Nieuwsbrief 632: Het motorzijspan van Willem Frederik Hermans

Vorige week is, onder luid applaus, het boek Het motorzijspan van Willem Frederik Hermans gepresenteerd. In dit officieuze vervolg op Sterfboek 1 en Sterfboek 2 van Tonnie Luiken komt vooral Hermans’ humoristische en speelse natuur naar voren. De vormgeving van dit in full colour uitgevoerde boek was in de bekwame handen van Piet Schreuders. Van harte aanbevolen, dus.

De paperback van Het motorzijspan van Willem Frederik Hermans is via de reguliere boekhandel en Bol.com te verkrijgen (€ 27,50). Eén van de 150 genummerde en in halflinnen gebonden luxe-exemplaren kunt u rechtstreeks bij de uitgever bestellen (€ 49,50).

Deze nieuwsbrief bevat veertien leuke en interessante Hermans-aanwinsten. Uit de nieuwsbrieven W.F. Hermans – 1921-1952 en W.F. Hermans – 1953-1995 is een en ander ook nog leverbaar.

1. HERMANS, W.F. Cascaden en riolen. Amsterdam, De Bezige Bij, 1986. Zwart halfmarokijn met verticale zilveren lijnen en linnen platten. Gedrukt in een oplage van 631 genummerde exemplaren. 24 p. 1e druk.
€ 600
* Eén van de 31 Romeins genummerde luxe-exemplaren op 140 grams Hollands Druk van Van Gelder, gebonden in halfmarokijn en gesigneerd door de auteur. JS 388.

2. HERMANS, W.F. Drie drama’s. Amsterdam, De Bezige Bij, 1967. Ingenaaid. 176 p. 2e druk. Cellofaan van omslag iets schilferig. Enkele pagina’s langs de randen vochtvlekkig.
€ 200
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de Franse titel: ‘Voor Eva Hoornik/ W.F.Hermans/ 18 okt 68’.
Eva Hoornik publiceerde in oktober 1968 bij De Bezige Bij de roman Ontbijt met z’n drieën. Zij is de dochter van dichter Ed. Hoornik en de echtgenote van schrijver J. Bernlef. JS 192.

3. HERMANS, W.F. Getypte brief aan ‘Beste [Kees] Lekkerkerker’. 27,4 x 21,6 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘W. Fr Hermans’ en gedateerd ‘Brussel 24 juni 1992’. 14 regels tekst + 5 regels handgeschreven postscriptum. Met originele envelop.
€ 200
* Reactie op een brief van Lekkerkerker, die Hermans had bedankt voor zijn uitgebreide Slauerhoff-artikel, gepubliceerd in NRC Handelsblad van 13 maart 1992. ‘Dat stuk over Slauerhoff schreef ik met veel plezier en ik meen het dat jij die boekjes in hun fraaie blauwe banden prachtig verzorgd hebt. Dit gebeurt maar zelden in Nederland. Vergelijk hoe mevrouw Kets-Vree die nieuwste Havelaar-editie verpest heeft, die NB f 230 moet kosten!’
Het spijt Hermans verder dat Slauerhoff, Ter Braak (!), Du Perron (!) en Vestdijk ‘de moderne lezer niet zo veel meer te zeggen’ hebben. En de schrijver zou graag enkele boeken bij Lekkerkerker kopen, ‘met een handtekening erin’.
In een P.S. laat Hermans nog weten teleurgesteld te zijn over de uitvoering van Alleen de havens zijn ons trouw (‘als sagtebandboekie’): ‘Wat denken die grutters van Nijgh en Van Ditmar zodoende uit te sparen?’
Bijgevoegd: Doorslagen van twee brieven van Lekkerkerker aan Hermans.

