Nieuwsbrief 583: W.F. Hermans – 1953-1995

Ter gelegenheid van het verschijnen van Willem Otterspeer, De zanger van de wrok. Willem Frederik Hermans. Biografie, deel II (1953-1995) vindt u hier een selectie bijzondere items uit onze Hermans-voorraad, alle afkomstig uit de periode die in het tweede en laatste deel van de biografie wordt behandeld.

De lijst is opgesplitst volgens vier onderwerpen: Hermans als geoloog (nummers 1-9), Hermans als (script)schrijver (10-16), Hermans als lezer (17-24) en Hermans als poseur (25-34) – met onvermijdelijke overlappingen. U vindt originele brieven en foto’s, boeken met leesaantekeningen, zeldzame proefschriften, bibliofiele uitgaven en een voor deze gelegenheid uitgebreide collectie Hermans in Zuid-Afrika.

Deze nieuwsbrief is een vervolg op nieuwsbrief 527: W.F. Hermans – 1921-1952.

1. (HERMANS, W.F.). LUCIUS, Dr. M. Les traits fondamentaux de l’histoire géologique du sol luxembourgeois [avec] 2 planches et 12 figures. Luxemburg, eigen beheer, 1951. Garenloos met overplakte rug en titeletiket. 75 eenzijdig bedrukte bladen (= 150 p.) + uitvouwblad. Gestencild. 1e druk. Enkel kreukje.
verkocht
* Uit de bibliotheek van W.F. Hermans, die zijn naam op het eerste blad schreef, gevolgd door ‘Luxembourg 22 Sept ’52’.
Op 21 september 1952 maakte Hermans, die in Luxemburg veldwerk deed voor zijn proefschrift, kennis met Michel Lucius (1876-1961), de vader van de Luxemburgse geologie. Een dag later kreeg Hermans blijkbaar deze (nu zeldzame) publicatie cadeau. ‘Lucius was een zachtaardig en mededeelzaam man. Hermans kon niet in betere handen zijn’, schrijft Otterspeer. Lucius was tevens beoordelaar van Hermans dissertatie en zorgde ervoor dat het boek in de wetenschappelijke reeks van de Geologische Dienst van Luxemburg kon verschijnen. Michel Lucius zou model hebben gestaan voor de slechtziende professor Nummedal in Nooit meer slapen.

2. (HERMANS, W.F.) Soil conservation. An international study. Rome, Food and Agriculture Organization of The United Nations, 1952. Ingenaaid. VIII, 192 p. + uitvouwblad. Geïllustreerd. 2e druk.
verkocht
* Uit de bibliotheek van W.F. Hermans, die zijn naam op het omslag schreef en in de marge met pen en potlood enkele aandachtsstrepen zette. FAO Agricultural Studies No. 4.

3. HERMANS, W.F. Johan Lulofs en zijn tijdgenoten. Een bijdrage tot de kennis van de physisch-geografische denkbeelden in de achttiende eeuw. Met een portret. Leiden, Brill, 1954. Geniet. (16) p.
verkocht
* Overdruk uit Tijdschrift van het Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap, deel LXXI, nr. 2, (1954).
Met ‘v.d.S.’ (= ‘van de Schrijver’, in handschrift van Hermans) en zeven handgeschreven bibliografische toevoegingen op p. 102-103! De overdruk is niet afzonderlijk gepagineerd, maar vanwege het speciaal ervoor gedrukte omslag wel als een afzonderlijke uitgave te beschouwen. Als zodanig niet te vinden in de ons bekende bibliografieën. Wel: Janssen/ Delvigne 228.

4. HERMANS, W.F. Description et genèse des dépôts meubles de surface et du relief de l’Oesling. Publications du service geologique de Luxembourg. Volume XI. Luxembourg, Service Géologique de Luxembourg, 1955. Ingenaaid. 100 p. + deels uitklapbaar illustratiekatern. [Gedrukt in een oplage van 250 exemplaren]. Titeluitgave van de wetenschappelijke editie. Omslag enkel aan de randen ietwat vergeeld, maar een opvallend gaaf exemplaar.
verkocht
* Hermans’ dissertatie wordt zelden aangeboden. JS 460.

