omslag (ontwerp van P.A.H. HOFMAN). 468 p. 1e druk. Randen op de rug versleten, zijscheurtje.
€ 20
* Zeer schaars met het (late!) omslagontwerp van P.A.H. Hofman, al is dat in matige staat. Vertaling van Sincerely, Willis Wayde (1955).

26. (HOFMAN, P.A.H.). STAAIJ, Dé van der De vervulde wensch. Amsterdam, P.N. van Kampen & Zoon, [1931]. Versierd linnen (ontwerp P.A.H. Hofman). (8), 116 p. 1e druk. Rug heel licht geschaafd, maar een mooi exemplaar van een opmerkelijk boek.
Verkocht
* Sprookjesachtige verhalen. Curieuze boekband in grof lichtbruin linnen met opdruk in rood, goud en reliëfdruk.

Zie voor P.A.H. Hofman ook nr. 41 in deze lijst

27. JONKER, Frits Showcase. Amsterdam, uitgeverij Xtra, 2012. Garenloos met diverse extra’s in twee versierde dozen (zie noot). 728 p. Rijk geïllustreerd. Gedrukt in een beperkte, genummerde en gesigneerde oplage. 2e druk.
Verkocht
* ‘Een onuitputtelijke grabbelton die nergens mee te vergelijken is en geen begin of eind kent. Smullen voor liefhebbers van typografie en andere beeldende kunst’ (Hugo Hoes, redacteur VPRO-Gids).

‘Papieren speeltuin. Het zit in een grote doos en je raakt er niet op uitgekeken. Een handgeletterd telefoonboek van 713 pagina’s met het universum van hypergraficus, schepper en verzamelaar Frits Jonker. Letters, strips, het vissenalfabet, collages en zelfgemaakte postzegels’ (Joost Pollmann in De Volkskrant).

‘Bundeling van bijna 2000 afleveringen van de dagelijkse fanzine ShowCase door typograaf, letteraar en beeldfetisjist Frits Jonker. Speciale editie, want genummerd & gesigneerd en in een door de auteur met de hand bewerkte doos. Met diverse bonussen: mini-boekjes, ansichtkaarten, mp3-CD en diverse bonnen voor een gratis persoonlijk portret, een op maat gemaakt alfabet of een handgeletterde spreuk naar wens door Frits Jonker.
Met zijn fanzine – geïllustreerde, handgeletterde verkenningen op stroken papier – schept ‘inkter’ Frits Jonker een compleet eigen universum. Het lijvige verzamelboek (een ‘telefoonboek’ vol) bevat zijn hersenspinsels over en met kunst, typografie, wetenschap, levensvragen en zaken waar geen directe aanleiding toe is. Een uniek op zichzelf staand genre van een volstrekt authentieke geest’ (website Uitgeverij Xtra).

Bijgevoegd: ‘Papieren speeltuin’, lovende recensie door Joost Pollmann in De Volkskrant; krantenknipsel.

28. KROL, Gerrit Handgeschreven briefje aan de redactie van Tirade. 29.5 x 21,0 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘Gerrit Krol’ en gadeteerd ‘Spier, 22 maart ’81’. Twee regels tekst. Met originele envelop.
€ 20
* Begeleidend briefje bij een zending gedichten voor Tirade (de gedichten zelf zijn niet aangetroffen/bijgevoegd). Met een aantekening in het handschrift van redacteur Herman Verhaar dat hij meer inzendingen op prijs stelt.