4. HERMANS, W.F. Getypte brief aan ‘Zeer geachte Heer [Nol] Gregoor’. 29,4 x 20,8 cm. Eén blad. Recto en verso. Gesigneerd ‘WFHermans’ en gedateerd ‘Groningen 15 dec. ’56’. 48 regels tekst. Enkele correcties in handschrift.
€ 675
* Sublieme reactie vol one-liners op Gregoors verzoek een ‘stukje papier met handschrift’ af te staan: ‘Ik ben tegen een grafologische explicatie van litteraire werkjes. Als ik niet tegen was, zou ik niet de moeite nemen allerlei boeken te schrijven ten einde begrepen te worden, of mijzelf te manifesteren, of hoe u het noemen wilt, maar ik zou doodgewoon een aantal fotocopieën van mijn handschrift te koop aanbieden’.
Voorts uitvoerig over het soort papier waarop Hermans typt en schrijft, gevolgd door een aankondiging en een bekentenis: ‘mijn verhouding tot onbeschreven bladen is uiterst moeilijk en pijnlijk. Ik ben al lang van plan er een roman over te schrijven, of een novelle […] Het papier waarop ik deze brief schrijf en zoveel andere dingen geschreven heb, heb ik gestolen, maar dat moet natuurlijk onder ons blijven. Gestolen papier vermindert mijn beschroomdheid aanmerkelijk, omdat het, als ik het niet gestolen had, aan een veel gruwelijker lot ten offer gevallen zou zijn dan beschreven te worden door mij’.
Aan het slot van de brief vraagt Hermans Gregoor zijn hartelijke groeten over te brengen aan ‘buurman Vestdijk’: in ‘de complete Mandarijnen op Zwavelzuur (manuscript, maar wordt misschien nog eens gedrukt) komt niet meer dan één hatelijke opmerking over hem voor’.
Deze brief alleen toont aan dat er echt nog eens een dundrukje Brieven van Hermans moet verschijnen.

5. HERMANS, W.F. Getypte brief aan ‘Zeer geachte Heer [Nol] Gregoor’. 25,4 x 18,4 cm. Op briefpapier van ‘Dr. W.F. Hermans’. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘W.F. Hermans’ en gedateerd ‘Groningen, 27 maart ’62’. 8 regels tekst. Twee correcties in typoscript. Met originele envelop.
€ 200
* Korte brief van een vermoeid man. Hermans verduidelijkt de titel van zijn onlangs in Podium gepubliceerde verhaal ‘Honderdvijf’. Over de hoofdpersoon: ‘Het is niet onmogelijk dat hij moeite heeft uit zijn woorden te komen, à la Sancho Panza’.
De schrijver wil niet geïnterviewd worden. ‘Voorlopig heb ik niets meer te vertellen’.
Bijgevoegd: Doorslag van de brief van Gregoor aan Hermans.