5. (HERMANS, W.F.). PIKET, J.J.C. Het Oeslinglandschap rondom Hosingen. Proeve van een geomorfologische interpretatie. Proefschrift (…). Utrecht, Neerlandia, 1960. Ingenaaid. 152 p. + blad stellingen + 3 kaarten. 1e druk. Rug aan bovenzijde los. Naam op Franse titel.
verkocht
* Dit proefschrift bevat zware kritiek op Hermans’ Luxemburgse onderzoek.

6. (HERMANS, W.F.). TWENHOFEL, William H. Treatise on sedimentation. Prepared under the Auspices of the Committee on Sedimentation (…). In two volumes, volume one. New York, Dover Publications, (1961). Ingenaaid. 460 p. Geïllustreerd. Herdruk. Alleen deel 1.
€ 35
* Uit de bibliotheek van W.F. Hermans, die zijn naam op de binnenzijde van het omslag schreef en de datum ‘jan ’63’. Enkele penstrepen van Hermans in de marge.

7. (HERMANS, W.F.). STRAHLER, Arthur N. The Earth Sciences. New York/ Evanston/ Londen, Harper & Row, (1971). Karton. VIII, 824 p. Geïllustreerd. 2e druk.
verkocht
* Uit de bibliotheek van W.F. Hermans, die in de inhoudsopgave enkele hoofdstukken aankruiste en getallen noteerde, voorafgegaan door de zin: ‘aangestreept (X)/ hoofdst. opgegeven door/ Gans’.
Inliggend: gedrukte nota voor dit boek van ‘Academische Boekhandel Scholtens & Zoon N.V.’ te Groningen, ingevuld op naam van ‘Dr. Hermans W.F./ Julianalaan 11/ Haren’ en gedateerd ’25-1-72′.

8. HERMANS, W.F. Luchtcirculatie en klimaatgordels. [Groningen, RUG], 1972. Geniet. (16) p.
verkocht
* Voor studenten gemaakt boekje. Met erratumvelletje. JS 465.

9. HERMANS, W.F. Overzicht bodemgroepen. [Groningen, RUG], 1972. Geniet. (20) p.
verkocht
* Voor studenten geologie gemaakt boekje. JS 466.

