Nieuwsbrief 1010: Halfperkament

Halfvellum – met goudgetitelde perkamenten rug – een boek dat met een smalle reep perkament naar de beschouwer kijkt – is in de recente Nederlandse boekgeschiedenis altijd elegant, gedistingeerd, asblond, slank, op hooggehakte laarzen, een boek dat met dichterlijke oogopslag over nederiger soortgenoten heenblikt. Kortom: halfperkament is geen kattenpis.

Zie ook de tweede nieuwsbrief die we aan halfperkamentboekbanden hebben gewijd, d.d. 8 september 2022.

1. ASTÈR Complete reeks van drie uitgaven, alle drie gebonden in halfperkament.
a. Stéphane MALLARMÉ, Gedichten. Vertaald door Paul Claes. Amsterdam, (Astèr), 1983. Verguld halfperkament met platten overtrokken met vezelig Japans papier (Binderij Phoenix). (2), 46 p. Gezet uit de Romanée en gedrukt door Confiance in groen en zwart naar typografische aanwijzingen van Ger Kleis in een oplage van 125 genummerde exemplaren. Bovenrand voorplat circa 2 mm licht verschoten.
* Ongenummerd exemplaar. Tweetalige editie. Astèr 1.
b. Leopold ANDRIAN, De tuin van de openbaring. Vertaald door Albert Verwey en Stefan George. Amsterdam, (Astèr), 1984. Verguld halfperkament met platten overtrokken met vezelig Japans papier (Binderij Phoenix). (4), 52 p. Gezet uit de Spectrum en gedrukt door Geuze naar typografische aanwijzingen van Ger Kleis in een oplage van 125 genummerde exemplaren. Bovenrand voorplat circa 5 mm licht verschoten.
* Astèr 2.
c. Yorgos SEFERIS, Zestien haiku. Vertaald door G.H. Blanken. Amsterdam, Aster, 1986. Verguld donkerblauw halfperkament met perkamenten voorrand, platten overtrokken met vezelig Japans papier. 20 p, op Chinese wijze gebonden (Binderij Phoenix). Met de hand gezet uit de Antigone en de Romanée en gedrukt door Ger Kleis in blauw en zwart in een oplage van 125 genummerde exemplaren. Bovenrand voorplat circa 5 mm verschoten.
* Tweetalige editie. Astèr 3.
€ 325
* Astèr, naar het Griekse woord voor ster, was een grootse bibliofiele onderneming van Johan Polak, Ben Hosman en Ger Kleis die resulteerde in drie luisterrijke boeken: belangrijke teksten vertaald en bezorgd door de beste letterkundigen, ontworpen en uitgevoerd door de beste typografen, drukkers en binders, met de beste, liefst handgemaakte materialen. (In het groene plaatje rechts kunt u een recensie lezen door F.W. Kuyper uit De Boekenwereld, 1984).

2. BACH, Johann Sebastian Passio Christi. Edidit Prof. Dr. T. van Doorn [= Lou van Strien]. Illustravit Albrecht Dürer. Iraenapoli [= Amsterdam], Camera Obscura [= F. Hoes], ‘In tempore Belli’ [= 1943]. Verguld halfperkament. 70 p. Op de titelpagina een kruis in goudstempeling. Fraaie blauwtintige kleurenillustraties naar Dürer, met beschermvloeipapier. [Typografie Joh.H. van Eikeren]. Gedrukt in een oplage van 250 genummerde exemplaren.
Verkocht
* Luxueus uitgevoerd dwaalsporenboek vanonder de Duitse overheersing, geconcipieerd en uitgevoerd door Franso Hoes. Tekst van Bachs Matthäus-Passion met uitvoerige inleiding (onder pseudoniem) door de muziekjournalist Louis Michael van Strien, die in 1944 op vierenveertigjarige leeftijd in Auschwitz vermoord zou worden. De Jong 54.

3. CAPELLEVEEN, Paul van Non-entia. Sub Signo Libelli, 1986. Halfperkament met changeant zijden opgelegde platten (Binderij Phoenix). (20) p. Met de hand gezet en gedrukt in blauw, rood en zwart in een oplage van 54 exemplaren. 1e druk.
€ 120
* Eén van de 20 luxe-exemplaren van deze dichtbundel in ingehouden esthetische cross-colour-zijde. Met prospectus. Breugelmans 157.

Veel van de moderne boeken in deze nieuwsbrief zijn gebonden bij Binderij Phoenix. Meester-boekbinder David Simaleavich, de oprichter en lange tijd de ziel van Binderij Phoenix, vertelde in 1991 aan Fokas hoe hij over perkament dacht (in Bzzlletin nr. 188, p. 45):

“Ik sta in dienst van het boek.
Het liefst werk ik met perkament. Perkament beschikt over een eigen karakter. Je kunt het tot veel dingen dwingen, maar het laat zich niet helemaal bedwingen, het blijft een stuk van zichzelf houden. En het beschikt over een koele warmte, die ik nooit aan iets anders gevoeld heb. Ik denk dat het veel op mezelf lijkt. Hoe ouder het wordt, hoe taaier. Het breekt af. En hoe vaak je ook door dingen beperkingen opgelegd krijgt, toch kies je uiteindelijk je eigen weg.“