6. HERMANS, W.F. Getypte brief aan ‘Zeer geachte Heer [Theo] Sontrop’. (Met vier originele foto’s van Hermans en diens bijbehorende nota). 19,5 x 14,8 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd ‘W.F. Hermans’ en gedateerd ‘Parijs, 19 aug. 1986′. 14 regels tekst. Met originele envelop.
€ 975
* Sontrop had Hermans toestemming gevraagd om opname van enkele door Hermans gemaakte foto’s in Huug Kaleis’ De God Denkbaar verklaard (1987). Echter: ‘Geen der foto’s die u bij uw brief van 14 aug. ’86 voegde, is door mij gemaakt en u bent voor reproductie daarvan dus geen betaling schuldig aan mij, maar aan de respectieve makers’. Hermans had in juli al enkele door hem gemaakte foto’s afgestaan aan Huug Kaleis: ‘Voor het geval u deze toch (ook) denkt op te nemen, stuur ik u een desbetreffende nota, waarop ik ook vermeld wat deze foto’s voorstellen, zodat daarover geen misverstand kan ontstaan’.
Bijgevoegd: Originele door Hermans getypte nota, op voorgedrukt notapapier. 19,5 x 12,4 cm. Alleen recto. Met het rondstempel van Hermans. ‘Gaarne Uw remise van dit bedrag op: Compte No 650 059 D, au nom de Willem Hermans Banque Paribas Agence St-Honoré’.
Voorts: Vier originele door W.F. Hermans gemaakte foto’s, alle met copyrightstempel op verso. 1. 15,8 x 12,8 cm. Foto van een tekening van Hermans, getiteld ‘Ritselend Personage’. Op achterzijde in handschrift van Hermans: ‘Ritselend Paranoia blz 37/ (Ms in een kliniek gevonden)’. 2. 17,2 x 12,1 cm. Foto van een tekening van Hermans, getiteld ‘Nietzsche met zwarte hoed’, op papier van Hotel de l’Europe, gedateerd 24 januari 1984. 3. 10,9 x 16,6 cm. Barlaeusgymnasium in Amsterdam. Met aangehecht telexstrookje waarop Hermans ‘Barlaeus Gymnasium Amsterdam’ typte. 4. 14,8 x 21,6. Frans A. Janssen, W.F. Hermans en Raymond Benders voor de achterkant van een van de vervallen huizen ontworpen door de architect Henry van de Velde in Weimar, 10 mei 1985.
Veelzijdige verzameling!

7. HERMANS, W.F. Johan Lulofs en zijn tijdgenoten. Een bijdrage tot de kennis van de physisch-geografische denkbeelden in de achttiende eeuw. Met een portret. Leiden, Brill, 1954. Geniet. (16) p. Onbeduidend scheurtje in rug.
verkocht
* Overdruk uit Tijdschrift van het Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap, deel LXXI, nr. 2, (1954). Janssen/ Delvigne 228.

8. HERMANS, W.F. Machines in bikini. Amsterdam, Hollands Diep, 1977. Linnen. 32 p. 2e druk.
verkocht
* Eén van de 14 Arabisch genummerde en door de auteur gemonogrammeerde exemplaren hors série, gebonden in zwart linnen met in blinddruk het omslagontwerp van de reguliere editie. Niet in de handel gebracht – nooit in de handel gezien. JS 323.

9. HERMANS, W.F. Originele zwart-witfoto door Emiel van Moerkerken. 17,3 x 12,1 cm. Op de achterzijde een copyrightstempel van de fotograaf. 1951.
€ 150
* Een surrealistische pose: Hermans houdt zijn zakmes tegen vijf in elkaar gehangen babypoppetjes. Klik op deze link voor een afbeelding.

10. HERMANS, W.F. Originele zwart-witfoto door Klaas Koppe. 30,5 x 24,0 cm (beeldformaat 27,8 x 18,7 cm). Op de achterzijde een etiket met adresgegevens van de fotograaf. 1995.
€ 85
* Hermans in een stoel in zijn Brusselse woning, enkele maanden voor zijn dood. Klik op deze link voor een afbeelding.

11. HERMANS, W.F. Periander. Amsterdam, Thomas Rap, (1974). 30 x 21 cm. Rood halfmarokijn in perspex cassette (Boekbinderij J. Kloosterman en Kousbroek C.V.). 52 p. Gedrukt in een oplage van 120 genummerde en gesigneerde exemplaren. 2e druk (de handelsuitgave verscheen drie maanden eerder). Deukje aan weerszijden van de rug.
€ 500
* Dit exemplaar is door Hermans genummerd ‘h.c. Rap H/A-J’. Blijkbaar werden er voor medewerkers van de uitgeverij tien extra exemplaren vervaardigd. N.B. Mét de perspex cassette! JS 325.