10. HERMANS, W.F., RADEMAKERS, Fons, & Ed van der ELSKEN Als twee druppels water. (Scenario naar de roman “De Donkere Kamer van Damocles” van W.F. Hermans. Originele filmpromotieprospectus, Cineurope Film/ Hafbo, [1963], geniet/ in losse bladen zoals uitgegeven – bevattende: gestencilde synopsis (2 bladen); synopsis (variant, 1 blad); rolverdeling op geel papier; biografische lijst op groen papier (o.m. van W.F.H. en Fons Rademakers); lijst van technische medewerkers op roze papier (met o.m. Ed van der Elsken als ‘Assistent Camera, Stillfotograaf’); foto-geïllustreerd promotie-boek (8 pagina’s, 30 x 23 cm.) met 19 foto-stills (incl. vooromslag) door Ed van der Elsken, vormgeving: Wim Wandel; 5 originele film-stills (silverprints, 24 x 18 cm.) door Ed van der ELSKEN (elk met copyright stempel ‘Hafbo’ op verso, alle behalve één (een Nan Los close-up) tevens gereproduceerd in het promotie-boek), alles tezamen in orig. geniet portfolio met fotografische afbeelding door Ed van der Elsken (portfolio en foto’s met punaisegaten in de hoeken).
verkocht
* Gezocht. De synopsis is een uiterst zeldzaam, oorspronkelijk stuk proza door Hermans, waarvan Hermans zélf de auteur is. De film-stills vormen een zeldzame reeks originele foto’s door één van de belangrijkste Nederlandse fotografen. Het promotie-boek is een oorspronkelijk en zeer zeldzaam fotoboek door Van der Elsken. Het geheel vormt het prospectus voor een film die geldt als mijlpaal in de Nederlandse filmgeschiedenis.
Zowel regisseur Fons Rademakers als auteur Hermans hadden een zware dobber aan de totstandkoming van de film. Hermans zag zich geconfronteerd met grote problemen en slepende rechtszaken in zijn pogingen geen royalties af te hoeven staan aan uitgever Van Oorschot. Hermans schreef een nieuw scenario gebaseerd op hetzelfde boek, maar Rademakers wees dat af als te omvangrijk. Tot Hermans’ onvrede volgde Rademakers zijn eigen scenario met gebruikmaking van enkele ideeën van Hermans (o.m. de controversiële slotscène). Hermans verloor alle vertrouwen in het project en spuwde zijn gal in het openbaar waar hij maar kon, vooral om zichzelf voor kritiek op het resultaat te beschermen. Ook om zich te beschermen schreef hij anoniem een synopsis van de film, gebaseerd op zijn eigen scenario in plaats van op dat van Rademakers.
De film werd echter alom geprezen als een hoogtepunt in de Nederlandse filmproductie en was met een begroting van Hfl. 620.000 de eerste Nederlandse mega-productie. Biermagnaat Freddy Heineken werd bereid gevonden te participeren, echter onder de strikte voorwaarde dat zijn toenmalige vriendin Nan Los een belangrijke rol in de film zou mogen spelen. Los kreeg die rol in de figuur van Marianne. Heineken verwierf met de participatie de filmrechten en in 1969, toen zijn relatie met Los was beëindigd, verbood hij verdere circulatie en vertoning van de film. Uiteindelijk werd de film pas in 2002 opnieuw uitgebracht.

11. HERMANS, W.F. Machines in bikini. (Zandvoort), Eliance Pers, (1974). Ingenaaid met omslag. (4), 28 p. Gezet uit de Romulus en gedrukt door Joh. Enschedé en Zonen in een oplage van 100 genummerde exemplaren. 1e druk. Miniem rafeltje van ca. één millimeter aan bovenzijde rug.
verkocht
* Eliance-reeks 28. JS 322.

12. HERMANS, W.F. Periander. Amsterdam, Thomas Rap, (1974). 30 x 21 cm. Rood halfmarokijn (Boekbinderij J. Kloosterman). 52 p. Gedrukt in een oplage van 120 genummerde en gesigneerde exemplaren. 2e druk (de handelsuitgave verscheen drie maanden eerder).
verkocht
* Strakke, luxe band. JS 325.