4. CLAUS e.a., Hugo Asparagus Asparagus. Met tekeningen van Pierre van Soest. (Luxe-exemplaar van Jan G. ELBURG). Banholt, (In de Bonnefant), 1988. Groot 4to. Verguld halfperkament met platten van gewolkt, glanzend, fijn Japans papier (Binderij Phoenix). 50 p. Met de hand gezet uit de Bembo en gedrukt door Hans van Eijk op Vélin Arches in oker en zwart in een oplage van 75 exemplaren, waarvan 37 op naam gedrukt en 38 op de pers genummerd. 1e druk.
€ 650
* Eén van de [15] luxe-exemplaren, fantastisch gebonden in halfperkament (de rest van de oplage werd in linnen gebonden), bovendien éen van de 37 op naam gedrukte exemplaren. Dit exemplaar werd op naam gedrukt voor medewerker Jan G. Elburg, die op het tweede schutblad schreef ‘Jan ELB/ mei ’88’.
Oogverblindende uitgave waarin de supergroente ASPERGE centraal staat! De zes paginagrote, veelkleurige illustraties van Pierre van Soest (waarvan er twee twee pagina’s beslaan) zijn in zeefdruk uitgevoerd; de eerste litho is door de kunstenaar met de hand bijgewerkt. Elf dichters (zeker niet de minsten!) schreven speciaal voor deze uitgave een gedicht over de asperge. In volgorde van opkomst lezen wij verzen van Hugo Claus, Manuel Kneepkens, Hans Faverey, Jan G. Elburg, Gerrit Kouwenaar, Frans Budé, Rutger Kopland, Hans van de Waarsenburg, Bert Schierbeek, Wiel Kusters en Cees Nooteboom.
De ideale ode aan ons favoriete voorjaarsvoedsel!
Bijgevoegd: Asparagus asparagus. Venlo, Museum Bommel van Dam, (1988). Ingenaaid met omslag. 96 p. Rijk geïllustreerd. Mooie catalogus van een tentoonstelling over de asperge in de kunst. Bevat asperge-poëzie van Frans Budé, Hugo Claus, Jan G. Elburg, Hans Faverey, Rutger Kopland, Manuel Kneepkens, Gerrit Kouwenaar, Wiel Kusters, Cees Nooteboom, Bert Schierbeek en Hans van de Waarsenburg. Uit de bibliotheek van Jan Elburg, met zijn naam (‘ELB’) en datum (‘mei ’88’) op het voorste schutblad.

5. DER MOUW, J.A. Latere verzen. Uitgeleid door Jan Kuijper. (Assen), Hein Elferink, 1991. Halfperkament met gemarmerde platten (Binderij Phoenix). (4), 28 p. Met de hand gezet uit de Fournier en gedrukt door Hein Elferink op Hahnemühle in een oplage van 50 genummerde en door Jan Kuijper gesigneerde exemplaren.
Verkocht
* Eén van de 10 luxe-exemplaren in halfperkament. Met prospectus.

6. DOUGLAS, Lady Alfred (Olive CUSTANCE) I desire the moon. The Diary of Lady Alfred Douglas (Olive Custance) 1905-1910. Introduced and annotated by Caspar Wintermans. (1/15 luxe-exemplaren). Halfperkament met platten van groen Roma-papier, in gedistingeerd soepel zwart foedraal. 124 p. Geïllustreerd. Gedrukt op Simili Japon-papier in 195 exemplaren. 1e editie. Uitstekende conditie.
€ 225
* Dit is een van de 15 speciaal gebonden luxe exemplaren. Grappig dagboek uit 1905-1910 van Olive Custance, de vrouw van Lord Alfred Douglas, vol interessante literaire details (over Oscar Wilde natuurlijk, maar ook over William More Adey, Lord Berners, Wilfrid Blunt, Winston Churchill, Frank Danby, de hele, uitgebreide familie Douglas, Ivor Guest, Robert Ross, G.S. Street, de familie Tennant, Reginald Turner en vele, vele anderen). Verrukkelijke privé-uitgave met wetenschappelijke (maar zeer leesbare) aantekeningen van Alfred Douglas-biograaf Wintermans.

7. FUYUKO Fifteen poems. (Met 15 ingeplakte Japanse calligrafieën, getekend door de auteur). Amsterdam, Sub Signo Libelli, 1992 [= 1994]. Verguld halfperkament. (40) p. Met de hand gezet uit de Gill en gedrukt in rood en zwart door Ger Kleis in een oplage van 25 exemplaren.
Verkocht
* Eén van de 7 [= 8] luxe-exemplaren, gedrukt op Japon Supernacré en gebonden in een inventieve, bloedmooie boekband van halfperkament. Breugelmans 207.