29. (MICKEY MOUSE). BULTHUIS, P.W. (samensteller) Linoleumsneden vervaardigd door leerlingen van de Nutsscholen te ‘s-Gravenhage. Serie II. (Den Haag, eigen beheer, 1932). Ingenaaid. Met 32 originele linosneden, alle beschermd met vloeiblaadjes. Voorwoord op binnenzijde omslag.Achterin een tabel met de titel van de linosneden en de leeftijd van de leerling, maar zonder de naam. 1e druk. Rugje aan kop en voet iets ingescheurd, ook zijscheurtje aan de achterkant. Overstekende randen iets verbleekt, vage vochtvlek voorop.
€ 350
* De figuur Mickey Mouse werd door Walt Disney in 1928 ontworpen, maar begon pas in 1931 ook in Nederland beroemd te worden. Piet Bulthuis (1898-1988), een graficus en leraar tekenen te Kijkduin, liet zijn leerlingen linosneden maken die jaarlijks in kleine oplage gebundeld werden. Dit is de tweede bundeling, maar de eerste waarin de groeiende populariteit van Mickey Mouse blijkt: drie linosneden, waaronder die op het omslag, zijn afbeeldingen van Mickey Mouse, gemaakt door kinderen van 11, 15 en 17 jaar. ‘De meeste onderwerpen werden zelf gekozen, een enkele maal wel eens opgegeven’. In die laatste categorie vallen wellicht de wajangpoppen en vogelverschrikkers, die hier in meervoud te vinden zijn. ‘In dit boekje komen behalve meer geslaagde, ook gebrekkiger uitingen voor’ om een volledig beeld te kunnen geven. Maar ook de andere linosneden zijn niet te versmaden, in dit mooie en uiterst zeldzame boek, dat natuurlijk te vergelijken is met de linoboekjes van die andere tekenleraar, Jan G. Jordens, en gedrukt door Werkman.

30. MIEDEMA, Dr. R. Mijn vader en zijn werk. Bandontwerp en zesde hoofdstuk van Ir. M.C.A. Meischke. Lochem, De Tijdstroom, 1934. Gedecoreerd linnen. 180 p. Rijk geïllustreerd. 1e druk.
€ 150
* Kloek boek over de beeldhouwer Simon Miedema (1860-1934). Exemplaar uit het bezit van de architect en bandontwerper Mattheus C.A. Meischke (1893-1973), verrijkt met allerhande documenten: vier schitterende originele zwart-witfoto’s van de beeldhouwer en/of zijn beelden in zijn atelier; de originele inkttekening van Meischke voor het bandontwerp van dit boek; een afgekeurd bandontwerp van Meischke; een handgeschreven, gesigneerde briefkaart (van 12-12-1934) van de auteur aan de bandontwerper (‘De keuze van letters, verdeeling, en de middenteekening geven een uitstekend geheel’) en een handgeschreven, gesigneerde brief van ‘J. Miedema’, oomzegger van de betreurde beeldhouwer aan de bandontwerper (15-12-1934).
Tot slot heeft dit exemplaar een handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur, R. Miedema, aan bandontwerper Meischke: ‘Van den schrijver/ Aan hem die ik den vriend mijns vaders maar ook/ mijn vriend noemen mag/ met warmen dank voor hetgeen hij in dit boek/ schreef en voor de wijze waarop hij het uiterlijk/ verzorgde/ Amersfoort 1 December 1934/ (sign.)’.

31. MONTAG, S. (= H.J.A. HOFLAND) Houding geven. Een overpeinzing. Woubrugge, Avalon Pers, [1981]. Cahiersteek. 16 p. Gezet uit de Lutetia en met de hand gedrukt in bruin en zwart op Geräuschloses Programm Bütten in een oplage van 125 exemplaren. 1e druk.
Verkocht
* Jaarwisselingsgeschenk 1981/1982.

32. NIJHOFF, M. Aanhef. Woubrugge, Avalon Pers, 2017. Ingenaaid met dieppaars omslag. (12) p. Gezet uit de Romanée en gedrukt op handgeschept Bodleian papier van Barcham Green in een oplage van 97 exemplaren. 1e druk.
€ 25
* ‘Gegroet, muze, gegroet, koerende duif,/ gij hebt het nieuwe raam waar ‘k zit gevonden,/ (…) al klemt het nog als ik het openschuif.’ Over Josine van Dam van Isselt. Met een toelichting van Niels Bokhove.