12. HERMANS, W.F. ‘Uitgever Oorwurm’. P. 241-252 in: Podium. Jrg. 16, afl. 6 (maart 1962). Ingenaaid. (48) p.
verkocht
* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de eerste pagina: ‘Aan de grote fysicus en/ Malraux-kenner/ Siep de Groot/ W.F. Hermans/ Boekenbal ’62’.
S.R. de Groot (1916-1994) was hoogleraar theoretische natuurkunde, maar schreef ook over Malraux en De Beauvoir. In 1947 ontmoetten Hermans en De Groot elkaar in Parijs.
De eenakter Uitgever Oorwurm zou worden opgevoerd tijdens de opening van het Boekenbal in het Concertgebouw op 30 maart 1962, maar de CPNB vond het stuk niet passen in de sfeer van het Boekenbal. Hermans schijnt deze avond royaal exemplaren van onderhavig Podium-nummer te hebben uitgedeeld: eerder konden wij de exemplaren van C.J. Kelk en K. Lekkerkerker aanbieden. Uitgever Geert van Oorschot, die op dat moment met Hermans in de clinch lag over allerlei contracten, stond model voor de jenever drinkende en sigaren rokende Oorwurm. Janssen/ Delvigne 317.

13. (HERMANS, W.F.). SCHREUDERS, Piet Wolkenkrabber. Het beste uit een jaar mysterie 1971-1972. Amsterdam, De Edities Schreuders, 1972. A4. Gelijmd met linnen plakstrip. 20 p. Met (veelal getekende) illustraties.
verkocht
* Bloemlezing uit dit fantastische Piet-Schreuderstijdschrift, dat verscheen in 8 nummers van 1 augustus 1971 tot 1 maart 1972. Hoog WFH-gehalte.

14. (HERMANS, W.F.). VRIESMAN, Dick Veertien handgeschreven brieven aan ‘Beste Wim [J. Simons]’. 24,6 x 21,0 cm. Op eigen briefpapier. Recto en verso (tienmaal) en recto (viermaal). Gesigneerd ‘Dick’ en gedateerd ’24/4 ’86’ tot ’30-9 ’94’. Perforatiegaatjes.
€ 150
* Aardige brieven van Vriesman aan de directeur van Stichting De Beuk. Zowel zakelijke als persoonlijke onderwerpen komen aan de orde. Vriesman bespreekt de uitgave van zijn autobiografische notities, stelt titels en flapteksten voor, en vraagt Simons herhaaldelijk om advies: ‘zou jij je oog erover willen laten gaan en er uitgooien wat gedateerd of zwak is?’ Vriesman moest de uitgave blijkbaar zelf bekostigen: ‘Met je voorstel van een bijdrage van f 36.000,- ga ik accoord, hoewel het een rip [sic] uit het lijf is’.
W.F. Hermans komt tweemaal terloops voor: ‘Wat je zegt dat de stukken “pretentie missen”, deed me goed, want ik probeer op gespreksniveau met een lezer om te gaan en hem niet in een hoek te drijven, zoals W.F. Hermans doet’. En na een mislukte woordgrap van Simons: ‘Wim Hermans zou direct bonje maken over zoiets, maar zo ben ik niet, ook al zijn de druiven zuur’.
Tevens over zijn lectuur van Morriën, Proust, Reve en Wolkers (‘die weer teveel vuurwerk wil afsteken’), het wonen in Zwitserland en een valpartij in de bergen (’10 dagen ziekenhuis en nu weer nog wat verkreukeld thuis’).
Dick Vriesman (1913-1997) was, onder het pseudoniem D. Opsomer, redacteur van Podium en publiceerde een aantal autobiografische boeken: het omvangrijke Van 1 zevenmiljoenste naar 1 veertienmiljoenste (1979-1980), Subject (1994) en Subject II (Gianotten 1997). Na de verkoop van zijn aandelen trok hij zich in 1973 terug in een villa-met-zwembad aan het Zwitserse Comomeer. Hermans was goed met Vriesman bevriend, logeerde weleens bij hem in Brissago-Gadero, maar beëindigde de vriendschap na de publicatie van Vriesmans eerste autobiografie.