13. HERMANS, W.F. Collectie van vier opdrachtexemplaren, drie zwart-witfoto’s, een kleurenfoto en een knipselmap.
A. Uit talloos veel miljoenen. Roman. Amsterdam, De Bezige Bij, 1983. Ingenaaid (omslagontwerp Leendert Stofbergen). 296 p. 2e herziene, vermeerderde druk.
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de Franse titel: ‘Voor Koos Human,/ in Parijs op 29 mei ’83/ Wim’. JS 360.
B. De zegelring. Amsterdam, De Bezige Bij, 1984. Linnen met stofomslag (omslagontwerp Leendert Stofbergen). 72 p. 1e druk. Omslag aan randen minimaal geschaafd.
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de Franse titel: ‘voor Koos Human,/ in Parijs 4 okt. ’85/ van harte/ W.F. Hermans’. JS 376.
C. Relikwieën en documenten. Een toespraak. Amsterdam, De Bezige Bij, 1985. Ingenaaid met flappen [omslagontwerp Ernst Nagel]. 40 p. 1e druk.
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de Franse titel: ‘voor Koos Human,/ als relikwie (?)/ W.F. Hermans/ Parijs 4 okt. ’85’. JS 386.
D. Naar Magnitogorsk. Amsterdam, De Harmonie, (1990). Ingenaaid met flappen (omslagontwerp Leendert Stofbergen). 36 p. 1e druk.
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de Franse titel: ‘voor Koos Human, ter/ herinnering aan onze wonder-/ baarlijke ontmoeting op het/ Spui in Amsterdam op 10 okt. ’90/ Hartelijk van/ Wim/ Parijs 8 nov. ’90’. JS 415.
E. Zwart-witfoto. 12,3 x 18,9 cm. Met op de achterzijde opgeplakt een getypte toelichting van Human: ‘Hermans, ambassadeur Van der Valk, Prof Lina Spies, KH [= Koos Human]. Onthaal deur H & R [= Human & Rousseau] aangebied op Stellenbosch’.
F. Zwart-witfoto. 14,0 x 18,8 cm. Met op de achterzijde opgeplakt een getypte toelichting van Human: ‘Prof PJ Cillié, destyds voorsitter van die Nasionale Pers, oorhandig ’n geschenk aan Hermans […]’.
G. Zwart-witfoto. 11,8 x 17,0 cm. Met op de achterzijde opgeplakt een getypte toelichting van Human: ‘Op pad na die tafel van Tafelberg. Links van Hermans, met die elmboog op die reling, is mnr Hans Büttner, destyds amptenaar by Human & Rousseau’.
H. Kleurenfoto. 17,7 x 24,6 cm. Met op de achterzijde opgeplakt een getypte toelichting van Human: ‘Links na regs: Mev Elizabeth Leroux, Koos Human, Mev Nakkie Human, Etienne Leroux (romanskrywer), Hermans. Die hond, ’n spaniel genaamd Aida, moes op Hermans se aandrang ook op die foto verskyn […]’.
I. Envelop met ca. 35 krantenknipsels over Hermans en Zuid-Afrika.
verkocht
* J.J. (Koos) Human (1931) is, samen met Leon Rousseau, de oprichter van de Zuid-Afrikaanse uitgeverij Human & Rousseau. Ter voorbereiding op Hermans’ omstreden bezoek aan Zuid-Afrika, van 4 maart tot 1 april 1983, correspondeerde Human intensief met de schrijver. Human maakte een reisprogramma, haalde Hermans van het vliegveld, vergezelde hem bij veel activiteiten en liet Hermans vanaf 25 maart 1983 logeren in zijn vakantiehuisje in Onrusrivier. Human & Rousseau gaf van 1979 tot 1985 vijf Zuid-Afrikaanse edities van Hermans’ werk uit. Fascinerend, persoonlijk ensemble over een heikele tijd!
Gratis bijgevoegd: een flinke stapel fotokopieën van de interessante correspondentie tussen Human en Hermans.

14. HERMANS, W.F. Waarom schrijven? Amsterdam, De Harmonie, [1984]. Ingenaaid met omslag. 32 p. Gedrukt in een oplage van 250 exemplaren. 1e druk.
verkocht
* Jaarwisselingsgeschenk 1983-1984. Niet in de handel. Met de zetfout in de tweede zin: ‘pianio’ in plaats van ‘piano’. Ondanks de oplage zeer schaars. JS 371.