33. PERRON, E. du 13 erotische prenten van Edgar du Perron. (Bezorgd door B. Schneppenbaum). Lichtmis/ Enschede [= Oosterbeek?], Het Letterlievend Kabinet [= De Bosbespers?], 1981. Garenloos. 16 eenzijdig bedrukte bladen met tekeningen en commentaar in het Frans. Gezeefdrukt in een beperkte oplage.
Verkocht

34. PERRON, E. du Parijs bij nacht. Antwerpen, Het Kanon, 1983. Cahiersteek. (4), 12 p. Gezet uit de Xerox FB Boldface PC en gedrukt op Conqueror in een oplage van ‘exact’ 30 genummerde exemplaren. 1e druk.
Verkocht
* Eerste nummer van de tweede reeks van Het Kanon.

35. PERRON, E. du Een schoonheidskoningin. Antwerpen, Het Kanon, 1983. Geniet. (4), 8 p. Gezet uit de Xerox FB Boldface PC en gedrukt op Conqueror in een oplage van 17 genummerde exemplaren. 1e druk.
Verkocht
* Niet eerder herdrukte recensie door EduP. Laatste nummer van de eerste reeks van Het Kanon.

36. PERRON, E. du Twee brieven. Antwerpen, Het Kanon, 1983. Cahiersteek. (4), 8 p. Gezet uit de Xerox FB Boldface PC en gedrukt op Conqueror in een oplage van ‘exact’ 27 genummerde exemplaren. 1e druk. Deukje.
Verkocht
* Brieven aan Van Ostaijen en Burssens aan EduP die in de brieveneditie ontbreken. Vierde nummer van de derde reeks van Het Kanon.

37. PERRON, E. du Een vergeten kwatrijn. Rousseeuw, Het Affuit, 1984. 5,3 x 8,0 cm. Cahiersteek (met geel garen) in stofomslag. 8 p. Gedrukt in 60 genummerde exemplaren. 1e druk.
Verkocht
* Mooi met felrood en felgeel uitgevoerd boekje. Dit kwatrijn, wel geplaatst in De Driehoek, werd niet opgenomen in Filter. Uiteraard is deze uitgever en deze plaats familie van Het Kanon.

38. ROLAND HOLST, A., en Jan GRESHOFF Originele zwart-witfoto. 16,4 x 12,0 cm. Met op de achterzijde het stempel van Cay’s Photo Service Agency (Cape Town). Roland Holst en Greshoff staan naast elkaar tegen de reling (zie noot).
€ 75
* Achterop in handschrift van Jan Greshoff: ‘a/b Oranjefontein/ bij aankomst te Kaapstad/ op 3 Aug. 46’. Afkomstig van Greshoffs neefje Huib van Krimpen.

39. ROSSEM, Ru van Geëtst exlibris met aquatint. 1958. Papierformaat 107 x 95 mm, plaatformaat 88 x 80 mm. In Simon Vestdijk en Lahringen van Nol Gregoor (linnen met stofomslag, 1958). Exlibris rechtsonder in potlood gesigneerd met het jaartal ”58′. Rand met bruin vlekje.
€ 25
* Gevecht of liefde? Zeer fraai exlibris van de medicus H.E. Schütte, oom van F.B. Hotz.