8. HARTZ, S.L. Essays. Aartswoud/ Amsterdam, Spectator Pers/ Serif Pers/ Klein Kapitaal, 1992. Karton. 48 p. Gezet uit o.a. de Emergo (met ligaturen!) en met de hand gedrukt door Bram de Does in een oplage van 510 exemplaren. 1e druk.
Verkocht
* Dit is éen van de 35 door De Does genummerde luxe-exemplaren die door Erik Schots in halfperkament werden gebonden.
<- Kernachtige, haarscherpe en nog altijd zeer leesbare juweeltjes over onder anderen De Roos en Van Krimpen, en een overzicht van de letters die Hartz heeft ontworpen (onder meer de Juliana, met een speciaal voor deze editie ontzuurde en ingeplakte pagina uit een pocket).

9. HERINGA, P.M., als: H.G. LIEBENTRAU Voces Intimæ. Verzamelde Gedichten. (Met een foto van de dichter als frontispice). Geesbrug, Sub Signo Libelli, 2001. Verguld halfperkament met linnen platten, overtrokken met marmerpapier en doorzichtig stofomslag (Erik Schots). 208 p. Niet afgesneden. Gedrukt door Jan de Jong op Hahnemühle in een oplage van 40 genummerde exemplaren. 1e druk.
€ 250
* Indrukwekkende en omvangrijke luxe editie van de gelijktijdig bij Stichting H.G. Liebentrau verschenen handelsuitgave van deze verzamelde gedichten. De enige digitale uitgave van SSL, belooft het colofon ons. Met prospectus en fotokopie van de brief (in handschrift) waarmee Gerrit Komrij de verschijning van dit boek toejuicht.

10. HILDEBRAND (= Hendrik ZEEMAN) Hoe warm het was en hoe ver. (Illegale oorlogsuitgave). Amsterdam, F. Last & Co. (= F. Hoes), 1943. 26 x 17 cm. Halfperkament. 52 p. Op de titelpagina een wapenschild in reliëfgoudstempel. Niet afgesneden. Gedrukt in 250 genummerde exemplaren. 1e druk. Mooie conditie.
€ 25
* Inhoudelijk interessante illegale uitgave, een van de vele arbeidsintensieve mystificaties van drukker Franso Hoes! Dit boek heeft niets met Beets te maken, en is niet gemaakt door Joan Bleau (inclusief drukfout) of de fictieve Hendrick Denbinder van Delft, zoals het colofon wil doen geloven. De tekst is een een gedeeltelijke herdruk van het boek ‘s-Gravenhage en Amsterdam. Roemrijke herinnering aan de gedenkwaardige dagen van den 12den tot den 30sten November [1813] van Hendrik Zeeman, een enthousiast geschreven ooggetuigeverslag van de verdrijving van de Franse overheersers in 1813, vol saillante overeenkomsten met de Duitse bezetting van 130 jaar later. De Jong 387.

11. HOLLAND, Folk. van De Nederlanden. Amsterdam, De rechtvaerdige trou [= F. Hoes], 1943. Halfperkament. Kop verguld. 4to. (2), 200 p. Op de titelpagina een oranjeboompje in reliëfdruk. Illustraties naar negentiende-eeuwse staalgravures. Gedrukt in een oplage van 250 exemplaren. Platten iets verkleurd.
€ 50
* Dit boek is volgens het colofon ‘gedrukt (…) op de persen van Ketelaar en de Leempt te Utrecht’ – dat waren de twee eerbiedwaardige heren die anno 1474 de edele drukkunst in Utrecht hebben geïntroduceerd, dus dit is ook weer zo’n mystificatieuitgave van Franso Hoes. Het betreft hier echter een herdruk van De Nederlanden. Karakterschetsen, kleederdragten, houding en voorkomen van verschillende standen. In dit door Henry Brown geïllustreerde boek uit 1841 waren beschrijvingen van allerlei Nederlandse typen opgenomen, aangeleverd door vooraanstaande auteurs als Beets en Van Lennep. Ongeveer driekwart van de Karakterschetsen vond een plek in dit boek, van ‘De Leidsche Peueraar’ via ‘De Duivenmelker’ tot ‘De Kleerenjood’. De Jong 396.

12. KAVAFIS, K.P. De Julianos-gedichten. Vertaald (en van een verantwoording voorzien) door Hans Warren en Mario Molegraaf. Amsterdam, Regulierenpers, 1987. 27,3 x 17,2 cm. Verguld halfperkament (Binderij Phoenix). 38 p. Met de hand gezet uit de Antigone en de Romanée en gedrukt in groen en zwart in een oplage van 60 [= 40] genummerde exemplaren. 1e druk.
Verkocht
* Eén van de 20 gebonden luxe-exemplaren. Volgens het colofon in halfleer, maar dit exemplaar werd gebonden in halfperkament (er werden 8 exemplaren gebonden in halfleer, 11 in halfperkament en éen in heelperkament) met opvallend donker geaderd materiaal (zie de foto rechts, van de achterkant in dit geval). Met de druk van het boek ging het niet goed. De geplande exemplaren op Barcham Green voldeden niet aan de kwaliteitseisen van drukker-uitgever Ben Hosman. Er kwamen slechts drie exemplaren tot stand op handgeschept Barcham Green, de rest (ook dit) werd gedrukt op Zerkall-Bütten. De Regulieren 26/1987.

Zoals altijd kunt u de plaatjes beter bekijken als u erop klikt.