15. HERMANS, W.F. Getypte brief aan ‘Zeer geachte Heer [Theo] Sontrop’. (Met vier foto’s van Hermans en diens bijbehorende nota). 19,5 x 14,8 cm. Alleen recto. Met de originele envelop. Gesigneerd ‘W.F. Hermans’ en gedateerd ‘Parijs, 19 aug. 1986’. 14 regels tekst.
verkocht
* Sontrop had Hermans toestemming gevraagd om opname van enkele door Hermans gemaakte foto’s in Huug Kaleis’ De God Denkbaar verklaard (Amsterdam 1987). Echter: ‘Geen der foto’s die u bij uw brief van 14 aug. ’86 voegde, is door mij gemaakt en u bent voor reproductie daarvan dus geen betaling schuldig aan mij, maar aan de respectieve makers’. Hermans had in juli al enkele door hem gemaakte foto’s afgestaan aan Huug Kaleis: ‘Voor het geval u deze toch (ook) denkt op te nemen, stuur ik u een desbetreffende nota, waarop ik ook vermeld wat deze foto’s voorstellen, zodat daarover geen misverstand kan ontstaan’.
Bijgevoegd: originele door Hermans getypte nota, op voorgedrukt notapapier. 19,5 x 12,4 cm. Alleen recto. Met het rondstempel van Hermans. ‘Gaarne Uw remise van dit bedrag op: Compte No 650 059 D, au nom de Willem Hermans Banque Paribas Agence St-Honoré’.
Voorts: vier originele door W.F. Hermans gemaakte foto’s, alle met copyrightstempel op verso. 1. 15,8 x 12,8 cm. Foto van een tekening van Hermans, getiteld ‘Ritselend Personage’. Op achterzijde in handschrift van Hermans: ‘Ritselend Paranoia blz 37/ (Ms in een kliniek gevonden)’. 2. 17,2 x 12,1 cm. Foto van een tekening van Hermans, getiteld ‘Nietzsche met zwarte hoed’, op papier van Hotel de l’Europe, gedateerd 24 januari 1984. 3. 10,9 x 16,6 cm. Barlaeusgymnasium in Amsterdam. Met aangehecht telexstrookje waarop Hermans ‘Barlaeus Gymnasium Amsterdam’ typte. 4. 14,8 x 21,6. Frans A. Janssen, W.F. Hermans en Raymond Benders voor de achterkant van een van de vervallen huizen ontworpen door de architect Henry van de Velde in Weimar, 10 mei 1985.
Veelzijdige verzameling!

16. HERMANS, W.F. Een heilige van de horlogerie. Amsterdam, De Bezige Bij, 1987. Geniet. 32 p. Oplage ca. 200 exemplaren. 1e druk.
verkocht
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de titelpagina: ‘voor Jan van de Watering/ van harte/ W.F. Hermans’. Voorpublicatie van een fragment van de roman, voorgelezen door de auteur op 11 september 1987 ter gelegenheid van de Boekhandelsdag 1987 bij De Bezige Bij. Zie JS 392.

17. (HERMANS, W.F.). CARRASQUER, Francisco Baladas del alba bala. Santander, La isla de los rationes, 1960. Ingenaaid met flappen en omslag. 64 p. 1e druk. Omslag iets verschoten.
verkocht
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de Franse titel: ‘Aan de/ Dr. W.F. Hermans/ dit getuigenis iets toenaderend/ hoop ik./ Uw bewonderaar/ FCarrasquer’. De auteur was tolk voor een interview met Hermans in de Spaanse krant El Destino van 22 april 1961. Poetas de hoy 13.

18. (HERMANS, W.F.). SCHWERBROCK, Wolfgang Karl Marx privat. Unbekannte Briefe. Eingeleitet und kommentiert von -. München, Paul List, (1962). Pocket. 176 p. 1e druk. Gebruikssporen.
verkocht
* Uit de bibliotheek van W.F. Hermans, die op de binnenzijde van het omslag zijn naam zette en waar en wanneer hij dit boek kocht: ‘W.FHermans/ Terschelling/ 31 aug ’63’. Bovendien schreef Hermans op de Franse titel een paginanummer en een citaat: ’46 mesthoop van de geschiedenis’.
Deze pocket las Hermans tijdens zijn vakantie op Terschelling, waar hij met vrouw en kind in het boerderijtje Us Thús logeerde. Berucht is het verhaal dat Hermans tijdens een van de vakanties op Terschelling ruzie kreeg met zijn haperende schrijfmachine, het apparaat door de kamer smeet en besloot zich in de zee te storten (maar de wandeling naar het strand was lang genoeg om tot bezinning te komen). Op pagina 7 van Karl Marx privat staat een duimafdruk in inkt: van Hermans, van het lint van die schrijfmachine?