40. SANBORN, Franklin Benjamin Hawthorne and his Friends. Reminiscence and Tribute. Cedar Rapids, Iowa, The Torch Press, 1908. Karton. 88 p. Met een portret van Una Hawthorne als frontispice. Gedrukt op machinegeschept Italiaans Fabriano-papier. Niet afgesneden. 1e druk. Rugje aan kop en voet versleten, verder zeer goed. Exlibris van Fred J. Lazell, met een uil die de wereld bestudeert bij het licht van een blaker.
€ 200
* Met een handgeschreven, gesigneerde inscriptie uit februari 1909 door de auteur voor de journalist Fred J. Lazell (1868-1940) met een kwatrijn uit Thoreau’s “Inspiration” als citaat, en een ingeplakte originele foto van Sanborn, die op de hoek van een straat staat. Franklin B. Sanford (1831-1917) was een beroemdheid in het van 19e-eeuwse literatuur doordrenkte stadje Concord, Massachusetts, een vroege abolitionist (die de doldrieste actie van John Brown had medegefinancierd in 1859), later schrijver van verschillende boeken over de Transcendentalisten, niet alleen Hawthorne maar ook over Thoreau en Emerson (met wiens dochter hij had proberen te huwen).

41. SCHENDEL, Arthur van Der liefde bloesems. (Met opdracht). Amsterdam, J.M. Meulenhoff, 1921. Verguld linnen (fraai art-deco bandontwerp P.A.H. HOFMAN). 236 p. Kop verguld. 1e druk. Rug verschoten, bovenaan iets versleten.
€ 85
* Met korte, gesigneerde opdracht van de schrijver: ‘Ruud en Bine/ van/ Arthur’ aan de Groningse architect A.R. Wittop Koning en zijn echtgenote W.C. Wittop Koning-Rengers Hora Siccama (‘Wobbina’). Zij waren oude vrienden van de familie Van Schendel.

42. SCHWITTERS, Kurt en GRAAF, W. de Der Herr von Doppelmoppel/ Meneer van Dito Hubbel. (&) Een verhaal. 1. (Woubrugge, Avalon Pers, 1989). 13 x 8 cm. Ingenaaid. (4) p. Gezet uit de Romanée en met de hand gedrukt in rood en zwart in een oplage van 125 exemplaren. Gedicht van Kurt Schwitters uit 1927 met Nederlandse vertaling. Jaarwisselingsgeschenk 1989/1990.
2. Een verhaal. (Vertaald door W. de Graaf). (Woubrugge, Avalon Pers, 1986). 20 x 10 cm. Ingenaaid. (4) p. Gezet uit de Arrighi en met de hand gedrukt op Programm Bütten in een oplage van 120 exemplaren. Jaarwisselingsgeschenk 1986/1987.
Verkocht
* Twee mooie Avalonnetjes te zamen!

43. STITOU, Mustafa 3017. Schalkhaar, De Eierland Pers, [2015]. Oblong. 33,5 x 22,5 cm. Aluminium en kunststofband met schroeven. (24) p. Met de hand gezet en gedrukt in vele kleuren in een oplage van 39 genummerde en door de dichter gesigneerde exemplaren.
€ 75
* Gedicht over de koe Doortje, op zeer bijzondere wijze verbeeld in maar liefst 97 drukgangen. Met, los bijgevoegd, een uitgebreide toelichting over de totstandkoming van de (onfotografeerbare) uitgave.

44. (SYMONS, Arthur). BROWNING, Elizabeth Barrett The Earlier Poems of Elizabeth Barrett Browning. 1826-1833. London, Bartholomew Robson, 1878. Linnen. XVI, 240 p. Niet afgesneden. 1e druk. Band wat dof, rugetiket beschadigd. Schutbladen vergeeld.
€ 90
* Arthur Symons’ exemplaar, met zijn handtekening en de datering ‘June 30: [18]86’. Onder het voorwoord schreef iemand met potlood ‘R.H.S.’: dit boek is uitgegeven door de bibliograaf R.H. Shepherd, tegen de zin van Brownings familie.

45. WERINGH, Jac. van De ontwikkeling. [Woubrugge], (Avalon Pers, 1986). Ingenaaid met omslag. (32) p. Gezet uit de Linotype-Palatino en met de hand gedrukt in groen en zwart op Zerkall-Bütten in een oplage van 100 exemplaren. 1e druk.
Verkocht
* Rake verhalen gegrepen uit het leven eens hoogleraars uit de jaren 80, uitgegeven ter gelegenheid van het afscheid van de auteur van zijn leerstoel criminologie aan de UvA. Onder het colofon in het handschrift van Van Weringh: ‘Dit is nummer 80 voor Huib van Krimpen’.