19. (HERMANS, W.F.) KRAUS, Karl Das Karl Kraus Lesebuch. Herausgegeven von Hans Wollschläger. (Zürich), Diogenes, (1980). Garenloos. 432 p. Holle rug: overduidelijk gelezen.
verkocht
* Uit de bibliotheek van W.F. Hermans, die in potlood zijn initialen en de datum en plaats van aankoop op de binnenzijde van het omslag schreef: ‘wfh/ 10 juli 1981/ Zürich’.

20. (HERMANS, W.F.) Tydskrif vir letterkunde. Nuwe reeks XX: 4. November 1982. Pretoria, 1982. Garenloos. (2), 186 p.
€ 35
* Uit de bibliotheek van W.F. Hermans, die met pen op de binnenzijde van het omslag het adres van ‘Dr. H.M. Roos/ Departement Afrikaans en Nederlands’ schreef. Op 8 maart 1983 gaf Hermans in Pretoria een interview aan Henriette Roos en Elize Botha voor het Tydskrif vir letterkunde.

21. (HERMANS, W.F.). BREYER, Karl Moskaus Faust in Afrika. Stuttgart, Seewald, (1981). Garenloos. 348 p. 1e druk. Scheefgelezen.
verkocht
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de titelpagina: ‘Voor W.F. Hermans/ ter herinnering/ aan een aangename/ ontmoeting in Afrika/ Karl Breyer/ Irene, 11 maart 1983’. Uit de bibliotheek van W.F. Hermans, die met pen op het schutblad ‘237 Den Uijl’ schreef. Op 11 maart 1983 hield Hermans een lezing over Nooit meer slapen voor tweedejaars studenten.

22. (HERMANS, W.F.). STRATEN, A.S. van Pendoring (Edms) Beperk. ’n Hoorspel. (Kaapstad), Tafelberg, (1980). Karton. (10), 26 p. 5e druk.
€ 45
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de titelpagina: ‘Vir Wim/ Met die hoop dat die weer-sien/ gau sal kom./ Ampie/ 16 Maart ’83’. Uit de bibliotheek van W.F. Hermans, die elfmaal met potlood een vraagteken in de marge plaatste. Op 16 maart 1983 bezocht Hermans met Van Straten de Libanon-goudmijn, tussen Carletonville en Johannesburg.

23. (HERMANS, W.F.). JANSEN, T.B. Voorbij de catacomben. Amsterdam, De Harmonie, (1985). Garenloos. 120 p. 1e druk.
verkocht
* Uit de bibliotheek van W.F. Hermans, die het boek vermoedelijk wel las, maar tijdens de lectuur geen aantekeningen maakte.
Inliggend: handgeschreven brief van uitgever Jaco Groot aan ‘Beste Wim’, gedateerd ’21/5/85′. Begeleidend briefje bij dit boek, vergezeld van een fotokopie van de radiobespreking van Henk Hofland voor de VPRO waarin, aldus Groot’, ‘niet ten onrecht, jouw naam genoemd wordt’. Met een knipsel van de bespreking van deze oorlogsroman door Aad Nuis, getiteld ‘Een soldaat die ruikt naar W.F. Hermans’.

24. (HERMANS, W.F.). KLEIN, Ger Over de rooie. Relaas van een manisch-depressieve politicus. [Amsterdam], Balans, 1994. Garenloos. 168 p. 1e druk.
verkocht
* Uit de bibliotheek van W.F. Hermans, die op de Franse titel met blauw potlood drie paginanummers noteerde en een verwijzing (‘ruzies universiteiten’). Op de betreffende pagina’s staan drie potloodstrepen en één verbetering van Hermans.
Inliggend: handgeschreven brief van uitgever Joost Nijsen aan ‘Zeer geachte heer Hermans’, gedateerd ‘Amsterdam, 4 oktober 1994′. Nijsen stuurt het boek van Klein op Hermans’ verzoek. ‘Dat wij allen door moedwil en misverstand achtervolgd worden, staat wel vast’. Gevolgd door nog een flauwe woordspeling.
Het is veelzeggend dat Hermans, die in zijn nadagen eenzaam en niet echt gelukkig was, juist dit boek las. Temeer omdat hij staatssecretaris Ger Klein eerder meermalen op de hak had genomen (‘een rode held, die tijdens de bezetting braafjes slavenarbeid voor Hitler ging verrichten’).