46. (WERKMAN, H.N.). MILLER, Henry Het heelal van de dood. Een studie over Lawrence, Proust en Joyce. (Vertaald en ingeleid door J[acques] d[en] H[aan]). [Groningen], In agris occupatis, [1944]. Ingenaaid. 36 p. Omslag in rood en wit ontworpen en gedrukt door H.N. Werkman. Gedrukt in een oplage van 200 genummerde exemplaren. Omslag deels licht verkleurd.
€ 125
* Betekenisvolle tekst. De Groninger boekverkoper Jacques den Haan (1908-1982) was een onvermoeibaar pleitbezorger van Henry Miller. Dit exemplaar is gedrukt met zwarte inkt (vaak is het paarsig). Volière-reeks 9/10. De Jong 568. Dekkers G-254. Hot printing 44-g21. Simoni M 23.

47. WIEG, Rogi Drie korte verhalen. Met tekeningen van Jack Prince. Den Haag, Mikado Pers, (1987). Linnen met buikband. (2), 22 p. Met de hand gezet uit de Romulus en gedrukt in rood en zwart op Zerkall-Bütten in een oplage van 75 genummerde exemplaren. 1e druk.
€ 35
* Eén van de 45 luxe-exemplaren in linnen met buikband.

48. WIEG, Rogi Handgeschreven brief en ansichtkaart aan Jaap Goedegebuure.
Verkocht
* 1. Handgeschreven ansichtkaart (schilderij van Mondriaan) aan ‘Beste heer Goedegebuure’. 10,5 x 15 cm. Gesigneerd ‘Rogi Wieg’. Datum poststempel 1 december 1987. 12 regels tekst.
* Wieg spreekt zijn waardering uit voor een bespreking door Goedegebuure in de Haagse Post: ‘Ik vind het stuk geenszins te zwaar maar juist diep en heel analytisch’.
2. Handgeschreven brief aan Beste Jaap (ik zeg maar Jaap, omdat je me schreef dat ik je mocht tutoyeren’. 29 x,3 x 20,8 cm. Eén blad. Recto en verso. Gesigneerd ‘Rogi Wieg’ en gedateerd ‘Amsterdam, 20-1-1988’. 63 regels tekst. Met originele envelop.
* Zeer uitvoerige en interessante brief. Over reuring in de poëzie: ‘Het is goed dat er weer wat discussie is, hoewel het niet direkt nieuwe, grote bewegingen oplevert. Door zaken ter discussie te stellen onderzoek jeje eigen smaak en leer je schrijven. Meer pathos in de poëzie zou goed zijn, maar ik denk dat poëzie, net als andere kunstvormen, vooral moet ontroeren. En ontroering en pathos zijn niet per definitie gekoppeld aan elkaar’. Verder uitgebreid over Tom van Deel die het moest ontgelden bij Theodor Holman, over recensies door Aad Nuis (die blijkbaar niet onverdeeld enthousiast was over Toverdraad van dagverdrijf, ‘Maar goed, een klein schopje kan geen kwaad’) en over Remco Ekkers die over Wieg zou gaan schrijven (‘Hij vind (sic!), volgens Zwagerman, niet zoveel aan mijn werk en noemt mij ‘erger dan Kloos’. Wel ziet hij een echte dichter in mij”).
‘Soms is het zwaar om dichter te zijn. Liever was ik arts geworden. Mijn ouders zijn trots en mijn oma vertelt mij door de telefoon vele malen dat je beter dichter kunt zijn dan zo’n scheikundige die wat stoffen mengt in een laboratorium (overigens is mijn vader scheikundige)’.