25. HERMANS, W.F. Originele zwart-witfoto door D. van der Veen. 17,8 x 17,8 cm. Op de achterzijde een etiket met copyright- en adresgegevens: ‘bij publicatie vermelden: foto D. van der Veen, collectie Groninger Archieven’. Jaren vijftig. Latere afdruk.
verkocht
* Hermans in gesprek met (zijn latere biograaf) Hans van Straten. Op een bijzettafeltje staat een schaal met chips en een halfleeg flesje bier.

26. HERMANS, W.F. Originele zwart-witfoto door Emiel van Moerkerken. 16,8 x 19,6 cm. Op de achterzijde een copyrightstempel van de fotograaf. 1958.
verkocht
* Hermans, met bril, legt kinderen de werking uit van zijn Kalloflex, een camera van Japanse makelij.

27. HERMANS, W.F. Originele zwart-witfoto door Emiel van Moerkerken. 21,2 x 15,6 cm. Op de achterzijde een copyrightstempel van de fotograaf. 1958.
verkocht
* Hermans bestudeert (met een losse lens van een camera?) een grote kei, terwijl twee schooljongens belangstellend toekijken.

28. HERMANS, W.F. Originele zwart-witfoto door Philip Mechanicus. 20,3 x 25,5 cm. Op de achterzijde een etiket met copyright- en adresgegevens van de fotograaf. Begin jaren zestig. Latere afdruk (circa 1980).
verkocht
* Hermans staat bij het raam in de erker van zijn Groningse woning. Omdat de vitrage opzij is geschoven is er vrij uitzicht op de Spilsluizen en de toren van het Academiegebouw van de Rijksuniversiteit Groningen.

29. HERMANS, W.F. Originele zwart-witfoto door Philip Mechanicus. 17,8 x 24,0 cm. Op de achterzijde een etiket met copyright- en adresgegevens van de fotograaf. Jaren zeventig. Latere afdruk (circa 1980).
verkocht
* Hermans kijkt recht in de lens en glimlacht wellicht een beetje. Op de achtergrond zijn, onscherp maar onmiskenbaar, drie schrijfmachines te zien.

30. HERMANS, W.F. Originele zwart-witfoto door Klaas Koppe. 24,0 x 30,5 cm (beeldformaat 18,7 x 27,8 cm). Op de achterzijde een stempel met adresgegevens van de fotograaf. 1992.
€ 85
* Hermans, na afloop van de presentatie van de LiteRom in het Letterkundig Museum. De schrijver zit in een hoek van een zitbank. Op de voorgrond hoge stapels koppen en schotels.

31. HERMANS, W.F. Originele zwart-witfoto door Klaas Koppe. 30,5 x 24,0 cm (beeldformaat 27,8 x 18,7 cm). Op de achterzijde een etiket met adresgegevens van de fotograaf. 1992.
€ 85
* Hermans, staand, met een ietwat bezorgde blik.

32. HERMANS, W.F. Originele zwart-witfoto door Klaas Koppe. 24,0 x 30,5 cm (beeldformaat 18,7 x 27,8 cm). Op de achterzijde een stempel met adresgegevens van de fotograaf. 1992.
€ 85
* Hermans, na afloop van de presentatie van de LiteRom in het Letterkundig Museum, in gesprek met Frans A. Janssen en Reinjan Mulder.

33. HERMANS, W.F. Originele zwart-witfoto door Klaas Koppe. 30,5 x 24,0 cm (beeldformaat 27,8 x 18,7 cm). Op de achterzijde een etiket met adresgegevens van de fotograaf. 1995.
€ 85
* Hermans in een stoel in zijn Brusselse woning, enkele maanden voor zijn dood.

34. HERMANS, W.F. Kleurenfoto door J.A. Luiken. In passe-partout met ovale uitsparing. 17,4 x 12,2.
€ 8